Maryland ştatının Elkton şəhərində yaşayan Debbie Blankenship, illərdir davam edən sağlamlıq problemlərini sadəcə bəxtsizlik hesab edirdi. Lakin köpəyinin də xərçəngdən ölməsindən sonra acı həqiqət üzə çıxdı: evinin həyətindəki quyudan çıxan su çirklənməsi təhlükəli kimyəvi maddələrlə dolu idi.
Blankenshipin yaşadığı ərazi suya davamlı parçalar (Gore-Tex) və Teflon tipli məhsullar istehsal edən W.L. Gore & Associates şirkətinin obyektlərinə çox yaxındır. Şirkətin 2023-cü ildə başlatdığı su testləri yüksək səviyyədə PFOA adlı zəhərli “əbədi kimyəvi maddə”nin mövcudluğunu aşkar etdi.
Həqiqət Üzə Çıxdı
Blankenshipin sözlərinə görə, əri və uşaqları həmişə butulka suyu içirmiş, yalnız o və köpəkləri quyu suyundan istifadə edirmiş: “Elə o zaman başımda bir işıq yandı. Sağlamlıq problemlərimin və itlərimin ölümlərinin səbəbi bu ola bilərdi.”
Mütəxəssislərə görə, PFAS qrupu kimyəvi maddələr, o cümlədən PFOA insan orqanizmində və ətraf mühitdə yox olmayan strukturları ilə böyük təhlükə yaradır. Bu maddələr yüksək xolesterol, ürək-damar xəstəlikləri, sonsuzluq, aşağı doğum çəkisi və bəzi xərçəng növləri ilə əlaqələndirilir.
Şirkət Müdafiə Olundu
Şirkətin keçmiş əməkdaşı tərəfindən qaldırılan iddia sonrası Maryland ştatı da şirkət barədə hüquqi prosesə başladı. Su nümunələrində Blankenshipin quyusunda 3.4 ppt PFOA aşkar edildi. Bu dəyər ABŞ Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyinin sərhəd dəyəri olan 4 ppt-dən aşağı olsa da, qurum “bu kimyəvi maddənin təhlükəsiz səviyyəsi yoxdur” açıqlamasını verir.
Ətrafdakı bəzi quyularda isə 800 ppt-ə qədər yüksək dəyərlər ölçüldü. Gore isə verdiyi açıqlamada PFOA-nı özlərinin istehsal etmədiyini, yalnız xammal tədarükçülərindən gələn “iz səviyyələrində” mövcud olduğunu müdafiə etdi.
Təhlükə Torpaqdan Gəlir
Mütəxəssislər, bölgədə götürülən su nümunələrinə əsaslanaraq bəzi quyuların tamamilə bağlanmasının zəruriliyini bildirir. Keçmiş Milli Ətraf Mühit Sağlamlığı İnstitutunun direktoru Linda Birnbaum, “Əgər bu bir ictimai su mənbəyi olsaydı, dərhal təmizlənməsi tələb olunardı” dedi.
Gore isə 2014-cü ildə tədarük zəncirindən PFOA-nı çıxardığını, hazırda isə təsirlənmiş evlərə filtr sistemləri qurduğunu və ya onları şəbəkə suyuna bağladığını açıqladı. Bu su çirklənməsi ilə mübarizə üçün atılan addımlar kimi qiymətləndirilir.
Maraqlısı odur ki, Blankenship ziddiyyətli hisslər yaşayır. Şirkətin əri Riçarda 40 il iş verdiyini və onlara yaxşı davrandığını deyən Blankenship, buna baxmayaraq sağlamlığını itirib. İndi həyatının qalan hissəsini xəstəxanada deyil, evində keçirmək istəyən Blankenship, son köpəyinin başına gələnlərin təkrarlanmaması üçün yalnız damacana su istifadə edir.
