Pasifik Okeanı ətrafında 40 min kilometr uzanan Odlu Həlqə, dünyanın ən aktiv seysmik qurşaqlarından biridir. Zəlzələlər və vulkan püskürmələri ilə tanınan bu bölgə, indi daha böyük bir təhlükə ilə üz-üzədir. Rusiyanın sahillərində baş verən 8.8 bal gücündəki nəhəng zəlzələ, yalnız öz ətrafını silkələməklə qalmadı; yeraltı təzyiq sistemlərini tətikləyərək yüzlərlə aktiv vulkana təsir edə biləcək zəncirvari reaksiyanın qapısını açdı.
Alimlər, bu qədər güclü bir zəlzələnin yer qabığındakı maqma kameralarını qeyri-sabitləşdirə biləcəyi və növbəti iki il ərzində çox sayda vulkanın püskürmə riskini artıra biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirlər. İlk püskürmə siqnalları Kamçatkadakı Klyuçevskaya Sopka vulkanından gəldi. Mütəxəssislər, hazırda xüsusilə Rusiya, Yaponiya, Filippin və İndoneziyadakı vulkanların təhlükəli şəkildə “oyanma” ehtimalı daşıdığını bildirirlər.
Nəhəng Zəlzələnin Təsiri
8.8 bal gücündəki zəlzələ, Kamçatkanın 135 kilometr cənub-şərqində, yerli vaxtla 7:24 PM EST-də qeydə alındı. Bu təkan, son 14 ildə dünya miqyasında qeydə alınan ən güclü zəlzələlərdən biri idi. Zəlzələdən sonra Havayda sahil bölgələrində suyun çəkildiyi müşahidə edildi və sunami dalğaları Oahunun şimal sahilində beş metrə çatdı. Bu hadisə bölgədə ciddi təbii fəlakət riskini artırdı.
Vulkanların Aktivləşmə Riski
Kaliforniya Universitetindən olan geobiloq Maykl Manqa bildirir ki, zəlzələ zamanı yaranan enerji, təkanın mərkəzindən çox uzaqlardakı maqma kameralarının tarazlığını poza bilər. Xüsusilə Yaponiya, Filippin, İndoneziya və Rusiyanın Kamçatka Yarımadasındakı 100-dən çox vulkan üçün risk artmışdır. Manqa, “Kamçatkadakı Klyuçevskoy vulkanı zəlzələnin dərhal ardından püskürdü”, – deyə əlavə etdi. Bu, yeraltı proseslərin bir-biri ilə necə əlaqəli olduğunu göstərən bariz bir nümunədir.
Artan Vulkanik Püskürmə Ehtimalı
Böyük zəlzələlər, yer qabığındakı çat xətləri boyunca seysmik dalğalar göndərərək maqma kameralarında gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Bu da maqmanın tərkibindəki qaz qabarcıqlarının tarazlığının pozulmasına və yuxarı doğru hərəkətinə gətirib çıxarır ki, bu da püskürmə üçün əlverişli şərait yaradır. Xüsusilə səthə yaxın, aktiv və ya “püskürməyə hazır” vəziyyətdə olan vulkanlar bu cür təkanlardan birbaşa təsirlənə bilər. Kaliforniya Universitetinin geobiloqu Maykl Manqaya görə, belə bir zəlzələdən sonra bəzi vulkanların püskürmə ehtimalı 5 faizdən 12 faizə qədər arta bilər. Bu artım kiçik görünsə də, məsələn, illik püskürmə riski 1 faiz olan bir vulkanın riski 1.1 faizə qalxır. Lakin bu cür dəyişikliklər yüngülə alınmamalıdır, çünki bu təsir qısa müddətdə bir neçə ay, uzun müddətdə isə iki ilə qədər davam edə bilər.
Kamçatkada Püskürmələr
Kamçatkadakı 4.750 metr yüksəkliyindəki Klyuçevskaya Sopka vulkanında lav axınları və püskürmələr müşahidə edildi. Püskürmədən əvvəlki həftələrdə kraterin lavla dolmağa başladığı, aralıqlı kül buludları ilə birlikdə püskürmənin gözlənildiyi qeyd edilmişdi. NASA-nın məlumatına görə, Kamçatka təxminən 300 vulkana ev sahibliyi edir ki, bunlardan 29-u aktivdir. “Od və Buz Diyarı” olaraq bilinən bölgə, yer kürəsinin ən aktiv vulkanik bölgələrindən biridir.
Odlu Həlqədə Zəncirvari Reaksiya Riski
Odlu Həlqə, Rusiyadan Yaponiyaya, Amerikanın qərb sahillərindən Antarktida qədər uzanan dərin okean dərələri və levhaaltı bölgələrlə xarakterizə olunur. Bu səbəbdən həlqənin bir nöqtəsində baş verən böyük bir seysmik hadisə, digər bölgələrdə də həyəcan təbili çala bilər. Bu, qlobal miqyasda təbii fəlakətlərin bir-birini tətikləmə potensialını ortaya qoyur.
24 saat
