Həmas və İsrail Arasında Atəşkəs: Gərginlik Artır
ABŞ prezidenti Donald Trampın sülh planı çərçivəsində Qəzza zolağında İsrail və Həmas arasında əldə olunan atəşkəs davam etsə də, razılaşmanın öhdəlikləri ilə bağlı ittihamlar səslənməkdədir. Həmasın həyatını itirmiş İsrailli əsirlərin cəsədlərinin yalnız bir hissəsini qaytarmasından sonra alovlanan mübahisələr sürərkən, İsrailin bu vəziyyətdən istifadə edərək Qəzzada müharibəni yenidən başlada biləcəyi barədə narahatlıqlar mövcuddur. Tərəflərin bir-birini razılaşmanı pozmaqda ittiham etməsi, atəşkəsin uzunmüddətli olub-olmayacağı barədə suallar doğurur.
Trampdan Qəzza ilə bağlı sərt xəbərdarlıq
ABŞ prezidenti Tramp, Qəzzada sahədəki vəziyyətlə bağlı son açıqlamasında “Əgər Həmas Qəzzada insanları öldürməyi davam etdirsə – bu razılaşmada yoxdur – bizim də gedib onları öldürməkdən başqa seçimimiz qalmayacaq,” deyə vurğulayıb. Sosial media paylaşımında Həmasın son günlərdə Qəzzadakı rəqiblərini şiddətlə hədəfə almaqda ittiham olunduğu hadisələrə istinad edən Tramp, daha əvvəl də Həmasın silahsızlanmaması halında bu işi özlərinin görəcəyini ifadə etmişdi. İsrailin müdafiə naziri İsrael Katz isə orduya atəşkəs və girov mübadiləsi razılaşması çərçivəsində müəyyən edilmiş “sarı xətt” üzərində xüsusi işarələmə ilə sərhəd çəkmə təlimatı verdiyini bildirib. Katz bu xətti pozacaq Həmas üzvlərini və Qəzzadakı fələstinliləri atəşlə cavab verməklə təhdid edib.
Cəsədlərin Qaytarılması Prosesi Ləngiyir
Digər tərəfdən, Həmasdan verilən açıqlamada razılaşmaya sadiqliyin davam etdiyi vurğulanaraq qeyd edilib ki, “Əsir cəsədlərinin təhvil verilməsi prosesi bir qədər vaxt apara bilər. Çünki onların bir qismi işğalçı qüvvələr tərəfindən dağıdılmış tunellərdə, bir qismi isə dağıdılmış binaların uçqunları altındadır.” Prosesin gecikməsinə görə bölgəyə ağır avadanlıq və xilasetmə qrupunun girişinə mane olan İsrail hökumətinin məsuliyyət daşıdığı vurğulanan açıqlamada, “İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu xilasetmə səylərinə və humanitar yardım missiyasına mane olur,” ifadələri istifadə olunub. Həmas dünən uçqunlar altından çıxarılan daha bir İsrailli əsirin cəsədini Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi (BQXK) vasitəsilə İsrailə təhvil verib. İsrail ordusundan verilən açıqlamada, Qırmızı Xaçdan cəsədin olduğu tabutu təhvil aldıqları bildirilib. Həmas daha əvvəl 10 cəsəd təhvil vermişdi. Təhvil verilən 10 cəsəddən birinin Nepal vətəndaşı bir əsirə aid olduğu bildirilərkən, İsrail cəsədlərdən birinin İsrailli əsirə aid olmadığını iddia etmişdi. Beləliklə, 28 ölü əsirdən 19-u Qəzza zolağında qalmışdı. İsrail isə Qəzzadan saxladığı 120 fələstinlinin cəsədini qaytarmışdı.
Humanitar Yardım Davam Edir
Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarə Edilməsi İdarəsi (AFAD) tərəfindən Qəzzaya yola düşmək üçün Mersin Limanından yola çıxan 17-ci İyilik Gəmisi Misirin Əl-Ariş Limanına çatıb. AFAD-dan verilən açıqlamada, “Qəzzalı qardaşlarımıza çatdırılmaq üzrə, hazır qida, konservlər, uşaq qidası ilə birlikdə 900 ton humanitar yardım materialı daşıyan ‘Akdeniz’ adlı gəmi, Misirin Əl-Ariş Limanına çatıb. Beləliklə, 2023-cü ilin oktyabr ayından bu yana Qəzzaya 17 gəmi və 14 təyyarə ilə 102 min tondan çox humanitar yardım materialı göndərilmiş oldu,” deyə bildirilib.
Rəfah Sərhəd Keçidi Açılır
İsrailin xarici işlər naziri Gideon Saar, Qəzza zolağı ilə Misir arasındakı Rəfah Sərhəd Keçidinin, ehtimal ki, 19 oktyabr bazar günü açılacağını söyləyib. İsrailli nazir, “Bütün lazımi hazırlıqları görürük… Ümid edirəm açılır və bunun mümkün olması üçün hər şey ediləcək,” ifadələrini istifadə edib. Saar, Qəzzada atəşkəs planının uğurunun tam olaraq tətbiqindən asılı olduğunu müdafiə edərək, “Həmasın silahsızlaşdırılması və Qəzza zolağının hərbiləşdirilməməsi, Tramp planının əsas elementləridir və tətbiq edilməlidir,” deyib.
Türk Heyətinin Rolu Mübahisələrə Səbəb Olur
Əsirlərin yerinin müəyyən edilməsi və çıxarılması ilə bağlı Türkiyədən gedən AFAD heyətinin iş aparması gündəmdədir. Həqiqətən də, AFP agentliyi, İsrail hökumətinin Qəzzadakı əsirlərin cəsədlərini tapmaq üçün Türk qrupuna icazə verdiyini, AFAD-ın işlərə qatılacağını qeyd edərkən, heyətin Qəzzaya çatıb-çatmadığı və iş qrafiki barədə ətraflı məlumat verməyib. İngilis “Financial Times” qəzetinə danışan Türk səlahiyyətli şəxsin bildirdiyinə görə, Qəzzadakı işlərə zəlzələyə müdaxilə təcrübəsinə malik 80 nəfərlik AFAD qrupu iştirak edəcək və qrup Misir vasitəsilə Qəzzaya daxil olacaq. “Jerusalem Post” qəzeti isə İsrailli səlahiyyətli şəxslərin Türk qrupunun girişinə icazə vermədiyini, qərarın “Həmasın əlindəki əsirlərin cansız bədənlərini qaytarmaması səbəbindən” verildiyini yazmışdı.
