) istifadə etməmək tövsiyə olunur. #Taliban - admin

Tag: #Taliban

  • Pakistan və Taliban: Narahat Sülh

    Pakistan və Taliban: Narahat Sülh

    Pakistan və Əfqanıstan arasında kövrək atəşkəs

    İllərdir davam edən sərhədyanı zorakılıqlardan sonra Pakistan və Talibanın idarə etdiyi Əfqanıstan rəsmiləri atəşkəs barədə razılığa gəliblər. Bu barışıq, bölgədə son dövrlərin ən gərgin qarşıdurmalarından sonra əldə edilib və tərəflər arasında yaranmış dərin uçurumu aradan qaldırmaq üçün ilk addım hesab olunur. Lakin münaqişənin köklü səbəbləri və tərəflər arasında mövcud inamsızlıq sülhün davamlılığına dair şübhələr doğurur.

    Münasibətləri gərginləşdirən səbəblər

    İslamabad rəsmi Kabulu dəfələrlə öz ərazisindəki Pakistan Talibanına (Təhriki-Taliban Pakistan) qarşı terror hücumlarına dəstək verməkdə ittiham edir. Xüsusilə Pakistan hərbçilərinə qarşı törədilən hücumların arxasında Kabulun dayandığı iddia olunur. Əfqanıstan hökuməti isə bu ittihamları qəti şəkildə rədd edərək, daxili məsələlərinə qarışılmadığını vurğulayır. İki qonşu ölkə arasında mövcud olan bu inamsızlıq və qarşılıqlı ittihamlar, uzun illərdir ki, münasibətləri zədələyir. Sərhəd ərazilərində aktiv fəaliyyət göstərən radikal sələfi qruplaşmaların varlığı da vəziyyəti daha da gərginləşdirir.

    Qalıcı sülhün qeyri-müəyyən gələcəyi

    Əldə olunmuş atəşkəs müvəqqəti rahatlıq gətirsə də, regionda sülhün qalıcı olmasına dair ehtimallar zəifdir. Tərəflər arasında dərin kök salmış inamsızlıq, habelə sərhəd bölgələrində fəaliyyət göstərən silahlı qrupların davamlı təhdidi bu kövrək sülhün ömrünü qısalda bilər. Ekspertlər, bu qrupların tamamilə zərərsizləşdirilmədiyi və ya iki ölkə arasında etimadın bərpa edilmədiyi təqdirdə, sülhün uzunmüddətli olmayacağı barədə xəbərdarlıq edirlər. Regionun sabitliyi üçün real sülhün bərpası yalnız qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlıqla mümkün görünür.

    24 saat

  • Pakistan-Əfqanıstan atəşkəsi: Nə məlumdur, davam edəcəkmi

    Pakistan-Əfqanıstan atəşkəsi: Nə məlumdur, davam edəcəkmi

    Pakistan və Əfqanıstan, iki Cənubi Asiya qonşusu arasında əlaqələrin 2021-ci ildə Talibanın hakimiyyətə qayıdışından bəri ən aşağı səviyyəyə düşməsindən sonra, sərhəddə bir həftə davam edən ölümcül toqquşmalardan sonra “dərhal atəşkəs razılaşması” əldə ediblər. Qətər Xarici İşlər Nazirliyi bazar günü bildirib ki, Doha danışıqlarından sonra Türkiyə ilə vasitəçilik etdiyi razılaşmaya əsasən, hər iki ölkə döyüşləri dayandırmaq və “davamlı sülh və sabitliyə” nail olmaq üçün birgə fəaliyyət göstərəcək.

    Son illərin ən şiddətli zorakılıq dalğasında onlarla insan həyatını itirib, yüzlərlə insan yaralanıb. Zorakılıq 2600 kilometrlik (1600 mil) sərhəd boyunca müxtəlif cəbhələrdə oktyabrın 11-də baş qaldırıb. İddialara görə, İslamabad Kabulda və cənub-şərqdəki Paktika əyalətində Pakistan daxilindəki hücumlarla əlaqələndirdiyi silahlı qruplara qarşı zərbələr endirib.

    Bəs atəşkəs razılaşması haqqında nə bilirik və növbəti addımlar nələr ola bilər?

    Atəşkəs Razılaşması haqqında nə bilirik?

    Qətərin paytaxtı Dohada Pakistan və Əfqanıstan arasında keçirilən danışıqların ardınca, “iki tərəf dərhal atəşkəsə və iki ölkə arasında davamlı sülh və sabitliyi möhkəmləndirmək üçün mexanizmlərin yaradılmasına razılıq verdi” deyə Qətər Xarici İşlər Nazirliyi bəyanatında bildirib.

    Bəyanatda həmçinin qeyd olunub: “İki tərəf atəşkəsin davamlılığını təmin etmək və onun həyata keçirilməsini etibarlı və davamlı şəkildə yoxlamaq üçün yaxın günlərdə davam görüşləri keçirməyə razılaşıb, bununla da hər iki ölkədə təhlükəsizlik və sabitliyin təmin olunmasına töhfə verəcək.”

    Qətər nazirliyinin bəyanatından sonra Pakistanın müdafiə naziri Xavaca Asif razılaşmanı X sosial şəbəkəsində təsdiqləyib. Asif yazıb: “Əfqanıstan ərazisindən gələn transsərhəd terrorizm dərhal dayandırılacaq. Hər iki ölkə bir-birinin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət edəcək.” O, əlavə edib ki, “nümayəndə heyətləri arasında detalları müzakirə etmək üçün oktyabrın 25-də Türkiyənin İstanbul şəhərində davam görüşü keçiriləcək.”

    Pakistanın Baş nazirinin müavini və Xarici İşlər Naziri İshaq Dar, bu barədə əldə olunan atəşkəs razılaşmasını “doğru istiqamətdə atılmış ilk addım” adlandırıb. O, X-dəki paylaşımında yazıb: “Əfqan torpağından Pakistana doğru yayılan terrorizmlə mübarizə aparmaq üçün növbəti Türkiyədə keçiriləcək görüşdə konkret və yoxlanıla bilən monitorinq mexanizminin yaradılmasını səbirsizliklə gözləyirik. Həyat itkilərinin qarşısını almaq üçün bütün səylərin göstərilməsi vacibdir.”

    Talibanın sözçüsü Zabihullah Mücahid bildirib ki, razılaşmanın şərtlərinə görə, “hər iki tərəf sülhə, qarşılıqlı hörmətə və güclü, konstruktiv qonşuluq münasibətlərinin qorunmasına sadiqliyini təsdiqləyir.” Mücahid X-dəki paylaşımında deyib: “Hər iki tərəf məsələləri və mübahisələri dialoq yolu ilə həll etməyə sadiqdir. Heç bir ölkənin digərinə qarşı düşmənçilik aktları həyata keçirməyəcəyinə, nə də Pakistan hökumətinə qarşı hücumlar edən qrupları dəstəkləməyəcəyinə qərar verilib.” Mücahid, ölkələrin “bir-birinin təhlükəsizlik qüvvələrini, mülki vətəndaşlarını və ya kritik infrastrukturunu hədəf almaqdan çəkinməyə” razılaşdığını vurğulayıb. Mücahid, Dar və Asif, danışıqlara vasitəçilik etdikləri üçün Qətər və Türkiyəyə təşəkkür ediblər.

    Pakistan niyə Əfqanıstanı öz ərazisindəki hücumlara görə günahlandırır?

    Pakistan Talibanın TTP (Taliban Pakistan) və digər silahlı qrupları öz ərazisində hücumlar həyata keçirməkdən çəkindirməsini istəyir. TTP üsyançıları və resurslarla zəngin Bəlucistan əyalətində fəaliyyət göstərən Bəlucistan Azadlıq Ordusu (BLA) tərəfindən həyata keçirilən silahlı hücumlar son illərdə kəskin artıb, 2025-ci il ən ölümcül il olmaq yolundadır. Əfqanıstanla sərhəddə yerləşən Xayber Paxtunxva və Bəlucistan zorakılığın əsas qurbanları olublar. İslamabaddakı Tədqiqat və Təhlükəsizlik Araşdırmaları Mərkəzinin (CRSS) məlumatına görə, bu ilin ilk üç rübündə ən azı 2414 ölüm halı qeydə alınıb.

    Regional təhlükəsizlik maraqlarına görə bir vaxtlar müttəfiq olan Pakistan və Taliban, İslamabad Əfqanıstanın TTP-yə sığınacaq verdiyini iddia etdikdən sonra münasibətlər pozulub – Kabul isə bu ittihamı rədd edir. Kabul və İslamabad həmçinin Pakistan tərəfindən tanınan, lakin Əfqanıstan tərəfindən tanınmayan, Durand xətti adlanan beynəlxalq sərhədləri ilə bağlı da toqquşurlar. TTP-nin ideologiyası Əfqanıstandakı Talibanla uyğun gəlir. Lakin bu qrupların məqsədləri fərqlidir və müstəqil fəaliyyət göstərirlər.

    Pakistan Talibandan Əfqanıstanla məsaməli sərhəd bölgələrində fəaliyyət göstərən bu qrupların sərbəst fəaliyyətinə icazə verilməyəcəyinə və sərhəddən hücumların dayandırılacağına dair təminat istəyir. Bazar günü daha sonra Mücahid, Taliban sözçüsü, Əfqan torpağının “başqa heç bir ölkəyə qarşı istifadəsinə icazə verilməyəcəyini” vurğulayıb. O, Əfqanıstan hökumətinin rəsmi adını nəzərdə tutaraq, bunun “İslam Əmirliyinin ardıcıl mövqeyi” olduğunu deyib. “Heç kimə qarşı heç bir hücumu dəstəkləmir və həmişə bu mövqeyi vurğulayıb,” o, X-də yazıb.

    İslamabad həmçinin Talibandan Əfqanıstan daxilində Pakistanın sabitliyinə və daha geniş regional strategiyasına təhdid hesab etdiyi Pakistan əleyhinə şəbəkələrin yenidən qruplaşmasının və ya genişlənməsinin qarşısını almasını istəyir. Kabulda fəaliyyət göstərən siyasi analitik Abdullah Baheer bildirib ki, Əfqanıstanı bombalamaq və mülki vətəndaşları öldürmək “problemli bir modeldir.” O, Al Jazeera-ya deyib: “Keçən həftəki bombardmanlara baxmayaraq, 50-yə yaxın ölü və 550 yaralı ilə, Əfqanıstanda hər hansı bir TTP əməliyyatçısını vurduqlarını göstərən bir sübut göstərin.”

    O əlavə edib ki, TTP Talibanın Əfqanıstanda hakimiyyətə gəlməsindən çox əvvəl mövcud olmuş Pakistandakı yerli üsyançı qrupdur. “Talibanın gəlib TTP-ni siyasi və ya hərbi məqsədlərini izləməkdən dayandıracağını gözləyirsinizmi?” o soruşub. “TTP-nin Əfqanıstandakı təhlükəsiz sığınacaqlardan fəaliyyət göstərdiyi arqumentini qəbul edək. Sual budur ki, siz müstəqil bir qrup üzərindəki təsiri onları tamamilə idarə etmək səviyyəsinə qədər səhv salırsınız,” o əlavə edib. Əvvəllər qeyd edildiyi kimi, Taliban Əfqanıstanın sərhədləri daxilində TTP-yə sığınacaq verdiyini inkar edir.

    Pakistan daxilində hücumların kəskin artmasının səbəbi nədir?

    İslamabad 2001-ci ildə ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi NATO qoşunları tərəfindən devrildikdən sonra Talibanın əsas dəstəkçisi idi. O, həmçinin Taliban döyüşçülərinə 20 il ərzində ABŞ-ın Əfqanıstanı işğalına qarşı silahlı üsyan apardıqları zaman sığınacaq verməkdə ittiham olunurdu. Lakin Pakistan daxilində hücumların artması ilə münasibətlər pisləşib. Müstəqil qeyri-kommersiya təşkilatı olan Silahlı Münaqişə Yerləşmə və Hadisə Məlumatlarına (ACLED) görə, TTP Pakistanın ən böyük milli təhlükəsizlik təhdidlərindən biri kimi yenidən ortaya çıxıb və son bir ildə Pakistan qüvvələrinə qarşı 600-dən çox hücum həyata keçirib.

    İslamabaddakı CRSS analitik mərkəzinin məlumatına görə, bu ilin ilk üç rübündə zorakılıq keçən illə müqayisədə 46 faiz artıb. TTP-nin törətdiyi zorakılıq 2000-ci illərin sonu və 2010-cu illərin əvvəlindəki zirvəsindən azalmışdı. Bu, İslamabadın 2021-ci ildə silahlı qruplarla danışıqlar aparması və onların bəzi tələblərini, o cümlədən üzvlərinin həbsdən azad edilməsi və qəbilə bölgələrində hərbi əməliyyatlara son qoyulması tələblərini həll etməsi nəticəsində baş vermişdi. TTP həmçinin 2018-ci ildə qəbilə bölgəsinin Xayber Paxtunxva əyaləti ilə birləşdirilməsinin geri qaytarılmasını tələb edirdi. Onların islam qanunlarını daha sərt tətbiq etməsi tələblərindən biridir. TTP-nin sələfi təfsiri də bu tələblər sırasındadır.

    2021-ci ilin avqustunda Taliban Kabulu ələ keçirdikdən bir ay sonra, Pakistanın o zamankı baş naziri İmran Xanın dəstəklədiyi qərarla Pakistan ordusu ilə TTP arasında Talibanın vasitəçiliyi ilə danışıqlar aparıldı. Lakin silahlı qruplarla danışıqların tərəfdarı olan Xan 2022-ci ilin aprelində baş nazir vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. TTP İslamabadı bölgədə yenidən hərbi əməliyyatlara başlamaqda ittiham edərək 2022-ci ildə birtərəfli qaydada atəşkəs razılaşmasından çıxdıqdan sonra zorakılıq artdı.

    2007-ci ildə yarandığı gündən bəri TTP mülki əhalini və hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarını hədəf alaraq minlərlə insanın ölümünə səbəb olub. Onların ən ölümcül hücumu 2014-cü ilin dekabrında Peşəvarda Ordu İctimai Məktəbini (APS) hədəf alaraq 130-dan çox şagirdi qətlə yetirməsi ilə baş vermişdi. Qrup Pakistanda qadağan olunaraq ABŞ tərəfindən “terrorçu” qrup elan edilib.

    Pakistan ordusu qrupu zərərsizləşdirmək üçün çoxsaylı əməliyyatlar keçirsə də, döyüşçülər qonşu ölkələr arasında məsaməli sərhəddən istifadə edərək irəli-geri hərəkət etdikləri üçün məqsədinə çata bilməyib. Siyasi analitik Baheer bildirib ki, “müharibədə qalib yoxdur. Yalnız uduzanlar var.” Kabulda yerləşən analitik soruşub: “Əfqanıstanı bombalayaraq təslim etmək məntiqi ABŞ üçün 20 illik işğalları boyunca işə yaramadı. Niyə indi işə yarayacağını düşünürük?”

    24 saat

  • Son dəqiqə: Kabildə ardıcıl partlayışlar – Pakistan-Əfqanıstan toqquşması

    Son dəqiqə: Kabildə ardıcıl partlayışlar – Pakistan-Əfqanıstan toqquşması

    Kabulda Partlayışlar: Şəhər Mərkəzi Təhlükəsizlik Qüvvələri Tərəfindən Mühasirəyə Alındı

    Əfqanıstan hökumətinin sözçüsü açıqlamasında bildirib ki, partlayışlar bir yanacaq tankeri və generatorun nəticəsində baş verib, paytaxt Kabulda yanğınlara səbəb olub. Hadisədən dərhal sonra təhlükəsizlik qüvvələri əraziyə cəlb edilərək şəhər mərkəzini mühasirəyə alıblar. Hadisə yerindən yayılan görüntülər partlayışın gücünü açıq şəkildə göstərib. Partlayış nəticəsində binaların şüşələri sınıb, küçələr şüşə qırıntıları ilə dolub, səmaya qalxan qalın qara tüstü buludları diqqət çəkib.

    ƏfqanıstanPakistan Sərhədində Gərginlik Artır

    Əfqanıstan rəhbərliyinin ölkənin Spin Boldak bölgəsi ilə Pakistanın Çaman bölgəsində baş verən toqquşmalardan sonra atəşkəs tələb etdiyi iddia edilir. Kəraçi mərkəzli Geo News-ə danışan təhlükəsizlik rəsmiləri, Pakistan ordusunun Əfqanıstan qüvvələrinə aid bir çox sərhəd məntəqəsini və tankı məhv etdiyini bildirib. Rəsmilər Spin Boldak və Çaman bölgələrindəki münaqişələrdən sonra Əfqanıstan hökumətinin atəşkəs xahişi etdiyini iddia ediblər. Onlar Əfqanıstan hökumətinin sosial mediada Pakistan ordusuna aid hərbi texnikanı ələ keçirdiyinə dair “saxta” videolar yaydığını qeyd edərək, bu görüntülərin “həqiqəti əks etdirmədiyini və əsassız” olduğunu vurğulayıblar.

    Pakistan Ordusu İctimaiyyətlə Əlaqələr Xidmətinin (ISPR) yaydığı bəyanatda Əfqanıstanın Xayber Paxtunxva bölgəsindəki sərhəd məntəqələrinə hücum təşkil etdiyi qeyd edilib. Bəyanatda hücumlara cavab olaraq 6 tankın məhv edildiyi və 25-30 Əfqanıstan qüvvəsinin zərərsizləşdirildiyi təxmin olunur.

    Pakistanın Hindistana Xəbərdarlığı: Provokativ Söyləmlər Qəbul Edilməyəcək

    ISPR-dən verilən digər bir açıqlamada Hindistan ordusunun Bihar və Qərbi Benqaliyada keçiriləcək seçkilər ərəfəsində təkrarladığı “təxribatçı bəyanatlar” tənqid edilib. Bildirilib ki, bu cür açıqlamalar regional sülh və sabitlik üçün ciddi risk yaradır. Açıqlamada həmçinin qeyd edilib ki, ölkələr artıq Hindistanı “sərhədlərarası terrorizmin əsl siması və regional qeyri-sabitliyin mərkəzi” kimi görürlər. Yeni Delhi hökumətinin Pakistanın öz ərazilərini müdafiə etməyə “hazır və qətiyyətli” olduğunu anlaması gərəkdir. Bəyanatda vurğulanıb: “Hər cür təcavüz aktı gələcək nəsillər tərəfindən xatırlanacaq sürətli, qətiyyətli və sərt cavabla qarşılanacaqdır.”

    Pakistanın Əfqanıstandan Tələbləri: Terrorla Mübarizə Zərurəti

    Pakistan 2021-ci ildə Əfqanıstanda Taliban hakimiyyəti ələ keçirdikdən bəri yeni idarəçilikdən Pakistan Talibanı (TTP) ilə bağlı tədbirlər görməsini tələb edir. İslamabad, öz ərazisində çoxsaylı aktlar törədən və terror təşkilatı olaraq təsnif etdiyi TTP-nin Əfqanıstanda möhkəmləndiyini, lakin Kabul rəhbərliyinin təşkilata qarşı heç bir tədbir görmədiyini vurğulayır. Əfqanıstan hökuməti isə TTP-nin öz ərazilərində fəaliyyət göstərmədiyini müdafiə edir. TTP, Əfqanıstan ilə Pakistan arasında İngilis müstəmləkə dövründə yaradılan və faktiki sərhəd funksiyasını daşıyan Duran Xəttinin hər iki ölkəyə yayılan puştun zolağındakı qəbilə bölgələrini aktiv şəkildə istifadə edir.

    24 saat

  • Pakistan-Əfqanıstan sərhədində gərgin toqquşmalar: Pakistan Talibası

    Pakistan-Əfqanıstan sərhədində gərgin toqquşmalar: Pakistan Talibası

    Pakistan və Əfqanıstan arasında Sərhəd Gərginliyi: Atəşkəs və Dərin Fərqlər

    Pakistan və Əfqanıstan Talibanı rəsmiləri günlərdir davam edən ağır sərhəd toqquşmalarından sonra müvəqqəti atəşkəs barədə razılığa gəliblər. Bu qarşıdurmalar nəticəsində onlarla insan həlak olub və yaralanıb. Son illərin ən şiddətli zorakılığı kimi qeydə alınan bu hadisələr, iki qonşu ölkə arasında mövcud olan dərin problemləri bir daha gündəmə gətirib.

    Gərginliyin Kökləri və Son Toqquşmalar

    Qarşıdurmaların əsas səbəbləri arasında sərhəd təhlükəsizliyi, sərhəd gərginliyi və hər iki tərəfin bir-birini ərazisindəki terrorçu qruplara sığınacaq verməkdə ittiham etməsi yer alır. Pakistan tərəfi Əfqanıstan ərazisindən fəaliyyət göstərən Təhrik-i Taliban Pakistan (TTP) kimi qrupların hücumlarından narahatlığını ifadə edir. Sələfi cərəyanına aid edilən bu kimi qrupların sərhəd boyunca yaratdığı təhlükəsizlik boşluğu münaqişələrin təməlini təşkil edir. Əfqanıstan tərəfi isə sərhəd hasarlanması və digər təhlükəsizlik tədbirlərini suverenliyinin pozulması kimi dəyərləndirir.

    Müvəqqəti Atəşkəs və Gələcək Perspektivlər

    Hazırkı müvəqqəti atəşkəs, bölgədəki gərginliyi müvəqqəti olaraq azalsa da, uzunmüddətli sülh üçün əsaslı həll yollarının tapılması vacibdir. Ekspertlər hesab edir ki, sərhəd gərginliyi yalnız konstruktiv dialoq və qarşılıqlı etimadın qurulması yolu ilə aradan qaldırıla bilər. Əks halda, bu cür qanlı toqquşmaların təkrarlanması ehtimalı yüksək qalır.

    24 saat

  • Taliban ABŞ-ın 20 ildir nəzarət etdiyi Əfqanıstan hərbi bazasına Trampın sahiblənmək təklifini rədd etdi

    Taliban ABŞ-ın 20 ildir nəzarət etdiyi Əfqanıstan hərbi bazasına Trampın sahiblənmək təklifini rədd etdi

    ABŞ prezidenti Donald Trampın Əfqanıstanda yerləşən Bagram aviabazası ilə bağlı səsləndirdiyi tələblərə Taliban hərəkatından sərt reaksiya gəlib. Taliban rəsmiləri, ölkənin ərazi bütövlüyünün qorunmasının prioritet olduğunu vurğulayaraq, bazanın geri qaytarılması çağırışlarını rədd ediblər.

    Taliban ABŞ-ın tələblərini rədd etdi

    Taliban sözçüsü Zəbihullah Mücahid, ABŞ prezidentinin bu tələbinin qəbuledilməz olduğunu bildirib. O, Bagram aviabazası məsələsinin Əfqanıstanın daxili işi olduğunu və ölkənin müstəqilliyinə hörmət edilməsinin vacibliyini qeyd edib. Mücahid, ABŞ-ı “realizm və rasionallıq” prinsiplərinə sadiq qalmağa çağırıb.

    Taliban rəsmisi əlavə edib ki, Əfqanıstan xarici siyasətində iqtisadiyyata üstünlük verir və bütün dövlətlərlə qarşılıqlı maraqlara əsaslanan konstruktiv əlaqələr qurmağa çalışır. O, həmçinin, ABŞ-la aparılan bütün ikitərəfli danışıqlarda Əfqanıstanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyünün ən yüksək əhəmiyyətə malik olduğunu daim vurğuladıqlarını bildirib.

    Doha sazişinə hörmət çağırışı

    Zəbihullah Mücahid, ABŞ-ın Doha sazişinə sadiq qalmasının vacibliyini də xüsusi vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, bu sazişə əsasən, ABŞ Əfqanıstanın ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə qarşı güc tətbiq etməyəcəyinə, həmçinin ölkənin daxili işlərinə müdaxilə etməyəcəyinə söz verib. Taliban sözçüsü, ABŞ-ın bu öhdəliklərinə sadiq qalmasının bölgədə sülh və sabitliyin təmin edilməsi üçün zəruri olduğunu bildirib.

    Qeyd edək ki, Doha Sazişi 2020-ci ildə ABŞ və Taliban arasında imzalanmış və ABŞ qoşunlarının Əfqanıstandan çıxarılmasına yol açmışdı. Lakin son hadisələr göstərir ki, bu sazişin şərtləri hələ də tam olaraq yerinə yetirilmir və tərəflər arasında fikir ayrılıqları mövcuddur.

    Əfqanıstan torpağının güzəştə gedilməsi mümkünsüzdür

    Müdafiə Nazirliyinin qərargah rəisi Fəasihuddin Fitrət də Bagram aviabazası ilə bağlı məsələyə toxunub. O, Əfqanıstan mediasına yayımlanan çıxışında, ölkə torpağının bir qarışının belə heç kimə güzəştə gedilməsinin qətiyyən mümkünsüz olduğunu bildirib. Fitrət, Əfqanıstanın suveren hüquqlarını qoruyacağını və heç bir xarici təzyiqə boyun əyməyəcəyini vurğulayıb.

    Xatırladaq ki, Taliban ötən ilin avqust ayında Bagramdakı keçidin üçüncü ildönümünü ABŞ-dan qalma hərbi texnika ilə təntənəli şəkildə qeyd etmişdi. Bu hadisə, Ağ Evin diqqətini cəlb etmiş və Donald Trampın sələfi Co Baydeni qoşunların çıxarılması zamanı “kobud səriştəsizlik” etdiyinə görə tənqid etməsinə səbəb olmuşdu. Tramp, Böyük Britaniyaya səfəri zamanı Talibanın iqtisadi böhran, beynəlxalq legitimlik, daxili çəkişmələr və rəqib silahlı qruplarla mübarizə apardığı bir vaxtda ABŞ hərbçilərinin geri qayıtmasına razılıq verə biləcəyinə eyham vurmuşdu.

    ABŞ və Taliban arasında rəsmi diplomatik əlaqələr olmasa da, tərəflər arasında girov mübadiləsi ilə bağlı danışıqlar aparılıb. Bu ilin mart ayında Əfqanıstanda turist kimi səyahət edərkən qaçırılan amerikalı kişi Taliban tərəfindən azad edilib. Taliban həmçinin ABŞ və Əfqanıstan arasında münasibətlərin normallaşdırılması çərçivəsində ABŞ elçiləri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılığa gəldiyini bildirib. Lakin məhbus mübadiləsinin təfərrüatları açıqlanmayıb və Ağ Ev bu barədə şərh verməyib.

    sələfi

    24 saat

  • Taliban Əfqanıstandan Britaniyalı yaşlı cütlüyü sərbəst buraxdı

    Taliban Əfqanıstandan Britaniyalı yaşlı cütlüyü sərbəst buraxdı

    Böyük Britaniya iki həmvətənlinin fevral ayında həbsindən sonra azad edilməsi üçün aparılan danışıqlara rəhbərlik etdiyi üçün Qatara təşəkkür edir.

    Britaniyalı Cütlüyün Əfqanıstandan Azad Edilməsi

    Əfqanıstanın Taliban hökuməti, demək olar ki, səkkiz ay ərzində naməlum ittihamlarla saxlanılan Britaniyalı cütlüyü azad edib.

    80 yaşlı Peter Reynolds və 76 yaşlı həyat yoldaşı Barbara Reynolds məhkəmə dinləməsindən sonra cümə günü həbsdən buraxılıb və Birləşmiş Krallığın ölkədəki xüsusi nümayəndəsi Riçard Lindsiya təhvil veriliblər. Bu addım Qatarın rəhbərlik etdiyi danışıqlar nəticəsində baş verib.

    Həbs və Azadlığa Buraxılma Prosesi

    Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Əbdül Qahar Bəlxi sosial mediada cütlüyün fevral ayında Əfqanıstan qanunlarını “pozduğu” üçün həbs edildiyini bildirib, lakin hansı qanunvericiliyin pozulduğunu dəqiqləşdirməyib.

    Diplomatik Cəhdlər və Təşəkkürlər

    Böyük Britaniya rəsmiləri bu xəbəri dərhal rahatlıqla qarşılayaraq vasitəçi ölkəyə təşəkkür ediblər. Baş nazir Keir Starmer bildirib ki, “Peter və Barbara Reynoldsun Əfqanıstandakı həbsdən azad edilməsini alqışlayıram və bilirəm ki, bu çoxdan gözlənilən xəbər onlar və ailələri üçün böyük bir rahatlıq olacaq. Qatarın oynadığı həyati rola görə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm.”

    Cümə günü günorta saatlarında Qatarın Xarici İşlər Nazirliyi verdiyi bəyanatda cütlüyün Qatarın paytaxtı Dohaya gəldiyini və daha sonra Londona yola düşəcəklərini bildirib. Nazirlik həmçinin Əfqanıstan və Böyük Britaniya rəsmiləri arasında “səmərəli əməkdaşlığa” görə təşəkkürünü ifadə edib.

    Birləşmiş Millətlər Təşkilatının insan haqları ekspertləri iyul ayında Talibana cütlüyü azad etməyə çağıraraq, onların fiziki və psixi sağlamlığının “sürətlə pisləşdiyi” barədə xəbərdarlıq etmiş və “düzəlməz zərər, hətta ölüm riski ilə üz-üzə qaldıqlarını” qeyd etmişdilər.

    Ailənin Sevinci və Gələcək Planlar

    Cütlüyün Böyük Britaniyanın ölkədəki xüsusi nümayəndəsi Riçard Lindsi ilə cümə günü Kabul hava limanında Dohaya yola düşməzdən əvvəl çəkilmiş şəkilləri Britaniyanın Sky News telekanalında yayımlanıb. Barbara deyib: “Bizə çox yaxşı davranılıb. Uşaqlarımızı görməyi səbirsizliklə gözləyirik.” O əlavə edib: “Mümkün olsa, Əfqanıstana qayıtmağı səbirsizliklə gözləyirik.”

    Britaniyalı cütlük 1970-ci ildə Kabulda evlənib və demək olar ki, iki onillik Əfqanıstanın mərkəzi Bəmiyan əyalətində yaşayaraq təhsil proqramları həyata keçiriblər. Onlar həmçinin Əfqanıstan vətəndaşlığı da alıblar. Taliban 2021-ci ildə ölkəyə yenidən nəzarəti ələ keçirəndə, Britaniya rəsmilərinin məsləhətlərinə baxmayaraq, orada qalıblar.

    Reynoldsların Böyük Britaniyadakı ailəsi Britaniyalı cütlüyün azad edilməsi üçün dəfələrlə çağırışlar edərək, onlara pis rəftar edildiyini və naməlum ittihamlarla saxlandığını bildirmişdi. Böyük Britaniyanın Yaxın Şərq, Əfqanıstan və Pakistan üzrə naziri Hamiş Falkoner bəyanatında onların “sınağının sona çatmasından” rahatlıq tapdığını bildirib və London hökumətinin “onların həbsindən bəri intensiv şəkildə çalışdığını və ailəyə hər zaman dəstək verdiyini” qeyd edib.

    Əfqanıstanda Həbs Olunan Digər Xarici Vətəndaşlar

    Bu azad edilmə, Vaşinqtonun girovlar üzrə xüsusi nümayəndəsi Adam Böhlerin şənbə günü məhbus mübadiləsi ehtimalını müzakirə etmək üçün Kabula nadir səfərindən sonra baş verib. Mahmood Habibi adlı ən azı bir ABŞ vətəndaşı Əfqanıstanda saxlanılır.

    Talibanın 2021-ci ilin avqustunda ABŞ ordusunun geri çəkilməsindən sonra hakimiyyətə qayıtmasından bəri onlarla xarici vətəndaş həbs edilib.

    24 saat

  • Taliban ABŞ nümayəndələri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılıq əldə olunduğunu iddia edir

    Taliban ABŞ nümayəndələri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılıq əldə olunduğunu iddia edir

    ABŞ və Taliban arasında məhbus mübadiləsi üzrə razılıq əldə olunub

    ## ABŞ və Taliban arasında məhbus mübadiləsi

    Taliban hərəkatı ABŞ nümayəndələri ilə məhbus mübadiləsi üzrə razılığa gəldiklərini və bunun iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına yönəldilmiş səylərin bir hissəsi olduğunu bəyan edib. Bu barədə məlumat sentyabrın 13-də yayımlanıb.

    Taliban hələlik məhbus mübadiləsinin detalları barədə məlumat verməyib. Ağ Ev isə Kabildə baş tutan görüş və ya Talibanın bəyanatında təsvir edilən nəticələr barədə hər hansı şərh verməkdən çəkinib.

    ## Görüşdə iştirak edən şəxslər

    Taliban tərəfindən yayımlanan fotoşəkillərdə onların xarici işlər naziri Əmir Xan Müttəqi və ABŞ prezidentinin girov məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi Adam Böler, həmçinin ilk Tramp administrasiyası dövründə ABŞ-ın Əfqanıstanda sülh məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi vəzifəsində çalışmış Zəlmay Xəlilzad görünür.

    Talibanın bəyanatında deyilir ki, məhbus məsələsi ilə bağlı Böler tərəflərin məhbus mübadiləsi aparacağını təsdiqləyib. Lakin hər bir ölkədə neçə nəfərin saxlanıldığı, onların şəxsiyyəti, həbs səbəbləri və şərtləri barədə məlumat verilməyib.

    ## ABŞ vətəndaşlarının azad edilməsi

    Qeyd edək ki, bu görüş Talibanın bu ilin mart ayında Əfqanıstan ərazisində səyahət edərkən qaçırılan ABŞ vətəndaşı Corc Qlezmannı azad etməsindən sonra baş tutub. O, Tramp hakimiyyəti dövründə Taliban tərəfindən azad edilən üçüncü məhbus olub. Bundan az sonra Amerika vətəndaşı Feya Holl pilotsuz uçuş aparatı istifadəsinə görə saxlanıldıqdan sonra Taliban tərəfindən azad edilib.

    Dövlət katibi Marko Rubio şənbə günü Təl-Əvivdə jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən bildirib ki, ABŞ nümayəndələri bir müddətdir Taliban ilə danışıqlar aparır, lakin hər hansı bir razılaşmanın detallarını təsdiqləməyib.

    Rubio əlavə edib ki, Böler mümkün olanları araşdırmaq üçün ora gedib. O, istənilən mübadilə və ya razılıqla bağlı qərarın prezident tərəfindən veriləcəyini, lakin ABŞ-ın istənilən amerikalının və ya qanunsuz olaraq saxlanılan şəxsin azad olunmasını istədiyini vurğulayıb.

    ## İkitərəfli münasibətlər və zəlzələ

    Danışıqlar ABŞ prezidenti Donald Trampın əfqanların ABŞ-a girişinə qadağa qoyan yeni səyahət qadağasını tənqid etməsindən sonra baş tutub.

    Taliban iki ölkə arasında ikitərəfli münasibətlərin inkişaf etdirilməsi yolları, vətəndaşlarla bağlı məsələlər və Əfqanıstanda investisiya imkanları ilə bağlı hərtərəfli müzakirələr aparıldığını bildirib.

    Bəyanatda həmçinin ABŞ nümayəndə heyətinin iyun ayının sonlarında Əfqanıstanın şərqində baş vermiş və ən azı 2200 nəfərin həyatına son qoymuş dağıdıcı zəlzələ ilə bağlı başsağlığı verdiyi qeyd olunub. Məlumata görə zəlzələ zamanı əksəriyyəti sələfi icmasının üzvləri olub.

    24 saat

  • BMT hesabatı: Əfqanıstanda qadın işçilər ölüm təhdidləri alıb

    BMT hesabatı: Əfqanıstanda qadın işçilər ölüm təhdidləri alıb

    Ölüm Təhdidləri və Əfqanıstan Qadınlarının Hüquqlarının Məhdudlaşdırılması

    Birləşmiş Millətlər Təşkilatının yeni hesabatına əsasən, Əfqanıstanda BMT üçün çalışan onlarla Əfqanıstan qadınlarına qarşı birbaşa ölüm təhdidləri edilib. Taliban rejimi 2021-ci ildə hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra onların hüquqları ciddi şəkildə məhdudlaşdırılıb. BMT-nin ölkədəki missiyası (UNAMA) bildirib ki, may ayında qadın milli əməkdaşlar birbaşa ölüm təhdidlərinə məruz qalıblar. Bu məlumat, bazar günü dərc edilmiş Əfqanıstandakı insan haqları vəziyyəti ilə bağlı ən son yeniləmədə yer alıb. Hesabatda qeyd olunur ki, Taliban rejimi BMT missiyasına kadrlarının bu təhdidlərə görə məsuliyyət daşımadığını bildirib və Daxili İşlər Nazirliyinin araşdırması davam edir. Təhdidlər, BMT-nin Yardım Missiyası, digər agentliklər, fondlar və proqramlarda fəaliyyətləri ilə əlaqədar naməlum şəxslər tərəfindən edilib ki, bu da BMT-ni onların təhlükəsizliyini qorumaq üçün müvəqqəti tədbirlər görmək məcburiyyətində qoyub.

    Taliban rejimi 2022-ci ilin dekabrında Əfqanıstan qadınlarına yerli və xarici qeyri-hökumət təşkilatlarında işləməyi qadağan edib, altı ay sonra bu qadağanı BMT-yə də şamil edib. Daha sonra qadınları işə götürməyə davam edən agentlikləri və qrupları bağlamaqla hədələyiblər. Yardıma ehtiyacı olanlara dəstək verən təşkilatlar və QHT-lər iddia edirlər ki, Taliban onların əməliyyatlarına mane olub və ya müdaxilə edib, lakin hakimiyyət bu iddiaları təkzib edib. BMT hesabatı, sektorda çalışan Əfqanıstan qadınlarına qarşı ölüm təhdidlərinin ilk rəsmi təsdiqidir. Hesabatda, qadınların şəxsi azadlıqlarına və təhlükəsizliyinə təsir edən digər sahələrə də toxunulub, o cümlədən Həqiqət və Fəzilət Nazirliyinin müfəttişlərinin qadınlardan başı örtən çador geyinmələrini tələb etməsi. Qadınlar yalnız hicab taxdıqları üçün həbs olunublar. Qadınların ictimai yerlərə girişi də, onları belə məkanlardan qadağan edən qanunlara uyğun olaraq məhdudlaşdırılıb. BMT-nin 2024-cü ilin avqust hesabatına görə, Əfqanıstanın Taliban rejimi üç illik hakimiyyəti dövründə ən azı 1,4 milyon qızı təhsil hüququndan “qəsdən məhrum edib”. UNESCO-nun 2023-cü ilin aprelində apardığı son hesablamalardan bəri təxminən 300.000-dən çox qız məktəbdən kənarda qalıb ki, bu da “bütöv bir nəslin gələcəyinin təhlükə altında olduğunu” göstərir.

    Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Taliban rejimini Qadınlara Yönəlik Təqiblərə Görə Hədəfləyir

    Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) iyul ayında Əfqanıstanda iki yüksək rütbəli Taliban lideri barədə qadınlara və qızlara qarşı zorakılıq ittihamları ilə həbs orderi çıxarıb. BCM hakimləri o zaman Taliban rejiminin Ali Lideri Heybətullah Axundzada və Baş Hakim Əbdül Həkim Haqqaninin gender əsaslı təqiblər törətməsindən şübhələnmək üçün “əsaslı səbəblər” olduğunu bildiriblər. Məhkəmənin iyul ayında verdiyi bəyanatda qeyd edilib ki, “Taliban əhaliyə bəzi qayda və qadağalar tətbiq etsə də, onlar məhz qızları və qadınları cinslərinə görə hədəfləyərək, onları əsas hüquq və azadlıqlardan məhrum ediblər.” BCM hakimləri bildiriblər ki, Taliban rejimi qızları və qadınları təhsil, şəxsi həyat, ailə həyatı, habelə hərəkət, ifadə, düşüncə, vicdan və din azadlıqları hüquqlarından “ciddi şəkildə məhrum edib”. Taliban BCM-nin həbs orderlərini “əsassız ritorika” adlandıraraq rədd edib, BCM-nin səlahiyyətini tanımadığını və Qəzzada “gündəlik yüzlərlə qadın və uşağın öldürülməsinin” qarşısını ala bilməməsini vurğulayıb.

    24 saat

  • BCM Taliban rəhbərləri barədə qadınlara zülmə görə həbs qərarı

    BCM Taliban rəhbərləri barədə qadınlara zülmə görə həbs qərarı

    Taliban Liderlərinə Qarşı Beynəlxalq Həbs Orderləri

    Çərşənbə axşamı Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) iki yüksək rütbəli Taliban rəsmisi barəsində həbs orderi çıxarıb. Bu qərar, Taliban liderlərinin Əfqanıstanda qız və qadınların təqib edilməsinə görə məsuliyyət daşıdığını vurğulayır. Bu addım, Talibanın hakimiyyəti ələ keçirməsindən sonra qadın və qızların hüquqlarının kəskin şəkildə pozulmasına qarşı beynəlxalq ictimaiyyətin ciddi cavabı kimi qiymətləndirilir. Qeyd edək ki, qadınların təhsil almaq, işləmək və ictimai həyatda iştirak etmək hüquqları ardıcıl olaraq məhdudlaşdırılır.

    Talibanın Ali Lideri və Baş Qazisi Hedefdə

    BCM-nin verdiyi bəyanatda bildirilir ki, Talibanın ali lideri Heybətullah Axundzadə və təşkilatın baş qazisi Əbdül Həkim Haqqani “gender, gender identikliyi və ya ifadəsinə uyğun gəlməyən qızlara, qadınlara və digər şəxslərə qarşı insanlıq əleyhinə cinayət olan təqibi əmr etmək, təhrik etmək və ya təşviq etməkdə” şübhəli bilinirlər. Bu qərar, Taliban liderlərinə qarşı irəli sürülən ən ciddi beynəlxalq hüquqi ittihamlardan biridir. Onlar qadınların və azlıqların həyat tərzini sərt şəriət qaydaları ilə məhdudlaşdıran siyasətin əsas icraçıları kimi göstərilir. BCM, bu hərəkətləri beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması kimi dəyərləndirir.

    Əfqanıstanda qadın hüquqlarının vəziyyəti ilə bağlı narahatlıqlar davam edir. Beynəlxalq təşkilatlar və insan haqları müdafiəçiləri ölkədəki qadınların təhlükəsizliyi və hüquqlarının təmin edilməsi üçün təzyiqləri artırmaqda israrlıdırlar. Bu məsələdə, xüsusilə insanlıq əleyhinə cinayətlər mövzusunda araşdırmalar aktiv şəkildə davam etdirilir.

    24 saat