Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyinin (AYNA) rəsmi e-xidmet.ayna.gov.az elektron portalı dövlətin rəqəmsal xidmətlərini təqdim edən əsas ünvanlardan biri kimi nəzərdə tutulub. Portalın məqsədi vətəndaşlara sürətli, şəffaf və etibarlı onlayn xidmət göstərmək olsa da, mövcud vəziyyət tamamilə əks mənzərə ortaya qoyur. Saytın hazırkı durumu dövlət qurumundan gözlənilən peşəkarlıq və məsuliyyət prinsiplərinə ciddi ziddiyyət təşkil edir.
Saxta Suallar və “Test” Mətnləri – Dövlət Saytında Qeyri-ciddilik
Portalın FAQ (Tez-tez verilən suallar) bölməsi vətəndaşların ehtiyac duyduğu sual-cavab məlumatları üçün nəzərdə tutulsa da, burada tamamilə mənasız, heç bir məna daşımayan yazılar və proqramlaşdırma testlərindən qalmış kod parçaları yerləşdirilib:
-
“asdasdasdasd / sdafdgdfgdfg”
-
“Quizart / sdafdgdfgdfg”
Hətta açıq şəkildə <script>alert() kimi XSS (Cross-site Scripting) hücumunu test edən kod qalıqlarına rast gəlinir. Bu, sadəcə texniki səhlənkarlıq deyil, həm də dövlət qurumunun vətəndaş qarşısında imicinə birbaşa zərbədir. Belə hallar:
-
Portalın peşəkar şəkildə idarə olunmadığını göstərir.
-
Təhlükəsizlik boşluqlarını açıq şəkildə üzə çıxarır.
-
Vətəndaşlarda dövlətin rəqəmsal xidmətlərinə olan inamı ciddi şəkildə sarsıdır.
Əlaqə Kanallarının Olmaması – Şəffaflıq Prinsiplərinə Zidd
Dövlət xidmətləri göstərən bir portal üçün ən vacib məsələlərdən biri vətəndaşlarla operativ ünsiyyət kanallarının mövcudluğudur. Lakin AYNA-nın portalında:
-
Heç bir rəsmi e-mail ünvanı göstərilmir.
-
Portala yerləşdirilmiş “1181” çağrı mərkəzi nömrəsi realda təyin edilməyib və işlək deyil.
Nəticədə vətəndaşlar şikayət, təklif və ya suallarını heç bir yolla dövlət qurumuna ünvanlaya bilmir. XXI əsrdə rəqəmsal hökumət iddiasında olan bir qurum üçün bu, tamamilə qəbuledilməzdir. Bu hal yalnız səhlənkarlıq deyil, həm də vətəndaş hüquqlarının pozulmasıdır.
Dövlətin Beynəlxalq İmicinə Zərbə
Azərbaycan illərdir ki, rəqəmsal hökumət modelini inkişaf etdirmək, elektron xidmətləri genişləndirmək və beynəlxalq aləmdə müasir dövlət imici formalaşdırmaq üçün böyük resurs sərf edib. Lakin AYNA-nın belə səhlənkar yanaşması:
-
Dövlətin rəsmi imicini kölgə altına alır.
-
Beynəlxalq tərəfdaşlarda Azərbaycanın rəqəmsal potensialına dair mənfi rəy formalaşdırır.
-
Vətəndaşların gözündə “rəqəmsal dövlət” anlayışını formal bir şüara çevirir.
Əgər vətəndaş dövlət portalında belə qeyri-peşəkar mətnlər və təhlükəli kod parçaları ilə rastlaşırsa, bu, həm daxildə, həm də xaricdə güvəni tamamilə sarsıdır.
Nəticə və Təkliflər
Mövcud vəziyyət qəbuledilməzdir və təcili tədbirlər görülməlidir. AYNA aşağıdakı addımları dərhal atmalıdır:
-
Saytın tam texniki auditi aparılmalı, bütün test mətnləri və təhlükəli kod qalıqları silinməlidir.
-
Portal kiberhücumlara qarşı tam qorunmalı, təhlükəsizlik zəmanətləri təmin olunmalıdır.
-
Əlaqə üçün işlək vasitələr – rəsmi e-mail ünvanı, onlayn müraciət forması, düzgün çağrı mərkəzi nömrəsi əlavə olunmalıdır.
-
İctimaiyyətə rəsmi açıqlama və üzrxahlıq təqdim edilməlidir.
Bir dövlət qurumunun rəsmi portalında bu səviyyədə səhlənkarlıq sadəcə texniki xırdalıq deyil. Bu, dövlət-vətəndaş etimadının sarsılmasına səbəb ola biləcək ciddi böhrandır. AYNA bu məsələyə dərhal müdaxilə etməli, yalnız texniki yox, həm də məsuliyyətli idarəçilik nümunəsi göstərməlidir.
“24 saat“