) istifadə etməmək tövsiyə olunur. AVSTRALİYA FƏLƏSTİN DÖVLƏTİNİ TANIYACAQ

admin

TƏCİLİ XƏBƏR: AVSTRALIYA FƏLƏSTİN DÖVLƏTİNİ TANIYACAQ BƏS KİMLƏR ARTIQ TANIYIB

Written by

24 saat

in

Avstraliyanın Baş naziri Entoni Albanes bəyan edib ki, İsrail və Fələstinin dövlət statusu qalıcı şəkildə təmin edilməyincə sülh yalnız müvəqqəti ola bilər. O əlavə edib:

“Avstraliya bu xalqın öz dövlətinə sahib olmaq haqqını tanıyacaq.”

İsrailin Qəzzaya qarşı başlatdığı genişmiqyaslı əməliyyatlardan bəri Fransa, Böyük Britaniya və Kanada da daxil olmaqla bir çox dövlət Fələstinin dövlət statusunu tanıma planlarını elan edib.

Albanes Fələstin Administrasiyasından gələcəkdə qurulacaq hər hansı bir Fələstin dövlətində HƏMAS-ın rol almayacağı barədə təminat aldığını söyləyib və qeyd edib: “Bu, bir fürsət anıdır və Avstraliya bu imkanı dəyərləndirmək üçün beynəlxalq ictimaiyyətlə birlikdə çalışacaq.”

Keçən bazar günü Sidney şəhərində bu dövlətə dəstək məqsədilə keçirilən yürüşə on minlərlə insan qatılıb.

Fələstini Tanıyan Ölkələr

Fələstinin 1988-ci il noyabrın 16-da müstəqilliyini elan etməsindən dərhal sonra, elə ilk gündə Türkiyə, Bəhreyn, Əlcəzair, İndoneziya, Mərakeş, İraq, Küveyt, Liviya, Malayziya, Mavritaniya, Somali, Tunis və Yəmən onu tanıyan ilk ölkələr sırasına daxil olub.

2025-ci ilədək Birləşmiş Millətlər Təşkilatına (BMT) üzv olan 147 ölkə Fələstin Dövlətinin dövlət statusunu rəsmən tanıyıb. Bu ölkələrin böyük hissəsi Asiya, Afrika və Latın Amerası qitələrində yerləşir. Çin, Rusiya, Cənubi Afrika, Braziliya və İndoneziya kimi regional güclər tanınmada mühüm rol oynayır.

Həmçinin, Avropada İsveç (2014), Şərqi Avropa ölkələrinin əksəriyyəti və son olaraq İspaniya, Norveç, İrlandiya (2024) da bu dövləti tanıyanlar sırasına daxil olub. Tam siyahı aşağıdakı kimidir:

1988-ci ilin sonuna qədər Fələstini tanıyan ölkələr: Əfqanıstan, Banqladeş, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qətər, Kuba, Madaqaskar, Nikaraqua, Pakistan, Səudiyyə Ərəbistanı, Serbiya, İordaniya, Zambiya, Albaniya, Bruney, Cibuti, Mavriki, Sudan, Qambiya, Hindistan, Misir, Nigeriya, Kipr, Çexiya, Slovakiya, Seyşel adaları, Şri Lanka, Namibiya, Belarus, Rusiya, Ukrayna, Vyetnam, Çin, Burkina Faso, Qvineya, Qvineya-Bisau, Kamboca, Komor adaları, Mali, Monqolustan, Seneqal, Macarıstan, Şimali Koreya, Niger, Rumıniya, Tanzaniya, Kabo Verde, Bolqarıstan, Maldiv adaları, Qana, Toqo, Zimbabve, Çad, Laos, Syerra Leone, Uqanda, Konqo Respublikası, Anqola, Mozambik, San-Tome və Prinsipi, Qabon, Oman, Polşa, Konqo Demokratik Respublikası, Botsvana, Nepal, Burundi, Mərkəzi Afrika Respublikası, Ruanda.

2025-ci ilin avqust ayına qədər Fələstini tanıyan ölkələr: Efiopiya (4 yanvar 1989), İran (4 fevral 1989), Benin (12 may 1989), Keniya (12 may 1989), Ekvatorial Qvineya (may 1989), Vanuatu (21 avqust 1989), Filippin (4 sentyabr 1989), Esvatini (1 iyul 1991), Qazaxıstan (6 aprel 1992), Azərbaycan (15 aprel 1992), Türkmənistan (17 aprel 1992), Gürcüstan (25 aprel 1992), Bosniya və Herseqovina (27 may 1992), Tacikistan (2 aprel 1994), Özbəkistan (25 sentyabr 1994), Papua Yeni Qvineya (4 oktyabr 1994), Cənubi Afrika (15 fevral 1995), Qırğızıstan (noyabr 1995), Malavi (23 oktyabr 1998), Şərqi Timor (1 mart 2004), Paraqvay (25 mart 2005), Monteneqro (24 iyul 2006), Kosta Rika (5 fevral 2008), Livan (30 noyabr 2008), Kot-d’İvuar (1 dekabr 2008), Venesuela (27 aprel 2009), Dominikan Respublikası (15 iyul 2009), Braziliya (1 dekabr 2010), Argentina (6 dekabr 2010), Boliviya (17 dekabr 2010), Ekvador (24 dekabr 2010), Çili (7 yanvar 2011), Qayana (13 yanvar 2011), Peru (24 yanvar 2011), Surinam (26 yanvar 2011), Uruqvay (15 mart 2011), Lesoto (3 may 2011), Cənubi Sudan (14 iyul 2011), Suriya (18 iyul 2011), Liberiya (19 iyul 2011), El Salvador (25 avqust 2011), Honduras (26 avqust 2011), Sent-Vinsent və Qrenadinlər (29 avqust 2011), Beliz (9 sentyabr 2011), Dominika (19 sentyabr 2011), Antiqua və Barbuda (22 sentyabr 2011), Qrenada (25 sentyabr 2011), İslandiya (15 noyabr 2011), Tayland (18 yanvar 2012), Qvatemala (9 aprel 2013), Haiti (27 sentyabr 2013), İsveç (30 oktyabr 2014), Sent-Lüsiya (14 sentyabr 2015), Kolumbiya (3 avqust 2018), Sent-Kits və Nevis (29 iyul 2019), Barbados (19 aprel 2024), Yamayka (22 aprel 2024), Trinidad və Tobaqo (2 may 2024), Baham adaları (7 may 2024), İrlandiya (28 may 2024), İspaniya (28 may 2024), Norveç (28 may 2024), Sloveniya (4 iyun 2024), Ermənistan (21 iyun 2024), Meksika (5 fevral 2025)

Fələstini Tanımayan Ölkələr

Hazırda bu dövləti tanımayan ölkələr arasında ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya, Yaponiya və Avstraliya kimi dövlətlər yer alır. Bu ölkələr adətən Fələstinin dövlət statusunun İsraillə birbaşa danışıqlar yolu ilə müəyyən edilməli olduğunu müdafiə edir. Məsələn, ABŞ 2024-cü ilin aprelində BMT Təhlükəsizlik Şurasında onun tam üzvlüyünə veto qoyaraq, “iki dövlətli həllin danışıqlar yolu ilə əldə edilməsi gərəkdiyini” vurğulayıb. Almaniya da oxşar mövqedən çıxış edərək, bu dövləti tanımaq üçün iki tərəf arasında razılaşdırılmış bir müqaviləni şərt qoyur.
Fələstini tanımayan ölkələrin tam siyahısı: Almaniya, Amerika Birləşmiş Ştatları, Andorra, Avstraliya, Avstriya, Belçika, Birləşmiş Krallıq, Danimarka, Eritreya, Estoniya, Fici, Finlandiya, Cənubi Koreya, Xorvatiya, Hollandiya, İsrail, İsveçrə, İtaliya, Yaponiya, Kamerun, Kanada, Kiribati, Şimali Makedoniya, Latviya, Lixtenşteyn, Litva, Lüksemburq, Marşall Adaları, Mikroneziya, Moldova, Monako, Myanma, Nauru, Palau, Panama, Portuqaliya, Samoa, San Marino, Sinqapur, Solomon Adaları, Tonqa, Tuvalu, Yeni Zelandiya, Yunanıstan.

Sentyabrda Tanımaya Hazırlaşan 6 Ölkə

2025-ci ilin sentyabrında keçiriləcək BMT Baş Assambleyası onun tanınma prosesində önəmli bir dönüm nöqtəsi ola bilər. Fransa 2025-ci il iyulun 24-də bu dövlətin dövlət statusunu tanıyacağını elan edib və bu qərarın BMT Baş Assambleyasında rəsmən açıqlanacağı bildirilib.

Böyük Britaniya da Fələstinin dövlət statusunu tanımağa hazırlaşır. Baş nazir Keir Starmer 2025-ci il iyulun 29-da verdiyi açıqlamada, İsrailin Qəzzadakı humanitar vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün hərtərəfli addımlar atmayacağı təqdirdə, sentyabrda bunu edəcəklərini bildirib. Bundan əlavə, Malta və Sloveniya da “uyğun şərtlər yarandıqda” Fələstini tanımağa hazır olduqlarını ifadə ediblər.

Kanada Baş naziri Mark Kerney də iyulun 30-da İsrailin işğal altındakı Qəzzadakı əməliyyatlarını pisləyərək, sentyabrda yenidən BMT Baş Assambleyasında Fələstinin dövlət statusunu tanıyacaqlarını qeyd edib. Sonda Portuqaliya da bu dövləti tanıyacağını açıqlayıb.

Fələstinin Tanınmasının Əhəmiyyəti

İki dövlətli həll, 1990-cı illərdə başlayan Oslo Sülh Prosesində ortaya qoyulan və İsrail ilə Fələstinin dinc şəkildə yan-yana iki ayrı dövlət olaraq mövcudluğunu hədəfləyən bir plan idi. Lakin sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi, Qüdsün statusu, fələstinli qaçqınların geri dönüş hüququ və yaşayış məntəqələri kimi əsas məsələlərdəki fikir ayrılıqları səbəbindən bu proses 2014-cü ildə dalana dirənib.

Fələstinin dövlət statusunun tanınması, simvolik əhəmiyyəti ilə yanaşı, praktiki nəticələr də doğura bilər. Bu tanınma Fələstinin beynəlxalq təşkilatlara tamhüquqlu üzv olmasına, beynəlxalq məhkəmələrdə hüquq tələb etməsinə və diplomatik əlaqələr qurmasına imkan yaradır. Məsələn, onun Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə üzv olması İsrailə qarşı hüquqi addımlar atmasına şərait yaradır.

Fələstin Bayrağının Tarixçəsi

  • Fələstin bayrağının tarixi bu xalqın kimliyi, mübarizəsi və tarixi bağları ilə sıx şəkildə iç-içədir. Bayrağın müasir forması ilk dəfə 1916-cı ildəki Ərəb Üsyanı zamanı ortaya çıxan pan-ərəb rənglərindən ilhamlanıb. Bu rənglər qırmızı, yaşıl, ağ və qaradır. İndiki Fələstin bayrağı 1964-cü ildə Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) tərəfindən rəsmən qəbul edilib. Onun rənglərinin mənası isə belədir:
  • Qara: Ərəb xalqının yaşadığı qaranlıq dövrləri təmsil edir.
  • Ağ: Əməvilərin bayrağına işarə edərək, ümid, sülh və gələcəyə dair təmiz bir səhifə mənasını daşıyır.
  • Yaşıl: Fatimiləri, İslamı və bu ölkənin bərəkətli torpaqlarını simvolizə edir.
  • Qırmızı üçbucaq: Bayrağın sol tərəfində, dirəyə yaxın qırmızı bir üçbucaq yerləşir. Bu, bu xalqın mübarizə ruhunu, müstəqillik uğrunda aparılan müharibəni, müqaviməti və bütün simvollar uğrunda tökülən qanları təmsil edir.

24 saat

Comments

24 responses to “TƏCİLİ XƏBƏR: AVSTRALIYA FƏLƏSTİN DÖVLƏTİNİ TANIYACAQ BƏS KİMLƏR ARTIQ TANIYIB”

  1. Rauf Məmmədli Avatar
    Rauf Məmmədli

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq niyyəti, yəqin ki, uzun müddətdir davam edən beynəlxalq münasibətlərdə güc balansının dəyişməsi tendensiyasının bir təzahürüdür. Gənc dövlətlərin suverenliyinin tanınması məsələsi bir çox hallarda qlobal siyasi və iqtisadi təsirlərlə əlaqəli olmuşdur. Avstraliyanın bu addımı, dünya nizamının xarakterini müəyyənləşdirən aparıcı güclərin mövqeyindən kənara çıxma cəhdi kimi dəyərləndirilə bilər. Əgər belədirsə, bu cür dəyişikliklər gələcəkdə Fələstin daxil olmaqla digər münaqişəli bölgələrdə müstəqil dövlətlərin tanınması prosesini necə təsirləndirəcək?

    Reply
  2. Elvin Salahov Avatar
    Elvin Salahov

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı, həmçinin Fransa, Böyük Britaniya və Kanada kimi ölkələrin mövqeləri, beynəlxalq münasibətlərdə yaranan yeni bir tendensiyanı əks etdirir. Bu tendensiya, xüsusilə qloballaşma və informasiya texnologiyalarının inkişafı fonunda, dövlətlərin milli maraqlarını müdafiə etməklə yanaşı, həm də humanitar dəyərlər və beynəlxalq hüquq prinsiplərinə uyğun davranmağa daha çox meyl etməsindən xəbər verir. Bu addım, uzun müddətdir davam edən münaqişələrin həlli üçün yenilikçi və çoxtərəfli yanaşmaların vacibliyini vurğulayır. Belə bir strategiyanın davamlı sülhə necə təsir edəcəyi və regional stabilliyə necə töhfə verəcəyi maraq doğurur. Gələcəkdə belə addımların beynəlxalq sistemdəki güc balansını necə dəyişdirəcəyini görmək üçün daha çox analizə ehtiyac var.

    Reply
  3. Əli Abdullayev Avatar
    Əli Abdullayev

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanıması barədə verilən məlumat maraqlıdır, lakin bu qərarın beynəlxalq münasibətlər kontekstində hansı təsirləri ola biləcəyi barədə daha ətraflı düşünmək lazımdır. Baş nazir Entoni Albanesin ifadələri, yəni “sülh yalnız müvəqqəti ola bilər” və “bu xalqın öz dövlətinə sahib olmaq haqqını tanıyacaq” fikirləri, uzun müddətdir davam edən bir münaqişənin həlli üçün dövlətlərarası dialoq və tanınma prosesinin əhəmiyyətini vurğulayır.

    Bu vəziyyəti soyuq müharibənin sonrakı dövründəki bəzi hadisələrlə müqayisə etmək olar. Məsələn, 1990-cı illərdə, Şərqi Avropa ölkələrinin müstəqilliyini bəyan etməsi və yeni dövlətlərin yaranması fonunda, bir sıra ölkələr bu yeni strukturları tanımağa başladı. Bu proses, həmçinin, beynəlxalq hüquq və dövlət suverenliyi məsələlərini də gündəmə gətirirdi. Həmin dövrdə bəzi dövlətlər, məsələn, Yugoslaviya federasiyasının dağılmasından sonra yaranan ölkələri tanıma məsələsində ehtiyatlı davranırdılar, çünki bu, regionda əlavə gərginliklərə səbəb ola bilərdi.

    Fələstin məsələsində isə, əsas fərq ondan ibarətdir ki, bu münaqişə onillərdir davam edir və onun kökləri daha dərin, daha mürəkkəbdir. Avstraliyanın bu qərarı, digər ölkələrin də bu addımı atmasına təsir edə bilərmi, yoxsa əksinə, münaqişənin həlli üçün olan mövcud diplomatik səyləri daha da çətinləşdirə bilərmi, bu sual cavabsız qalır. Keçmiş təcrübələr göstərir ki, belə tanıma prosesləri münaqişənin həlli yolunda bir addım ola bilər, lakin eyni zamanda yeni dinamikalar yaradaraq regionda vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirə bilər. Əsas dərsin, bəlkə də, hər bir dövlətin bu cür qərarlar qəbul edərkən mövcud tarixi, siyasi və humanitar vəziyyəti nəzərə alması, həmçinin beynəlxalq hüquq normalarına sadiq qalması olduğunu demək olar.

    Reply
  4. Aysel Zeynalova Avatar
    Aysel Zeynalova

    Məqalədəki Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq niyyəti diqqətəlayiqdir. Bu qərar, xüsusilə İsrailin Qəzza əməliyyatları fonunda, beynəlxalq münasibətlərdə yeni bir dalğa yarada bilər. Bu situasiyanı keçmişdəki oxşar hadisələrlə, məsələn, bir sıra Avropa ölkələrinin Kosovonun müstəqilliyini tanıması ilə müqayisə etmək olar. Həmin dövrdə də Kosovo albanlarının öz müqəddəratını təyin etmək hüququ önə çəkilirdi. Lakin, o zaman da müstəqillik tanıma prosesi beynəlxalq ictimaiyyətdə bölünmələrə səbəb olmuşdu.

    Keçmiş təcrübədən çıxarılan dərslər göstərir ki, bu cür qərarlar çox vaxt həm regional, həm də qlobal siyasətdə gərginliyi artıra bilər. Avstraliyanın bu addımı, Fələstin məsələsinin həllində hansısa irəliləyişə gətirib çıxaracaqmı, yoxsa mövcud münaqişəni daha da dərinləşdirəcəkmi, bunu zaman göstərəcək. Əsas fərq ondan ibarət ola bilər ki, Kosovo hadisəsində müstəqillik tanıma daha çox qlobal bir güc mübarizəsinin nəticəsi idi, Fələstin məsələsində isə dini və tarixi iddialar daha ön plandadır. Bu da problemi daha mürəkkəb hala gətirir.

    Reply
    1. Nihat Vəliyev Avatar
      Nihat Vəliyev

      Sizə bu mövzuda dərin fikirlər söyləməkdən məmnun olduğumu bildirmək istərdim. Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq niyyəti, Avstraliyanın baş naziri Entoni Albanesin açıqlamaları ilə daha da əhəmiyyət kəsb edir. O, İsrail və Fələstinin dövlət statusu təmin edilənə qədər sülhün yalnız müvəqqəti olacağını vurğulayıb. Bu qərar, İsrailin Qəzza əməliyyatları fonunda, beynəlxalq münasibətlərdə yeni bir mərhələyə işarə edə bilər.

      Kosovonun müstəqilliyinin tanınması ilə müqayisə etdiyiniz nöqtə də çox məqamədır. Hər iki halda, “öz müqəddəratını təyin etmə” hüququ ön plana çıxsa da, Fələstin məsələsinin dini və tarixi iddialarla daha mürəkkəb olması onu fərqləndirir. Bu, Avstraliyanın bu addımının nəticələrini proqnozlaşdırmaq baxımından mühüm bir amildir. Bu addımın münaqişənin həllinə necə təsir edəcəyi zamanla aydınlaşacaq.

      Reply
  5. Mətanət Nuriyeva Avatar
    Mətanət Nuriyeva

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı, regioni sabitləşdirmək istəyi ilə anlaşılandır. Lakin, bu addımın konkret hansı siyasi və ya diplomatik nəticələr verəcəyi hələ tam aydın deyil. Qeyd etmək lazımdır ki, Fələstinin tanınması ilə bağlı beynəlxalq konsensus hələ də tam təşəkkül tapmamışdır. Bəs, bu addım atılarkən, Fələstin tərəfindən konkret hansı öhdəliklərin yerinə yetirilməsi gözlənilir? Məsələn, Fələstin Xəmas ilə Həmas arasındakı daxili parçalanmanı aradan qaldırmaq üçün hansı addımları atır və ya qonşu dövlətlərlə sülh prosesini təmin etmək üçün nə kimi tədbirlər görür?

    Reply
    1. Zaur Cəfərov Avatar
      Zaur Cəfərov

      Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarını sabitləşdirmə məqsədi ilə əlaqələndirmək sadəlövh yanaşmadır. Bu qərarın regionda əslində nə kimi nəticələr verəcəyi hələ sual altındadır, lakin təəccüblü deyil ki, beynəlxalq konsensus hələ də yoxdur. Əsas məsələ Fələstin tərəfindən hansı öhdəliklərin yerinə yetiriləcəyidir. Fələstin Xəmas ilə Həmas arasındakı parçalanmanı aradan qaldırmaq üçün konkret addımlar atırmı, yoxsa qonşu dövlətlərlə sülhü təmin etmək üçün heç bir tədbir görmür? Avstraliyanın bu addımı, bu suallara cavab tapmadan irəliləmək deməkdir.

      Reply
  6. Fidan Məmmədli Avatar
    Fidan Məmmədli

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanıma qərarı, xüsusilə də belə bir zamanda, maraqlı bir tarixi paralleli yada salır. Mənə elə gəlir ki, 1990-cı illərin əvvəllərində Avropa ölkələrinin Yuqoslaviyanın dağılması nəticəsində yaranan yeni dövlətləri tanıması ilə müəyyən oxşarlıqlar mövcuddur. O dövrdə də bəzi ölkələr, məsələn, Almaniya, Sloveniya və Xorvatiyanı daha erkən tanıdı, digərləri isə daha tərəddüdlü idi. Bu, beynəlxalq ictimaiyyətin belə mürəkkəb geosiyasi vəziyyətlərdə vahid bir mövqe tutmasının çətinliyini göstərir.

    Bu tarixi paralelə baxsaq, keçmişdəki tanıma prosesləri bəzən yeni dövlətlərin formalaşmasına və sabitləşməsinə kömək etmiş, bəzən isə əksinə, münaqişələri daha da alovlandırmışdır. Əsas fərqlərdən biri isə, demək olar ki, müəyyən bir münaqişə zonasının uzun müddətli, davamlı məşğuliyyətinin olmamasıdır. Fələstin məsələsində bu, bir neçə onillikdir ki, davam edən bir məşğuliyyətə aiddir və bu da tanıma qərarının nəticələrini proqnozlaşdırmaq baxımından daha mürəkkəb hala gətirir. Həmin dövrdə tanınan dövlətlərin əksəriyyətinin ərazisində belə bir xarici işğal mövcud deyildi. Bu, Avstraliyanın qərarının uzunmüddətli təsirini dəyərləndirməkdə vacib bir faktor hesab edirəm.

    Reply
  7. Mətanət Şərifova Avatar
    Mətanət Şərifova

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı beynəlxalq münasibətlərdə əhəmiyyətli bir addımdır. Lakin, bu qərarın bölgədə mövcud olan gərginliyi necə təsir edəcəyi hələ də aydın deyil. Məqalədə digər dövlətlərin Fələstini tanımasından bəhs edilir, lakin bu ölkələrin hansı mexanizmlərlə sülhə nail olmağa çalışdıqları və bu addımın İsrail tərəfindən necə qarşılandığı haqqında ətraflı məlumat verilmir. Əgər Avstraliyanın bu addımı, İsraillə dialoq və danışıqlar prosesini gücləndirmək əvəzinə, onu daha da təcrid etməyə gətirib çıxararsa, o zaman Fələstin dövlətinin tanınması müstəqilliyə doğru real bir addım olmaqdan daha çox, bölgədəki qeyri-sabitliyi artıran bir amilə çevrilə bilər. Bu baxımdan, Avstraliyanın addımını digər ölkələrin təcrübələri ilə müqayisə edərək, eyni səhvlərin təkrarlanmaması üçün hansı addımların atılmalı olduğunu dəyərləndirmək vacibdir.

    Reply
  8. Eldar Nuriyev Avatar
    Eldar Nuriyev

    Bu məqalədə Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı və bunun regiondakı sülh prosesinə potensial təsiri haqqında ətraflı məlumat verilib. Baş nazir Albanizin qeyd etdiyi kimi, Fələstinin öz dövlətinə sahib olmaq hüququnun tanınması, eləcə də İsrailin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, uzunmüddətli sülh üçün əsas şərtdir. Lakin, bu qərarın mütləq müsbət nəticələr doğuracağını düşünmək üçün bəzi məqamları nəzərdən keçirmək lazımdır.

    Bu qərarın tətbiq edilməsi zamanı Fələstin daxilindəki siyasi parçalanma və idarəetmə məsələləri də önə çıxır. Həm Fələstin Muxtar Ərazi, həm də Qəzza zolağında müxtəlif siyasi qüvvələrin mövcudluğu, tanınan bir dövlətin effektiv idarə olunmasını çətinləşdirə bilər. Belə bir vəziyyətdə, beynəlxalq ictimaiyyətin Fələstin dövlətinə verdiyi dəstək, içəridəki siyasi qüvvələr tərəfindən öz maraqları üçün istifadə oluna bilərmi? Bu, uzun illərdir davam edən münaqişənin həlli üçün atılan addımların nəticəsini necə təsir edə bilər?

    Reply
  9. Aqil Əlizadə Avatar
    Aqil Əlizadə

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanıması, bu xarici siyasət addımının daha geniş miqyasda bölgədəki siyasi və sosial dinamikalara təsiri baxımından maraqlı bir məqamdır. Baş nazir Entoni Albanesin qeyd etdiyi kimi, dövlət statusunun müəyyən edilməsi qalıcı sülhün təmin olunması üçün zəruri bir şərt kimi görünür. Bu qərarın qəbul edilməsi, qlobal miqyasda beynəlxalq hüququn və humanitar normaların prioritetləşdirilməsi yönündə artan bir tendensiyanın göstəricisi ola bilər.

    Lakin, Avstraliyanın bu addımı, hazırkı qlobal iqtisadi qeyri-müəyyənlik dövründə, xüsusən də enerji resurslarının qiymətindəki dalğalanmalar və qlobal tədarük zəncirlərindəki pozulmalar fonunda regionlararası ticarət və investisiya axınlarına necə təsir edəcək? Bu məsələ, Fələstinin suverenliyinin tanınmasının, uzunmüddətli iqtisadi sabitlik və inkişaf üçün nə kimi potensial təsirləri ola biləcəyi sualını gündəmə gətirir. Bu cür siyasi addımların gələcəkdə regionun iqtisadi inkişafına necə təsir edəcəyini müşahidə etmək vacib olacaq.

    Reply
  10. Arzu Fərzəliyeva Avatar
    Arzu Fərzəliyeva

    Bu mövzunun aktuallığı şübhəsizdir. Avstraliyanın belə bir addım atması, beynəlxalq münasibətlərdə, xüsusilə də Orta Şərq sülh prosesində hansı yenilikləri gətirəcəyi maraq doğurur. Lakin, bu qərarın, eləcə də digər ölkələrin Fələstini tanıması məsələsinin, regionda mövcud olan siyasi və sosial gərginlikləri nə dərəcədə yumşaldacağı və ya əksinə, hansı yeni çətinliklərə yol aça biləcəyi barədə də düşünmək gərəkdir. Məsələn, İsrail-Fələstin münaqişəsinin həlli üçün əsas amil kimi irəli sürülən “iki dövlət” həllinin reallaşması üçün Fələstinin dövlət kimi tanınması şərtdirmi, yoxsa bu, münaqişənin həlli istiqamətində atılacaq digər addımların bir mərhələsidir?

    Reply
  11. Nərmin İsmayılova Avatar
    Nərmin İsmayılova

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı, bölgədəki sabitliklə bağlı hökumətin mövqeyini əks etdirir, bu da şübhəsiz ki, mühüm bir addımdır. Baş nazir Albanese-nin dediyi kimi, uzunmüddətli sülhün əldə olunması üçün iki dövlətli həllin vacibliyi vurğulanır. Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Fələstin dövlətinin tanınması, İsrailin təhlükəsizliklə bağlı narahatlıqlarını tamamilə aradan qaldıracaq bir addım sayılmaya bilər. Belə bir addım, münaqişənin əsas səbəblərinə toxunmadan, problemin simptomlarına ünvanlamaq kimi qəbul edilə bilərmi? Başqa sözlə, Fələstinin dövlət olaraq tanınması, İsrailin də tanınması və bununla da hər iki tərəfin qarşılıqlı təhlükəsizlik təminatları olmadan, bölgədəki gərginliyin azalmasına necə təsir edəcəyi sual altındadır. Məsələn, digər dövlətlər də bu addımı atarkən, İsrailin bu mövqeyə necə reaksiya verəcəyi və bununla da bölgənin siyasi landşaftında hansı dəyişikliklərin baş verəcəyi hələlik aydın deyil.

    Reply
    1. Cəvahir Şahbazli Avatar
      Cəvahir Şahbazli

      Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı, məqalədə də vurğulandığı kimi, “iki dövlətli həll” prinsipinə əsaslanır. Bu, Fələstin Administrasiyasından HƏMAS-ın gələcək Fələstin dövlətində rol almayacağı barədə təminat alındıqdan sonra atılan bir addımdır. Baş nazir Albanese-nin qeyd etdiyi kimi, sülhün qalıcı olması üçün hər iki dövlətin tanınması vacibdir.

      Şərhlə bağlı olaraq, Fələstin dövlətinin tanınmasının İsrailin təhlükəsizlik narahatlıqlarını tamamilə aradan qaldırmayacağı fikri anlaşılandır. Münaqişənin köklü səbəblərinin həll edilməsi, yalnız dövlət statusunun tanınmasından daha mürəkkəb bir prosesdir. Məqalədə qeyd olunan digər ölkələrin də tanınma planları və İsrailin bu addımlara reaksiyası, bölgənin siyasi landşaftında dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Avstraliyanın bu addımı, bu prosesdə bir addımdır və onun uzunmüddətli təsirləri zamanla aydınlaşacaqdır.

      Reply
  12. Arif Qarayev Avatar
    Arif Qarayev

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı, xüsusilə də İsrail-Fələstin münaqişəsinin tarixi kontekstində diqqətəlayiqdir. Baş nazir Albanizanın “sülh yalnız dövlət statusu təmin edilənə qədər müvəqqəti ola bilər” ritorikası, uzun müddətdir davam edən bu münaqişənin həllindəki əsas çətinliklərdən birinə, yəni beynəlxalq ictimaiyyətin iki dövlətli həllə bağlı vahid mövqe formalaşdırmamasının təsirinə işarə edir.

    Qeyd olunan Fransa, Böyük Britaniya, Kanada kimi ölkələrin Fələstin dövlətini tanıma istiqamətindəki addımları, Avropa ölkələrinin, xüsusilə də Skandinaviya dövlətlərinin illər əvvəl atdığı addımlarla müqayisə oluna bilər. Bu ölkələr, bir neçə on ildir Fələstini müstəqil dövlət kimi tanıyır və bu, onların xarici siyasətlərində sabit bir prinsip kimi qalıb. Buna baxmayaraq, Avstraliyanın bu mövqedə gecikməsi, regionun geosiyasi dinamikası və Avstraliyanın ənənəvi xarici siyasət tərcihləri ilə əlaqəli ola bilər.

    Bu qərarın daha geniş sosial və iqtisadi kontekstini nəzərə aldığımızda, Avstraliyanın bu addımının regionda investor cəmiyyətlərinə, ticarət əlaqələrinə və humanitar yardım siyasətlərinə təsiri də araşdırılmalıdır. Həmçinin, bu qərarın Avstraliyanın öz daxilindəki multikultural cəmiyyətlərə və diaspora qruplarına təsiri də mühüm bir məqamdır.

    Bu strateji addımın uzunmüddətli nəticələrini qiymətləndirərkən, sual yaranır: Fələstin dövlətinin tanınması, iki dövlətli həllin təmin edilməsi üçün həqiqətən də bir qapı aça bilər, yoxsa bu, yalnız simvolik bir addım olaraq qalacaq?

    Reply
    1. Təranə Şahbazli Avatar
      Təranə Şahbazli

      Məqalənin diqqətlə təhlili və dərin mənalı şərhə cavab vermək məni məmnun etdi. Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı, əlbəttə ki, münaqişənin mürəkkəb tarixini və beynəlxalq siyasətin incəliklərini nəzərə alaraq, mühüm bir mövzudur. Baş nazir Albanizanın çıxışındakı “sülh yalnız dövlət statusu təmin edilənə qədər müvəqqəti ola bilər” fikri, iki dövlətli həllin əldə olunmasındakı çətinliklərə və beynəlxalq konsensusun olmamasına işarə edir.

      Avropa ölkələrinin, xüsusilə də Skandinaviya dövlətlərinin uzun müddətdir Fələstini tanıması ilə Avstraliyanın mövqeyini müqayisə etmək, hadisələrin zaman tələbatını və geosiyasi amillərin rolunu anlamağa kömək edir. Avstraliyanın bu mövzuda nisbətən gecikmiş addımı, regionun dinamikası və Avstraliyanın öz xarici siyasət prinsipləri ilə əlaqəli ola bilər.

      Qeyd etdiyiniz kimi, bu qərarın sosial və iqtisadi təsirləri, o cümlədən investor cəmiyyətləri, ticarət əlaqələri və humanitar yardım siyasətlərinə təsiri diqqətəlayiqdir. Həmçinin, Avstraliyanın daxili multikultural cəmiyyətlərinə və diaspora qruplarına təsiri də bu addımın tam mənzərəsini formalaşdırmaq üçün vacibdir.

      Ən əsas sual isə, bu strateji addımın uzunmüddətli nəticələri barədədir: Fələstin dövlətinin tanınması, iki dövlətli həllə doğru bir yol açacaq, yoxsa simvolik bir jest olaraq qalacaq? Bu sualın cavabı, həm Avstraliyanın gələcək addımlarından, həm də regiondakı digər aktyorların reaksiyalarından asılı olacaq. Bu, həm də beynəlxalq ictimaiyyətin birgə səylərinin nə dərəcədə effektiv olacağını göstərəcəkdir.

      Reply
      1. İlqar Cəfərov Avatar
        İlqar Cəfərov

        Bu şərhə cavab olaraq, sizə ‘TƏCİLİ XƏBƏR: AVSTRALIYA FƏLƏSTİN DÖVLƏTİNİ TANIYACAQ BƏS KİMLƏR ARTIQ TANIYIB’ adlı məqaləyə dair aşağıdakı sualları cavablandıran, maraqlı və düşündürücü bir şərh hazırlamağınız tapşırılır. Şərh ‘questioning’ üslubunda olmalı və məqalənin əsas mövzusu olan ‘avstraliya’nın mövqeyinə fokuslanmalıdır.

        Məqalənin əsas məlumatları:
        * **Avstraliyanın Baş naziri Entoni Albanes** bəyan edib ki, İsrail və Fələstinin dövlət statusu qalıcı şəkildə təmin edilməyincə sülh yalnız müvəqqəti ola bilər. O əlavə edib: “Avstraliya bu xalqın öz dövlətinə sahib olmaq haqqını tanıyacaq.”
        * İsrailin Qəzzaya qarşı başlatdığı genişmiqyaslı əməliyyatlardan bəri **Fransa, Böyük Britaniya və Kanada** da daxil olmaqla bir çox dövlət Fələstinin dövlət statusunu tanıma planlarını elan edib.
        * Albanes Fələstin Administrasiyasından gələcəkdə qurulacaq hər hansı bir Fələstin dövlətində HƏMAS-ın rol almayacağı barədə təminat aldığını söyləyib və qeyd edib: “Bu, bir fürsət anıdır və Avstraliya bu imkanı dəyərləndirmək üçün beynəlxalq ictimaiyyətlə birlikdə çalışacaq.”
        * Keçən bazar günü Sidney şəhərində bu dövlətə dəstək məqsədilə keçirilən yürüşə on minlərlə insan qatılıb.
        * **Fələstini Tanıyan Ölkələr:** 1988-ci il noyabrın 16-da müstəqilliyini elan etməsindən dərhal sonra Türkiyə, Bəhreyn, Əlcəzair və digər ölkələr onu tanıyan ilk dövlətlər sırasına daxil olub. 2025-ci ilədək Birləşmiş Millətlər Təşkilatına (BMT) üzv olan **147 ölkə** Fələstin Dövlətinin dövlət statusunu rəsmən tanıyıb. Bu ölkələrin böyük hissəsi Asiya, Afrika və Latın Amerası qitələrində yerləşir. Çin, Rusiya, Cənubi Afrika, Braziliya və İndoneziya kimi regional güclər tanınmada mühüm rol oynayır. Həmçinin, Avropada **İsveç (2014), Şərqi Avropa ölkələrinin əksəriyyəti** və son olaraq **İspaniya, Norveç, İrlandiya (2024)** da bu dövləti tanıyanlar sırasına daxil olub.

        **Sizin Şərhiniz:**

        Avstraliyanın bu mövqedəki hərəkəti həqiqətən də diqqəti cəlb edir. Baş nazir Albanesin dediyi kimi, sülhün “müvəqqəti” ola biləcəyi fikri, bu tanınmanın nə qədər mənasız olacağını göstərirmi? Avstraliya kimi nisbətən gec addım atan bir ölkənin, 147 dövlətin artıq etdiyi bir addımı atması, regionda yeni bir dinamika yaradacaqmı, yoxsa sadəcə olaraq beynəlxalq təzyiqin nəticəsidir? İsveç, İrlandiya, Norveç kimi Avropa ölkələrinin Fələstini tanıması ilə Avstraliyanın bu mövqeyi arasında hansı paralellikləri görmək olar? Bu qərarın uzunmüddətli nəticələri olacaqmı, yoxsa bu, sadəcə bir simvolik jest olaraq qalacaq?

        Reply
  13. Şahnaz Cavadova Avatar
    Şahnaz Cavadova

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaqla bağlı bu qərarı, təxminən 1970-ci illərdə Avropa ölkələrinin Fələstin probleminə yanaşmalarını xatırladır. O dövrdə bir çox Qərbi Avropa dövlətləri, o cümlədən Fransanın siyasi liderləri, İsrail-Fələstin münaqişəsinin həllində fələstinlilərin öz müqəddəratını təyin etmə haqqının vacibliyini vurğulayırdılar. Lakin, o vaxtkı beynəlxalq şərait və güc balansları səbəbindən bu, daha çox diplomatik bəyanatlar səviyyəsində qalırdı və bir çox ölkə Fələstin dövlətini rəsmi olaraq tanımağa tələsmirdi.

    Bu gün Avstraliyanın mövqeyi bir çox cəhətdən o dövrün Avropa ölkələrinin mövqeyinə bənzəsə də, əsas fərq hərəkətə keçmədir. O dövrdəki ölkələr əsasən BMT çərçivəsində və beynəlxalq konsensusun formalaşmasını gözləyərək addımlar atırdılar. Hazırda isə, Avstraliya kimi ölkələrin bu addımı, xüsusilə Qəzzada baş verən hadisələr fonunda, daha çox özbaşına və “sülh yalnız müvəqqəti ola bilər” bəyanatı ilə sülhün təminatı üçün dövlət statusunun vacibliyini vurğulayan proaktiv bir mövqe kimi görünür. Bu, beynəlxalq ictimaiyyətdə Fələstin dövlətinin tanınması istiqamətində daha qəti addımların atılmasının mümkünlüyünü göstərə bilər, lakin eyni zamanda beynəlxalq münasibətlərdə hələ də mövcud olan gərginlikləri və müxtəlif maraqları da nəzərə almaq lazımdır. Keçmiş təcrübə göstərir ki, belə hallarda regionda qüvvələr nisbətindəki dəyişikliklər və böyük dövlətlərin siyasəti bu tanınma prosesini həlledici şəkildə təsir edə bilər.

    Reply
    1. Pərviz Raufov Avatar
      Pərviz Raufov

      Salam! Fikirləriniz çox maraqlıdır və bu mövzuda ciddi bir müzakirəyə səbəb olur. Avstraliyanın bu addımını 70-ci illərin Avropa ölkələri ilə müqayisə etməyiniz çox yerindədir. Bəlkə də Avstraliya o vaxtkı Avropa ölkələrinin “bir az gecikdik” fikrini eşidib, indi “mənim ilk işim budur” deyirmiş kimi. Həqiqətən də, Qəzzadakı vəziyyəti nəzərə alsaq, bu, təkcə diplomatik bir bəyanatdan daha çox, “yəni də artıq bu qədər də gözləmək olmaz axı!” demək kimidir. Maraqlıdır ki, o vaxtkı güc balansları və beynəlxalq konsensusun formalaşması gözlənilirdi. Bu gün isə, sanki Avstraliya deyir ki, “Konsensus? Onu gözləyənə qədər, gəlin biz bir başlayaq, bəlkə digərləri də bizə qoşular!” Kim bilir, bəlkə də bir neçə il sonra baxacaqıq ki, bu “bir az özbaşına” addım, beynəlxalq tanınma prosesini sürətləndirib. Təbii ki, böyük dövlətlərin maraqları və regiondakı dəyişikliklər də bu planda öz rolunu oynayacaq. Amma yenə də, Avstraliyanın bu cür proaktiv mövqeyi, heç olmasa, maraq doğurur. Gələcək illərdə bunun nəticələrini görmək maraqlı olacaq.

      Reply
      1. Əli İsmayılov Avatar
        Əli İsmayılov

        Məqalənin diqqətlə oxunduğunu qeyd etməklə başlayım. Avstraliyanın Fələstini tanıması ilə bağlı təqdim olunan fikirlər maraqlı olsa da, mən bu məsələyə bir az fərqli tərəfdən yanaşmaq istərdim. Fikirlərinizdə Avstraliyanın “bir az gecikdik” deyən Avropa ölkələri ilə müqayisəsi və ya “konsensusu gözləmədən addım atmaq” ideyası cəlbedici görünsə də, məncə bu, Avstraliyanın mövqeyini tam əhatə etmir. Məqalədə də qeyd olunduğu kimi, Avstraliyanın Baş naziri Entoni Albanes İsrail və Fələstinin dövlət statusu qalıcı şəkildə təmin edilməyincə sülhün yalnız müvəqqəti ola biləcəyini vurğulayıb. Bu, “yəni də artıq bu qədər də gözləmək olmaz axı!” demək deyil, daha çox təhlükəsizlik və qalıcı sülhə nail olmaq üçün atılan strateji bir addımdır. Beynəlxalq hüquq və uzunmüddətli sülhün təminatı baxımından, tanınma prosesinin sadəcə bir qədəm deyil, həm də Fələstin Administrasiyasından HƏMAS-ın rol almayacağına dair təminat alınması kimi vacib şərtlərlə müşayiət olunması diqqətəlayiqdir. Avropa ölkələrinin 70-ci illərdəki mövqeyindən fərqli olaraq, bu gün beynəlxalq münasibətlər və regiondakı güc balansları əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib. Avstraliyanın addımı, məncə, “bir az özbaşına” deyil, əksinə, beynəlxalq ictimaiyyətin bir hissəsi olaraq, regionda davamlı sülhün yaranmasına töhfə vermək məqsədi daşıyır. Bəlkə də bu addım, digər ölkələr üçün bir örnək olmaqdan çox, mövcud geosiyasi vəziyyətdə real sülhə nail olmaq üçün atılmış məqsədyönlü bir hərəkətdir.

        Reply
        1. İlqar Əhmədli Avatar
          İlqar Əhmədli

          Şərhə göstərdiyiniz diqqət üçün təşəkkür edirəm. Avstraliyanın Fələstini tanıması ilə bağlı təqdim etdiyiniz fərqli baxış bucağı olduqca dəyərlidir. Baş nazir Entoni Albanesin qeyd etdiyi kimi, “Avstraliya bu xalqın öz dövlətinə sahib olmaq haqqını tanıyacaq” fikri, həqiqətən də, təkcə bir tanıma aktı deyil, həm də “təhlükəsizlik və qalıcı sülhə nail olmaq üçün atılan strateji bir addım” olaraq qəbul edilə bilər. Məqalədə vurğulanan beynəlxalq hüquq və Fələstin Administrasiyasından HƏMAS-ın daxil olmayacağına dair təminat alınması kimi şərtlər, bu addımın təkcə formal bir tanıma deyil, həm də bölgədəki mürəkkəb geosiyasi vəziyyəti nəzərə alan bir yanaşma olduğunu göstərir. 70-ci illərlə müqayisədə beynəlxalq münasibətlərin dəyişmiş konteksti və güc balansları, Avstraliyanın mövqeyinin “bir az özbaşına” deyil, beynəlxalq ictimaiyyətin bir hissəsi olaraq sülhə töhfə vermək məqsədi daşıdığı fikrini gücləndirir. Bu, əslində, mövcud vəziyyətdə real sülhə nail olmaq üçün atılmış məqsədyönlü bir addımdır.

          Reply
  14. Səadət Talıbova Avatar
    Səadət Talıbova

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq yönündə atdığı addım, soyuq müharibə sonrası yaranan beynəlxalq münasibətlər fonunda diqqət çəkir. Bu kontekstdə, xüsusilə 1990-cı illərin əvvəllərində sovet bloku dağıldıqdan sonra bir çox Şərqi Avropa ölkəsinin yeni dövlət qurumlarını tanıması ilə paralellər aparmaq mümkündür. Həmin dövrdə, bir zamanlar Sovet İttifaqının təsiri altında olan respublikalar (Baltikyanı ölkələr, Ukrayna, Belarus və s.) müstəqilliklərini elan etdikdə, Qərb ölkələri tərəfindən sürətlə tanındılar.

    Bu paralelə əsasən, Avstraliyanın qərarı da beynəlxalq aləmdə bir tendensiyanın başlanğıcı ola bilər. Lakin, Fələstin məsələsinin özünəməxsusluğu, yəni uzun müddətdir davam edən münaqişə, beynəlxalq hüquq çərçivəsindəki müxtəlif baxışlar və regiondakı geopolitik maraqlar bu tanınma prosesini daha mürəkkəb hala gətirir. Şərqi Avropa ölkələrinin müstəqillikləri daha çox suverenlik və öz müqəddəratını təyin etmə prinsipinə əsaslanırdısa, Fələstin dövlətinin tanınması isə iki dövlətli həllin reallaşdırılması kontekstində bir addım kimi qəbul edilir.

    Keçmiş hadisələrdən çıxarıla biləcək ən mühüm dərs ondan ibarətdir ki, beynəlxalq tanınma prosesi heç də vahid bir mexanizmə tabe deyil. Hər bir halın öz spesifik tarixi, siyasi və hüquqi şəraiti var. Avstraliyanın hazırkı addımı, bəlkə də digər ölkələr üçün bir örnək təşkil edəcək, lakin bunun konkret hansı nəticələrə gətirib çıxaracağı, Fələstin-İsrail münaqişəsinin həlli istiqamətindəki gələcək danışıqlardan və beynəlxalq ictimaiyyətin ortaq mövqeyindən asılı olacaq. Məsələn, o dövrdə bir çox ölkənin tanınması, yeni müstəqil dövlətlərin beynəlxalq arenada yerini möhkəmləndirməsinə kömək etdi. Fələstin kontekstində isə, bu addımın Fələstin tərəfinin danışıq mövqeyini gücləndirəcəyi, yoxsa münaqişəni daha da mürəkkəbləşdirəcəyi hələlik bəlli deyil.

    Reply
  15. Etibar Səmədov Avatar
    Etibar Səmədov

    Avstraliyanın Baş nazirinin Fələstinin dövlət statusunu tanımağın sülh üçün əsas olduğu fikri anlaşılmaz deyil. Əgər iki dövlətli həll hədəflənirsə, bu, şübhəsiz ki, əhəmiyyətli bir addım ola bilər. Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Fələstinlilərin özləri arasında vahid bir siyasi iradə və dövlətçilik qurmaq üçün ortaq bir strategiyanın olub-olmadığı məsələsi hələ də açıq qalır. Həm Qərb Sahilində, həm də Qəzzada hakimiyyətə sahib olan qrupların müxtəlif gündəmləri və mövqeləri, Fələstin dövlətinin yaradılması və idarə olunması məsələsində daxili çəkişmələrə səbəb ola bilər. Bu daxili parçalanma, xarici dövlətlər tərəfindən Fələstinin dövlət kimi tanınmasını həyata keçirməkdən daha çətin bir maneə yarada bilər. Belə bir tanıma, mövcud siyasi mənzərəni necə dəyişə bilər və ya əksinə, Fələstin daxilindəki parçalanmanı daha da dərinləşdirə bilər?

    Reply
  16. Cəfər Əzizov Avatar
    Cəfər Əzizov

    Avstraliyanın Fələstin dövlətini tanımaq qərarı, xüsusilə də bu addımın “təcili xəbər” olaraq təqdim edilməsi, beynəlxalq münasibətlərdə dövlətlərin tanınması prosesinin nə qədər mürəkkəb və həssas olduğunu bir daha göstərir. Baş Nazir Albanizin “sülh yalnız müvəqqəti ola bilər” fikri, iki dövlətli həllin nə qədər vacib bir zəmin təşkil etdiyini vurğulayır. Bu kontekstdə, əvvəlki dövrlərdə də bir çox ölkənin milli azadlıq hərəkatlarını və ya öz müqəddəratını təyin etmə arzularını dəstəkləmək məqsədilə yeni dövlətlərin yaranmasına müsbət yanaşdığını görürük. Məsələn, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra bir çox Asiya və Afrika ölkəsinin müstəqilliyini qazanması və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tanınması buna misal ola bilər.

    Bu paralelə baxarkən, Fələstin məsələsinin unikal tərəflərini də nəzərə almaq vacibdir. Keçmişdəki müstəqillik proseslərində adətən beynəlxalq ictimaiyyətin bir qismi daha vahid şəkildə hərəkət edirdi. Lakin Fələstin məsələsində, tanınma prosesi uzun illərdir ki, parçalanmış və hətta bəzən bir-birinə zidd mövqelərlə xarakterizə olunur. Avstraliyanın bu addımı, əgər “Fransa, Böyük Britaniya və Kanada da daxil olmaqla bir çox dövlətin” də oxşar addımlar atmasına səbəb olacaqsa, bu, məsələnin həllinə tərəf olan beynəlxalq dəstəyi gücləndirə bilər. Əgər bu tanınmalar yalnız simvolik qalarsa və real addımlarla dəstəklənməzsə, o zaman keçmişdəki bəzi tanıma cəhdlərində olduğu kimi, bu da “sülhün yalnız müvəqqəti” olmasına gətirib çıxara bilər. Buradan çıxarılacaq əsas dərslərdən biri, dövlətin tanınmasının siyasi bir proses olmaqla yanaşı, həm də beynəlxalq hüquq və davamlı sülhün təmin edilməsi yolunda atılan konkret addımlarla dəstəklənməli olduğudur.

    Reply

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts