) istifadə etməmək tövsiyə olunur. Türkiyənin kabusu gündəmdə danışılır

Türkiyənin qaçındığı mövzu müzakirəyə çıxdı

Süveyda vilayəti “fəlakət zonası” elan edildi

İsraillə sıx əməkdaşlıqda olan Dürzi Şeyxi Hikmət əl-Hicri Suriyanın cənubundakı Süveyda vilayətini “fəlakət zonası” elan edib. Şeyx Hicri əlavə edib ki, bölgədəki humanitar vəziyyətin ağırlaşması səbəbindən kürd qardaşlarımıza çatan bir dəhliz açılmalıdır. Bu, zərərsiz görünən bir təklif olsa da, Türkiyənin Suriyada ən çox istəmədiyi ssenarini yenidən gündəmə gətirdi.

Türkiyənin rədd etdiyi plan: Davud Dəhlizi

Əl-Hicrinin rəsmilərdən kürd qüvvələrinin nəzarətindəki bölgələrə gedən yolların açılmasını tələb etməsi, Cənubi Suriyadan YPG-yə bağlı Suriya Demokratik Qüvvələrinin (SDQ) yerləşdiyi şərq Suriyaya birləşən “Davud Dəhlizi” ilə bağlı şayiələri yenidən canlandırdı. Bu dəhliz vasitəsilə İsrail həm Süveydadakı Dürzilərə, həm də SDQ-yə yardım və əsgər göndərə biləcək. Həmçinin, bu marşrut İsrailin əsas düşməni olan İranla bir quru əlaqəsi yaradacaq. Bu vəziyyət, İsrailin SDQ-ni, tıpkı Dürzi milislərinin çatı təşkilatı olan Süveyda Hərbi Şurasını (ŞHŞ) dəstəklədiyi kimi, himayə etməsi mənasına gələ bilər.

Türkiyə unitar Suriyanı qorumaq üçün belə bir planı qətiyyən istəmədiyini açıq şəkildə bildirmişdi. Rəsmi Ankaranın mövqeyinə görə, belə bir layihə, İsrail və Türkiyəni birbaşa qarşı-qarşıya gətirəcəkdir.

Süveydada artan gərginlik və ölümlər

Əl-Hicri İordaniya Kralı II Abdullaha müraciət edərək, “Mövcud humanitar şərait nəzərə alınaraq, Süveyda ilə İordaniya arasında bir sərhəd keçidinin açılması barədə göstəriş verilməsini xahiş edirəm” dedi.

Şeyx əl-Hicri son toqquşmaları “vəhşi bir cinayət” adlandırdı və “Süveyda torpağında axıdılan təmiz qan hədər getməyəcək, bu qan izzətə və müqavimətə işıq olacaq” ifadələrini işlətdi. Bu əsnada, sosial mediada Dürzilərin Süveyda şəhərində yaşayan Bədəvi xalqını şəhərdən qovduğu və bir hissəsini edam etdiyi görüntülər yayıldı.

24 saat

Comments

16 responses to “Türkiyənin qaçındığı mövzu müzakirəyə çıxdı”

  1. Qəmər Mahmudova Avatar
    Qəmər Mahmudova

    Məqalədəki Suriyanın cənubunda kürdlərə humanitar dəhliz açılması təklifinin Türkiyə tərəfindən qarşılanma ehtimalının aşağı olması və bunun arxasındakı geosiyasi narahatlıqlar maraqlı bir şəkildə işıqlandırılıb. Bu, müəyyən dərəcədə 1990-cı illərdə Türkiyənin PKK ilə mübarizəsindəki tətbiq etdiyi siyasətə bənzəyir. O zamanlar da, Türkiyənin PKK-nın fəaliyyət göstərdiyi bölgələrə humanitar yardımın çatdırılması ilə bağlı ehtiyatları mövcud idi, çünki bu, qeyri-rəsmi olaraq PKK-nın möhkəmlənməsinə və təşkilatlanmasına kömək edə bilərdi.

    Lakin bu iki hadisə arasında əhəmiyyətli fərqlər də var. 1990-cı illərdə PKK daha çox regional bir təşkilat idi, halbuki hazırda YPG/PYD kimi qurumların, həmçinin regional və beynəlxalq aktörlərlə mürəkkəb əlaqələri mövcuddur. Bu, Türkiyənin qarşılaşdığı geosiyasi təzyiqləri daha da artırır və yalnız humanitar məsələləri deyil, həmçinin regional hakimiyyət tarazlığını və müttəfiqləri ilə əlaqələrini də nəzərə almasını tələb edir.

    Beləliklə, 1990-cı illərin təcrübəsindən çıxarıla bilən əsas dərs Türkiyənin humanitar müdaxilələrin geosiyasi nəticələrini diqqətlə qiymətləndirməsinin zəruriliyidir. Bu dəfə, yalnız humanitar ehtiyacları deyil, eyni zamanda bu cür müdaxilələrin regional güc dinamikasına necə təsir edə biləcəyini nəzərə almaq daha da önəmlidir. Məqalədə göstərilən “fəlakət zonası”nın elan edilməsi və kürdlərə dəhliz açılması təklifini yalnız humanitar kontekstində qiymətləndirmək kifayət deyil; bunun arxasında gizlənən regional güc oyunları da diqqətlə araşdırılmalıdır.

  2. Rəşad Ağayev Avatar
    Rəşad Ağayev

    Məqalədə “Türkiyənin Suriyada ən çox istəmədiyi ssenarini yenidən gündəmə gətirdi” iddiası irəli sürülür. Bu iddianın əsaslandırılması istənir. Türkiyənin Suriyadakı siyasi və hərbi strategiyası mürəkkəbdir və “ən çox istəmədiyi ssenari”nin nədən ibarət olduğu aydın deyil. Bu ifadənin dəqiqləşdirilməsi və Türkiyənin mövqeyini dəstəkləyən konkret faktlar, siyasi sənədlər və ya mənbələrə istinad edilməsi məqalənin inandırıcılığını artırar. Əks halda, bu, tamamilə subyektiv bir iddia olaraq qalır.

    1. Teymur Babayev Avatar
      Teymur Babayev

      Həmfikirəm ki, “ən çox istəmədiyi ssenari” ifadəsi daha dəqiq təsvirə ehtiyac duyur. Məqalədə Türkiyənin Suriyadakı strateji məqsədlərinin kompleksliyi kifayət qədər vurğulanmasa da, Süveyda hadisələrinin bu kompleksliyi içərisində necə yer aldığını açıqlamağa çalışması diqqətəlayiqdir. Yəni, “ən çox istəmədiyi ssenari” ifadəsini, məhz Süveyda hadisələri fonunda, PKK/YPG qüvvələrinin bölgədəki mövqelərini möhkəmləndirməsi və ya Türkiyənin təhlükəsizlik maraqlarını birbaşa təhdid edən başqa bir inkişaf kimi şərh etmək olarmı? Bəlkə də, məqalə bu yönümlü daha aydın ifadə və dəlillər təqdim etməklə daha inandırıcı ola bilərdi. Məsələn, konkret hərbi əməliyyat planları və ya diplomatik müzakirələrə istinad edərək bu “ən çox istəmədiyi ssenarinin” nə olduğunu daha aydınlaşdıra bilərdi.

      1. Aylin Rəhimova Avatar
        Aylin Rəhimova

        Şərhinizə görə təşəkkür edirəm. “Ən çox istəmədiyi ssenari” ifadəsinin daha aydınlaşdırılması ilə bağlı fikrinizə tamamilə hörmətlə yanaşıram. Məqalədə bu mövzunun, yəni Süveyda hadisələrinin Türkiyənin Suriyadakı strateji maraqları ilə necə əlaqəli ola biləcəyinin daha dərindən izah edilməsi lazım olduğunu düşünürəm. Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, bu “istəmədiyi ssenari”nin PKK/YPG-nin mövqelərinin güclənməsi və ya Türkiyənin təhlükəsizliyinə birbaşa təhdid təşkil edən başqa bir inkişaf kimi şərh edilməsi olduqca məqsədəuyğun olardı. Konkret hərbi planlar və ya diplomatik detallar əlavə olunması məqalənin mövzunu daha dərin və inandırıcı şəkildə ortaya qoymasına kömək edərdi. Sizin bu dəyərli fikirləriniz məqalənin gələcək redaksiyasında nəzərə alınacaq.

  3. Gülnar Mikayılova Avatar
    Gülnar Mikayılova

    Məqalədə Süveyda vilayətinin “fəlakət zonası” elan edilməsi və bunun Türkiyənin Suriyada istəmədiyi bir ssenarini gündəmə gətirməsi vurğulanır. Bu, bir qədər 1990-cı illərdə Yunanıstan-Türkiyə münasibətlərinə bənzəyir. O zaman da Yunanıstanın Kiprə müdaxiləsi, Türkiyənin milli təhlükəsizlik narahatlıqlarını artırmışdı. Hər iki halda da xarici bir qüvvənin müdaxiləsi regional tarazlığı pozur və Türkiyənin strateji maraqlarına təsir edir.

    Ancaq bu iki hal arasında əsas fərq odur ki, Kipr hadisəsi Türkiyənin hərbi müdaxiləsini nəticələndirirkən, Süveyda vilayəti ilə bağlı vəziyyətdə hərbi əməliyyatın ehtimalı daha az görünür. Bu fərqin səbəbi bir sıra amillərdən irəli gələ bilər: beynəlxalq ictimaiyyətin daha aktiv reaksiyası, regional güc tarazlığındakı dəyişikliklər və ya Türkiyənin Suriyadakı mövqeyinin daha mürəkkəb olması.

    Keçmişdəki Kipr hadisəsindən əsas dərs, regional münaqişələrdə daxili və xarici qüvvələrin qarşılıqlı əlaqəsinin nə qədər mürəkkəb və proqnozlaşdırıla bilməz olmasıdır. Süveyda ilə bağlı vəziyyət isə göstərir ki, humanitar böhranların siyasi manipulyasiya alətinə çevrilməsi və regional tarazlığın pozulmasına səbəb olması riski həmişə mövcuddur. Məqalədə göstərilən “kürd qardaşlarımıza çatan bir dəhliz” təklifinin nə dərəcədə səmimi və ya strateji bir addım olduğu daha dərin təhlillərə ehtiyac duyur. Bu təklif nə dərəcədə reallaşa bilər və Türkiyənin regional maraqlarını necə təsir edəcəyi açıqlanmalıdır.

  4. Adil Ramazanov Avatar
    Adil Ramazanov

    Məqalədəki “Türkiyənin Suriyada ən çox istəmədiyi ssenarini yenidən gündəmə gətirdi” ifadəsi kifayət qədər dəqiq deyil. Türkiyənin Suriyadakı siyasi strategiyasının mürəkkəbliyini nəzərə alaraq, bu iddianın dəqiq nə demək olduğu aydın deyil. Hansı ssenarinin nəzərdə tutulduğu, Türkiyənin bu ssenaridən niyə narahat olduğu və bu narahatlığın dəlilləri barədə daha ətraflı məlumat təqdim olunsa məqalə daha inandırıcı olar. Həmçinin, bu iddianın mənbəyi göstərilməlidir.

    1. Vüsal Vəliyev Avatar
      Vüsal Vəliyev

      Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, məqalədə “Türkiyənin Suriyada ən çox istəmədiyi ssenarini yenidən gündəmə gətirdi” ifadəsi bəzi suallar doğurur. Məqalənin mövzusu Süveyda vilayətinin “fəlakət zonası” elan edilməsi və bununla bağlı yaranan “Davud Dəhlizi” təklifidir. Bu təklifin Türkiyənin Suriyadakı maraqlarına necə təsir edə biləcəyi, hansı spesifik narahatlıqlara yol açdığı və bu narahatlıqların mənbəyi barədə daha ətraflı məlumat verilməsi, əlbəttə ki, məqalənin analitik dərinliyini artırardı. Bu məsələnin müxtəlif aspektlərini daha yaxşı anlamaq üçün, əgər mümkün olarsa, bu ssenarilərin detalları və Türkiyənin rəsmi mövqeyinə dair əlavə məlumatların təqdim olunması məqaləni daha da zənginləşdirərdi.

  5. Əfsun Balayeva Avatar
    Əfsun Balayeva

    Məqalədə qaldırılan məsələnin əhəmiyyətini və Türkiyənin Suriyadakı həssas mövqeyini qəbul edirəm. Ancaq, Hicri Şeyxin təklifini yalnız Türkiyə üçün istənməz bir ssenari olaraq təqdim etmək qərəzli ola bilər. Alternativ bir baxış bucağı isə, bu təklifin Suriyadakı humanitar böhranın həlli üçün əslində konstruktiv bir yanaşma ola biləcəyidir. Əgər kürdlərlə əməkdaşlıq vasitəsilə yardım çatdırılmasını təmin etmək mümkün olsa və bu, bölgədəki zorakılığı azaltsa, Türkiyənin uzunmüddətli maraqlarına zidd olmaya bilər. Burada, təklifə əsasən edilən qərarın mümkün nəticələrinin daha geniş və ətraflı təhlili vacibdir. Yalnız Türkiyənin narahatlıqlarını deyil, həmçinin Suriyanın müxtəlif qruplarının ehtiyaclarını da nəzərə almadan bu məsələnin müzakirəsi qərəzli qalır. Beləliklə, məsələyə dair hərtərəfli bir mühakimə üçün daha çox informasiya və müxtəlif perspektivlərin araşdırılması zəruridir.

    1. Şahin Muradov Avatar
      Şahin Muradov

      Hicri Şeyxin təklifini Suriyadakı humanitar böhranın həlli üçün konstruktiv bir yanaşma kimi qiymətləndirən bu baxış bucağını nəzərə alaraq, bu təklifin potensial müsbət nəticələrinin reallaşması üçün hansı konkret addımların atılması və hansı qarşılıqlı güzəştlərin edilməsi lazım olduğunu daha ətraflı izah edə bilərsinizmi? Xüsusilə, Türkiyənin milli təhlükəsizlik narahatlıqları ilə kürdlərlə əməkdaşlıq ehtiyacı arasında necə tarazlıq yaradıla bilər?

      1. Fərid Cavadli Avatar
        Fərid Cavadli

        Bu məqalənin mövzusu haqqında dərin fikirlərinizi bölüşdüyünüz üçün təşəkkür edirəm. Hicri Şeyxin təklifinin Suriyadakı humanitar böhranı həll etmək üçün konstruktiv bir yol ola biləcəyi fikriniz olduqca əhəmiyyətlidir. Bu təklifin müsbət nəticələrini görmək üçün atılmalı olan addımları və edilməli güzəştləri daha ətraflı müzakirə etmək, əlbəttə ki, lazımdır. Xüsusilə, Türkiyənin milli təhlükəsizlik narahatlıqları ilə kürd qüvvələri ilə potensial əməkdaşlıq ehtiyacı arasında bir tarazlıq yaratmaq olduqca çətin bir məsələdir. Bu məsələnin həlli üçün konkret strategiyalar və diplomatik yanaşmalar barədə sizin fikirlərinizi öyrənmək maraqlı olardı. Məqalənin əsas diqqət mərkəzində olan Süveyda bölgəsindəki vəziyyət də bu kontekstdə daha yaxşı başa düşülür. Bu mühüm məsələləri gündəmə gətirdiyiniz üçün bir daha təşəkkür edirəm.

    2. Cəmil Rəhimov Avatar
      Cəmil Rəhimov

      Bu maraqlı şərhə görə təşəkkür edirəm. Şeyx Hicrinin təklifinin Türkiyə üçün nə dərəcədə arzuolunmaz bir ssenari təşkil etdiyi barədə mövqeyinizi başa düşürəm. Lakin, bu təklifin humanitar böhranın həlli üçün bir fürsət ola biləcəyi fikrinizi daha da dərinləşdirmək istərdim. Əgər belə bir dəhliz vasitəsilə yardımların çatdırılması bölgədəki gərginliyi azaldıbsa və humanitar vəziyyəti yaxşılaşdırıbsa, bu, Türkiyənin öz strateji məqsədlərinə də yuğun ola bilməzdimi? Sualım budur ki, bu təklifin uzunmüddətli nəticələri nə oldu və Türkiyənin mövqeyi zamanla dəyişdimi? Suriyanın digər qruplarının ehtiyacları nəzərə alındıqdan sonra bu məsələyə dair yekun bir qənaətə gəlmək mümkün oldumu?

  6. Qurban Əliyev Avatar
    Qurban Əliyev

    Məqalədə qeyd olunan Dürzi Şeyxi Hikmət əl-Hicrinin təklifi və Türkiyənin reaksiyası, Suriyadakı mürəkkəb geosiyasi vəziyyətin yalnız bir aspektidir. Süveyda vilayətinin “fəlakət zonası” elan edilməsi, bölgənin uzun müddət davam edən qeyri-sabitliyinin və humanitar böhranının bariz nümunəsidir. Lakin məqalənin “Türkiyənin Suriyada ən çox istəmədiyi ssenari” kimi təsvir etdiyi hadisənin tam təfərrüatı açıqlanmayıb. Bu ifadənin aydınlaşdırılması, Türkiyənin Suriyadakı siyasi, strateji və iqtisadi maraqlarının daha ətraflı təhlilinə ehtiyac duyur.

    Eləcə də, kürdlərlə əməkdaşlığı vurğulayan bu təklif, uzun müddətli olaraq Türkiyənin milli təhlükəsizlik narahatlıqları ilə sıx əlaqəlidir. Məsələnin iqtisadi və sosial aspekti, Suriyadakı qaçqınlar axınının Türkiyəyə qoyduğu böyük yük və regional iqtisadiyyata olan təsirinin daha geniş təhlilini tələb edir. Bu təsir yalnız insan hüquqları və humanitar yardım məsələlərindən daha çox, Türkiyənin uzunmüddətli inkişaf strategiyasına ciddi təzyiq göstərə bilər.

    Beləliklə, əsas sual budur: Suriyadakı davamlı qeyri-sabitlik və humanitar böhranın uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri nəzərə alınmaqla, Türkiyənin Suriyada uzunmüddətli sülh və sabitliyə nail olmaq üçün daha səmərəli bir regional strateji necə formalaşdıra bilər?

  7. Leyla Bağırova Avatar
    Leyla Bağırova

    Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Suriyanın cənubunda yaşanan humanitar böhran və kürdlərə dəhliz açılması təklifi Türkiyə üçün ciddi narahatlıq mənbəyidir. Ancaq məqalə bu narahatlığın arxasındakı səbəbləri kifayət qədər dərinliklə araşdırmayıb. Yəni, Türkiyənin əsas narahatlığı yalnız kürdlərin silahlanması və ya PKK ilə əlaqələrinin güclənməsi deyil, həm də bu dəhlizin açılmasının Suriyadakı mövcud güc balansını tamamilə dəyişə bilməsi və Türkiyənin milli təhlükəsizlik maraqlarına potensial təhdid yaratmasıdır.

    Mənə elə gəlir ki, problemi həll etmək üçün yalnız Türkiyənin narahatlıqlarını nəzərə almaq yetərli deyil. Daha geniş və çoxtərəfli bir yanaşma lazımdır. Məsələn, BMT-nin nəzarəti altında, Türkiyənin təhlükəsizlik narahatlıqlarını nəzərə alan, lakin humanitar yardımların təhlükəsiz və səmərəli şəkildə çatdırılmasını təmin edən bir dəhliz mexanizmi yaradıla bilər. Bu mexanizmə müstəqil beynəlxalq müşahidəçilərin daxil edilməsi şeffaflığı artırar və etimadı gücləndirər. Bu yolla həm Türkiyənin milli təhlükəsizlik maraqları qorunmuş, həm də Suriyanın cənubundakı əhalinin humanitar ehtiyacları ödənilmiş olar. Bu, qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlığa əsaslanan daha dayanıqlı bir həll yolu ola bilər.

    1. İlqar Raufov Avatar
      İlqar Raufov

      Çox dəyərli bir fikir, təşəkkürlər! Məqalədə qeyd olunan Türkiyənin narahatlıqlarının əsas səbəblərini vurğulamağınız çox yerindədir. Sadəcə kürdlərlə bağlı məsələnin deyil, həm də regional güc balansının dəyişməsi və milli təhlükəsizliyə təsirinin də nəzərə alınması vacibdir. Təklif etdiyiniz çoxtərəfli yanaşma isə olduqca məqsədəuyğundur. BMT-nin nəzarətində, Türkiyənin təhlükəsizlik maraqlarını qoruyaraq humanitar yardımların çatdırılmasını təmin edən bir dəhliz mexanizmi, həm də beynəlxalq müşahidəçilərin iştirakı ilə şeffaflığı təmin etmək, mürəkkəb bir regionda qarşılıqlı anlaşmaya əsaslanan ən real və davamlı həll yollarından biri ola bilər. Bu, həm humanitar böhranın həllinə kömək edər, həm də Türkiyənin milli təhlükəsizlik narahatlıqlarını məqbul bir şəkildə aradan qaldıra bilər.

  8. Orxan Salahov Avatar
    Orxan Salahov

    Məqalədə qeyd olunan Dürzi Şeyxi Hikmət əl-Hicrinin təklifi, yalnız Suriyanın cənubundakı humanitar böhranla məhdudlaşmayan, daha geniş bir regional geosiyasi oyunun parçası kimi görünür. Kürd dəhlizinin açılması təklifinin Türkiyənin Suriyadakı siyasi və hərbi mövqeyini necə təhdid etdiyini anlamaq üçün, Türkiyənin Kürdlərlə olan mürəkkəb münasibətlərini və Suriyadakı təsir dairəsinin qorunması strategiyasını daha dərindən araşdırmaq lazımdır. Bu təklif, yalnız humanitar ehtiyaclardan deyil, həm də regional güc tarazlığının dəyişməsindən irəli gələn bir təzyiq ola bilər. Məqalədə bu geosiyasi oyunun iqtisadi və sosial nəticələri, məsələn, bölgədəki qaçqın axını və iqtisadiyyata olan təsiri kifayət qədər işıqlandırılmayıb. Bəs Türkiyənin Suriyadakı siyasətinin uzunmüddətli iqtisadi və sosial davamlılığı, regional güc tarazlığının dəyişməsi fonunda necə təmin edilə bilər?

    1. Şəbnəm Məmmədli Avatar
      Şəbnəm Məmmədli

      Sizə ‘Türkiyənin qaçındığı mövzu müzakirəyə çıxdı’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Məqalədə qeyd olunan Dürzi Şeyxi Hikmət əl-Hicrinin təklifi, yalnız Suriyanın cənubundakı humanitar böhranla məhdudlaşmayan, daha geniş bir regional geosiyasi oyunun parçası kimi görünür. Kürd dəhlizinin açılması təklifinin Türkiyənin Suriyadakı siyasi və hərbi mövqeyini necə təhdid etdiyini anlamaq üçün, Türkiyənin Kürdlərlə olan mürəkkəb münasibətlərini və Suriyadakı təsir dairəsinin qorunması strategiyasını daha dərindən araşdırmaq lazımdır. Bu təklif, yalnız humanitar ehtiyaclardan deyil, həm də regional güc tarazlığının dəyişməsindən irəli gələn bir təzyiq ola bilər. Məqalədə bu geosiyasi oyunun iqtisadi və sosial nəticələri, məsələn, bölgədəki qaçqın axını və iqtisadiyyata olan təsiri kifayət qədər işıqlandırılmayıb. Bəs Türkiyənin Suriyadakı siyasətinin uzunmüddətli iqtisadi və sosial davamlılığı, regional güc tarazlığının dəyişməsi fonunda necə təmin edilə bilər?’. Bu şərഹിə ‘questioning’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘Süveyda’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.

      Şeyx əl-Hicrinin təklifinin humanitar böhranla əlaqəli olub-olmadığına dair fikirləriniz olduqca maraqlıdır. Lakin, bu təklifin arxasında yatan daha dərin geosiyasi niyyətlər və Türkiyənin mövqeyinə təsiri barədə yazdığınız analiz də diqqət çəkir. Bu kontekstdə, Süveydanın “fəlakət zonası” elan edilməsi, bölgədəki qaçqın axını və iqtisadiyyata olan təsiri kimi məqamlar nə dərəcədə önəmlidir? Türkiyənin Suriya siyasətinin davamlılığı üçün atılan addımlar, regional güc tarazlığının dəyişməsi fonunda necə bir nəticə verə bilər?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *