Fransa Universiteti Amerikalı Tədqiqatçılar Üçün “Elmi Sığınacaq” Təklif Edir
Fransanın aparıcı universitetlərindən biri olan Eks-Marsel Universiteti “Elm Üçün Təhlükəsiz Yer” proqramına təxminən 300 amerikalı tədqiqatçının müraciət etdiyini açıqlayıb. Bu təşəbbüs ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyasının ali təhsil müəssisələrinə qarşı sərt tədbirləri və akademik xərclərdəki kəskin ixtisarlar fonunda “elmi sığınacaq” axtaran tədqiqatçıları cəlb etmək məqsədi daşıyır.
Akademik Azadlığa Təhdid və Beyin Axını Riski
ABŞ-ın böyük dövlət universitetlərindən birində iyirmi ilə yaxın tarix dərsi deyən Brayan Sandberq bu proqramdan yararlanmağa çalışanlardan biridir. Sandberq CBS News-a bildirib ki, ABŞ qlobal akademik araşdırma mərkəzi kimi öz mövqeyini itirmək riski ilə üz-üzədir. O, Ağ Evin siyasətlərinin “beyin axınına” səbəb olacağını, çünki bir çox akademik həmkarlarının müxtəlif sahələrdə xarici ölkələrdə oxşar proqramlara üz tutmağa hazırlaşdığını vurğulayıb.
“Amerika tədqiqatçı universitetləri və ümumilikdə araşdırma sistemi müxtəlif yollarla hücuma məruz qalır”, – Sandberq deyib. O əlavə edib: “Donald Tramp administrasiyasının motivləri barədə daxili məlumatım yoxdur, lakin onların bəyanatlarından və hərəkətlərindən aydın görünür ki, araşdırma və biliyi nəzarətdə saxlamaq cəhdi var.” Onun sözlərinə görə, bütün akademik sahələrdə fəaliyyət göstərən tədqiqatçıların vəsaitləri federal hökumət tərəfindən dondurulur, bəzi hallarda isə mövcud qrantlar ləğv edilir.
Sandberq qrant proseslərinin siyasiləşdirildiyini, müəyyən açar sözlərin hansı mövzuların araşdırma üçün dəyərli olub-olmadığını müəyyən etmək üçün istifadə edildiyini bildirib. O qeyd edib ki, bu vəziyyət bir çox tədqiqatçını “B planı” axtarmağa sövq edir.
Beynəlxalq Rəqabət və Elmi Sığınacaq Proqramları
ABŞ-dan tədqiqatçıları cəlb etmək üçün bir sıra böyük beynəlxalq universitetlər akademik proqramlar başlatmışlar. Bu, Donald Tramp administrasiyasının son aylarda maliyyə vəsaitlərini dondurması, ixtisarlar aparması və ABŞ-dakı fərdi kollecləri hədəf alan sərəncamlar verməsi ilə əlaqədardır. Hökumət bu addımların bürokratik israfçılığı və fırıldaqçılığı aradan qaldıracağını, habelə “radikal DEI və iqlim dəyişikliyi həyəcanı”nı təbliğ edən proqramları kəsəcəyini iddia edir.
Eks-Marsel Universiteti aprel ayında “Elm Üçün Təhlükəsiz Yer” proqramını “Birləşmiş Ştatlardakı bəzi alimlərin öz araşdırmalarında təhdid altında və ya maneə ilə üzləşə biləcəyi bir şəraitdə” akademiklər cəlb etmək üçün yaratdığını bildirmişdi. Universitet daha sonra Stanford, Yale, NASA, NIH, Corc Vaşinqton Universiteti və digər nüfuzlu təşkilatlardan tədqiqatçılardan müraciətlər aldığını açıqlayıb. Bu tədqiqatçılar hazırda “elmi sığınacaq” imkanlarını nəzərdən keçirirlər.
Avropa, Kanada və Çin universitetləri də son aylarda Ağ Evin hərəkətləri fonunda ABŞ universitetlərindən akademikləri özlərinə cəlb etmək üçün addımlar atıblar. Eks-Marsel Universiteti sağlamlıq, ətraf mühit və iqlim dəyişikliyi, sosial elmlər və astrofizika sahələrində 15 ABŞ tədqiqatçısı üçün təxminən 18 milyon dollar maliyyə ayıracağını bəyan edib.
“Birləşmiş Ştatlar elmi və akademik tədqiqat, bütün dünya üçün bilik istehsalı üzrə beynəlxalq güc mərkəzidir. Lakin hazırda məhz bu, hücuma məruz qalır”, – Sandberq yekun olaraq deyib.
