admin

Tag: #SözAzadlığı

  • Fatimə Mövlamlı təcridxanadan yazır: “Xasiyyətnaməmdə müxalifyönümlü olmaq mənfi xüsusiyyət kimi göstərilib”

    Fatimə Mövlamlı təcridxanadan yazır: “Xasiyyətnaməmdə müxalifyönümlü olmaq mənfi xüsusiyyət kimi göstərilib”

    “Meydan TV işi” üzrə həbsdə saxlanılan jurnalist Fatimə Mövlamlı Bakı İstintaq Təcridxanasından yeni yazı göndərib. O, cinayət işinin materiallarını araşdırdığını və ittihamların əsassız olduğunu bildirib.

    Mövlamlı yazır:

    ““Meydan TV işi” üzrə cinayət işi materialları ilə tanış oldum. Hər biri 250 səhifə olmaqla ümumilikdə 26 cilddən ibarət cinayət işi materiallarında ittiham edildiyim qanunsuz əməlləri törətdiyimə dair kiçik də olsun bir fakt (!) yoxdur. Necə deyərlər – məlumun elanı.

    İstintaq mənimlə bağlı bütün ümidini evimə özlərinin yerləşdirdiyi, cinayət işi materiallarında isə maddi sübut kimi göstərdiyi pula bağlayıb. Xülasə, məhkəməmiz çox maraqlı keçəcək. Mən özümü faktiki olaraq böyük bir “heç nə”yə qarşı müdafiə edəcəm”.

    Məktubunda jurnalist cinayət işi materialları arasında rast gəldiyi “xasiyyətnamə”ni xüsusi vurğulayıb:

    “BŞBPİ-nin İstintaq və Təhqiqat İdarəsinin sorğusuna əsasən Binəqədi İcra Hakimiyyətinin qəsəbə inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəsinin xasiyyətim barədə yolladığı namədə sözbəsöz belə yazılıb:

     

    “Vətəndaş Mövlamova Fatimə Binəqədi qəsəbə ərazisində müsbət xarakterizə olunmur, radikal müxalifyönümlü şəxs kimi tanınır, mitinqlərdə fəal iştirak edir, sosial şəbəkələrdə müxalifyönümlü paylaşımlar edir””.

    O, bu ifadələri “absurd” adlandıraraq qeyd edib ki, hökumət müxalif mövqeyini mənfi xarakter xüsusiyyəti kimi təqdim edir:

    “Absurdun miqyasına bir baxın – dövlət rəsmən elan edir ki, müxalif, tənqidçi, yaşadığı ölkədə baş verən hadisələrə maraqlı mövqedə dayanmağı mənfi xarakter xüsusiyyətləri sayır”. 

    Mövlamlı məktubunu ironik şəkildə belə yekunlaşdırıb:

    “Azərbaycan hökumətinin haqqımdakı rəsmi rəyi xoşuma gəlsə də, düşdükləri gülünc vəziyyətə ürək ağrısı ilə baxıram.

     

    Bir dəfə yazmışdım: “Heç kim bu qədər yazıq olmamalıdır”. Amma bunu yazdığım vaxt yazıqlığın belə boz rəngə bürünə biləcəyi ağlıma gəlməzdi. Demə, bürünə bilirmiş. İstedadsız, şərbaz, gülməli ittihamçı elə ən böyük yazıq imiş.

     

    Yazıqsınız, gülməlisiniz, cənablar…”

     

    Jurnalist Fatimə Mövlamlı bu il fevralın 28-də “Meydan TV işi” çərçivəsində saxlanılıb. Bu iş üzrə ümumilikdə 12 nəfərə qarşı cinayət işi açılıb. Əvvəlcə onlara Cinayət Məcəlləsinin 206.3.2-ci (qaçaqmalçılıq – qrup halında) maddəsi ilə ittiham irəli sürülüb. 2025-ci il avqustun 28-də ittihamlar ağırlaşdırılıb və hazırda onlar bir neçə ağır maddə, o cümlədən qanunsuz sahibkarlıq, qaçaqmalçılıq, vergidən yayınma, sənəd saxtalaşdırma və çirkli pulların yuyulması ittihamları ilə mühakimə olunurlar.

     

    Jurnalistlər bütün ittihamları rədd edir, hədəfə alınmalarını siyasi sifariş və peşə fəaliyyətləri ilə əlaqələndirirlər.

  • AbzasMedia – Müasir Atlantların Günü

    AbzasMedia – Müasir Atlantların Günü

    Həbs olunduğum gün Xətai Rayon Müvəqqəti Saxlanılma Yerində bir neçə saatlığına yanıma dələduzluqda ittiham olunan bir falçı salmışdılar.

    Zarafatla soruşdum ki: “Bəs mənim aqibətim necə olacaq?”

    Dedi: “Səni də digər qızlar kimi həbs edəcəklər.”

    Cavabında gülümsədim, amma heç nə demədim. Çünki Azərbaycanda müstəqil jurnalist olmağın sonunu bilmək üçün falçı olmağa ehtiyac yoxdur.

    Bu gün Milli Mətbuat Gününün 150 illiyinin qeyd olunduğu bir vaxtda 36 müstəqil jurnalist saxta ittihamlarla, sadəcə peşə fəaliyyətini yerinə yetirdiyinə görə həbsdədir.

    Daima təzyiq altında fəaliyyət göstərən müstəqil jurnalistlərə ən amansız repressiya Media haqqında irtica qanunun qəbulundan sonra başladı. İndi həbsdə olanların əksəriyyəti də bu qanuna etiraz edən, medianın başına gətirilənləri əvvəlcədən görənlər idi.

    Qanunun qəbulundan sonra dövlət jurnalistləri “qaçaqmalçı” adlandıraraq həbs etdi, lakin hamıya bu həbslərin səbəbi gün kimi aydındır. Həbslər fonunda yenə də kamerasına sarılaraq qorxmadan həqiqətləri çatdıranlar oldu. Hər dəfə arxamıza baxanda sıralarımızın seyrəldiyini görür, amma həbsdə olan həmkarlarımızın yerinə də susmamağı özümüzə borc bilirdik.

    “Söz azaddır!” Bu sözləri Media haqqında qanuna etiraz aksiyasında əlimə yazmışdım. Gün gəldi və mənim də növbəm çatdı. “Söz azaddır” yazdığım qoluma qandal vuruldu. Vəziyyət o yerə gəlib çatdı ki, öz məhkəməmi işıqlandırmağa jurnalist qalmamışdı deyə, məhkəməmdən xəbəri özüm yazıb mediaya ötürdüm.

    Azərbaycanda müstəqil jurnalistikanın yeni tarixi dövrünün ən biabırçı repressiyası yaşanmaqdadır. Tarix boyu da belə olub. Kimlərsə daima nəyəsə inanır, onun uğrunda hər şeyə hazır olur, hətta bütün insanlığın yükünü öz üzərinə götürür və müasir Atlanta çevrilir.

    Hazırda başqa-başqa kameralarda saxlanılsaq da, tarixin doğru və məğrur üzündə olmaqdan usanmayan bütün həmkarlarımı təbrik edirəm!

    Ülviyyə Əli

  • Böyük Britaniya: Qadağan Olunmuş Fələstin Fəaliyyətinə Dəstəyə Görə 60 Yeni İttiham

    Böyük Britaniya: Qadağan Olunmuş Fələstin Fəaliyyətinə Dəstəyə Görə 60 Yeni İttiham

    Londonda “Palestine Action” Dəstəkçilərinə Qarşı Kütləvi Təqiblər

    London Metropoliten Polisi, ötən ay İsrailin Qəzzadakı soyqırımına etiraz etdiyi üçün “terror təşkilatı” elan edilən Palestine Action fəal qrupuna “dəstək göstərdikləri” üçün ən azı 60 nəfərin cinayət məsuliyyətinə cəlb olunacağını bildirib. Üç nəfər isə artıq ittiham olunub. Polis cümə günü verdiyi açıqlamada, “lazım gələrsə hər həftə xeyli sayda şəxsin istintaq edilməsi və mühakimə olunması üçün lazımi tədbirlər gördüyünü” qeyd edib.

    Qadağanın Ardınca Artan Etirazlar və Həbslər

    7 iyul tarixində tətbiq edilən mübahisəli qadağadan bəri dinc etirazlar zamanı 700-dən çox insan saxlanılıb. Bunlardan 522-si ötən həftəsonu təşkil edilən aksiyada qrupa dəstək verən şüarlar daşıdıqları üçün həbs olunublar. Bu hadisə paytaxt tarixində bir aksiyada ən böyük həbs saylarından biri hesab edilir.

    Tənqidlər və Rəsmi Mövqelər

    Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Amnesty International və Greenpeace də daxil olmaqla tənqidçilər, qadağanı insan hüquqlarına zidd və ifadə azadlığını boğan bir həddən artıq müdaxilə hesab ediblər. Baş Prokuror Stiven Parkinson son qərarların son nümayişlərdən alınan “ilk əhəmiyyətli saylar” olduğunu bildirib və əlavə edib: “Yaxın həftələrdə daha çox işlərin olacağı gözlənilir. Palestine Action qrupuna dəstək vermək istəyənlər bunun real nəticələrini aydın şəkildə anlamalıdırlar.” Birləşmiş Krallığın Bərabərlik və İnsan Hüquqları Komissiyası da “sərt yanaşma”ya qarşı xəbərdarlıq edərək, hökuməti və polisi etirazların mütənasibliyini və aydın hüquqi əsaslarla həyata keçirilməsini təmin etməyə çağırıb.

    Metropoliten Polisi komissarı Mark Rouli, zabitlərlə prokurorlar arasında sürətli koordinasiyanı yüksək qiymətləndirərək, “polis və CPS komandalarımızın ədalət sistemini iflic etmək üçün səhv cəhdləri aradan qaldırmaqda nə qədər sürətlə birlikdə işlədikləri ilə fəxr etdiyini” söyləyib. Daxili İşlər Naziri Yvette Kuper Leyborist hökumətinin Palestine Action qrupunu qadağan etmək qərarını müdafiə edərək deyib: “Birləşmiş Krallığın milli təhlükəsizliyi və ictimai asayişi hər zaman prioritet olmalıdır. Qiymətləndirmələr çox aydındır ki, bu, qeyri-zorakı bir təşkilat deyil.”

    “Palestine Action” Qadağasının Səbəbləri və Geniş Kontekst

    Qrup, İngiltərənin cənubundakı hərbi hava bazasına daxil olaraq iki təyyarəyə təxminən 7 milyon funt sterlinq (9,3 milyon dollar) ziyan vurduğunu iddia etdikdən bir neçə gün sonra qadağan edilib. Daxili İşlər Nazirliyi onu “zorakılıq, əhəmiyyətli xəsarətlər və geniş cinayət ziyanı” ilə əlaqədar digər “ciddi hücumlar”da ittiham edib. Palestine Action isə öz hərəkətlərinin Qəzzadakı müharibə şəraitində Birləşmiş Krallığın İsrailə dolayı hərbi dəstəyini hədəf aldığını bildirib.

    Birləşmiş Krallığın Liberal Demokratlar Partiyası dinc etirazlara qarşı “anti-terror səlahiyyətlərindən” istifadə edilməsindən “dərin narahatlıq” ifadə edib. İki ilə yaxındır ki, yüz minlərlə insan Birləşmiş Krallığın bir neçə şəhərində İsrailin Qəzza müharibəsinə son qoyulması və Britaniya hökumətinin ölkəyə bütün silah satışlarını dayandırması çağırışları ilə nümayişlər keçirir. Baş nazir Keir Starmer keçən ay bildirib ki, İsrail Qəzza müharibəsinə son qoymaq və davamlı sülh prosesinə sadiq qalmaq üçün “əhəmiyyətli addımlar” atmasa, Birləşmiş Krallıq sentyabr ayına qədər Fələstin dövlətini tanıyacaq. Fələstin xalqının əzablarına son qoymaq üçün etirazlara qatılanların bir çoxu bu addımın çox gec və yetərsiz olduğunu deyiblər.

    24 saat

  • Kəşmirdə kitab qadağası: ‘Yaddaşa hücum’ iddiaları senzura narahatlığını alovlandırır

    Kəşmirdə kitab qadağası: ‘Yaddaşa hücum’ iddiaları senzura narahatlığını alovlandırır

    Hindistanın Kəşmirdəki Kitab Qadağası: Ədəbiyyat Festivalı Fonunda Artan Senzura

    Hafsa Kanjvalın Kəşmirlə bağlı kitabının yenicə qadağan edilməsi müəllifi anın qəribəliyi ilə heyrətləndirir. Bu həftə Hindistanın idarə etdiyi Kəşmirdəki səlahiyyətlilər tanınmış alimlər, yazıçılar və jurnalistlər tərəfindən qələmə alınmış 25 kitabı proskripsiya etdilər. Qadağan edilmiş əsərlər arasında Kanjvalın “Kəşmirin koloniyalaşdırılması: Hindistan işğalı altında dövlət quruculuğu” adlı kitabı da var. Bu qadağa Şrinagarın kitab mağazalarına polis reydləri ilə müşayiət olunsa da, Hindistan rəsmiləri eyni zamanda Dal gölünün sahilində kitab festivalı keçirirlər.

    Kanjvalın sözlərinə görə, bu qadağa təəccüblü deyil, çünki 2019-cu ildən bəri Kəşmirdə senzura və nəzarət həddindən artıq dərəcəyə çatıb. O, Hindistanın altı il əvvəl regionun yarımmüstəqil statusunu ləğv etməsindən sonra vəziyyətin ağırlaşdığını qeyd edib. Kanjval həmçinin Hindistan ordusunun eyni vaxtda dövlət tərəfindən dəstəklənən Çinar Kitab Festivalı vasitəsilə kitab oxumağı və ədəbiyyatı təbliğ etməsini “daha da absurd” adlandırıb. Kəşmirin uzun senzura tarixi olsa da, bu kitab qadağaları Yeni Dehlinin mübahisəli regionda akademik sahə üzərində nəzarəti təmin etmək üçün həyata keçirdiyi ən genişmiqyaslı cəhd olaraq qiymətləndirilir.

    Gənclərin “Yanlış Yönləndirilməsi” İddiası

    Hökumət tərəfindən qadağan edilmiş 25 kitab, Hindistanın bölünməsi ətrafındakı hadisələrə və Kəşmirin niyə bu qədər ciddi ərazi mübahisəsinə çevrildiyinə dair ətraflı icmal təqdim edir. Bura Nobel mükafatçısı Arundhati Royun “Azadi”, Piotr Balcerowicz və Agnieszka Kuszewskanın “Kəşmirdə İnsan Haqları Pozuntuları”, Mohd Yusaf Sarafın “Kəşmirlilərin Azadlıq Uğrunda Mübarizəsi”, Abdul Gockhami Cabbarın “Kəşmir Siyasəti və Plebisit” və Essar Batoolun “Kunan Poshpora yadınızdadırmı?” kimi əsərləri daxildir. Bu kitablar Kəşmirdəki hüquq pozuntuları və qətliamlar, eləcə də Hindistan dövlətinin pozulmuş vədlərindən bəhs edir.

    Hafsa Kanjvalın, jurnalist Anuradha Basinin “Dağılmış dövlət: 370-ci maddədən sonra Kəşmirin danışılmayan hekayəsi” və hüquqşünas AG Noraninin “Kəşmir mübahisəsi 1947-2012” kimi əsərlər isə regionun on illər ərzindəki siyasi səyahətini təhlil edir. Hökumət bu kitabları Kəşmir gənclərini “yanlış yönləndirməkdə” və onların “zorakılığa və terrorizmə cəlb edilməsinə” təkan verməkdə ittiham edib. Hökumətin qərarında qeyd olunur ki, “bu ədəbiyyat şikayət, qurbanlıq və terrorçu qəhrəmanlığı mədəniyyətini təbliğ etməklə gənclərin psixikasına dərin təsir edə bilər.”

    Kəşmirdəki mübahisə 1947-ci ildə İngiltərənin subkontinenti Hindistan və Pakistan olmaqla iki dominionaya bölməsindən qaynaqlanır. Müsəlman əhalinin çoxluq təşkil etdiyi Kəşmirin hindu hökmdarı hər ikisindən müstəqil olmaq istəsə də, Pakistanın dəstəklədiyi döyüşçülərin regionun bir hissəsinə daxil olmasından sonra, Kəşmirin yeni birlik daxilində xüsusi statusa və Hindistan Konstitusiyası ilə zəmanət verilmiş müəyyən muxtariyyətə malik olması şərtilə Hindistana qoşulmağa razılaşdı. Lakin Kəşmir xalqının fikri heç vaxt soruşulmadı və Hindistan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının dəstəklədiyi plebisit tələblərini dəfələrlə rədd etdi. Hindistan idarəçiliyinə qarşı narazılıqlar davam edərək 1989-cu ildə seçki saxtakarlığı iddialarına cavab olaraq Hindistana qarşı silahlı üsyanla nəticələndi. Kanjvalın “Kəşmirin koloniyalaşdırılması” kitabı Hindistan hökumətinin ilk baş naziri Cəvahirləl Nerunun dövründə Kəşmir üzərində nəzarəti necə mürəkkəb yollarla möhkəmləndirdiyini işıqlandırır. Kanjvalın kitabı bu il Bernard Cohn Kitab Mükafatını qazanıb. Kanjval, kitab qadağasının hökumətin nə qədər “qeyri-təhlükəsiz” olduğunu göstərdiyini bildirib.

    Siyasi Sıxıntının Güclənməsi

    Hindistanın Kəşmirdə senzura və informasiya nəzarəti ilə bağlı uzun tarixi var. 2010-cu ildə 17 yaşlı tələbə Tufail Mattonun təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən öldürülməsindən sonra böyük etirazlar baş qaldırdıqda, əyalət hökuməti SMS xidmətlərini qadağan etdi və onları yalnız üç il sonra bərpa etdi. 2016-cı ildə başqa bir vətəndaş üsyanının qızğın çağında hökumət Şrinagarda müstəqil nəşr olan “Kashmir Reader” qəzetinin nəşrini dayandıraraq, onun “zorakılığı təhrik etmə meylini” səbəb göstərdi. Qəzet və rabitə vasitələrinə qadağalarla yanaşı, Hindistan səlahiyyətliləri Kəşmirdə jurnalistləri qətiyyətli profilaktik həbs qanunları çərçivəsində mütəmadi olaraq saxlayıb. Bu tendensiya 2019-cu ildən sonra daha da sürətlənib.

    “Əvvəl jurnalistlərin ardınca gəldilər və onları susdurmaqda müvəffəq olduqlarını başa düşdükdən sonra diqqətlərini akademik sahəyə yönəltdilər,” — 2019-cu ildə Kəşmirin xüsusi statusunun ləğv edilməsi haqqında kitabı qadağan edilənlər arasında olan veteran redaktor Anuradha Basin bildirib. Basin, kitabının zorakılığı təbliğ etməsi ittihamını qəribə adlandırıb. “Mənim kitabım heç yerdə terrorizmi tərifləmir, lakin dövləti tənqid edir. Bu ikisi arasında Kəşmirdəki səlahiyyətlilərin ləğv etmək istədiyi bir fərq var. Bu, çox təhlükəli bir tendensiyadır.” Basin bu cür qadağaların Kəşmir haqqında gələcəkdə yazılacaq əsərlər üçün uzaqgedən nəticələri olacağını vurğulayıb. O, əlavə edib ki, kitabının çap olunarkən hüquq qrupu onu üç dəfə yoxlayıb.

    Ümidsizlik Hissedilməkdədir

    Kitab qadağası Kəşmirdə müxtəlif dairələrdən tənqidlərlə qarşılanıb, tələbələr və tədqiqatçılar bunu kollektiv amneziya tətbiq etmək cəhdi adlandırıblar. Şrinagardan olan 27 yaşlı müstəqil alim Sabir Rəşid böyük məyusluq yaşadığını bildirib. “Əgər bu kitabları Kəşmirin ədəbi kanonundan çıxarsaq, heç nəyimiz qalmaz,” – o deyib. Rəşid hazırda Hindistanın bölünməsi dövrünü əhatə edən Kəşmirin müasir tarixi haqqında kitab üzərində işləyir. “Əgər bu əsərlər mənə əlçatan olmasa, tədqiqatım təbii olaraq birtərəfli olacaq.”

    Cümə axşamı yayılan videolarda uniformada olan polislərin Şrinagardakı kitab mağazalarına daxil olaraq sahiblərindən qadağan edilmiş siyahıdakı kitablardan hər hansı birinin olub-olmadığını soruşduqları görülüb. Şrinagardakı ən azı bir kitab satıcısı Al Jazeera-ya bildirib ki, Basinin “Dağılmış dövlət” kitabının tək bir nüsxəsi olub və onu reydlərdən az əvvəl satıb. “Ondan başqa, bu kitablardan heç biri məndə yox idi,” – o, çiyinlərini çəkərək deyib.

    Tarixçi Sumantra Bose Hindistan səlahiyyətlilərinin onun “Kəşmir yol ayrıcında” kitabının regionda zorakılığı körüklədiyi iddiasına görə hiddətlənib. O, 1993-cü ildən bəri Kəşmir mübahisəsi üzərində çalışıb və region üçün davamlı sülh yolları tapmağa fokuslandığını bildirib. Bose, qadağa ilə təmsil olunan ailə irsinə də təəccüblənib. 1935-ci ildə Britaniya Hindistanındakı müstəmləkə səlahiyyətliləri onun ulu əmisi və Hindistanın azadlıq mübarizəsi lideri Subhas Chandra Bose tərəfindən yazılmış “Hindistan mübarizəsi, 1920-1934” adlı siyasi təhlillər toplusunu qadağan etmişdilər. O, “Doxsan il sonra əfsanəvi azadlıq döyüşçüsünün yolu ilə getmək şərəfinə nail oldum,” deyib.

    Polis Şrinagardakı kitab mağazalarına reydləri gücləndirib və dəyərli, daha tənqidi əsərləri müsadirə etdikcə, Kəşmirdəki ədəbi icma ümidsizlik hissi keçirir. “Bu, insanların yaddaşına bir hücumdur,” – Rəşid bildirib. “Bu kitablar keşikçi rolunu oynayırdı. Onlar bizə tariximizi xatırlatmalı idi. Lakin indi Kəşmirdə yaddaşın silinməsi demək olar ki, tamamlanıb.”

    24 saat

  • Kəşmir kitab mağazalarına polis basqını: Hindistan ‘separatçı’ nəşrləri qadağan etdi

    Kəşmir kitab mağazalarına polis basqını: Hindistan ‘separatçı’ nəşrləri qadağan etdi

    Hindistanın Nəzarətindəki Kəşmirdə Kitab Qadağası və Reydlər

    Hindistanın nəzarətindəki Kəşmirdə polis bu həftənin əvvəlində 25 kitabı qadağan etdikdən sonra kitab mağazalarına reydlər keçirib. Rəsmilər Buker Mükafatı laureatı Arundhati Roy kimi müəlliflərin əsərlərinin mübahisəli müsəlman əksəriyyətli bölgədə “saxta hekayələr” və “separatçılıq” təbliğ etdiyini bildirib. Polis cümə axşamı, əmrə uyğun olaraq, Şrinəqər şəhərində və bölgənin müxtəlif yerlərində yol kənarındakı kitab satıcılarında və digər nəşriyyat müəssisələrində yoxlamalar aparıb. Məqsəd qadağan edilmiş ədəbiyyatı müsadirə etmək olsa da, rəsmilər hər hansı bir materialın götürülüb-götürülmədiyini dəqiqləşdirməyiblər. Polis sosial media açıqlamasında “Əməliyyat separatçı ideologiyaları təbliğ edən və ya terrorizmi tərifləyən materialları hədəf alıb” deyib və əlavə edib: “Sülhü və bütövlüyü qorumaq üçün ictimaiyyətin əməkdaşlığı tələb olunur.”

    Qadağanın Əsaslandırması və Genişlənməsi

    Reydlər hökumətin müəllifləri Kəşmir haqqında “saxta hekayələr” yaymaqda və Hindistan dövlətinə qarşı “gəncləri yanlış istiqamətləndirməkdə” günahlandırmasından sonra baş verib. Fevral ayında verilən oxşar bir göstərişdən sonra cümə axşamı günü kitab mağazalarından və evlərdən İslami ədəbiyyat da müsadirə edilib. Kəşmir 1947-ci ildə Britaniya hakimiyyətindən müstəqillik qazandıqdan sonra Hindistan və Pakistan arasında bölünmüşdü. Hər iki ölkə Himalay bölgəsinin tamamilə özlərinə aid olduğunu iddia edir. 1989-cu ildən bəri üsyançı qruplar müstəqillik və ya Pakistanla birləşmə tələbi ilə Hindistan hakimiyyətinə qarşı mübarizə aparır. 2019-cu ildən bəri Hindistan hakimiyyəti fərqli fikirləri getdikcə cinayət hesab edir və Hindistanın Kəşmir üzərindəki suverenliyini şübhə altına alan hər hansı bir hekayəyə dözümlülük göstərmir. Kitabların qadağan edilməsi əmri bölgənin Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən çərşənbə axşamı – Yeni Dehlinin birbaşa idarəetməyə başlamasının altıncı ildönümündə verilib.

    Müəlliflər və Tənqidçilərin Reaksiyaları

    Bu kitab qadağası konstitusiya mütəxəssisi AG Noorani və Sumantra Bose, Kristofer Snedden, Viktoriya Skofild kimi tanınmış akademik və tarixçilərin əsərlərini satan və ya saxlayan şəxsləri həbs cəzası ilə hədələyir. Əmr 25 kitabı Hindistanın 2023-cü il Cinayət Məcəlləsinə əsasən “müsadirə edilmiş” elan edərək, əsərlərin Himalay bölgəsində dövriyyəsini, sahibliyini və onlara əlçatanlığını effektiv şəkildə qadağan edib. “Kəşmir Ağa Yolların Kəsişməsində” adlı kitabı qadağan edilənlər arasında olan siyasi elm adamı və müəllif Sumantra Bose, əsərlərinə qarşı “hər cür böhtan və təhqirləri” rədd edib. O, “1993-cü ildən bəri Kəşmir üzərində — bir çox başqa mövzularla yanaşı — işləmişəm” deyib. Bose əlavə edib ki, əsas məqsədi “bütün zorakılığa son qoyulması və münaqişə zonasındakı, bütövlükdə Hindistanın və yarımqitənin insanlarının qorxu və müharibədən azad, sabit bir gələcəkdən həzz ala bilməsi üçün sülh yollarını müəyyən etmək” olub. Royun 2020-ci il esselər toplusu olan “Azadi: Azadlıq, Faşizm, Bədii Ədəbiyyat” da qadağaya daxil edilib. 63 yaşlı Roy Hindistanın ən məşhur müəlliflərindən biridir, lakin onun yazıları və aktivizmi, o cümlədən Baş nazir Narendra Modinin hökumətinə qarşı kəskin tənqidləri onu mübahisəli fiqura çevirib. Tarixçi Siddiq Vahid bu əmrin konstitusiyaya, “hansı ki, söz və ifadə azadlığını təmin edir” zidd olduğunu bildirib.

    Siyasi Kontekst və İdarəetmə

    Mirvaiz Umar Faruq, baş ruhani və separatçı lider, kitab qadağasının “yalnız belə avtoritar hərəkətlərin arxasında duranların qeyri-sabitliyini və məhdud anlayışını” ortaya qoyduğunu deyib. Faruq X sosial şəbəkə platformasında yazıb ki, “alimlərin və nüfuzlu tarixçilərin kitablarını qadağan etmək tarixi faktları və Kəşmir xalqının yaşadığı xatirələri silməyəcək”. Hindistanın idarə etdiyi Kəşmir sentyabr və oktyabr aylarında yeni hökumət seçib. Bu, Yeni Dehlinin birbaşa nəzarətinə verildiyi gündən bəri ilk seçki idi və seçicilər regional məclisə rəhbərlik etmək üçün müxalifət partiyalarını dəstəkləyiblər. Buna baxmayaraq, yerli hökumətin səlahiyyətləri məhduddur və ərazi praktiki olaraq Yeni Dehlinin təyin etdiyi inzibatçı tərəfindən idarə olunmağa davam edir.

    24 saat

  • Qərbin Fələstin üzrə prinsipləri çökür

    Qərbin Fələstin üzrə prinsipləri çökür

    Fransız Analitikin Məhkəmə İşinin Təfərrüatları

    Fransız siyasi analitik Fransua Burqat sosial şəbəkədə etdiyi bir paylaşım səbəbindən terrorizmə dəstək verməkdə ittiham edilmişdi. Həmin paylaşımda HƏMAS-ın bəyanatı öz əksini tapmışdı. Uzun sürən hüquqi mübarizədən sonra, Burqat bu ittihamdan tamamilə bəraət qazandı. Bu məhkəmə işi, Fransada siyasi ifadələrin sərhədləri ilə bağlı ciddi suallar doğurdu.

    İfadə Azadlığı və Fələstin Məsələsi Diskusiyası

    Hazırda Fransua Burqat “Centre Stage” adlı proqramın qonağı olaraq başından keçənləri ətraflı şəkildə izah edir. O, bu məhkəmə işinin siyasi aspektlərini, habelə Qərb ölkələrində ifadə azadlığı və Fələstinə dəstək mövzusundakı həssaslıqları təhlil edir. Burqatın fikrincə, bu proses, bəzi siyasi mövzular ətrafında mövcud olan məhdudiyyətləri aydın şəkildə ortaya qoyur.

    Bu xüsusi proqram bölümü, din, siyasət, biznes, media, akademiya və vətəndaş cəmiyyəti sahələrində müsəlmanlar və qeyri-müsəlmanlar arasında əlaqələri inkişaf etdirməyi hədəfləyən beynəlxalq “İslam və Müsəlmanlar Təşəbbüsü” platforması ilə tərəfdaşlıq çərçivəsində istehsal edilmişdir.

    24 saat

  • ABŞ məhkəməsi Trampın Harvard fon kəsintilərini sorğuladı

    ABŞ məhkəməsi Trampın Harvard fon kəsintilərini sorğuladı

    Massaçusets ştatında ABŞ məhkəməsində Harvard Universitetinin administrasiyasının fondların kəsilməsinə etirazı ilə bağlı açılan iddianın dinləməsi keçirilib.

    Maliyyə Kəsintiləri və Məhkəmə Prosesi

    Boston şəhərindəki məhkəmə iclasında dairə hakimi Ellison Burrouz ABŞ-ın sabiq prezidenti Donald Tramp administrasiyasının vəkillərindən təkidlə fondların kəsilməsinin əsaslarını izah etmələrini tələb edib. Hakim Burrouz, Harvard Universitetinin kampusunda baş verdiyi iddia edilən antisemitik hərəkətlərə toxunaraq, hökumətin universitet rəhbərliyinin bunlarla mübarizə aparmaq üçün lazımi tədbirlər görüb-görmədiyini “araşdırmaq” barədə heç bir sənəd təqdim etmədiyini bildirib.

    Burrouz administrasiya vəkillərinə, “İfadə azadlığının qanunazidd şəkildə boğulmasına əsaslanan bir müqavilə hərəkətini əsaslandıra biləcəyinizi düşünmürəm. Burada nə səhv var?” deyə sual ünvanlayıb və bunun konstitusiya hüququ baxımından nəticələrinin “sarsıdıcı” olacağını vurğulayıb.

    Administrasiya və Harvardın Qarşılıqlı Dəlilləri

    Donald Tramp administrasiyasının vəkilləri federal qurumların qrantları, hökumət siyasətlərinə uyğun gəlmədiyi təqdirdə ləğv edə biləcəyini müdafiə ediblər. Digər tərəfdən, Harvard Universitetinin vəkilləri məhkəməyə təqdim etdikləri sənədlərdə, “hökumətin xərçəng müalicəsi, veteranlara dəstək və milli təhlükəsizliyin yaxşılaşdırılması üçün araşdırmalara ayrılan fondların kəsilməsinin antisemitizmlə necə əlaqələndirildiyini izah edə bilmədiyini” irəli sürüblər.

    Donald Tramp administrasiyasının hökuməti, kampuslarında Fələstinə dəstək nümayişlərinə qarşı kifayət qədər tədbir görmədiyi və antisemitik davranışlara icazə verdiyi əsası ilə universitetin milyardlarla dollarlıq maliyyəsini kəsmişdi.

    Qərar Gözləntisi

    Məhkəmə dinləməsinin sonunda qərarını açıqlamayan hakim Burrouzun daha sonra yazılı bir bəyanat verməsi gözlənilir.

    24 saat

  • Pakistan 27 müxalif və jurnalist kanalına YouTube qadağası tələb edir

    Pakistan 27 müxalif və jurnalist kanalına YouTube qadağası tələb edir

    Alphabet şirkətinə məxsus YouTube, Pakistan hökumətinin iki ondan çox tənqidçisinə onların kanallarının “anti-dövlət” məzmununa görə bloklanması tələbini nəzərdən keçirdiyini bildirib. İyunun 24-də verilmiş və bu həftə yayılan məhkəmə qərarına əsasən, Pakistanda bloklanma riski altında olan YouTube kanalları arasında əsas müxalifət partiyasının, onun lideri və həbsdə olan keçmiş baş nazir İmran Xanın, eləcə də hökuməti tənqid edən bir neçə jurnalistin kanalları var.

    İslamabadda yerləşən məhkəmə, Milli Kibercinayətkarlıq İstintaq Agentliyinin iyunun 2-də hazırladığı hesabatda bu kanalları “dövlət institutları və vəzifəli şəxsləri əleyhinə yüksək təhdidkar, təhrikedici və alçaldıcı məzmun paylaşmaqda” ittiham etməsindən sonra qadağa tələb etdiyini açıqlayıb.

    Söz Azadlığına Təhdid

    Rəqəmsal hüquq müdafiəçiləri hesab edirlər ki, hər hansı bir qadağa Pakistanda söz azadlığını daha da zəiflədəcək. Ölkədə hakimiyyət qəzet və televiziya kanallarını boğmaqda ittiham olunur və sosial media narazılıq üçün az sayda çıxış yollarından biri kimi görünür.

    YouTube 27 kontent yaradıcısına məhkəmə qərarına əməl etmədikləri təqdirdə kanallarının bağlana biləcəyini bildirib. Reuters xəbər agentliyinin gördüyü bildirişə əsasən, məşhur video paylaşım platforması bu həftə kanal sahiblərinə göndərdiyi elektron məktublarda qeyd edib ki: “Əgər bunu etməsəniz, yerli qanunvericilik öhdəliklərimizə uyğun olaraq, əlavə xəbərdarlıq etmədən tələbi yerinə yetirə bilərik.” YouTube-un regional kommunikasiya meneceri Reuters-in şərh tələbinə dərhal cavab verməyib.

    Cinayət Məsuliyyəti Riski

    Pakistan hökumətinin Daxili İşlər üzrə Dövlət Naziri Talal Çaudri, kontent yaradıcılarının cinayət məsuliyyətinə cəlb olunacağını bəyan edib.

    O, yerli Geo News TV-yə verdiyi açıqlamada deyib: “Bu cib telefonlarından və sosial mediadan xaos yaratmaq üçün istifadə edə bilməzsiniz. Tənzimləmə üçün qanunlar var və onlar bu qanunlara əsasən fəaliyyət göstərməli olacaqlar.”

    Məhkəmə qərarı ilə üzləşənlərdən biri olan Əsəd Tur, sənədi “X” sosial şəbəkəsində paylaşıb. Qərarda bloklanan kanalların adları, o cümlədən görkəmli jurnalistlər və kontent yaradıcıları olan İmran Riaz Xan, Mətiullah Can və Həbib Əkrəmin kanalları da yer alırdı.

    333 mindən çox YouTube abunəçisi olan Tur, bu addımın insanların, siyasi partiyaların və digər dissident qrupların fundamental və konstitusion hüquqlarını zəiflətməyə yönəldiyini bildirib. O, Reuters-ə deyib: “Bu, mənimlə bağlı deyil. Bu, dövlətin sol tərəfində duran insanlarla bağlıdır. Mən öz platformamı dövlət zülmünə qarşı səslərini ucaltmaq üçün heç bir yerə getməyən bu zəif təbəqəyə həsr etmişəm.”

    İnsan Hüquqları Təşvişi

    Pakistan İnsan Hüquqları Komissiyası (HRCP) məhkəmə qərarından narahatlığını ifadə edərək, bu kütləvi qadağanın “narazılığı cinayət fəaliyyəti ilə eyniləşdirdiyini” bildirib.

    HRCP bəyanatında qeyd edib: “Bütün YouTube kanallarının topdansatış bloklanması – qanunsuz və ya nifrət dolu nitqin konkret hallarını həll etmək əvəzinə – təhlükəli bir presedent yaradır.”

    Hökumət ənənəvi mediaya təzyiq etdikdən sonra, bir çox müstəqil reportyor, 2022-ci ildə vəzifədən uzaqlaşdırılan Xanla simpatiya bəsləyən jurnalistlər və şərhçilər kimi YouTube-a üz tutublar.

    Xanın Pakistan Təhrik-i İnsaf (PTI) partiyasının sözçüsü Zülfüqar Buxari deyib: “Bu, yalnız aparıcıların işdən çıxarılması və ya YouTube kanallarının qadağan edilməsi ilə bağlı deyil. Bu, deyilməsinə icazə verilməyən və dünyanın bilməməyə çalışdıqları insan hüquqları pozuntularıdır.”

    Xan partiyasının vəzifədən uzaqlaşdırılmasından bəri hərbçilərin dəstəklədiyi bir təzyiqlə üzləşdiyini bildirib, lakin ordu bu ittihamı rədd edir. Buxari əlavə edib: “Bu günkü dövrdə rəqəmsal medianı susdurmaq mümkün deyil.”

    Hökumət Təzyiqlərinin Artması

    Bu qərar İslamabadın tənqidçilərə və dissidentlərə qarşı təzyiqini gücləndirən bir sıra qanun və tənzimləmələrin ən sonuncusudur. Pakistan hökuməti bir neçə dəfə “X”, Facebook və TikTok kimi sosial media platformalarını bloklayıb.

    Yanvar ayında Pakistan parlamenti Kiber Cinayətlər Aktına yeni düzəlişlər təqdim edib ki, bu da kiber məzmunu daha da tənzimləməyə imkan verib. Bu düzəliş yeni sosial media tənzimləyici orqanının, öz istintaq agentliyinin və tribunallarının yaradılmasını nəzərdə tutur.

    Bu tribunallar, “yalan və ya saxta” hesab edilən məlumatların yayılmasına görə, iddia edilən cinayətkarları üç ilə qədər həbs cəzası və iki milyon rupi (7,200 dollar) cərimə ilə cəzalandıra biləcək.

    24 saat

  • Ali Məhkəmə Texasda porno saytlara yaş yoxlamasını təsdiqlədi

    Ali Məhkəmə Texasda porno saytlara yaş yoxlamasını təsdiqlədi

    Vaşinqton, DC — ABŞ Ali Məhkəməsi cümə günü Texas ştatının pornoqrafiya veb-saytlarından istifadəçilərin yaşını təsdiqləməsini tələb edən qanununu dəstəkləyib. Məhkəmə qeyd edib ki, aşağı instansiya bu qanunun konstitusionallığını dəyərləndirərkən müvafiq məhkəmə nəzarəti səviyyəsini tətbiq edib.

    Yüksək Məhkəmənin Qərarı

    Yüksək məhkəmə hakimləri 6-3 nisbətində, ideoloji xəttlər üzrə bölünmüş şəkildə qərar verib. Ədalət Hakimi Klarens Tomas çoxluğun adından qərarın müəllifi olub. Tomas yazıb ki, “biz H. B. 1181 nömrəli qanunun Azad Nitq Bəndi altında konstitusiyaya zidd olub-olmadığına qərar vermək üçün icazə vermişdik. Biz bunun belə olmadığına qərar veririk.”

    O əlavə edib: “Konstitusiya yaş təsdiqi tələb etmək səlahiyyəti ştatın uşaqların cinsi məzmuna daxil olmasının qarşısını almaq səlahiyyəti daxilindədir. H. B. 1181 bu səlahiyyətin konstitusiyaya uyğun bir icrasıdır.”

    Qanunun Əsaslandırılması və Tətbiqi

    Qərar, sözügedən qanunun daha yüksək formada məhkəmə nəzarətindən keçdiyini təsdiqləyir. Bu, ştatların uşaqları internetdəki zərərli kontentdən qorumaq üçün effektiv yaş təsdiqi mexanizmləri tətbiq etmək hüququnu bir daha vurğulayır. Məhkəmənin bu mövqeyi, internet mühitində uşaqların təhlükəsizliyi məsələsinə ciddi yanaşmanın göstəricisidir.

    24 saat