Hizbullah tərəfdarları qruplaşmanın tərksilah edilməsi məsələsinin hökumət kabinetində müzakirəyə çıxarılacağı iclas ərəfəsində paytaxt Beyrutda etiraz aksiyası keçiriblər. ABŞ-ın Livan üzərində Hizbullahın silahlarını yerə qoyması üçün təzyiqləri davam edərkən, nümayişlər bazar ertəsi gecəsi baş tutub.
Hizbullah ötən il İsraillə baş vermiş müharibədən zəifləyərək çıxıb. Bu müharibə qruplaşmanın liderlərinin əksəriyyətini məhv edib, minlərlə döyüşçüsünü öldürüb və on minlərlə tərəfdarını dağılmış evlərindən didərgin salıb.
Son aylarda ABŞ və Livan Hizbullahın tərksilahı üçün bir yol xəritəsi üzərində danışıqlar aparır. Livanın yeni rəhbərliyi öz səlahiyyətlərini bütün Livan ərazisinə yaymağı öhdəsinə götürüb, lakin indiyədək Hizbullaha qarşı hər hansı bir addım atmaqdan çəkinib.
Əl-Cəzirə telekanalının müxbiri Zeynə Xodr bildirib ki, Hizbullah tərəfdarları tərksilahın onların siyasi mövqeyi və təhlükəsizliyi üçün nəticələr verəcəyinə inandıqları üçün etiraz ediblər. Beyrutdan xəbər verən Xodr əlavə edib: “Hizbullah öz mövqeyini açıq şəkildə bildirib: o, tərksilah olmayacaq, çünki bu, Livanın suverenliyinə deyil, İsrailin maraqlarına xidmət edəcək.”
Onun sözlərinə görə, Hizbullah lideri Naim Qasım ölkə rəhbərliyinə bildirib ki, qrup şantaj edildiyini hiss edir – əgər tərksilah etməsələr, yenidənqurma üçün vəsait verilməyəcək.
Livanın Milli Xəbər Agentliyi (NNA) məlumatına görə, çərşənbə axşamı keçiriləcək kabinet iclası ərəfəsində Hizbullah Livan parlamentinin üzvü Əli Fayyad vasitəsilə İsrailin Livan ərazisindən çıxarılması, Livan məhbuslarının azad edilməsi və hərbi əməliyyatların dayandırılması məsələlərinin tərksilahla bağlı hər hansı bir müzakirədən əvvəl həll edilməsi tələbini bir daha vurğulayıb.
Güc tətbiqi ilə?
Livanın siyasi rəhbərliyi isə, hətta bu, güc tətbiqi ilə gəlsə belə, bu addımın atılması üçün təzyiq göstərir.
Livan parlamentinin digər üzvü Elias Hankash “Əl-Cəzirə”yə deyib: “Əgər silahları Livan silahlı qüvvələrində mərkəzləşdirmək üçün bir xərc varsa, bu, daha yaxşı olar. Lakin indiyədək Hizbullahla hər hansı bir toqquşmadan yayınmaq üçün hər şey edilib.”
Zeynə Xodr qeyd edib ki, əgər qruplaşmanı güc tətbiq etməklə tərksilah etmək barədə siyasi qərar qəbul olunarsa, Livan ordusu Hizbullahla üz-üzə gələcək.
Livan Prezidenti Cozef Aoun cümə günü çıxışında bütün siyasi partiyaları silah nəzarəti məsələsinə tam məsuliyyətlə yanaşmağa çağırıb. O, həmçinin Hizbullahın tərksilahı məsələsinin məzhəb ayrılıqları səbəbindən həssas olduğunu və milli sülh üçün nəticələr verə biləcəyini qeyd edib.
2008-ci ildə hökumətin qruplaşmanın rabitə şəbəkəsini ləğv etmək qərarı küçə zorakılığına səbəb olmuşdu.
Livanın Kənd Təsərrüfatı Naziri Nizar Hani NNA-ya bildirib ki, prezident Hizbullahın tərksilahı prosesi üçün aydın bir cədvəl müəyyən edib. O, əlavə edib ki, Livan ordusu artıq yüzlərlə Hizbullah mövqeyini və silah anbarını ələ keçirib.
Hani vurğulayıb ki, qruplaşma “Livan cəmiyyətinin bir hissəsidir” və “torpaqları azad etməkdə” mühüm rol oynayıb, lakin “növbəti mərhələ müharibə və sülh barədə qərarı yalnız dövlətin verməsini tələb edir”.
Zeynə Xodr deyib ki, Hizbullah illər boyu Livanda ən güclü hərbi və siyasi aktor olub və İsraillə keçən ilki münaqişədə bəzi hərbi imkanlarını itirsə də, tamamilə məğlub olmayıb.
Mark Dau, başqa bir millət vəkili, “Əl-Cəzirə”yə açıqlamasında bildirib ki, şiə təmsilçiliyi üzərindəki monopoliyası və dövlətin bütün əsas vəzifələrinə təyin edilmiş şəxslər sayəsində Hizbullah dövlətdə hələ də güclüdür.
Livanın siyasi mənzərəsi və cəmiyyəti uzun müddətdir ki, Hizbullahın rolu və tərksilaha ehtiyac barədə fərqli fikirlərlə bölünüb.
Bu məsələ onilliklər boyu Livan siyasətində dominant mövqe tutsa da, hazırda artan beynəlxalq təzyiqlər, eləcə də 2024-cü ilin noyabrından etibarən atəşkəsə baxmayaraq Hizbullaha müntəzəm olaraq zərbələr endirən İsraildən gələn artan hərbi təzyiqlər səbəbindən təcili bir vəziyyət yaranıb.
Xodr yekun olaraq bildirib: “Hökumətin indi Hizbullahın tərksilahına rəsmi şəkildə sadiq qalacağı gözlənilir ki, bu qərar ən azından siyasi böhrana səbəb ola bilər.”
24 saat
