Rusiya və ABŞ Prezidentlərinin Alyaska Görüşü
Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Ankoric şəhərinə görüşdən saatlar əvvəl çatıb. ABŞ Prezidenti Donald Trampın da Alyaska vaxtı ilə saat 11:30, Türkiyə vaxtı ilə 22:30-da başlayacaq görüşə saatlar qalmış görüşün keçiriləcəyi ABŞ hərbi bazasına gəlməsi gözlənilir.
Zirvənin keçiriləcəyi Elmendorf-Richardson hərbi bazası yaxınlığındakı xatirə abidəsi, iki ölkə xalqlarının İkinci Dünya Müharibəsindəki ortaq mübarizəsini xatırlatmaq baxımından da əhəmiyyətlidir.
Görüşün Formatı və Tərkibi
Rusiya Prezidentinin köməkçisi Yuri Uşakovun verdiyi məlumata görə, görüşlər iki liderin tək-tək danışığı ilə başlayacaq, ardınca isə hər iki tərəfdən beş nümayəndənin iştirakı ilə heyətlər arası toplantılar keçiriləcək.
Rusiya nümayəndə heyətində Xarici İşlər naziri Sergey Lavrov, Müdafiə naziri Andrey Belousov, Maliyyə naziri Anton Siluanov və Rusiya Birbaşa İnvestisiyalar Fondunun (RBİF) rəhbəri Kirill Dmitriyev yer alır. ABŞ nümayəndə heyəti isə hələlik dəqiq açıqlanmayıb.
Donald Trampdan “Şahmat Gedişi” Bənzətməsi
Zirvədən əvvəl açıqlamalar verən Donald Tramp, toplantının uğursuzluq ehtimalını 25 faiz qiymətləndirib. Zirvənin əsas hədəfinin Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskinin də iştirak edəcəyi ikinci bir görüş təşkil edərək uzlaşmaya nail olmaq olduğunu bildirən Tramp, prosesi “bir şahmat gedişi”nə bənzədib və “sərhədlər ilə ərazilər üzərində bir mübadilənin” söz mövzusu ola biləcəyini müdafiə edib.
Donald Tramp görüşün müsbət keçəcəyi təqdirdə, Putin ilə Zelenski arasında baş tuta biləcək bir toplantıya Avropa liderlərini dəvət edə biləcəyini ifadə edib. Tramp, Putinin razılaşmağa istəkli olduğunu iddia edib. O, həmçinin, Putinin görüşə qatılma qərarında “sanksiya təzyiqinin” təsirli olduğunu iddia edərək, “Putin, mənim qarşılaşdığı ən çətin şəxs olduğumu bilir” deyib.
Rusiya Prezidentinin Ukrayna Böhranı Barədə Fikirləri
Digər tərəfdən, ABŞ-a getməzdən əvvəl rusiyalı rəsmilərlə görüşən Vladimir Putin, “ABŞ administrasiyasının Ukrayna böhranını həll etmək və Avropa ilə dünyada davamlı sülh şərtlərini yaratmaqda enerjili bir səy göstərdiyini” vurğulayıb. Putin, həmçinin bu səylərin növbəti mərhələdə strateji hücum silahlarına nəzarət müqavilələri ilə nəticələnə biləcəyinə diqqət çəkib.
Alyaskanın Tarixi Əhəmiyyəti
Alyaska 1732-ci ildə Rusiya tərəfindən kəşf edilib, 1867-ci ildə isə Çar Rusiyası tərəfindən ABŞ-a satılıb. Bu da Alyaskanın mövqeyinə tarixi zirvə üçün başqa bir məna qatır.
- Tarixi qeydlərə görə, Amerika Rusiyadan Alyaskanı 7.2 milyon dollara alıb. Alınan ümumi ərazi 1 milyon 518 min 800 kvadrat kilometrdir. Yəni, ABŞ Alyaskada akr başına təxminən 1.92 sent ödəyib. 1867-ci ildə 1 ABŞ dolları, 2025-ci ildə təxminən 21.72 ABŞ dollarına bərabərdir. 1867-ci ildəki 7.2 milyon dolların bugünkü dəyəri təxminən 154 milyon dollardır və 1867-ci ildə akr başına ödənilən 1.92 sent, 2025-ci ilin pulu ilə təxminən 41.7 sent edir.
Mətbuat Konfransı Və Əvvəlki Görüşlər
Bu görüşlərdən sonra Vladimir Putin və Donald Trampın birgə mətbuat konfransı keçirməsi gözlənilir. Lakin Tramp, dünən FOX News-ə verdiyi müsahibədə özünün Putin ilə görüşünü tənqid edənlərə cavab verərək, görüş yaxşı getsə, Avropa liderləri və Zelenskini arayıb atəşkəsi başqa bir səviyyəyə qaldıracağını, “Pis getsə, heç kimi aramaram və evə qayıdaram” demişdi.
Alyaska zirvəsi, iki liderin yeddinci, Donald Trampın ikinci prezidentlik dövründəki ilk üzbəüz görüşü olacaq. İki liderin indiyə qədərki görüş cədvəli belədir:
- 2017-ci ildə G20 Hamburq zirvəsi
- 2017-ci ildə Vyetnam APEC zirvəsi
- 2018-ci ildə Helsinki zirvəsi
- 2018-ci ildə Parisdə Birinci Dünya Müharibəsinin sona çatmasının 100-cü ildönümü qeyd etmələri
- 2018-ci ildə Buenos Aires Zirvəsindəki qala yeməyi
- 2019-cu ildə Yaponiyanın Osaka şəhərindəki G20 zirvəsi
- Telefon danışıqları: 2025-ci ilin əvvəlindən bəri altı telefon danışığı.
Nadir Torpaq Elementləri İddiası
Böyük Britaniya mətbuatı diqqətçəkən bir iddia irəli sürüb. The Telegraph qəzetinin xəbərinə görə, ABŞ Prezidenti Donald Tramp, Rusiya Prezidenti Vladimir Putini Ukraynadakı müharibəni bitirməyə inandırmaq üçün nadir torpaq elementlərinə çıxış təklif etməyi planlaşdırır.
Xəbərdə, Donald Trampın danışıqlarda təqdim edəcəyi təkliflər arasında Alyaskadakı təbii ehtiyatlara çıxış icazəsi verilməsi və Rusiyanın aviasiya sektoruna tətbiq edilən bəzi ABŞ sanksiyalarının ləğvi kimi elementlərin yer aldığı iddia edilir.
Sözügedən xəbərə görə, Rusiyaya, Ukraynanın işğal altında olan bölgələrində yerləşən nadir torpaq elementlərinə çıxış imkanı verilməsi masadadır. Ukrayna, dünya litium ehtiyatlarının təxminən 10 faizinə sahibdir və batareya istehsalında kritik əhəmiyyətə malik bu ehtiyatların ən böyük iki yatağı hazırda Rusiyanın nəzarətindəki ərazilərdə yerləşir. Donald Tramp daha əvvəl Ukrayna və Rusiya arasında “ərazi mübadiləsi” ehtimalından bəhs etmiş, lakin bu mübadilənin hansı sahələri əhatə edəcəyinə dair detallı məlumat verməmişdi.
24 saat
