ABŞ TARİF MƏKTUBU MYANMA HƏRBİ XUNTASI ÜÇÜN “TANINMA” SİQNALI OLARAQ YORUMLANIR
ABŞ prezidenti Donald Trampdan gələn tarif məktubları bir çox dünya lideri üçün başağrısı demək olsa da, Cənub-Şərqi Asiyadan olan bir general üçün bu rəsmi məktub rəhbərlik etdiyi mühasirədə olan, təcrid edilmiş və lənətlənmiş Myanma hərbi xuntası üçün xoş qarşılanan tanınma kimi qələmə verilir.
2021-ci ildə Myanmada demokratik yolla seçilmiş hökuməti devirərək hakimiyyəti ələ keçirən hərbi qüvvələrin başçısı, baş general Min Aunq Hlainq bildirib ki, Donald Trampın bazar ertəsi yeni tarifləri elan edən məktubunu almaq “şərəfinə” o nail olub. Bu barədə cümə günü dövlət mediası “Global New Light of Myanmar” məlumat yayıb. Qəzetin yazdığına görə, Birləşmiş Ştatların avqustun 1-dən Myanmanın ABŞ-a ixracatına 40 faizlik yeni tarif dərəcəsi tətbiq edəcəyini bildirən məktub “səmimi minnətdarlıqla” qarşılanıb.
Qərb Dünyasının Münasibəti və Sanksiyalar
Birləşmiş Ştatlar və əksər Qərb ölkələri Myanma hərbi xuntasını Myanmanın (həmçinin Birma kimi tanınır) qanuni hökuməti kimi tanımayıblar. Hərbçilərin hakimiyyəti ələ keçirməsi indi beşinci ilini yaşayan fəlakətli vətəndaş müharibəsinə səbəb olub. Demokratik hərəkat tərəfdarları və etnik qiyamçı qruplar ölkənin geniş ərazilərində ordu ilə mübarizə aparır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və digər hüquq qrupları hərbçiləri hakimiyyətdə qalmaq uğrunda mübarizə apardığı müddətdə müharibə cinayətlərində ittiham ediblər.
ABŞ, Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı hərbçilərə qarşı sanksiyalar tətbiq edərək, onların beynəlxalq səviyyədə nümayəndələri ilə əlaqələri məhdudlaşdırmağa çalışıblar. Vaşinqton və əksər Qərb paytaxtları artıq Myanmada tam səlahiyyətli səfirlər saxlamırlar – bu, hakim generalların uzun müddətdir narazı qaldığı diplomatik bir soyuq münasibətdir.
Məktubun Təfsiri və Sanqsiyaların Ləğvi Tələbi
Lakin bu həftəki məktub “Birləşmiş Ştatların müstəsna iqtisadiyyatında iştirak etməyə davam etmək üçün ruhlandırıcı bir dəvət” kimi şərh edilib. Min Aunq Hlainq əlavə edib ki, lazım olarsa, “müvafiq orqanlarla müzakirə etmək üçün yüksək səviyyəli danışıq qrupu ABŞ-a mümkün qədər tez göndərilə bilər”. CNN məktubun necə çatdırıldığı və Vaşinqtonun Myanma hərbi xuntasına münasibətində dəyişiklik olub-olmadığı barədə şərh almaq üçün Myanmadakı ABŞ səfirliyi ilə əlaqə saxlayıb.
Min Aunq Hlainq həmçinin Vaşinqtondan Myanmaya qarşı iqtisadi sanksiyaları qaldırmağı və yüngülləşdirməyi xahiş edib, “çünki onlar hər iki ölkənin və xalqlarının ortaq maraqlarına və rifahına mane olur”.
Trampı Tərifləmə və Seçki Fırıldağı İddiaları
2017-ci ildə Myanma ordusuna rəhbərlik edən general (Birləşmiş Ştatlar o zaman Rohenqya azlığına qarşı soyqırım törətdiyini bildirmişdi) həmçinin fürsətdən istifadə edərək Donald Trampı tərifləyib. “Global New Light” qeyd edib ki, o, ABŞ prezidenti Trampın “əsl vətənpərvər ruhu ilə ölkəsini milli rifaha doğru aparan güclü liderliyini, eləcə də qlobal səhnədə sülhü təşviq etmək üçün davamlı səylərini” yüksək qiymətləndirib.
Min Aunq Hlainq həmçinin Donald Trampa “bəzən mövcud münaqişələri daha da gücləndirən yayım agentlikləri və fondlarını tənzimlədiyi” üçün təşəkkür edib. Bu, Tramp administrasiyasının “Azad Asiya Radiosu” və “Amerikanın Səsi” kimi ABŞ media orqanlarına maliyyə yardımlarını azaltmasına açıq eyham idi. Hər iki media orqanı Myanmada uzun müddətdir müstəqil xəbər yayımı ilə populyarlıq qazanmış və Myanma hərbi xuntasının azad mətbuata qarşı repressiyalarından sonra daha da vacib hala gəlmişdir.
Min Aunq Hlainq Donald Trampın uzun müddətdir təkzib olunan, 2020-ci ildə keçmiş prezident Co Baydenin qazandığı seçkilərdə böyük seçki fırıldaqları ilə bağlı şikayətlərinə müraciət etməyə çalışıb. Onun sözlərinə görə, “Prezidentin Birləşmiş Ştatların 2020-ci il seçkilərində qarşılaşdığı çətinliklərə bənzər şəkildə, Myanma da böyük seçki saxtakarlığı və əhəmiyyətli qanun pozuntuları ilə üzləşib”.
2020-ci il Seçkiləri və Hərbi Çevriliş
Myanmada istinad etdiyi seçkiləri Nobel mükafatçısı Aun San Su Çi və onun Milli Demokratiya Liqası partiyası qətiyyətlə qazanmışdı. Partiya hərbçilərin proxy partiyasının hesabına ikinci müddətə seçilmişdi. Beynəlxalq müşahidəçilər o dövrdə seçkinin əsasən azad və ədalətli keçirildiyi qənaətinə gəlmişdilər, lakin hərbçilər qısa müddətdə böyük saxtakarlıq iddiaları irəli sürməyə başladılar. Həftələr sonra onlar dövlət çevrilişi edərək 10 illik demokratiya təcrübəsinə son qoydular və Myanmanı xaosa sürüklədilər.
Su Çi o vaxtdan bəri hərbi nəzarətdədir və tənqidçilərin fikrincə, populyar lideri və hərbçilərin uzunmüddətli düşmənini siyasi həyatdan uzaqlaşdırmaq üçün hazırlanmış qapalı məhkəmə prosesindən sonra 27 illik həbs cəzası çəkir.
Leave a Reply