) istifadə etməmək tövsiyə olunur. #Türkiyə - admin

admin

Tag: #Türkiyə

  • Terrorsuz Türkiyə: Daxili sülh bölgəni yenidən formalaşdırır

    Terrorsuz Türkiyə: Daxili sülh bölgəni yenidən formalaşdırır

    Əlli ilə yaxın müddətdə terrorizm Türkiyənin siyasi, sosial və iqtisadi həyatına kölgə salıb. Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) və onun Suriya, İraq və İranda fəaliyyət göstərən törəmə qrupları separatçı zorakılıq yolu ilə regionda sabitliyi pozub. 2025-ci ilin mayında PKK-nın ləğvi, sadəcə silahlı münaqişəyə son qoymaqla yanaşı, regionun gələcəyini yenidən formalaşdıra biləcək böyük bir transformasiyanın başlanğıcını qeyd edir. Həll olunmamış münaqişələr, artan miqrasiya təzyiqləri və enerji rəqabəti qlobal qeyri-müəyyənliyi artırdığı bir dövrdə, Türkiyənin qətiyyətli addımları həm ölkə, həm də geniş region üçün davamlı sülh, təhlükəsiz enerji dəhlizləri və dayanıqlı rifah perspektivləri vəd edir.

    İnsan və iqtisadi xərclər

    Terrorizmin insan və iqtisadiyyata vurduğu ziyan olduqca ağır idi. 1980-ci illərin əvvəllərindən 2020-ci illərə qədər davam edən onilliklərlə zorakılıq kampaniyası zamanı təxminən 50.000 nəfər həlak olmuş, 1,1 milyon insan isə öz yurdundan didərgin düşmüşdür.

    Terrorizm təkcə təhlükəsizlik problemi deyil, həm də ölkə üçün böyük iqtisadi və sosial yük idi. İnsan faciəsindən əlavə, iqtisadi xərclər də eyni dərəcədə dağıdıcı idi. Rəsmi hesablamalara görə, birbaşa antiterror xərcləri 1,8 trilyon dollar təşkil edib, itirilmiş iqtisadi inkişaf, investisiya, turizm və infrastruktur ziyanı nəzərə alındıqda isə bu rəqəm 3 trilyon dolları ötür.

    Digər tərəfdən, sülh vəziyyətin müsbətə doğru dəyişəcəyini vəd edir. Analizlər göstərir ki, terrorla bağlı xərclərin aradan qaldırılması orta müddətdə cənub-şərq bölgəsində adambaşına gəlirdə əhəmiyyətli artıma səbəb ola bilər. Bundan əlavə, 2028-ci ilə qədər kənd təsərrüfatı, turizm və özəl investisiyalara fokuslanan 198 layihəni əhatə edən 14 milyard dollarlıq proqram təxminən 570.000 yeni iş yeri yaratmağı hədəfləyir.

    Türkiyənin sülh yolu

    Ölkənin münaqişənin həllindəki yanaşmasını fərqləndirən əsas cəhət onun inklüziv və iştirakçı vətəndaşlığa fokuslanmasıdır. Xarici vasitəçiliyə güvənmək əvəzinə, bu, ilk dəfədir ki, bir millətin demokratik qurumları vasitəsilə, parlamentin təşəbbüsü ilə tamamilə ölkə daxilində həyata keçirilən sülhyaratma cəhdidir.

    Tarixən, 20-ci əsrdə milli dövlətlərin yaranmasından sonra bir çox ölkələr tez-tez terrorizmə çevrilən separatçı hərəkatlarla üzləşiblər. Məsələn, “Xoş Cümə Sazişi” İngiltərə və İrlandiya hökumətləri arasında ABŞ və Kanada tərəfindən vasitəçiliklə əldə olunub və yeddi il ərzində yekunlaşdırılıb.

    İspaniyanın ETA ilə sülh prosesinə gəldikdə isə, bu prosesə Beynəlxalq Təmas Qrupu və Kofi Annan kimi görkəmli şəxslər rəhbərlik edib, Norveç, İsveçrə və Fransa tərəfindən dəstəklənib və altı il ərzində başa çatıb. Eynilə, Kolumbiyanın FARC ilə dörd ildə əldə etdiyi sülh sazişi Norveç və Kuba tərəfindən təminatçı dövlətlər olaraq asanlaşdırılıb.

    Bunun əksinə olaraq, Prezident Ərdoğanın 2024-cü ilin sonlarında verdiyi ilkin çağırışla 2025-ci ilin mayında PKK-nın ləğvi elanı – təşkilatın xoş niyyətini nümayiş etdirmək üçün silahlarını yandırması ilə simvollaşdırılan bu dövr – bir ildən az müddəti əhatə edib. Bu, müasir sülh prosesləri tarixində bənzərsiz bir tempdir.

    Professor Ayra Uilyam Zartmanın “yetkinlik nəzəriyyəsi”ndə qeyd etdiyi kimi, sülhyaratma yalnız “yetkin məqamda” mümkün olur. Türkiyənin bu sürətli irəliləyişi diqqətəlayiqdir; lakin əsl sınaq həllin nə dərəcədə hərtərəfli tətbiq edilməsindədir.

    Enerji Qovşağı və Güc Yolları

    Türkiyənin Avropa, Asiya və Yaxın Şərqin kəsişməsindəki coğrafi mövqeyi qlobal enerji təhlükəsizliyi üçün onun sabitliyini həlledici edir. Bu gün ölkə Şərqi Aralıq dənizindən Yaxın Şərqə, Qafqaza və Qara dənizə qədər uzanan geniş geosiyasi qövsün mərkəzində dayanır, bağlantı və güc üçün unikal bir körpü rolunu oynayır. Region dünyanın sübut edilmiş neft ehtiyatlarının təxminən 65, təbii qaz ehtiyatlarının isə 45 faizini ehtiva edir.

    Ölkədən keçən əsas enerji dəhlizlərinə Trans-Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri (TANAP, Avropaya ildə 16 milyard kubmetr çatdırır), Türk Axını (Cənub-şərqi Avropaya 31,5 milyard kubmetr) və Bakı–Tbilisi–Ceyhan (BTC) neft boru kəməri (gündə 1,2 milyon barrel nəql edir) daxildir. Bu strateji mövqe həmin dəhlizləri terror hücumları üçün əsas hədəflərə çevirmişdi.

    1980-ci illərdən bəri PKK Türkiyənin kritik enerji infrastrukturuna 60-dan çox böyük hücum həyata keçirərək milyardlarla dollar zərərə səbəb olub və Avropanın enerji təhlükəsizliyini birbaşa təhdid edib. Kərkük–Ceyhan neft boru kəməri 2005, 2010, 2013 və 2015-ci illərdə sabotaj edilmiş, Aralıq dənizi bazarlarına xam neft axınını dəfələrlə kəsmişdir. 2008-ci ildə BTC boru kəmərinə edilən hücum həftələrlə tamamilə fəaliyyətin dayandırılmasına, Xəzər nefti üçün əsas dəhlizin işinin dayanmasına səbəb olub. Bakı–Tbilisi–Ərzurum qaz kəməri 2012 və 2015-ci illərdə zərbəyə məruz qalaraq Avropanın təbii qaz təchizatında zəiflikləri üzə çıxarıb. Hətta NATO-nun yanacaq boru kəməri şəbəkəsi də 2012 və 2017-ci illərdə hücuma məruz qalıb ki, bu da təhlükənin strateji miqyasını göstərir. Avropa enerji marşrutlarını təmin etməyə çalışdığı bir dövrdə, terrordan azad bir Türkiyə Avropanın enerji müstəqilliyi üçün vacib hala gəlib və Avropa ilə NATO müttəfiqlərindən aktiv əməkdaşlıq tələb edir.

    Enerjidən əlavə, ölkə nəqliyyat dəhlizi mövqeyini gücləndirən əsas layihələri irəli sürməyə davam edir. 2050-ci ilə qədər ildə 40 milyon ton yük daşıyacağı gözlənilən İnkişaf Yolu layihəsi Körfəzi Türkiyə üzərindən Avropaya birləşdirəcək və Süveyş kanalına daha sürətli, daha sərfəli alternativ təqdim edəcək. Üstəlik, Orta Dəhliz artıq etibarlı bir quru körpüsü rolunu oynayır, 2024-cü ildə 4,5 milyon ton, 2025-ci ildə isə 6 milyon tonu keçəcəyi proqnozlaşdırılan yük daşıyır.

    Effektivlikdən başqa, bu marşrutlar boyunca sabitlik investor etibarını artırır, Avropanın şaxələndirmə strategiyasını gücləndirir və Türkiyənin Şərq ilə Qərbi birləşdirən etibarlı enerji və nəqliyyat mərkəzi rolunu möhkəmləndirir. Nəticə etibarilə, sabit və terrordan azad Türkiyə təkcə regional iqtisadiyyat üçün deyil, həm də qlobal nizam üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir.

    Kollektiv Məsuliyyət

    Avropa İttifaqı PKK-nın ləğvini əhəmiyyətli bir fürsət kimi qiymətləndirərək, sülh prosesini dəstəkləməyə hazır olduğunu ifadə edib. Xarici İşlər və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndə Kaja Kallas bunu “regiondan gələn nadir xoş xəbərlərdən biri” adlandırıb, Avropa Parlamentinin Türkiyə üzrə məruzəçisi Naço Sançes Amor isə sülh çağırışını “tarixi bir addım” kimi təsvir edib.

    Həm Aİ, həm də ABŞ tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınan PKK-nın, eləcə də Suriyadakı onunla əlaqəli qrupların, yəni YPG və SDF-nin ləğv edilməsi ölkənin demokratiyasını gücləndirməsi, Aİ gözləntilərini qarşılamağa kömək etməsi və ölkənin Avropa İttifaqına qəbul prosesini sürətləndirməsi gözlənilir. Ölkənin uzun illərdir cənub-şərq dayaq nöqtəsi olduğu NATO üçün ittifaq ruhunda hərəkət etmək və `pacta sunt servanda` (sazişlərə əməl edilməlidir) prinsipini qorumaq vacibdir. Daha geniş beynəlxalq ictimaiyyət bu təşəbbüsü dəstəkləməli və onu sarsıdan proksi strukturları himayə etməkdən çəkinməməlidir.

    Maneələrin Aşılması

    Əsas problem PKK-nın bütün üzvlərinin və ona bağlı qrupların ləğv prosesinə tam əməl etməsini təmin etməkdir, xüsusən də 10 mart 2025-ci il razılaşmasına uyğun olaraq YPG/SDF qruplarının Suriya Silahlı Qüvvələrinə inteqrasiya edərək Dəməşqin səlahiyyəti altında fəaliyyət göstərməsinə riayət etməsi vacibdir. Silahsızlanma və inteqrasiyanın uğursuzluğu regional təhlükəsizliyi ciddi şəkildə sarsıda bilər ki, bunun da Avropanın sabitliyi üçün birbaşa nəticələri olacaq.

    Digər bir sabitliyi pozucu amil İsraildir. Onun YPG/SDF-ə davamlı dəstəyi ləğv prosesini təhlükəyə atır və Türkiyənin sərhədləri boyunca silahlı separatçılığı qızışdırır. Bundan başqa, Qəzzadakı humanitar fəlakət regional sabitliyi sarsıdıb, İsrail isə Suriya və Livanda hərbi əməliyyatlarını gücləndirib, İranda əməliyyatlar keçirib və atəşkəs danışıqları zamanı Tunis, Yəmən, hətta Qətərdə hədəflərə zərbələr endirib. Bu hərəkətlər beynəlxalq hüququ pozur və hazırda bərpa edilməkdə olan kövrək balansı təhdid edir. Beləliklə, İsrailin davamlı təcavüzü həm siyasi, həm də enerji nizamının təhlükəsizliyi üçün böyük təhdid təşkil edir.

    Yeni Bir Şəfəq

    Onilliklər boyu davam edən xroniki qorxu, ağrı və parçalanma indi həmrəylik və rifaha yol aça bilər. Qarşıdakı yol çətinliklərdən az olmayacaq, lakin siyasi birlik, sosial həmrəylik və beynəlxalq əməkdaşlıq bu anı həqiqətən tarixi bir fürsətə çevirə bilər. Terrordan azad bir Türkiyə həyati əhəmiyyətli enerji və ticarət marşrutlarını qoruyarkən, regional inam və ortaq irəliləyiş vizyonu təqdim edir.

    Bu transformasiya Avropadan Qafqaza və Yaxın Şərqə qədər uzanan region üçün dərin nəticələr daşıyır. Terror, pozulmalar və yeni miqrasiya dalğaları təhlükəsini aradan qaldırmaqla, ölkə Avropanın asılı olduğu kritik təchizat dəhlizlərinin etibarlılığını gücləndirir, enerji və logistika layihələrinə daha çox beynəlxalq investisiya cəlb edir və qonşuları üçün münaqişə əvəzinə sabitlik üzərində qurulacaq şərait yaradır. Əzmkarlıqla davam etdirilərsə, bu yol qarşılıqlı faydaya əsaslanan dayanıqlı təhlükəsizlik arxitekturası və davamlı sülh ilə müəyyən edilən bir gələcəyə zəmin yaradacaq.

    24 saat

  • SON DƏQİQƏ: İsrail mediası Türkiyə qorxusunu açıqladı: Ankara xəbərdarlığı

    SON DƏQİQƏ: İsrail mediası Türkiyə qorxusunu açıqladı: Ankara xəbərdarlığı

    İsraildə Türkiyə ilə Bağlı Narahatlıqlar Artır

    İsrailin “Davar” qəzetinin məlumatına görə, ölkədə Türkiyənin regional təsiri ilə bağlı narahatlıqlar getdikcə dərinləşir. Tel-Əviv Universitetindən Türkiyə üzrə mütəxəssis Dr. Hay Eytan Kohen Yanarocak, Ankaranın Qəzza Zolağında yaranacaq hər hansı təhlükə vəziyyətində hərbi müdaxilə edə biləcəyini irəli sürərək diqqətçəkən açıqlamalar verib.

    Qəzza İsrail üçün “Qırmızı Xətt”dir

    Yanarocak, “Davar”a verdiyi müsahibədə bildirib: “Türkiyənin Qəzza Zolağına əsgər göndərməsi İsrail üçün qırmızı xəttdir. Biz bu müharibəni İsrailin təhlükəsizliyi üçün apardıq. Türk əsgərinin Qəzzaya daxil olması təhlükəsizliyimizi riskə atan ən böyük amil olar və bütün planları alt-üst edər.” Bu xəbərdarlıq Tel-Əviv rəhbərliyinə ünvanlanıb.

    Ankaranın Regional Ambisiyaları

    İsrailli mütəxəssis Ankaranın siyasətinin yalnız Fələstin məsələsi ilə məhdudlaşmadığını vurğulayıb. Dr. Yanarocak, Prezident Ərdoğanın Müsəlman dünyasında qabaqcıl bir lider olduğunu qeyd edərək, “Türkiyə bölgədə nüfuzunu artırmaq və geniş bir coğrafiyada fəal olmaq istəyir. Mənim fikrimcə, İsraili bu hədəfin qarşısındakı əsas maneə kimi görür” ifadələrini işlədib. Orta Şərqdə belə bir mövqeləşmə regional dinamikaları dəyişir.

    “Türkiyə Çevrəmizi Mühasirəyə Alır”

    Məqalədə qeyd olunur ki, İsraildə bəzi dairələr Türkiyənin bölgədə fəallığının artmasından narahatdır. Yanarocak bu vəziyyəti, “Suriyadakı hərbi varlığı, Kiprdəki fəaliyyəti və Şərqi Aralıq dənizindəki dəniz gücü ilə Türkiyə çevrəmizi yavaş-yavaş mühasirəyə alır” sözləri ilə təsvir edib. Bu məqam, İsrailin regional təhlükəsizlik qavrayışına ciddi təsir göstərir.

    Qəzzada Humanitar Yardımlar və Nüfuz Mübarizəsi

    Yanarocak, Türkiyənin Qəzzada humanitar yardım təşkilatları vasitəsilə nüfuzunu artırdığını da iddia edib. İsrailli mütəxəssis bu təşkilatları “dolayı güc vasitələri” kimi xarakterizə edərək bildirib: “Bu qurumların varlığı Qəzzadakı Türk nüfuzunu gücləndirir. Bu da İsraillə olan qarşıdurmanı qaçılmaz edir.”

    Yeni Böhran Təhlükəsi: Sülhməramlı Qüvvələr

    Bununla yanaşı, İsrailli mütəxəssis Türkiyənin Qəzzaya beynəlxalq sülh qüvvələri çərçivəsində əsgər göndərməsi ehtimalının “birbaşa təhdid” anlamına gələcəyini müdafiə edərək deyib: “Türk əsgərinin Qəzzaya daxil olmasına icazə verilməməlidir. Belə bir addım iki ölkə arasında yeni bir böhranı alovlandırar.”

    Ankaranın “Dönməz Şəkildə Sahəyə Enməsi”

    “Davar” qəzetinin analizlərinə görə, bütün bu inkişaflar Türkiyənin regional təsirinin Tel-Əvivdə ciddi narahatlıq yaratdığını göstərir. Qəzet “Türkiyə faktoru”nun artıq sadəcə diplomatik bir ünsür deyil, İsrailin təhlükəsizlik hesablamalarında həlledici bir dəyişənə çevrildiyinə diqqət çəkib. Ankaranın son dövrlərdə Qəzza diplomatiyasında fəal rol oynaması, Türkiyənin bölgədəki ağırlığını artırarkən, İsrailli mütəxəssislərə görə Tel-Əviv cəbhəsində “Ankaranın dönməz şəkildə sahəyə endiyi” qavrayışını da möhkəmləndirir.

    Netanyahu və İsrailin Təpkisi

    İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu, bir müddət əvvəl JD Vance ilə keçirdiyi mətbuat konfransında “Qəzzada Türk əsgəri” olmasına dair suala yayınan cavab verərək “Bu mövzuda qərarım qətidir” demişdi. Həmçinin, Tel-Əvivdəki yüksək səviyyəli rəsmilər və israilli mütəxəssislər günlərdir Qəzza Zolağının yenidənqurma planında Türkiyənin oynadığı fəal rola etiraz edirlər.

    24 saat

  • İsrail mediası: Keçmiş Mossad rəisindən Türkiyəyə ‘bir hərəkətlə partladarıq’ təhdidi

    İsrail mediası: Keçmiş Mossad rəisindən Türkiyəyə ‘bir hərəkətlə partladarıq’ təhdidi

    Mossad keçmiş rəhbərinin şokedici açıqlamaları

    İsrail kəşfiyyatının aparıcı fiqurlarından biri olan, Mossadın keçmiş sədri Yossi Kohen Maariv qəzetinə verdiyi müsahibədə olduqca çarpıcı bəyanatlar səsləndirib. Onun ifadələri təkcə kəşfiyyat qurumlarındakı ciddi böhranı deyil, həm də bölgədəki Türkiyə və Misir oxuna dair Təl-Əvivin strateji narahatlıqlarını yenidən gündəmə gətirib.

    “Kəşfiyyatda nöqsanlar oldu”

    Maarivin məlumatına görə, 2016-2021-ci illərdə Mossada rəhbərlik etmiş Kohen britaniyalı jurnalist Cek Uollis Simmonsun “The Brink” adlı podkastına qonaq olaraq İsrailin son illərdəki kəşfiyyat zəifliklərini açıqlayıb. O, xüsusilə 7 oktyabr hadisələrindən əvvəl Qəzzada kəşfiyyat çatışmazlığı yaşandığını etiraf edərək, “Əgər Qəzzada inkişaf etmiş texniki izləmə sistemlərimiz olsaydı, ən azından bir xəbərdarlıq ala bilərdik,” deyib. HƏMAS-ın hücumları zamanı bu çatışmazlıqların ağır nəticələri olub və böyük təhlükəsizlik boşluqları üzə çıxıb.

    “Dünyanın bir çox ölkəsinə sızmışıq”

    Keçmiş Mossad rəhbəri dünyanın bir çox ölkəsinə sızdıqlarını, hətta “düşmən dövlətlərin təchizat zəncirlərinə qədər nüfuz etdiklərini” vurğulayıb. Lakin o, Qəzzada oxşar bir sistemin niyə tətbiq edilmədiyini sorğulayaraq, İsrailin təhlükəsizlik mexanizminin “bürokratik mübarizələr səbəbindən iflic vəziyyətinə düşdüyünü” bildirib. Bu vəziyyət qurumun effektivliyinə ciddi zərbə vurub və kritik məlumatların əldə edilməsini çətinləşdirib.

    “Bir hərəkətlə hər şey alt-üst ola bilər”

    İsrail kəşfiyyatının keçmiş rəhbərinin Türkiyə və Misiri də nəzərdə tutan diqqətçəkən bir dəyərləndirmə etdiyi iddia olunur. Kohen, “Bölgədə elə ölkələr var ki, bir hərəkətlə hər şey alt-üst ola bilər,” sözləri ilə Yaxın Şərqdəki kövrək balanslara diqqət çəkib. Maariv qəzeti bu sözlərin “Türkiyə və Misirə bir göndərmə ola biləcəyini” yazıb. İsrail mediasındakı şərhlərdə, Kohenin bu ifadələrlə Ankara və Qahirənin son dövrdə artan diplomatik fəallığına və Türkiyənin Qəzzanın yenidən qurulmasındakı aktiv rolunun Təl-Əvivdə yaratdığı narahatlığa işarə etdiyi qiymətləndirilir. Bu, regionda, xüsusən də Yaxın Şərqdə yeni güc balanslarının formalaşdığını göstərir.

    Netanyahunun liderliyi sual altında

    Keçmiş Mossad rəhbəri İsrailin beynəlxalq ictimai rəy müharibəsində də böyük uğursuzluq yaşadığını vurğulayaraq, İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahunu kəskin tənqid edib. Netanyahunun “hədsiz özgüvəni” olduğunu və uzunmüddətli iqtidar həvəsinin “ətrafındakıları ruhdan saldığını” bildirən Kohen, bu halların ölkə idarəçiliyinə və strateji qərarlara mənfi təsir göstərdiyini iddia edib.

    Türkiyənin strateji əhəmiyyəti

    Yossi Kohenin ifadələri Təl-Əvivdəki kəşfiyyat böhranının dərinləşdiyini göstərməklə yanaşı, bölgədəki güc balanslarının mərkəzində yer alan Türkiyənin strateji əhəmiyyətinin də İsrail tərəfindən yaxından izləndiyini bir daha ortaya qoyub. Ankara və Qahirənin diplomatik təsirinin Yaxın Şərqdəki hadisələrin gedişatında müəyyənedici bir faktor olduğu qiymətləndirilir. Regionda yaranan yeni dinamiklər bütün aktorlar üçün ciddi çağırışlar doğurur və gələcək inkişafları şərtləndirir.

    24 saat

  • Türk əsgəri” sualı Netanyahunu sarsıtdı: “Mövqeyim aydındır

    Türk əsgəri” sualı Netanyahunu sarsıtdı: “Mövqeyim aydındır

    ABŞ və İsrail: Tərəfdaşlıq və Gələcək Vizyonu

    ABŞ vitse-prezidenti Ceyms Deyvid Vens İsraildəki təmaslarını davam etdirir. Vens Qüdsdə Baş nazirlik Ofisində İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu tərəfindən rəsmi mərasimlə qarşılanıb.

    Qarşılamadan sonra nahar edən tərəflər daha sonra danışıqlara başlayıblar. İsrail Baş naziri Netanyahu görüşdən sonra verdiyi açıqlamada İsrailin “ABŞ-ın köləsi” olduğu fikrini rədd edib.

    Müttəfiqlik Əlaqələri Vurğulanıb

    Netanyahu bəyanatında bildirib: “Bunu çox aydın şəkildə demək istəyirəm. Bir həftə deyilir ki, İsrail ABŞ-ı idarə edir. Növbəti həftə isə ABŞ İsraili. Bu tamamilə cəfəngiyatdır. Bizim ortaq dəyərləri və hədəfləri paylaşan bir tərəfdaşlıq, bir müttəfiqlik münasibətimiz var. Müzakirələrimiz ola bilər, bəzi məsələlərdə fikir ayrılıqları yaşana bilər, lakin ümumilikdə deməliyəm ki, keçən il təkcə hədəflər üzərində deyil, həm də bu hədəflərə necə çatmaq mövzusunda razılıq əldə etmişik.”

    Həmasın Təcrid Edilməsi Əsas Məqsəd

    Netanyahu Qəzza zolağında atəşkəs razılaşmasına toxunaraq deyib: “İsrailin məqsədi Həması ərəb və müsəlman dünyasından təcrid etməkdir. İnanıram ki, biz ABŞ prezidentinin komandası ilə birlikdə bunu mükəmməl şəkildə bacarmışıq.”

    O, ABŞ ilə misilsiz bir tərəfdaşlıqlarının olduğunu vurğulayaraq əlavə edib: “Bu tərəfdaşlıq Yaxın Şərqi və dünyanı dəyişdirir. Bu, təkcə təhlükəsizlik baxımından deyil, həm də sülhün yayılması üçün imkanlar yaradır. Biz də bunun üzərində böyük diqqətlə çalışırıq.”

    Gələcək Üçün Çətin, Lakin Mümkün Yol

    Netanyahu Vensə müraciət edərək deyib: “Sizin aydınlığınız, kəskinliyiniz, ortaq işimizə verdiyiniz dəstək və həm konfrans görüşlərində, həm də özəl görüşlərdə şahidi olduğum səmimi dostluğunuz məni heyran etdi.”

    O, “Tamamilə yeni bir baxışla inanılmaz bir gələcək qururuq” deyərək əlavə edib: “Asan olmayacaq, lakin məncə mümkündür.”

    Qəzza zolağını kimin idarə edəcəyi, təhlükəsizliyi kimin təmin edəcəyi kimi məsələləri də müzakirə etdiklərini qeyd edən İsrail Baş naziri, “Çox yaxşı fikirlər ortaya çıxdı” deyib.

    Türkiyə Sualına Təpki

    Jurnalistlərin “Qəzza zolağında Türkiyənin mümkün iştirakının olub-olmayacağı” ilə bağlı sualını eşidən Netanyahunun üzünün ifadəsi dəyişib və o, kəkələyərək bildirib: “Bu məsələ ilə bağlı qərar, əlbəttə ki, İsrail ilə birlikdə veriləcək. Bu barədə çox aydın fikirlərim var. Nələr olduğunu bilirsiniz, deyilmi?”

    Asılı Dövlət İstəmirik

    ABŞ vitse-prezidenti Vens isə görüşdən sonra deyib: “Biz asılı dövlət istəmirik, İsrail də belə bir dövlət deyil. Biz tərəfdaşlıq istəyirik. Burada bir müttəfiq axtarırıq. Prezident inanır ki, İsrail Körfəz ərəb müttəfiqlərimizlə birlikdə bu bölgədə çox müsbət liderlik rolu oynaya bilər. Beləliklə, ABŞ Yaxın Şərqlə daha az maraqlana bilər, çünki regiondakı müttəfiqlərimiz işə qarışır, nəzarəti ələ alır və öz regionlarına sahib çıxırlar.”

    Qərarların Ortaq Şəkildə Qəbulu

    Regionda baş verənlərə önəm verdiklərini bildirən Vens əlavə edib: “Biz bunu İbrahim Sazişlərini inkişaf etdirmək üçün bir fürsət hesab edirik. Düşünürəm ki, Qəzza razılaşması İbrahim Sazişlərinin açılmasında həlledici bir hissədir. Lakin bu, Yaxın Şərqdə daimi, davamlı və regiondakı səmimi insanların öz regionlarına sahib çıxmasını təmin edən bir müttəfiqlik strukturuna imkan yarada bilər. Bu, ABŞın da maraqlarındadır. Mən bunun İsrailin maraqlarına da xidmət etdiyinə inanıram. İsrailin təhlükəsizliyi ilə bağlı qərarları biz veririk. Lakin regionumuz üçün ortaq qərarlar qəbul edirik və düşünürəm ki, bu, hər iki tərəfə xidmət edəcək.”

    Qəzzanın Silahsızlaşdırılması Əsas Hədəf

    Qarşılarında çox çətin bir vəzifə olduğunu vurğulayan Ceyms Deyvid Vens deyib: “Vəzifəmiz Həması silahsızlandırmaq, Qəzzanı yenidən qurmaq, oradakı insanların həyat şəraitini yaxşılaşdırmaq və eyni zamanda Həmasın İsraildəki dostlarımız üçün artıq təhlükə olmamasını təmin etməkdir.”

    Yeni Sülh Planı Yolda

    ABŞ vitse-prezidenti Vens İsrail və ərəb ölkələri ilə çox müsbət danışıqlar apardığını, bu ölkələrin prosesdə “müsbət və konstruktiv rol oynamağa başladığını” vurğulayaraq deyib: “Bu kritik günlərdə birlikdə çalışmaqdan həyəcan duyuruq. Yalnız bir həftə əvvəl mövcud olmayan bir sülh planı və infrastrukturu qururuq. Bu asan olmayacaq, lakin məncə mümkündür.”

    Bu prosesin gərgin iş tələb etdiyini vurğulayan Vens, “Əvvəllər heç vaxt edilməmiş bir şeyi həyata keçirmək üçün müstəsna bir yoldayıq. Əgər Qəzza planı düzgün şəkildə həyata keçirilərsə, bu, dünya miqyasında sülh sazişləri üçün nümunəvi bir model ola bilər” ifadələrini işlədib.

    24 saat

  • Türkiyənin 17-ci “Xeyir Gəmisi”ndə yardımların boşaldılması tamamlandı

    Türkiyənin 17-ci “Xeyir Gəmisi”ndə yardımların boşaldılması tamamlandı

    Türkiyənin 17-ci İnsani Yardım Missiyası Uğurla Tamamlandı

    Türkiyənin Fəlakət və Fövqəladə Halların İdarə Olunması Başqanlığı (AFAD)-ın koordinasiyası altında, 17 qeyri-hökumət təşkilatının dəstəyi ilə hazırlanan 900 tonluq insani yardım materiallarının gəmidən boşaldılması əməliyyatları müvəffəqiyyətlə yekunlaşıb. İki gün davam edən gərgin fəaliyyətin ardından bütün yüklər tam şəkildə endirilərək paylanmaya hazır vəziyyətə gətirilib. Bu, regionda humanitar vəziyyətin ağırlaşdığı bir dövrdə həyati əhəmiyyət kəsb edən bir dəstəkdir.

    Materialların Boşaldılması və Təyinat Məntəqəsinə Çatdırılması

    Gəmidən endirilən yüklər arasında xüsusilə körpə maması, “aç-tükət” tipli hazır qida paketləri və müxtəlif növ konserv məhsulları yer alır. Bu həyati əhəmiyyət kəsb edən materiallar ümumilikdə 52 yük maşınına yüklənib. Yardımların çatdırılması prosesində qardaş ölkə Misirin Qızıl Aypara Cəmiyyəti ilə sıx əməkdaşlıq edilir. Bu yüklər Rəfah Sərhəd Keçidi vasitəsilə Fələstinin Qəzza zolağına təhlükəsiz şəkildə çatdırılacaq və ehtiyacı olan minlərlə insana ümid olacaq.

    Türkiyənin 17-ci “Xeyirxahlıq Gəmisi” missiyasını uğurla tamamladıqdan sonra geri dönmək üçün Əl-Ariş Limanından yola düşəcək. Bu genişmiqyaslı təşəbbüs, regionda çətin vəziyyətdə olan insanlara dəstək olmağa yönəlmiş növbəti addımdır və beynəlxalq humanitar böhranın yüngülləşməsinə əhəmiyyətli töhfə verir.

    24 saat

  • Oskarlı Natalie Portman Sarıyerda görüntüləndi

    Oskarlı Natalie Portman Sarıyerda görüntüləndi

    Natalie Portman Türkiyədə görüntülənib. Oscar mükafatlı dünyaşöhrətli sənətçi övladları ilə birlikdə İstanbulun Sarıyer rayonunda yerləşən otellərdən birinə daxil olarkən kameralara tuş gəlib.

    Onu çəkmək istəyən müxbirlər qarşısında üzünü gizlətməsi diqqət çəkən məqamlardan olub.

    Aktrisa keçən il də İstanbula səfər etmişdi. Həmin vaxt Qız Qalası yaxınlığında pərəstişkarları ilə şəkil çəkdirdiyi xatırlanır.

    NATALİ PORTMAN KİMDİR?

    Natalie Portman 13 yaşında “Sevginin Gücü” (Leon: The Professional) filmi ilə kino dünyasına qədəm qoyub. O, filmdə valideynlərinin ölümündən sonra qatilin himayəsinə keçən “Matilda” adlı gənc qızı canlandırmışdı.

    Bu filmin ardınca dünya miqyasında tanınan aktrisa, “Qara Qu quşu” filmi ilə “Ən Yaxşı Qadın Aktrisa” nominasiyasında “Oscar” mükafatına layiq görülüb.

    Qeyd edək ki, Natalie Portman ötən il onu aldatdığı iddia edilən həyat yoldaşı Benjamin Millepieddən boşanıb.

    Millepied və aktrisa “Qara Qu quşu” filminin çəkilişləri zamanı, 2009-cu ildə tanış olublar. Cütlük 2012-ci ildə evlənmişdi. Onların Aleph və Amalia adlı iki övladı var.

    24 saat

  • BMT Türkiyəni Liviya vasitəçiliyinə görə təqdir etdi

    BMT Türkiyəni Liviya vasitəçiliyinə görə təqdir etdi

    Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Baş Katibinin Liviya üzrə Xüsusi Nümayəndəsi və Liviyadakı BMT Dəstək Missiyasının (UNSMIL) rəhbəri Hanna Serva Tetteh, ölkənin təhlükəsizlik vəziyyətindəki gərginliklə əlaqədar Türkiyənin də daxil olduğu vasitəçilik səylərini və müdaxilələrini yüksək qiymətləndirdiyini bildirib.

    Gərginlik və vasitəçilik səyləri

    Tetteh, Liviyadakı vəziyyəti müzakirə etmək üçün toplaşan BMT Təhlükəsizlik Şurasında çıxış edib. O, Qərbi Liviyada və xüsusilə də Tripoli şəhərində təhlükəsizlik vəziyyətinin uzun müddətdir gərgin olaraq qaldığını qeyd edib. Hanna Serva Tetteh bildirib ki, Türkiyənin də daxil olduğu səylərlə gərginlik azalıb, lakin bu gərginlik hələ də 2025-ci ilin mayında əldə edilən atəşkəsi təhdid edir və paytaxtda hərbi eskalasiya riski barədə ictimaiyyətdə narahatlıq doğurur.

    O, sözlərinə əlavə edib: “Yerli aktorların və beynəlxalq tərəfdaşların birgə vasitəçilik səyləri sayəsində gərginliyin azaldığını bildirməkdən məmnunluq hissi keçirirəm və Türkiyənin bu mövzudakı müdaxilələrini təqdir edirəm.”

    Türkiyə hökuməti tərəfindən dəstəklənən vasitəçilik işlərinin sentyabrın 13-də aidiyyəti tərəflər arasında razılaşmanın həyata keçirilməsini asanlaşdırdığını vurğulayan Tetteh, “Bu irəliləyişi alqışlayıram, lakin vəziyyət hələ də çox kövrəkdir. Sabitlik və siyasi irəliləyiş üçün sabit bir təhlükəsizlik mühiti kritik əhəmiyyət kəsb edir,” ifadəsini işlədib.

    Yol xəritəsi və BMT-nin çağırışı

    Tetteh, ölkədə yol xəritəsinin başa çatdırılması üçün Liviya liderlərini konstruktiv səylər göstərməyə və üzərlərinə düşən məsuliyyətləri götürməyə çağıraraq, “Liviya, yol xəritəsinin tamamlanmasında davamlı gecikmələrə və ya axsaklıqlara dözə bilməz,” xəbərdarlığını edib. Mövcud Liviya liderləri və qurumları konstruktiv şəkildə qarşılıqlı əlaqə qurma öhdəliklərini ifadə etsələr də, onların əməlləri ilə sözlərinin tam üst-üstə düşmədiyini dilə gətirən Tetteh, “Yol xəritəsinin müəyyən edilmiş hədəflərinə çatmaq üçün danışıqlara və konstruktiv bir qarşılıqlı əlaqəyə hazır olduğumuzu bildirərək, onları BMT Dəstək Missiyası (UNSMIL) ilə işləməyə təşviq etmək istəyirəm,” deyib.

    BMT Dəstək Missiyasının (UNSMIL), yol xəritəsini sürətləndirmək üçün Liviya liderləri ilə danışıqları davam etdirdiyini bildirən Tetteh, Liviyanın qarşılaşdığı çətinliklərin öhdəsindən gəlmək və yol xəritəsində irəliləyiş əldə etmək üçün Təhlükəsizlik Şurasının dəstəyinə müraciət edə biləcəklərini qeyd edib.

    24 saat

  • SON DƏQİQƏ QƏZZA: Sülhün açarı Türkiyə dünya mediasının manşetində

    SON DƏQİQƏ QƏZZA: Sülhün açarı Türkiyə dünya mediasının manşetində

    Qəzzada sülhün açarı Türkiyənin rolu oldu: “Orta Şərqdə əsas tərəfdaş, gizli, lakin qətiyyətli vasitəçi”

    HƏMAS ilə İsrail arasında Qəzza sülh prosesi çərçivəsində atəşkəsin təmin edilməsi və bazar ertəsi əsir mübadilələrinin həyata keçirilməsindən sonra dünya mətbuatı Türkiyənin sülh prosesindəki həlledici rolunu diqqət mərkəzində saxlamağa davam edir.

    “Orta Şərqin çətin tənliyində əsas həmsöhbət”

    Yunanıstanın “Liberal” qəzeti dərc etdiyi analizdə Türkiyənin Qəzza sülh danışıqlarındakı təsirinə diqqət çəkərək qeyd edib ki, “XXI əsrin ən ölümcül və uzun sürən Qəzza müharibəsi şəraitində Ankara Orta Şərqin çətin tənliyində əsas həmsöhbət kimi meydana çıxır”. Xəbərdə Türkiyənin ilk dəfə sülh elçiliyi etmədiyi xatırlanaraq, “Suriya və Liviyadan sonra Qəzzada da eyni şeyi etdi, lakin bu dəfə Qərbdən daha çox qəbul edildi”, – deyə vurğulanıb.

    “Afina çətin vəziyyətə düşə bilər”

    “Liberal”ın xəbərində Ankarının artan regional gücünün Yunanıstanı çətin vəziyyətə sala biləcəyinə də diqqət çəkilib. Məqalədə deyilir: “Əgər Ankara regionda ABŞ-ın imtiyazlı tərəfdaşı kimi mövqelənərsə, Afina strategiyasını yenidən tənzimləmək məcburiyyətində qalacaq. Çətinlik ikiqatdır: bir tərəfdən Qərbin etibarlı tərəfdaşı rolunu davam etdirmək, digər tərəfdən isə Türkiyənin yüksəlişinin Egey və Şərqi Aralıq dənizində təzyiqə çevrilməsinin qarşısını almaq”.

    “Gizli, lakin qətiyyətli vasitəçi”

    Fransanın “Les Echos” qəzeti isə “Qəzza Sülh Sazişi: Türkiyənin rolu” başlıqlı xəbərində Türkiyənin danışıqların başa çatmasındakı həlledici təsirinə diqqət çəkib. Xəbərdə HƏMAS-ı razı salmaq prosesində ABŞ, Qətər və Misirin səylərinin nəticəsiz qaldığı, lakin Ankarın müdaxiləsi ilə razılaşmanın qısa zamanda tamamlandığı qeyd olunub. “Les Echos” Türkiyəni “Qəzzadakı sülh sazişinin gizli, lakin qətiyyətli vasitəçisi” kimi təsvir edib.

    “Ankaranın nüfuzu artır”

    Almaniyanın “Frankfurter Rundschau” qəzeti də Qəzza sülh prosesi ilə bağlı analizində “Ankara da intensiv şəkildə iştirak etdi” başlığını istifadə edib. Xəbərdə deyilir: “Türkiyə Orta Şərqdə əsas oyunçuya çevrilir. Bu, onun Qəzza sülh prosesindəki rolu ilə də sübut olunur. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan ABŞ-ın sahib olmadığı bir kanalla HƏMAS ilə əlaqə qura bildi. İndi Türkiyə Avropa Birliyi qarşısında da nüfuzunu artırır”.

    Ərdoğanın hədəfi

    Xəbərdə həmçinin prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Suriya, Liviya və İraqda malik olduğu təsirə vurğu edilərək, “Ərdoğanın hədəfi Türkiyəni regional güc və Avropa üçün əhəmiyyətli bir təhlükəsizlik tərəfdaşına çevirməkdir”, – deyə qeyd olunub. Məqalə həmçinin beynəlxalq diplomatiya sahəsində bu cür ölkələrin oynadığı mühüm rolları bir daha xatırladır.

    Nə baş vermişdi?

    ABŞ prezidenti Donald Tramp 9 oktyabr tarixində Türkiyə, Qətər və Misirin vasitəçiliyi ilə Şarm əş-Şeyxdə keçirilən danışıqlarda İsrail ilə HƏMAS-ın Qəzzada atəşkəs planının ilk mərhələsini təsdiqlədiyini elan etmişdi.

    Misirdə imzalanan saziş İsrail hökumətinin təsdiqindən sonra 10 oktyabrda qüvvəyə mindi. İsrail ordusu sazişdə göstərilən “sarı xətt” sərhəddinə çəkildi, Qəzza zolağında atəşkəs həmin gün saat 12:00-dan etibarən rəsmi olaraq qüvvəyə girdi.

    Bazar ertəsi HƏMAS atəşkəs və əsir mübadiləsi sazişi çərçivəsində 20 sağ israilli əsiri sərbəst buraxdı. Bunun müqabilində 1968 fələstinli əsirin azad edildiyi açıqlandı. Bu şəxslər arasında 250-si ömürlük və ya uzun müddətli həbs cəzasına məhkum edilmişlərdən, 1718-i isə 2023-cü ilin oktyabr ayından bəri Qəzza zolağında saxlanılanlardan ibarət idi.

    Həmin gün axşam saatlarında Şarm əş-Şeyxdə keçirilən sülh zirvəsinə Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi, ABŞ prezidenti Donald Tramp və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan başda olmaqla bir çox lider qatıldı. Zirvədə Qəzzada atəşkəsin davamlılığı və regionun yenidən qurulması barədə birgə bəyanat yayıldı.

    İsrailin 2023-cü il oktyabrın 8-dən atəşkəs sazişinə qədər Qəzza zolağına təşkil etdiyi hücumlarda 67 min 682 nəfər həyatını itirmiş, 170 min 33 nəfər yaralanmışdı.

    24 saat

  • Super Liqada 9-cu turun hakimləri açıqlanıb

    Super Liqada 9-cu turun hakimləri açıqlanıb

    Super Liqa həyəcanı davam edir

    Milli komandaların oyunları ilə əlaqədar yaranmış fasilədən sonra Super Liqa azarkeşləri üçün həyəcan dolu anlar başlayır. Futbolsevərlər 9-cu həftənin oyunlarını səbirsizliklə gözləyirlər. Türkiyə Futbol Federasiyası (TFF) cümə günü start veriləcək 9-cu həftənin qarşılaşmalarında vəzifə alacaq hakimlərin adlarını açıqlayıb.

    9-cu həftənin oyun cədvəli və təyin olunan hakimlər

    Futbol azarkeşləri Super Liqa oyunlarının 9-cu həftəsində baş tutacaq maraqlı qarşılaşmaları izləmək üçün gün sayır. TFF-nin açıqladığı cədvələ əsasən, komandalar bu həftə aşağıdakı oyunlarda mübarizə aparacaqlar və bu oyunları idarə edəcək hakimlər də artıq müəyyənləşib:

    24 saat

  • ABŞ mətbuatı yazır: Tramp Qəzza sammiti təşkil edir, Türkiyə də dəvətli

    ABŞ mətbuatı yazır: Tramp Qəzza sammiti təşkil edir, Türkiyə də dəvətli

    ABŞ Prezidenti Donald Tramp Yaxın Şərqdə Sülh Gündəmi ilə

    ABŞ prezidenti Donald Trampın Yaxın Şərq səfəri çərçivəsində İsrailə gələcəyi açıqlanıb. Prezident Bazar ertəsi səhər İsrailə çatacaq, burada ölkə parlamentində çıxış edəcək və girov götürülən şəxslərin ailələri ilə görüşəcək. Daha sonra, həmin gün günorta saatlarında Misirə yola düşəcək.

    Qəzza Sülh Sazişi və Zirvə Görüşü

    Misirdə ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzza sülh sazişinin imzalanma mərasimində iştirak edəcəyi gözlənilir. Məlumatlara görə, sazişin əsas zəmanətçi ölkələri Misir, Qətər və Türkiyədir. Zirvə görüşünün əvvəlcə Çərşənbə axşamı səhər baş tutması planlaşdırılsa da, görüşün Bazar ertəsinə təxirə salına biləcəyi qeyd olunur. Danışıqların aparıldığı Şarm əş-Şeyx şəhərində təşkil ediləcək zirvədə sülh sazişi ilə bağlı vacib qərarların qəbul edilməsi gözlənilir.

    Geniş Regional İştirakçı Dairəsi

    Zirvəyə Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İordaniya, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı, Pakistan və İndoneziyadan dövlət başçıları və ya xarici işlər nazirlərinin qatılacağı bildirilir. Bu geniş iştirak Qəzza sülh sazişinin beynəlxalq dəstəyini nümayiş etdirir və regional sabitlik üçün əhəmiyyətini vurğulayır. Görüşdə müxtəlif tərəflərin diplomatiya səyləri əsas müzakirə mövzusu olacaq.

    24 saat