Qəzzada Aclıq Böhranı Atəşkəsə Baxmayaraq “Fəlakətli” Olaraq Qalır
Atəşkəsin qüvvəyə minməsindən iki həftə sonra da Qəzzada aclıq böhranı “fəlakətli” olaraq qalır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının səhiyyə qurumu bu barədə xəbərdarlıq edib. Beynəlxalq yardım qrupları isə İsraildən humanitar yüklərin qarşısını almağı dayandırmağı tələb ediblər. Cümə axşamı yardım təşkilatları mühasirəyə alınmış əraziyə daxil olan təchizatın orada yaşayan insanların qida ehtiyaclarını ödəmədiyini açıqlayıb. BMT-nin Ümumdünya Ərzaq Proqramı (WFP) bildirib ki, Fələstin ərazisinə yalnız iki keçidin açıq olması səbəbindən Qəzzaya daxil olan tədarük gündəlik hədəf olan 2000 tonun xeyli altındadır. Dünya Səhiyyə Təşkilatının (DST) rəhbəri Tedros Adhanom Qebreyesus “daxil olan məhsullar yetərli olmadığı üçün vəziyyət fəlakətli olaraq qalır” deyib və “kifayət qədər qida olmadığı üçün aclıqda heç bir irəliləyiş yoxdur” əlavə edib.
Malnütrisiyanın Nəticələri və Artan Fəsadlar
BMT çərşənbə günü xəbərdarlıq edib ki, Qəzzada aclıq çəkənlər arasında 11,500 hamilə qadın da daxil olmaqla, əhalinin ən az dörddə biri var və malnütrisiyanın “nəsillər boyu” təsirləri olacaq. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondunun (UNFPA) icraçı direktor müavini Endryu Seberton çərşənbə günü bildirib ki, yeni doğulan körpələrin 70 faizi vaxtından əvvəl və ya çəki çatışmazlığı ilə doğulur ki, bu da 2023-cü ilin oktyabr ayından əvvəlki 20 faizlə müqayisədə kəskin artımdır. O əlavə edib ki, “malnütrisiya təkcə anaya deyil, yeni doğulmuş körpəyə də nəsillər boyu təsir göstərəcək və körpənin ömrü boyu daha uzun müddətli qayğıya və problemlərə səbəb ola bilər.” Bu avqustda Qəzza şəhəri və ətrafında aclıq elan edilib, Birləşmiş Qida Təhlükəsizliyi Faza Təsnifatı (IPC) o zaman bildirmişdi ki, Qəzza zolağında 500 mindən çox insan “fəlakətli şəraitlə” üz-üzədir.
Humanitar Yardım Çatdırılmasında Maneələr
ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilmiş atəşkəs 2025-ci il oktyabrın 10-da qüvvəyə minib. Atəşkəs sazişinin bir hissəsi olaraq humanitar yardım çatdırılmaları artırılmalı idi və BMT gündəlik olaraq təxminən 2000 ton yardımın daxil olmasını hədəfləyirdi. Lakin WFP çərşənbə axşamı açıqlayıb ki, İsrailin nəzarətində olan Qəzzaya açılan keçidlərdən yalnız ikisi – cənubda Karem Abu Salem (İsraildə Kerem Şalom) və mərkəzdə əl-Karara (İsraildə Kissufim) – fəaliyyət göstərdiyi üçün gündəlik olaraq Qəzza zolağına yalnız təxminən 750 metrik ton ərzaq daxil olur. Fələstin QHT PARC-ın xarici əlaqələr direktoru Baha Zaqout qeyd edib ki, atəşkəs başlayandan iki həftə sonra belə Qəzza zolağında vəziyyət fəlakətli olaraq qalır. Zaqout, kommersiya yük maşınları ilə biskvit, şokolad və sərinləşdirici içkilərin daxil olmasına baxmayaraq, toxum və zeytun kimi məhsulların girişinin hələ də məhdudlaşdırıldığını bildirib. O əlavə edib ki, “təəssüf ki, bunlar uşaqlar, qadınlar və ən həssas qruplar üçün tələb olunan minimum qida dəyərlərinə cavab vermir.” Bəzi meyvə və tərəvəzlərin Qəzzaya daxil olmasına baxmayaraq, onların qiyməti həddən artıq bahadır. Əvvəllər bir şekelə başa gələn bir kiloqram pomidor indi təxminən 15 şekelə (4,50 dollar) satılır.
Beynəlxalq Təşkilatların Çağırışları və İsrailə Təzyiqlər
Oksfam və Norveç Qaçqınlar Şurası da daxil olmaqla, qırx bir yardım təşkilatı cümə axşamı İsraili Qəzzaya humanitar yardım yüklərini “özbaşına” rədd etməkdə ittiham edən açıq məktub yayıb. Onlar İsrail hökumətinin humanitar səylərə başlamaq üçün müraciətlərini dəfələrlə əngəllədiyini bildiriblər. Məktubda qeyd olunur ki, 2025-ci il oktyabrın 10-dan 21-dək beynəlxalq QHT-lərin Qəzzaya yardım çatdırmaq üçün 99 müraciəti rədd edilib, BMT agentliklərinin isə altı müraciəti qəbul edilməyib. İsrail səlahiyyətliləri tərəfindən rədd edilən yardıma çadır və bürüncəklər, yorğan, döşək, ərzaq və qida ləvazimatları, gigiyena dəstləri, sanitariya materialları, köməkçi cihazlar və uşaq geyimləri daxildir ki, bunların hamısı atəşkəs zamanı məhdudlaşdırılmamalıdır. Çərşənbə günü Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi (BƏM) İsrailin Qəzza əhalisinin “əsas ehtiyaclarının” qarşılanmasını təmin etmək öhdəliyi olduğunu qərarlaşdırıb. Aprel ayında BMT və Fələstin nümayəndələri BƏM-də İsraili 2025-ci ilin martından mayınadək Qəzzaya yardım buraxmayaraq beynəlxalq qanunları pozmaqda ittiham etmişdilər. O vaxtdan bəri Qəzzaya bəzi yardımlar çatdırılsa da, humanitar qruplar daha çoxunun lazım olduğunu və İsraildən daha çox giriş imkanı təmin etməsini tələb edirlər. Yardım təşkilatları açıq məktublarında bildiriblər ki, “təchizatlar qablaşdırılıb, heyət hazır vəziyyətdədir. İndi bizə giriş lazımdır. İsrail səlahiyyətliləri beynəlxalq humanitar hüquq və atəşkəs sazişinin şərtləri üzrə öhdəliklərini yerinə yetirməlidirlər.”
İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsi 2023-cü ilin oktyabr ayından bəri Fələstin səhiyyə orqanlarının məlumatına görə ən az 68,280 nəfərin ölümünə və 170,375 nəfərin yaralanmasına səbəb olub. HƏMAS-ın 2023-cü il oktyabrın 7-də cənubi İsrailə hücumu zamanı ən azı 1,139 nəfər öldürülüb və 200-dən çox insan girov götürülüb.
