Tag: #RegionalTəhlükəsizlik

  • İsrailin Dəməşqə hücumlarına dünya reaksiyası

    İsrailin Dəməşqə hücumlarına dünya reaksiyası

    Suriya paytaxtı Dəməşq İsrailin növbəti hava zərbələri ilə sarsılıb. Hadisə, hökumət qüvvələri ilə Druz silahlı qruplaşmaları arasında atəşkəsin pozulmasından sonra Suriyanın cənub-qərbindəki Suveyda şəhərində davam edən qarşıdurmalar fonunda baş verib.

    Müdafiə naziri İsrail Katz çərşənbə günü verdiyi açıqlamada, Suriya hökumət qüvvələrinin Suveyddən çəkilməsini tələb etməsindən bir neçə saat sonra İsrailin hava zərbələrinin Suriya Müdafiə Nazirliyinin girişi yaxınlığına endirildiyini bildirib. Daha bir zərbə isə şəhərin kənarında, prezident sarayının yaxınlığına düşüb. Suriya dövlət mediasının Səhiyyə Nazirliyinə istinadən verdiyi məlumata görə, hücumlarda ən azı bir nəfər həlak olub, 18 nəfər isə yaralanıb.

    Bu hücumlar, Suveyda şəhərində davam edən çaxnaşmalar fonunda baş verir. Şəhərdə yerli sünni bədəvi tayfaları ilə İsrailin Suriyada potensial müttəfiqi kimi gördüyü və qorumaq üçün müdaxilə etdiyini iddia etdiyi Druz azlığının döyüşçüləri arasında şiddətli toqquşmalar yaşanır. Dəməşq çərşənbə axşamı şəhərə qüvvələr yerləşdirərək atəşkəs elan etsə də, döyüşlər tezliklə yenidən başlayıb.

    Hücumlara beynəlxalq reaksiyalar isə müxtəlif istiqamətlərdən gəlib.

    Birləşmiş Ştatlar

    ABŞ Dövlət Katibi Marko Rubio, şiddətin artmasından “çox narahat” olduqlarını bildirib. Rubio, “Bu məsələ üzərində işləyəcəyik… Müvafiq tərəflərlə danışıqları indicə bitirdim. Çox narahatıq və ümid edirəm ki, bu günün sonunda yeni məlumatlar olacaq. Amma vəziyyətdən ciddi narahatlıq duyuruq,” deyə qeyd edib.

    Türkiyə

    Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi hücumları pisləyərək, onların Suriyanın sülh, sabitlik və təhlükəsizlik səylərinə sabotaj cəhdi olduğunu qeyd edib. Nazirlik, “Suriya xalqının sülh içində yaşamaq və dünyayla inteqrasiya etmək üçün tarixi bir fürsəti var. Bu fürsəti dəstəkləyən bütün maraqlı tərəflər, Suriya hökumətinin sülhü bərpa etmək səylərinə töhfə verməlidir,” açıqlamasını yayıb. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının sözçüsü Ömər Çelik də hücumları pisləyərək, “İsrailin hava zərbələri bütün region və dünya üçün təhlükəsizlik təhdidi yaradır” deyib.

    Körfəz Əməkdaşlıq Şurası (KƏŞ)

    Bəhreyn, Küveyt, Oman, Qətər, Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini əhatə edən Körfəz Əməkdaşlıq Şurası (KƏŞ) hücumları “ən sərt şəkildə” qınayıb. KƏŞ-in Baş katibi Jasem Mohamed Albudaiwi, İsrailin hava zərbələrinin Suriya suverenliyinin “kobud şəkildə pozulması”, “beynəlxalq hüquq və normaların pozulması, regional təhlükəsizlik və sabitliyə ciddi təhdid” kimi qiymətləndirib. Albudaiwi KƏŞ-in Suriyanın ərazi bütövlüyünə dəstəyini bir daha təsdiqləyərək, İsrail hücumlarının davamının “məsuliyyətsiz eskalasiya” olduğunu və Suriyada və regionda sabitliyə nail olmaq üçün beynəlxalq səyləri görməzdən gəldiyini vurğulayıb.

    Norveç

    Norveçin xarici işlər naziri Espen Barth Eide, İsrailin hava zərbələrinin Suriyada sülh yolu ilə keçidə dair səylərə xələl gətirə biləcəyini bildirib. Eide, “son İsrail hava zərbələri və artan daxili gərginliklə bağlı dərindən narahatam. Eskalasiya sülh yolu ilə, Suriyanın özünə məxsus keçidə dair səyləri sarsıtmaq riski daşıyır,” deyə qeyd edib. O, Suriyada “şiddətin artmasından” “həyəcanlandığını” və bütün tərəfləri “maksimum təmkinli olmağa” çağırdığını əlavə edib.

    24 saat

  • İranla atəşkəs sonrası Təl-Əvivdə: İsrail-Ərəb normallaşma afişası

    İranla atəşkəs sonrası Təl-Əvivdə: İsrail-Ərəb normallaşma afişası

    İranla Gərginlik Fonunda Regional Yaxınlaşma Cəhdləri

    İranla 12 gün davam edən qarşılıqlı hücumların ardınca, İsrail-Səudiyyə Ərəbistanı arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına dair razılaşmanın imzalanması ehtimalı daha tez-tez dilə gətirilməyə başlanıb. Bu, bölgədə yeni bir siyasi dinamikanın formalaşdığına işarə edir.

    Tel-Əvivdə Afiş: Yeni Əməkdaşlıq Tələbi

    İsrailin paytaxtı Təl-Əvivin mərkəzi hissəsində yerləşdirilən böyük bir reklam lövhəsi diqqət çəkib. Bu afişdə İsraillə diplomatik əlaqəsi olmayan ölkələrin – Səudiyyə Ərəbistanı, Suriya, Oman və Livanın liderləri, habelə ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp və İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu ilə yan-yana təsvir olunublar. Bir il əvvəl yaradılmış “Regional Təhlükəsizlik Koalisiyası” adlı qrup tərəfindən sifariş edilən afişdə Səudiyyə Ərəbistanının Vəliəhd Şahzadəsi Məhəəmməd bin Salman, Suriya Prezidenti Bəşər Əsəd, Oman Sultanı Heysəm bin Tariq və Livan Silahlı Qüvvələrinin komandanı Cozef Aounun fotoları yer alıb.

    Abraham Razılaşmaları və Gələcək Perspektivlər

    Afişdə həmçinin, İsrailin Fələstinin müstəqil dövlət kimi tanınmasına qarşı çıxdığı bir şəraitdə, Orta Şərqdə sülh üçün atılan addımlar kimi qiymətləndirilən “Abraham Razılaşmaları”nı imzalayan Bəhreyn, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) və Mərakeş liderlərinin də şəkilləri əks olunub. Afişdə “Yeni Orta Şərq üçün Yeni Bir Şans” ifadəsinin istifadə edilməsi regional sülh və əməkdaşlığa dair ümidləri əks etdirir. ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff qısa müddət əvvəl “Abraham Razılaşmaları”na qoşulan ölkələrlə bağlı böyük bir elan verəcəklərini bildirmişdi. Vitkoff “Bir çox ölkədə normallaşma gözləyirik” demişdi. İsrail “Abraham Razılaşmaları” çərçivəsində əvvəlcə BƏƏ və Bəhreynlə, daha sonra Sudan və Mərakeşlə diplomatik əlaqələr qurmuşdu.

    24 saat

  • İran Müdafiə Nazirinin İsrail gərginliyindən sonra Çinə ilk səfəri

    İran Müdafiə Nazirinin İsrail gərginliyindən sonra Çinə ilk səfəri

    İranın Müdafiə Naziri Gərginliklərin Ardınca Çinə Səfər Etdi

    İranın müdafiə naziri Əziz Nasirzadə, ölkəsinin diplomatik və iqtisadi tərəfdaşı olan Çinə ilk xarici səfərini gerçəkləşdirib. Bu səfər, İsraillə 12 gün davam edən və ABŞ-ı da qısa müddətə regional münaqişəyə cəlb edən toqquşmanın ardınca baş tutub.

    Çin dövlət mediasının məlumatına görə, Əziz Nasirzadə, Pekin və Moskvanın ABŞ-ın dəstəklədiyi bloklara alternativ beynəlxalq birliklər yaratmağa çalışdığı bir dövrdə əhəmiyyəti artan Çin və Rusiya liderliyindəki regional təhlükəsizlik təşkilatı olan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) görüşündə iştirak edən doqquz müdafiə nazirindən biridir.

    İki günlük toplantı çərşənbə günü Çinin sahil şəhəri Qingdaoda başlayıb. Bu görüş, İran və İsrail arasında günlərdir davam edən hava hücumlarının, həmçinin ABŞ-ın üç İran nüvə obyektinə endirdiyi zərbələrin ardından atəşkəsin elan olunmasından bir gün sonra baş tutub.

    ŞƏT görüşü, Haaqada NATO liderlərinin iclası ilə eyni vaxta təsadüf edib. Həmin iclasda ABŞ prezidenti Donald Tramp ABŞ-ın potensial nüvə sazişi ilə bağlı “gələn həftə” İranla görüşəcəyini bildirib.

    Pekinin növbəli ŞƏT sədrliyi çərçivəsində təşkil etdiyi bu toplantı, Çinin əsas beynəlxalq oyunçu rolunu vurğulayır. Bu, Çinin İran-İsrail gərginliyi zamanı əsasən kənarda qalmasına baxmayaraq, Tehranın Pekinlə münasibətlərinə verdiyi əhəmiyyəti də göstərir.

    Çinin müdafiə naziri Donq Cun çərşənbə günü iştirakçı ölkələrə etdiyi çıxışda İran-İsrail gərginliyinə birbaşa toxunmayıb. Lakin o, Çini qlobal təhlükəsizlik üçün alternativ baxışa malik bir ölkə kimi təqdim etməyə çalışıb.

    Donq, Pekinin adətən ABŞ-ı tənqid etmək üçün istifadə etdiyi dilə müraciət edərək, “Unilateralizm və proteksionizm artır, hegemonluq, yüksək səviyyəli və qısasçı hərəkətlər beynəlxalq nizamı ciddi şəkildə pozur, bu praktikaları xaos və zərərin ən böyük mənbələrinə çevirir” deyib.

    Çinin müdafiə naziri, Çin və Rusiyadan əlavə, Hindistan, İran, Pakistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Özbəkistan və Belarusun daxil olduğu Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı ölkələrini koordinasiyanı gücləndirməyə, “beynəlxalq ədalət və vicdanı müdafiə etməyə” və “qlobal strateji sabitliyi qorumağa” çağırıb.

    Çinin rəsmi xəbər agentliyi Sinhuanın məlumatına görə, iştirakçı ölkələr “hərbi əməkdaşlığı möhkəmləndirmək və inkişaf etdirmək üçün güclü istək” ifadə ediblər.

    Xinhua həmçinin İranın müdafiə naziri Nasirzadənin “Çinə İranın qanuni mövqeyini anladığı və dəstəklədiyi üçün minnətdarlığını” bildirdiyini qeyd edib.

    Nazir, Çinin “ədaləti qorumağa davam edəcəyinə və cari atəşkəsi qorumaqda, regional gərginliyi azaltmaqda daha böyük rol oynayacağına” ümid etdiyini vurğulayıb.

    Pekin və İran-İsrail Gərginliyi

    Çin rəsmiləri İsrailin 13 iyun 2025-ci ildə İrana qarşı görünməmiş hücumunu qınayıb. Bu hücum, yüksək səviyyəli hərbi liderlərin məhv edilməsinə və son münaqişəyə səbəb olmuşdu. ABŞ-ın sonrakı bombardmanları da eyni şəkildə pislənilib. Çin atəşkəsi dəstəkləyib və Vaşinqtonun münaqişəyə müdaxiləsini “beynəlxalq nüvə silahlarının yayılmaması rejiminə ağır zərbə” kimi tənqid edib.

    İranın əsas diplomatik və iqtisadi dəstəkçisi olan Pekin, son illərdə əməkdaşlığı daha da dərinləşdirmək üçün addımlar atıb, o cümlədən birgə dəniz təlimləri keçirib. Çin rəsmiləri uzun müddətdir ABŞ-ın İrana tətbiq etdiyi sanksiyalara qarşı çıxır və ABŞ-ın 2015-ci il İran nüvə sazişindən çıxmasını tənqid edirlər.

    Çin, uzaq ara İranın ən böyük enerji alıcısı olaraq qalır, baxmayaraq ki, 2022-ci ildən bəri rəsmi gömrük məlumatlarında İran neft alışını bildirməyib. CNN-in məlumatına görə, raket yanacağı istehsalı üçün lazım olan Çin istehsalı kimyəvi maddələr son aylarda İrana çatdırılıb.

    Analitiklər bildirir ki, son günlərdə Çin diplomatik səylərindən kənara çıxaraq münaqişəyə daha çox qarışmaq istəməyib. Əksinə, vəziyyətdən istifadə edərək özünü məsuliyyətli qlobal oyunçu, ABŞ-ı isə sabitlik pozucu qüvvə kimi göstərməyə çalışıb.

    Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Genişlənməsi

    2001-ci ildə Çin, Rusiya, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistan tərəfindən terrorizmlə mübarizə və sərhəd təhlükəsizliyini təşviq etmək məqsədilə qurulan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı, Pekin və Moskvanın onları sıxışdıran ABŞ ittifaq sisteminə qarşı çıxmaq üçün ortaq ambisiyaları sayəsində son illərdə böyüyüb.

    Birlik bir ittifaq olmasa da, qrup “regionda sülhü, təhlükəsizliyi və sabitliyi qorumaq və təmin etmək üçün birgə səylər göstərmək” məqsədi daşıyır. Bu, qlobal sistemdə beynəlxalq təhlükəsizlik mühitinin formalaşmasında müstəqil yanaşmaların inkişafına şərait yaradır.

    Lakin ŞƏT, Pakistan və Hindistan kimi üzvlər arasında üst-üstə düşən maraqlar və ziddiyyətlər, həmçinin Çin və Hindistan arasında uzun müddətdir davam edən sərhəd gərginlikləri səbəbindən uzun müddətdir məhdud hesab olunur. Bu ilin əvvəlində Pakistan və Hindistan arasında şiddətli toqquşma yaşanıb.

    Hindistanın müdafiə naziri Racnat Sinq də Qingdao görüşündə iştirak edib. Bu, iki ölkə arasında 2020-ci ildə baş vermiş ölümcül sərhəd toqquşmasından sonra Hindistan müdafiə nazirinin Çinə ilk səfəridir.

    24 saat

  • NATO Zirvəsi Başladı: Ərdoğan və Trampın Yaxınlaşması Diqqət Mərkəzində

    NATO Zirvəsi Başladı: Ərdoğan və Trampın Yaxınlaşması Diqqət Mərkəzində

    NATO ölkələrinin liderləri ilk dəfə olaraq Haaqada bir araya gəldilər. Rusiyanın artan təhdidləri və ABŞ-ın təzyiqi ilə çağırılan NATO zirvəsində, hərbi xərclərin artırılması barədə yekdil qərar qəbul edildi. Bu, müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsi istiqamətində atılan mühüm bir addım kimi dəyərləndirilir.

    YENİ NATO DÖVRÜ VƏ HƏRBİ XƏRCLƏR

    Finlandiya Prezidenti Aleksandr Stubb Haaqadakı NATO zirvəsi öncəsi jurnalistlərə verdiyi açıqlamada, “Məncə, biz yeni bir NATO-nun doğuşuna şahid oluruq ki, bu da daha balanslı və Avropanın daha çox məsuliyyət daşıdığı bir NATO deməkdir,” deyib. Bu bəyanat alyansın gələcək istiqaməti ilə bağlı siqnallar verdi. NATO üzvü dövlətlər müdafiə xərclərini ÜDM-lərinin yüzdə 5-nə çatdırmaq üçün hazırlıqlara başladılar. Lakin İspaniya hərbi xərclərini artırmaqdan imtina etdiyini bəyan etdi.

    AİLƏ FOTOSU DİQQƏT ÇƏKDİ

    NATO iclasının açılışında ABŞ prezidenti Donald Tramp, Böyük Britaniyanın Baş naziri Keir Starmer və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın çiyin-çiyinə oturması diqqət mərkəzində oldu. Bu üç lider NATO-nun Baş katibi Mark Ruttenin dərhal sağında yer aldı. Prezident Ərdoğanın NATO liderləri ilə yaxın münasibətləri, dairəvi masada əyləşməzdən əvvəl çəkilən ailə fotosunda da özünü büruzə verdi. ABŞ prezidenti Donald Tramp Prezident Ərdoğanla yanaşı, ailə fotosunun önündə göründü.

    ƏRDOĞAN VƏ TRAMP NƏ MÜZAKİRƏ ETDİ?

    ABŞ prezidenti Donald Tramp ilk üzbəüz görüşünü Prezident Ərdoğanla keçirdi. İki lider 45 dəqiqə ərzində ikitərəfli münasibətlər və regional məsələləri müzakirə etdilər. Türkiyə Prezident Aparatının Kommunikasiya İdarəsindən verilən məlumata görə, Prezident Ərdoğan “Trampın səyləri nəticəsində İsrail-İran arasında əldə olunan atəşkəsi məmnunluqla qarşıladığını və bunun qalıcı olmasını arzuladığını” bildirib. Görüşdə F-35 döyüş təyyarələrinin tədarükü və Suriyadakı vəziyyət kimi məsələlərin də müzakirə olunduğu ehtimal edilir. Açıqlamaya görə, hər iki lider NATO-nun qabaqcıl müttəfiqləri olaraq, “alyansın çəkindirici gücünün möhkəmləndirilməsi üçün atılacaq addımların əhəmiyyətinə” diqqət çəkdilər.

    İRAN HÜCUMU UĞURLU OLDUMU?

    NATO zirvəsindən dərhal əvvəl Baş katib Rutte ilə birgə mətbuat konfransı keçirən ABŞ prezidenti Donald Tramp, İrandakı nüvə obyektlərinə qarşı hava hücumundan sonra aparılan ilkin kəşfiyyat qiymətləndirməsinin aydın olmadığını bildirdi. Tramp, “Kəşfiyyat çox aydın deyil. Nə olduğunu bilmirik. Bəlkə də çox böyük dağıntı olub. Kəşfiyyat buna işarə edir,” deyib. Daha sonra o, “Çox böyük idi. Məhv edildi,” ifadəsini işlətdi. O, İsrail agentlərinin Fardoya gedərək hücumdan sonra qiymətləndirmə apardığını və agentlərin “böyük dağıntı” olduğunu bildirdiyini qeyd etdi. Donald Tramp İranın nüvə proqramının on illərlə gerilədiyini də əlavə etdi. Lakin Amerika kəşfiyyatının və ABŞ mediasının hücumun İranın nüvə qabiliyyətini məhv etmədiyini və yalnız bir neçə ay geriyə atdığını qiymətləndirdiyini də vurğuladı. Bu hesabatlarla bağlı suala cavab verən Tramp, “Onlar həqiqətən də işlərini bilmirlər, İranın nüvə proqramı məhv edilib,” cavabını verdi. İran yenidən nüvə zənginləşdirmə proqramına başlasa, ABŞ-ın yenidən hücum edib-etməyəcəyi sualına isə Tramp, “Əlbəttə,” cavabını verdi.

    TRAMP: “İRAN HÜCUMU QƏZZƏ MƏSƏLƏSİNİ HƏLL EDƏCƏK”

    İsrail ilə İran arasında atəşkəsin uğurla davam etdiyini bildirən ABŞ prezidenti Donald Tramp, bunun hamı üçün böyük bir qələbə olduğunu söylədi. Tramp həmçinin, İrana qarşı hücumun Qəzzadakı girovların azad edilməsi prosesinə də kömək edəcəyini iddia etdi. “Qəzzə mövzusunda böyük irəliləyiş əldə edirik,” deyən Tramp, bu prosesin davam etdiyini vurğuladı.

    24 saat