Minlərlə insan İsraildə küçələrə axışaraq Qəzzadakı müharibəyə son qoyulmasını və girovların azad edilməsi üçün razılaşma əldə olunmasını tələb edib. Bu etirazlar, ordunun on minlərlə ac Fələstinlini yenidən qaçmağa məcbur etmək üçün Qəzza şəhərinə hücumlarını gücləndirdiyi bir vaxta təsadüf edir.
İsrail məktəbləri, ticarət obyektləri və ictimai nəqliyyat dayandırılıb, girovların və şəhid ailələrinin nümayəndələrini birləşdirən iki qrupun təşkil etdiyi ümummilli aksiyalar çərçivəsində böyük şəhərlərdə nümayişlər keçirilib. Qəzzada qaldığına inanılan 50 girovun, təxminən 20-sinin sağ olduğu ehtimal edilir. Hərbi əməliyyatların artmasından narahat olan İsraildə etirazlar “Girovların cəsədləri üzərində müharibə qazanmırıq” şüarı ilə müşayiət olunub. Tel-Əvivdəki “Girovlar Meydanı”nda keçirilən nümayişdə keçmiş girov Arbel Yehud deyib: “Hərbi təzyiq girovları geri qaytarmır, yalnız onları öldürür. Onları geri gətirməyin yeganə yolu, heç bir oyuna getmədən, hamısını birdən azad edəcək bir razılaşmadır.”
Polis ölkə üzrə keçirilən nümayişlər zamanı 32 nəfəri həbs etdiyini bildirib. Bu, keçən sentyabrda Qəzzada altı girovun ölü tapılmasından sonra baş verən ən şiddətli aksiyalardan biri olub. Bazar günü keçirilən mitinqlər, İsrailin iki ilə yaxın müddətdə davam edən və bir sıra insan haqları qrupları tərəfindən soyqırım olaraq xarakterizə edilən, əhalisinin böyük hissəsini aclıq həddinə çatdıran və beynəlxalq miqyasda təcrid olunmasına səbəb olan müharibədən sonra Qəzza şəhərinə irəliləmək planlarını təsdiqləməsindən bir neçə gün sonra baş tutub.
Nümayişlərin miqyası və tələblər
Tel-Əvivdəki “Girovlar Meydanı”nda fəallar Qəzzada hələ də girov saxlanılan insanların üzləri ilə örtülmüş nəhəng İsrail bayrağını açılıblar. Yerli xəbərlərə görə, etirazçılar əsas yolları, o cümlədən Tel-Əviv və Qüdsü birləşdirən şose yolunu bağlayıblar. Burada təkərlər yandırılıb və nəqliyyatın hərəkəti tamamilə dayanıb. Girovların və İtkin Düşənlərin Ailələri Forumu ümummilli tətil elan edib. Qrup bildirib ki, “Bu gün ölkəni bir aydın çağırışla bağlayırıq: 50 girovu geri gətirin, Qəzza müharibəsinə son qoyun”. Təşkilat, Qəzza sərhədi yaxınlığında etiraz çadırı quraraq kampaniyasını genişləndirməyə söz verib. Qrup xəbərdarlıq edib ki, “Əgər onları indi geri gətirməsək, əbədi olaraq itirəcəyik.”
Qüdsdə biznes obyektləri bağlanıb, nümayişçilər yürüşlərə qoşulublar. AFP xəbər agentliyinə danışan 54 yaşlı bələdçi Doron Vilfand deyib: “Müharibəyə son qoymağın vaxtıdır. Bütün girovları azad etməyin vaxtıdır. Və İsrailə sağalmağa və daha sabit Yaxın Şərqə doğru irəliləməyə kömək etməyin vaxtıdır.”
Hökumətin mövqeyi və ekspert şərhləri
Keçmiş İsrail diplomatı və Nyu-Yorkdakı baş konsul Alon Pinkas Tel-Əvivdən “Əl-Cəzirə”yə bildirib ki, İsraildə etirazlar ölkənin müxtəlif yerlərində yayılsada, iştirakçı sayı nisbətən azdır. “İnsanların sayı olduqca azdır… Gün ərzində artacağını gözləyirəm” deyən Pinkas, bir çox mağaza, restoran və universitetlərin bağlı olduğunu, ictimai nəqliyyatın isə yarı gücü ilə işlədiyini qeyd edib. “Bu, insanların təsəvvür etdiyi kimi ümumi tətil deyil, lakin hiss olunur, ələ gəlir, havada hiss edirsən.”
Baş nazir Binyamin Netanyahunun bu narahatlıqlara cavabına gəlincə, Pinkas kəskin ifadələr işlədib. “Əksər baş nazirlər 7 oktyabrdan sonra istefa verərdilər… O, sadəcə başqa bir baş nazir deyil. O, yalnız öz sağ qalmasını düşünür. O, Yaxın Şərqi yenidən formalaşdırmaq barədə bəzi messianik illüziyalarla idarə olunur.” Pinkas əlavə edib ki, Netanyahu, məsuliyyət götürmək əvəzinə, ictimai qəzəbi “elitalara” və “dərin dövlət qruplaşmasına” yönəltməyə çalışır.
Prezident İsaak Hersoq girovların qaytarılmasına dəstəyini ifadə edərək, müharibəni dayandırmaq çağırışlarına qulaq asmaqdansa, HƏMAS-a beynəlxalq təzyiq göstərməyə çağırıb. Lakin yüksək vəzifəli hökumət nümayəndələri etirazları sərt şəkildə pisləyiblər. İsrailin ifrat sağçı maliyyə naziri Bezalel Smotriç onları “HƏMAS-ın əl-qolunu açan sapıq və zərərli kampaniya” adlandırarkən, Mədəniyyət naziri Miki Zohar yolları bağlamağın “ciddi səhv və düşmənə mükafat” olduğunu bildirib.
Gərginlik və diplomatik səylər
Polis ölkə daxilində mövcudluğunu gücləndirib və “ictimai asayiş pozuntularına” dözülməyəcəyini xəbərdar edib. Nümayişlər Qəzza sərhədi yaxınlığında, o cümlədən HƏMAS-ın 2023-cü ilin oktyabr hücumu zamanı ciddi ziyan görən Beeridə də keçirilib. Həmin hücumda ən azı 1,139 nəfər həlak olub. Bu, kampaniyaçıların İsrailin intiqam müharibəsi adlandırdığı hərbi əməliyyatları tətikləyib. İsrailin hücumunda 61 mindən çox fələstinli, əksəriyyəti qadın və uşaqlar, həlak olub. Bu əməliyyatlar bir sıra hüquq qrupları tərəfindən soyqırım kimi qələmə verilib.
Qəzza müharibəsi kontekstində, İsrailin baş naziri Netanyahu və keçmiş müdafiə naziri Yaov Qallant Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi tərəfindən hərbi cinayətlərə görə həbs qərarı ilə üzləşiblər. Bu arada, Misir rəsmiləri girovların azad edilməsini də əhatə edəcək 60 günlük atəşkəs razılaşmasına vasitəçilik etmək üçün səylərin davam etdiyini bildirib. Qatarda keçirilən əvvəlki danışıqlar heç bir irəliləyiş olmadan başa çatıb. Yanvarda razılaşdırılan sonuncu atəşkəs martda İsrail tərəfindən pozulub. İsrailin Qəzza şəhərində hücumu genişləndirmək planı beynəlxalq həyəcana səbəb olub, çünki Birləşmiş Millətlər Təşkilatının dəstəklədiyi ekspertlər ərazidə geniş yayılmış humanitar böhran barədə xəbərdarlıq edirlər.
24 saat
