BMT-nin işğal olunmuş Fələstin əraziləri üzrə xüsusi məruzəçisi Françeska Albanese beynəlxalq ictimaiyyəti İsrailin Qəzzaya qarşı hərbi əməliyyatlarını dayandırmaq üçün konkret addımlar atmağa çağırıb. Kolumbiyanın paytaxtı Boqotada 30 ölkənin nümayəndələri ilə keçirilən görüşdə Albanese, İsrailin hücumunun dayandırılması yollarını müzakirə edib. Bir çox iştirakçı ölkə İsrailin Qəzzadakı əməliyyatlarını Fələstinlilərə qarşı Qəzzada soyqırım kimi qiymətləndirir.
Qəzzada humanitar fəlakət və iqtisadi əlaqələr
Fələstin səhiyyə orqanlarının məlumatına görə, 2023-cü ilin oktyabr ayından bu yana İsrailin hücumu nəticəsində 58 mindən çox insan həlak olub. İsrail qüvvələri müharibə boyu əraziyə bir neçə dəfə tam blokada tətbiq edərək, Qəzza zolağının 2.3 milyon sakinini aclıq həddinə çatdırıb. Xüsusi məruzəçi Albanese bildirib ki, hər bir dövlət İsraillə bütün əlaqələrini dərhal nəzərdən keçirməli və dayandırmalıdır, həmçinin özəl sektorun da eyni addımı atmasını təmin etməlidir. O qeyd edib ki, “İsrail iqtisadiyyatı indi soyqırıma çevrilmiş işğalı davam etdirmək üçün qurulub”.
Haaqa Qrupu və beynəlxalq təzyiqlər
Kolumbiya və Cənubi Afrika tərəfindən təşkil edilən iki günlük konfransda əsasən inkişaf etməkdə olan ölkələr, həmçinin İspaniya, İrlandiya və Çinin nümayəndələri iştirak ediblər. Kolumbiya və Cənubi Afrika, ötən il İsrailin elektrik stansiyalarına kömür ixracını dayandıran ölkələr, konfransa birlikdə rəhbərlik edirlər. Toplantıda Haaqa Qrupunun üzvləri də iştirak edir. Bu koalisiya səkkiz ölkədən ibarətdir və bu ilin əvvəlində İsraillə hərbi əlaqələri kəsməyə, habelə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun barəsindəki həbs qərarına əməl etməyə söz verib.
Uzun illərdir ki, Cənubi Afrikanın hakim Afrika Milli Konqresi partiyası İsrailin Qəzza və İordan çayının qərb sahilindəki siyasətini özünün aparteid rejimi dövründəki təzyiqləri ilə müqayisə edir. Bu rejim 1994-cü ildə sona çatana qədər Qara dərili insanların əksəriyyətini “vətən” adlandırılan ərazilərdə məskunlaşdırmışdı.
Aİ-dən İsrailə qarşı tədbirlər
Toplantı Avropa İttifaqının İsrailə qarşı müxtəlif tədbirləri nəzərdən keçirdiyi bir vaxta təsadüf edir. Bu tədbirlərə qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələrindən idxala qadağa, silah embarqosu və münaqişənin dinc yolla həllinə mane olan İsrail rəsmilərinə qarşı fərdi sanksiyalar daxildir.
Kolumbiyanın Xarici İşlər Nazirinin müavini Maurisio Xaramillo bazar ertəsi bildirib ki, Boqota görüşündə iştirak edən ölkələr, o cümlədən Qətər və Türkiyə, İsrailə hücumlarını dayandırması üçün daha çox təzyiq göstərmək məqsədilə diplomatik və məhkəmə tədbirləri müzakirə edəcəklər. Kolumbiyalı rəsmi İsrailin Qəzza zolağı və İordan çayının qərb sahilindəki davranışlarını beynəlxalq nizam-intizama qarşı bir təhqir adlandırıb. Xaramillo mətbuat konfransında deyib: “Bu, təkcə Fələstin haqqında deyil. Bu, beynəlxalq hüququn və öz müqəddəratını təyin etmək hüququnun müdafiəsidir.”
Xüsusi məruzəçi Albanese-nin şərhləri, Avropa İttifaqı Xarici İşlər Nazirlərinin İsrailə qarşı mümkün tədbirləri müzakirə etmək üçün Brüsseldə toplandığı zaman, X-dəki (əvvəlki Twitter) bir sıra paylaşımlarında verdiyi açıqlamaları əks etdirir. Albanese yazıb ki, Aİ beynəlxalq hüquq öhdəliklərinə görə İsraillə assosiasiya sazişini dayandırmağa “hüquqi cəhətdən borclu”dur. O bildirib ki, Aİ nəinki İsrailin əsas ticarət tərəfdaşı, həm də ABŞ-dan təxminən iki dəfə böyük olan ən böyük investisiya tərəfdaşıdır və “işğal, aparteid və soyqırımın ayrılmaz hissəsi olan bir iqtisadiyyatla ticarət etmək ortaq olmaqdır”.
