Tag: #Virüs

  • Dovşanlardan sonra indi də “zombi sincab” həyəcanı: Bağları vahimə bürüyür

    Dovşanlardan sonra indi də “zombi sincab” həyəcanı: Bağları vahimə bürüyür

    Şimali Amerikada Yeni Təhlükə: “Zombi Sincablar”

    ABŞ və Kanadada sosial mediada sürətlə yayılan fotoşəkillər “zombi sincab” adlandırılan yeni bir təhlükəni gündəmə gətirib. Reddit və X istifadəçiləri bədənləri irinli və şişəbənzər ziyillərlə örtülü sincabların görüntülərini paylaşmağa başlayıblar. Bu vəziyyət, xüsusilə vəhşi təbiət mütəxəssisləri arasında ciddi narahatlıq doğurub.

    Xəstəliyin Mənşəyi və Yayılması

    “Daily Mail” qəzetinin araşdırmalarına görə, xüsusilə ABŞ-ın Men ştatında və Kanadanın bəzi bölgələrində bədənlərindən irin sızan sincabların sayında ciddi artım müşahidə olunur. Hesabata görə, xəstə sincab halları ilk dəfə 2023-cü ilin ortalarında qeydə alınsa da, bu yay daha tez-tez rast gəlinməyə başlayıb. Mütəxəssislər sosial mediada “zombi sincab” kimi xatırlanan bu heyvanlarda müşahidə edilən durumun sincab çiçəyi xəstəliyi ilə qarışdırılmaması lazım olduğunu vurğulayır. Bu vəziyyət, leporipoksvirusun səbəb olduğu sincab fibromatozu xəstəliyindən qaynaqlanır. Həmin virus yoluxmuş sincablardan sağlam sincablara birbaşa təmas yolu ilə bulaşır, adətən lezyonlar və tüpürcək vasitəsilə yayılır.

    Analoji Hadisələr və Ekspert Xəbərdarlıqları

    Mütəxəssislər, ABŞ-da daha əvvəl dovşanlarda da pambıqquyruq papilloma virusu səbəbindən oxşar şiş hallarının görüldüyünü qeyd edirlər. Sosial mediada bəzi istifadəçilər, dovşanlarda olduğu kimi, xəstə sincabların ötanazi edilib-edilməməsini müzakirə etsələr də, səlahiyyətlilər həm dovşanlara, həm də sincablara müdaxilə edilməməsi lazım olduğunu vurğulayır. Men Balıqçılıq və Vəhşi Təbiət Departamenti əməkdaşı Şivenell Uebb, yoluxmuş sincab sayının artmasında quş yemliklərinin təsirli ola biləcəyini bildirib. Yoluxmuş sincablar yemləri yeyərkən geridə tüpürcək və digər bədən ifrazatlarını buraxır, sağlam sincablar da bu yolla virusu qəbul edə bilərlər.

    İnsan Sağlamlığı Üçün Təhlükəsizlik

    Uebb, virusun insanlara, ev heyvanlarına və ya quşlara keçmədiyini xüsusi qeyd edib. Mütəxəssislər sincablara toxunulmaması və onlara müdaxilə edilməməsi lazım olduğunu bildirirlər. Uebb deyib: “Virusa yoluxmuş bir sincabı tutmağa çalışmanızı tövsiyə etmirəm. Bu vəziyyət təbii şəkildə yaranır və zamanla sağalır”.

    24 saat

  • SON DƏQİQƏ: Canlı ilə cansız arasında yeni varlıq kəşf edildi

    SON DƏQİQƏ: Canlı ilə cansız arasında yeni varlıq kəşf edildi

    VİRUS VƏ HÜCEYRƏ ARASINDAKİ SIRLI CANLI

    Viruslar adətən ‘canlı’ hesab edilmir, çünki bir çox əsas bioloji funksiyalarını sahiblərinə ötürürlər. Lakin yeni kəşf edilmiş bir orqanizm virus ilə hüceyrə arasında bir sərhəddə yerləşir. Bu yeni orqanizm, Sukunaarchaeum mirabile, virus kimi bəzi funksiyaları sahibinə ötürsə də, öz ribosomlarını və RNT-sini istehsal edə bilir.

    HEYRƏTAMİZ DƏRƏCƏDƏ KİÇİK GENOM

    Onun genomu da heyrətamiz dərəcədə kiçikdir, növbəti ən kiçik arxeya genomunun (238 min baza cütü) təxminən yarısı qədərdir.

    Mütəxəssislərin fikrincə, ilk baxışda ‘canlı’ tərifini vermək olduqca sadə görünə bilər. Şüurlu heyvanlardan tutmuş, çoxalma qabiliyyətinə malik tək hüceyrəli orqanizmlərə qədər hər şey həyat ağacında yer tapa bilər, lakin bu anlayışı şübhə altına alan başqa orqanizmlər də mövcuddur, məsələn, viruslar. Viruslar böyümür, öz-özünə çoxalmaz və ya öz enerjilərini istehsal etməz, buna görə də adətən həyat təriflərindən kənarda qalırlar. Lakin bir virus bir sahib orqanizmi yoluxdurduqda son dərəcə aktivləşir və dünya miqyasında təsirli hadisələrə səbəb ola bilər (məsələn: İspan qripi, Ebola, COVID-19 və s.).

    ŞÜURLULUQ MƏSƏLƏSİ

    Lakin həyat mürəkkəbdir və ‘canlı’ ilə ‘cansız’ arasındakı bu mübahisəli təsnifat, orqanizmlərin hər iki tərəfin gözləntilərinə meydan oxuduğu boz sahələrə malik ola bilər. Bu yaxınlarda tədqiqatçılar bu çaşdırıcı qrupa yeni bir üzv tapdılar. Kanada və Yaponiyadan olan alimlər bioRxiv serverində dərc edilmiş yeni bir məqalədə, virushüceyrəvi həyatın tipik təriflərini aşan yeni bir hüceyrəvi varlığı necə təsvir etdiklərini izah etdilər.

    YENİ VARLIĞIN XÜSUSİYYƏTLƏRİ

    Hazırda Sukunaarchaeum mirabile (adını yapon mifologiyasındakı kiçik ölçüsü ilə tanınan bir tanrıdan alır) adlanan bu varlıq, tipik bir virusun sahib olmadığı, öz ribosomlarını və xəbərçi RNT-sini yaratmaq üçün lazım olan genləri ehtiva edir. Lakin bir virus kimi, müəyyən bioloji funksiyaları sahibinə ötürür və yeganə məqsədi özünü çoxaltmaq kimi görünür.

    24 saat