GİZLİ BULUD ANLAŞMASI VƏ FƏLƏSTİN ÜZƏRİNDƏ RƏQƏMSAL NƏZARƏT
İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu ilə texnologiya nəhəngləri Google və Amazon arasında dəyəri 1.2 milyard dollar olan gizli bulud anlaşmasının imzalandığı üzə çıxıb. Bu müqavilə İsrailin genişmiqyaslı kəşfiyyat fəaliyyətləri üçün rəqəmsal infrastruktur təmin edir.
İfşa olunan sənədlər göstərir ki, “Nimbus” adlı bulud layihəsi yalnız texnoloji sərmayə deyil, həm də fələstinlilər üzərində qurulan rəqəmsal nəzarət sisteminin əsas infrastrukturudur. Bu, onların gündəlik həyatında geniş izləmə və məlumat toplama imkanları yaradır.
GİZLİ ÖDƏNİŞLƏRLƏ MƏLUMAT AXINI
İddialara görə, İsrail Google və Amazon üçün qeyri-adi bir şərt qoyub: “göz qırpma mexanizmi” adı verilən gizli siqnallaşma sistemi. Bu sistemə əsasən, əgər xarici bir məhkəmə və ya hökumət İsrailə aid məlumatlara giriş əldə etmək istəsə, şirkətlər bunu birbaşa açıqlaya bilməzlər. Bunun əvəzinə, məlumatın hansı ölkəyə ötürüldüyünü bildirmək üçün xüsusi pul köçürmələri vasitəsilə gizli bir siqnal göndərməli olurlar.
Məsələn, ABŞ-dən gələn tələb üçün +1 ölkə koduna müvafiq olaraq 1.000 şekel, İtaliya üçün +39 koduna müvafiq olaraq 3.900 şekel ödəniş nəzərdə tutulur. Əgər ölkə tamamilə gizli saxlanılmalı olarsa, 100.000 şekellik xüsusi bir ödəniş edilir. Bu üsul sayəsində İsrail öz məlumatının hansı ölkənin əlinə keçdiyini gizlicə izləyə bilir. Bu, bulud anlaşmasının detallarında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
BULUD XİDMƏTİ DAYANDIRILA BİLMƏZ
Bulud anlaşmasırəqəmsal nəzarət imkanı yaradır.
RƏQƏMSAL İŞĞAL
“Nimbus” bulud anlaşması çərçivəsində İsrail ordusu və təhlükəsizlik bölmələri Fələstin ərazilərindəki məlumat axınını nəzarət edən infrastrukturu istifadə edir. Bu məlumatlar arasında telefon qeydləri, üz tanıma və kəşfiyyat analizləri yer alır. Microsoft-un son aylarda bu cür sistemləri bağlamasından sonra, məlumatların Amazon-un məlumat mərkəzlərinə köçürülməsi planlaşdırılırdı.
İnsan hüquqları təşkilatları layihənin “rəqəmsal işğal” xarakteri daşıdığını və “Nimbus”un fələstinlilərin məxfiliyini və fundamental hüquqlarını ciddi şəkildə pozduğunu vurğulayırlar. Bu sistem onların həyatına tam rəqəmsal nəzarət imkanı verir.
“SİSTEMATİK AYRI-SEÇKİLİYƏ XİDMƏT ETMƏYƏCƏYİK”
Google və Amazon bu iddiaları rədd ediblər. Google nümayəndəsi, “ABŞ və ya digər ölkələrdəki hüquqi öhdəlikləri aşmaq üçün hərəkət etdiyimiz iddiası yanlışdır,” deyə bildirib. Lakin şirkət daxilində fərqli bir mənzərə var; bəzi əməkdaşlar “Texnologiyamız sistematik ayrı-seçkiliyə xidmət etməyəcək” şüarı ilə etiraz aksiyaları keçiriblər. Bu daxili etirazlar bulud anlaşmasının etik tərəflərinə dair ciddi suallar yaradır.
MƏLUMATLAR KİMDƏN GİZLƏNİLİR?
Mənbələrdən alınan məlumata görə, “Nimbus” layihəsi texnologiya şirkətləri ilə dövlətlər arasındakı sərhədlərin getdikcə bulanıqlaşdığını göstərir. Artıq məlumat yalnız saxlanılmır; o, idarə olunur, şifrələnir və siqnal edilir. İsrail bu bulud anlaşması ilə Fələstin üzərindəki rəqəmsal nəzarətini artırmış olur.
“Nimbus” bulud anlaşması “məlumatın kimdə olduğu deyil, kimdən gizlədildiyi” sualını gündəmə gətirir. Bu, müasir rəqəmsal nəzarət dövrünün ən təsirli nümunələrindən biri olaraq dəyərləndirilir.