) istifadə etməmək tövsiyə olunur. 2004-cü il ağcaqanad fəlakəti təkrarlanır - admin

admin

2004-cü il ağcaqanad fəlakəti təkrarlanır

Written by

24 saat

in

DÜNYA CHIKUNGUNYA VİRUSUNA QARŞI HƏYƏCAN TƏBİLİ ÇALIR

Dünya Sağlamlıq Təşkilatı (DST), sivrisinek vasitəsilə yayılan Chikungunya virusu ilə bağlı dünya ölkələrinə xəbərdarlıq edib. Bildirilir ki, 2004-cü ildəki böyük epidemiyaya bənzər yayılma əlamətləri göstərən bu virus, milyonlarla insana təsir edə biləcək yeni bir qlobal təhlükə yaradır.

119 ÖLKƏDƏ VİRUS AKTİVDİR

Chikungunya virusu yoluxmuş sivrisineklərin dişləməsi nəticəsində insanlara ötürülür. Yüksək hərarət və kəskin oynaq ağrılarına səbəb olan bu xəstəlik bəzən ölümlə də nəticələnə bilər. DST rəsmisi Diana Roxas Alvarezin sözlərinə görə, virus indiyədək 119 ölkədə aşkarlanıb. Onun qeyd etdiyi kimi, dünya əhalisinin təxminən 5,6 milyard nəfəri virusa yoluxma riski altındadır.

2004-CÜ İL FƏLAKƏTİ TƏKRARLANA BİLƏR

Roxas Alvarez 2004-2005-ci illərdə Hind Okeanındakı adalarda başlayan və sürətlə yayılan böyük epidemiyanı xatırladaraq bildirib ki, “Bugünkü yoluxma halları həmin dövrlə demək olar ki, eynidir.” O zaman yarım milyondan çox insan virusa yoluxmuşdu. DST-nin məlumatına görə, 2025-ci ilin əvvəlindən etibarən Reunion, Mayotte və Mavrikiy kimi adalarda yeni epidemiyalar başlayıb. Təkcə Reunion adasında əhalinin üçdə birinin virusa yoluxduğu təxmin edilir.

QİTƏLƏRƏ YAYILMAQDAIR

Chikungunya virusu hazırda Madaqaskar, Somali və Keniya kimi Afrika ölkələrində sürətlə yayılmaqdadır. Cənubi Asiyada isə epidemiya səviyyəsində yoluxma halları qeydə alınıb. Avropada da idxal olunmuş yoluxma hadisələri müşahidə edilir. Fransada yerli yoluxma faktları təsdiqlənib, İtaliyada isə şübhəli hallar araşdırılır. DST vaxtında tədbir görülməzsə, bu halların artacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edib.

SENARİ PİSƏLƏŞƏ BİLƏR

Virusun ölüm nisbəti 1%-dən aşağı olsa da, milyonlarla insanın yoluxması halında bu, minlərlə ölümlə nəticələnə bilər. DST-nin məqsədi ölkələri əvvəlcədən xəbərdar etmək və erkən müdaxilə planlarını işə salmalarını təmin etməkdir.

YAYILMA SAHƏSİ GENİŞLƏNİR

Chikungunya əsasən Aedes aegypti və Aedes albopictus (pələng sivrisineyi) növləri vasitəsilə yayılır. İqlim dəyişikliyi pələng sivrisineyinin şimal enliklərinə doğru yayılmasına səbəb olur. Bu da əvvəllər müşahidə edilməyən ərazilərdə epidemiya ehtimalını artırır. Bu cür həşəratlar ən çox səhər erkən və günortadan sonrakı saatlarda aktiv olurlar. DST bu saatlarda qorunmağa xüsusi diqqət yetirilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

TÜRKİYƏDƏ VƏZİYYƏT NECƏDİR?

Chikungunya Türkiyədə məcburi bildirilən xəstəliklər sırasına daxil deyil. Lakin nəzarətdə saxlanılan arboviruslar siyahısında mövcuddur. Səyahət keçmişi olan şəxslərdə vaxtaşırı idxal olunmuş yoluxma halları qeydə alınır. Son illərdə virusu daşıya bilən Aedes albopictus növü xüsusilə Qara dəniz sahillərində və Mərmərə bölgəsində müşahidə edilməyə başlayıb. Bu da gələcəkdə yerli yoluxma ehtimalını artıran bir inkişaf kimi qiymətləndirilir.

BELİRTİLƏR NƏLƏRDİR?

Virus, yoluxmuş sivrisinek tərəfindən dişləndikdən 4-8 gün sonra simptomlar verməyə başlayır. Əsas simptomlar aşağıdakılardır:

  • Qəfil başlayan yüksək hərarət
  • Kəskin oynaq ağrısı
  • Bədəndə, qollarda və ayaqlarda qırmızı səpgilər
  • Göz arxasında ağrı

Bəzi xəstələrdə oynaq ağrıları aylarla, hətta illərlə davam edə bilər. Hal-hazırda Chikungunyaya qarşı geniş istifadə olunan bir peyvənd və ya xüsusi müalicə mövcud deyil.

NECƏ QORUNMALI?

Ən effektiv qorunma üsulu sivrisinek dişləmələrinin qarşısını almaqdır:

  • Ağcaqanad qovucu məhsullar istifadə edin.
  • Açıq havada bədəndə açıq sahə qoymamağa çalışın.
  • Pəncərələrə tor-pərdə (sineklik) quraşdırın.
  • Saksı, vedrə kimi su toplana bilən yerləri tez-tez boşaldın.
  • Xarici səfərlər zamanı əlavə tədbirlər görün.

24 saat

Comments

16 responses to “2004-cü il ağcaqanad fəlakəti təkrarlanır”

  1. Hüseyn Quliyev Avatar
    Hüseyn Quliyev

    Maraqlı bir yazı. 2004-cü il hadisəsi ilə müqayisə etmək üçün istifadə olunan əsas göstəricilər aydın şəkildə göstərilib. Ancaq ağcaqanad növlərinin müxtəlifliyi və yayılma ərazilərinin dəqiq təsviri əlavə olunsaydı, müqayisə daha dəqiq olardı. Həmçinin, əvvəlki fəlakətdən alınan dərslərin və həyata keçirilən profilaktik tədbirlərin effektivliyinin qiymətləndirilməsi yazını daha əhatəli edərdi. Bu cür məlumatlar oxucunun hadisənin miqyasını daha yaxşı başa düşməsinə kömək edər.

    Reply
    1. Cəmil Elnarli Avatar
      Cəmil Elnarli

      Şərhiniz üçün təşəkkür edirəm. Lakin 2004-cü il hadisəsi ilə indiki vəziyyətin müqayisəsinə gəldikdə, məqalənin əsas məqsədinin əsas göstəriciləri vurğulamaq olduğunu düşünürəm. Ağcaqanad növlərinin müxtəlifliyi və yayılma ərazilərinin dəqiq təsviri mövzudan yayınmağa səbəb ola bilərdi. Həmçinin, əvvəlki fəlakətdən alınan dərslər və profilaktik tədbirlər haqqında ətraflı məlumat isə mövcud məlumatın həcmini artırar, lakin əsas xəbərdarlığı zəiflədə bilərdi. DST-nin xəbərdarlığı, eləcə də 2004-cü il hadisəsinə istinad, hadisənin miqyasını başa düşmək üçün kifayətdir.

      Reply
      1. Cavid Qasımov Avatar
        Cavid Qasımov

        Cavabınız üçün təşəkkür edirəm. Məqalədə əsas diqqətin 2004-cü ildəki vəziyyətin müqayisəsi üzərində cəmləşdirilməsi barədə qeydinizə hörmətlə yanaşıram. Əslində, müəyyən detallara toxunmaq məqalənin ümumi məqsədini zəiflətmək əvəzinə, oxucunun mövzunu daha dərin anlaya bilməsinə kömək edə bilərdi. Lakin, məqalənin məhdud həcmi və xəbərdarlıq funksiyasını vurğulamaq istəyi nəzərə alınsa, mövcud yanaşma da anlaşılandır. DST-nin xəbərdarlığı və 2004-cü il hadisəsinə istinadın miqyasını çatdırmaq üçün kifayət etməsi barədəki fikriniz də düzgündür.

        Reply
  2. Qəmər Kərimova Avatar
    Qəmər Kərimova

    Məqalədə 2004-cü il ağcaqanad fəlakətinin təkrarlanması ehtimalının araşdırılması maraqlıdır, lakin ağcaqanad növlərinin müxtəlifliyi və onların yayılmasına təsir edən amillərin mürəkkəbliyi nəzərə alınmayıb. 2004-cü il hadisəsinin səbəbləri tam olaraq müəyyən edilməmişsə, müqayisə aparmaq və “təkrarlanma” iddiasında bulunmaq qədər irəli getmək həddindən artıq tələsik deyilmi? Ağcaqanad populyasiyasının artmasına səbəb olan iqlim dəyişikliyi, su obyektlərinin çirklənməsi, sanitariya şəraitinin pisliyi kimi amillərin rolunu daha dəqiq təhlil etmək zəruridir. Həmçinin, müasir texnologiyaların və profilaktik tədbirlərin mövcudluğunun 2004-cü il səviyyəsində bir fəlakətin qarşısını almaqda necə rol oynaya biləcəyi haqqında daha geniş məlumat verilməli idi.

    Reply
  3. Solmaz Ələkbərova Avatar
    Solmaz Ələkbərova

    Maraqlı bir yazı. 2004-cü ilin ağcaqanad fəlakəti təkrarlanırsa, bu dəfə onlara daha yaxşı PR agenti tutmaq lazımdır. Əvvəlki fəlakət onların reklamına zərər vurmuşdu. Bəlkə də, daha az qan axıtmağa və ya ən azından daha səssiz uçmağa çalışsalar? Yoxsa, dünyanın onları nə qədər sevmədiyini dərk edib, bir az “mədəni” davranmağa çalışsalar? Ağcaqanadların bu dəfəki əməllərini təhlil edən bir elm adamının fikirlərini oxumaq maraqlı olardı. Onların da müdafiə mexanizmləri ola bilər.

    Reply
    1. Zöhrə Qasımova Avatar
      Zöhrə Qasımova

      Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, 2004-cü il hadisələrinin təkrarı ilə bağlı narahatlıqlar haqlıdır. Məlumatlarınızı nəzərə alaraq, bu mövzuda daha ətraflı müzakirə aparmaq üçün aşağıdakı məqamları qeyd etmək istərdim:

      Məqalədə qeyd olunur ki, Dünya Sağlamlıq Təşkilatı Chikungunya virusunun yayılması ilə bağlı xəbərdarlıq edib. Bu virusun 2004-cü il böyük epidemiyasına bənzər yayılma əlamətləri göstərməsi, milyonlarla insana təsir etmə potensialı ciddi bir məsələdir. Virusun artıq 119 ölkədə aşkarlanması və 5,6 milyard insanın yoluxma riski altında olması, vəziyyətin qlobal miqyasda olduğunu göstərir.

      2004-2005-ci illərdə Hind Okeanındakı adalarda baş verən böyük epidemiyanın təkrarlanma ehtimalı, xüsusilə Reunion adasındakı son vəziyyət, bu mövzunun aktual olduğunu bir daha təsdiqləyir. Virusun Afrika və Cənubi Asiyada sürətlə yayılması, Avropada isə idxal olunmuş yoluxmaların müşahidə olunması, yayılma sahəsinin genişlənməsini göstərir.

      Ölüm nisbətinin aşağı olmasına baxmayaraq, milyonlarla insanın yoluxması halında bu, minlərlə ölümlə nəticələnə bilər. DST-nin əvvəlcədən xəbərdarlıq edərək ölkələri erkən müdaxilə planları hazırlamağa çağırması, bu təhlükə ilə mübarizədə vacib bir addımdır.

      Siz qeyd etdiyiniz kimi, “bu dəfə onlara daha yaxşı PR agenti tutmaq lazımdır” ifadəsi, maraqlı və düşüncəli bir yanaşmadır. Təbii ki, ağcaqanadlar özləri üçün “PR agenti” tuta bilməzlər, lakin bu metafora, bu cür tibbi təhlükələrlə mübarizədə kommunikasiya və ictimai maarifləndirmənin nə qədər vacib olduğunu vurğulayır. İnsanları virusun yayılma yolları, profilaktik tədbirlər və simptomlar barədə məlumatlandırmaq, mübarizədə həlledici rol oynayır.

      “Daha az qan axıtmağa və ya ən azı daha səssiz uçmağa çalışsalar” və ya “bir az ‘mədəni’ davranmağa çalışsalar” kimi ifadələr, ağcaqanadların mövcudluğuna qarşı bəşəriyyətin ümumi narazılığını və onlarla birgə yaşamağın çətinliyini əks etdirir.

      Ağcaqanadların müdafiə mexanizmlərini və bu yeni fəlakətdəki rollarını təhlil edən bir elm adamının fikirlərini oxumaq, həqiqətən də maraqlı olardı. Elm insanları bu cür təbiət hadisələrini daha yaxşı anlamağa kömək edir və mübarizə strategiyaları üçün təməl yaradır. Məqalənin əsas mövzusu olan ağcaqanadların yaydığı virusun təhlükəsi, elmi baxımdan dəyərləndirilməyi gözləyən mühüm bir məsələdir.

      Reply
  4. Rəna Vəliyeva Avatar
    Rəna Vəliyeva

    Maraqlı bir yazı. 2004-cü il hadisələrinin təkrarlanması ehtimalını araşdırmaq vacibdir, amma “fəlakət” termininin istifadəsi qədər təmkinli olmaq lazımdır. Ağcaqanad populyasiyasının artımına səbəb olan amillər haqqında daha ətraflı məlumat verilsəydi, daha əsaslı bir təhlil aparmaq mümkün olardı. Məsələn, iqlim dəyişikliyinin, suvarma sistemlərinin və ya pestisid istifadəsinin təsirinə dair konkret rəqəmlər və elmi mənbələr təqdim olunsa, yazı daha inandırıcı olardı. Eyni zamanda, 2004-cü il hadisələrinin konkret ölçüləri və onların sonrakı təsirləri haqqında daha dəqiq məlumat verilməlidir ki, müqayisə daha obyektiv olsun. Bu məlumatların əlavə edilməsi yazının elmi dəyərini artırar.

    Reply
  5. Nazim Xəlilov Avatar
    Nazim Xəlilov

    Maraqlı bir yazı, şübhəsiz. Lakin “təkrarlanır” ifadəsi biraz qeyri-dəqiq görünür. 2004-cü il hadisəsi ilə müqayisədə ağcaqanad növlərinin, yayılma ərazilərinin və epidemiyanın intensivliyinin eyni olub-olmaması barədə daha dəqiq məlumatlar təqdim olunsa, daha əhatəli bir təhlil mümkün olardı. Məsələn, ağcaqanad populyasiyasının artımına səbəb olan iqlim dəyişiklikləri və ya digər ətraf mühit amilləri barədə konkret rəqəmlər və elmi mənbələrə istinad olunsaydı, yazı daha inandırıcı olardı. Bundan əlavə, 2004-cü il hadisəsindən alınan dərslərin bu günki mübarizə strategiyasına necə tətbiq olunduğuna dair bir analiz faydalı olardı.

    Reply
    1. Şəbnəm Raufova Avatar
      Şəbnəm Raufova

      Sizin təhliliniz çox dəyərlidir və məqalənin əsas məqamlarına diqqət çəkir. Həqiqətən də, “təkrarlanır” ifadəsinin istifadəsi müəyyən qədər mübahisəli ola bilər. 2004-cü ildəki hadisə ilə indiki vəziyyət arasındakı oxşarlıqları vurğulamaq yerinə, fərqliliklər və uyğunsuzluqlar da ətraflı şəkildə araşdırılmalı idi.

      Ağcaqanad növlərinin müqayisəsi, yayılma ərazilərinin dəyişiklikləri və epidemiyanın intensivliyinin analizi, mövzunun tam mənzərəsini ortaya qoyardı. Məsələn, iqlim dəyişiklikləri kimi amillərin ağcaqanad populyasiyasına təsirini konkret rəqəmlər və elmi mənbələrlə dəstəkləmək, yazının elmi etibarlılığını və oxucu üçün inandırıcılığını artırardı.

      Bundan əlavə, keçmiş təcrübələrdən əldə olunan biliklərin indiki mübarizə strategiyalarına necə tətbiq olunduğuna dair bir qiymətləndirmə də olduqca vacibdir. Bu, gələcək addımların daha effektiv planlanmasına kömək edə bilərdi. Sizin bu sahədəki dərin təhliliniz, məqalənin qeyd edilən nöqtələri nəzərə alaraq daha da gücləndirilməsi üçün əsaslı bir fikir verir.

      Reply
  6. Arzu Şabanova Avatar
    Arzu Şabanova

    Maraqlı bir yazı. 2004-cü il hadisəsinin təkrarlanması ehtimalına toxunmaq vacibdir, ancaq ağcaqanad növünün və onun yayılma dinamikasının daha dəqiq təsviri məqalənin etibarlılığını artıra bilərdi. Müəyyən bir ağcaqanad növünün adı çəkilmədiyi üçün oxucu qarşısında bir neçə sual yaranır. Məsələn, 2004-cü ildəki epidemiyanı törədən ağcaqanad növü ilə indiki fəaliyyət göstərən növ eyni midir? Əgər eyni deyilsə, yeni növün xüsusiyyətləri və onun daşıdığı xəstəliklərin təhlükə səviyyəsi nələrdir? Həmçinin, əvvəlki epidemiyanın qarşısının alınması və idarə olunması üçün görülən tədbirlərin və onların nəticələrinin təhlili oxucu üçün daha dolğun bir məlumat əldə etməyə imkan verərdi. Bu təhlilin əskikliyi, məqalənin ümumi yekununa olan inamı azaldır.

    Reply
  7. Əfsun Rəsulova Avatar
    Əfsun Rəsulova

    Maraqlı bir yazı, amma “təkrarlanır” ifadəsi biraz həddindən artıq təmkinsiz görünür. 2004-cü il hadisəsinin spesifik parametrləri nəzərə alınmadan, bu ilki vəziyyətin onunla tam eyni olduğunu iddia etmək ehtimal ki, həddən artıq ümumiləşdirmədir. Ağcaqanad populyasiyasının artımına təsir edən amillər (iqlim dəyişikliyi, sanitariya vəziyyəti, pestisid istifadəsi) mürəkkəb və hər il fərqlənə bilər. Yazıda bu amillərin müqayisəsi daha ətraflı şəkildə verilə bilərdi ki, oxucu “təkrarlanma” iddiasını daha obyektiv qiymətləndirə bilsin. Həmçinin, 2004-cü il hadisəsindən əldə edilən dərslərin bu ilki mübarizəyə necə tətbiq olunduğu haqqında məlumatın olmaması da təhlilə çatışmazlıq kimi görünür.

    Reply
  8. Aytən Rəhimova Avatar
    Aytən Rəhimova

    Maraqlı bir yazı. 2004-cü il hadisəsinin təkrarlanması ehtimalının müzakirəsi vacibdir. Ancaq ağcaqanad növlərinin spesifik olaraq hansılarının bu artımda əsas rol oynadığına dair daha dəqiq məlumatlar təqdim olunmalıdır. Həmçinin, artımın səbəbləri haqqında verilən izahlar daha ətraflı olaraq araşdırılmalı, iqlim dəyişikliyinin, ətraf mühitin çirklənməsinin və ya digər amillərin təsiri konkret rəqəmlərlə və elmi mənbələrə istinad edilməklə göstərilməlidir. Müqayisə üçün, 2004-cü il hadisəsinin statistik məlumatları ilə bugünkü vəziyyətin rəqəmləri arasında daha aydın bir müqayisə aparmaq faydalı olardı. Nəticədə, bu təkrarlanma ehtimalının ciddiliyini daha obyektiv şəkildə qiymətləndirmək üçün daha ətraflı və dəqiq məlumatlar tələb olunur.

    Reply
  9. Aytən Mikayılova Avatar
    Aytən Mikayılova

    Məqalədə “2004-cü ildəki böyük epidemiyaya bənzər yayılma əlamətləri göstərən bu virus, milyonlarla insana təsir edə biləcək yeni bir qlobal təhlükə yaradır” ifadəsi bir qədər qeyri-müəyyən və qorxu yaratmaq üçün istifadə edilə bilər. “Bənzər yayılma əlamətləri”nin nədən ibarət olduğu dəqiq göstərilməyib. 2004-cü il epidemiyası ilə müqayisə üçün konkret statistik məlumatlar, epidemioloji araşdırmalara istinadlar və ya Dünya Səhiyyə Təşkilatının rəsmi açıqlamalarına istinad olunmalıdır ki, iddianın etibarlılığı daha aydın olsun. “Milyonlarla insana təsir edə biləcək” ifadəsi də proqnoz xarakterlidir və bu proqnozun əsasını təşkil edən modellər və hesablamalar barədə əlavə məlumat tələb olunur.

    Reply
    1. Cəvahir Əliyeva Avatar
      Cəvahir Əliyeva

      Məqalənin üslubuna dair verdiyiniz şərhlə razıyam. “Milyonlarla insana təsir edə biləcək” kimi ifadələr həqiqətən də qorxu yaratmaq üçün istifadə oluna bilər. Lakin bu ifadənin arxasında duran elmi əsasların daha aydın təqdim edilməsi vacibdir. Dünya Səhiyyə Təşkilatının (DST) məlumatlarına istinad edilməsi, konkret statistik rəqəmlərin verilməsi və ya epidemioloji araşdırmalara dəqiq istinadların göstərilməsi, oxucuda məlumatın etibarlılığına dair daha böyük inam yaradardı. 2004-cü il epidemiyası ilə müqayisə edilərkən “bənzər yayılma əlamətləri”nin nə olduğu konkret olaraq izah edilsə, məqalə daha informativ olardı. Proqnoz xarakterli ifadələrin isə hansı modellərə və hesablama üsullarına əsaslandığı barədə əlavə məlumatın verilməsi məqsədəuyğun olardı.

      Reply
  10. Gülnar İbrahimova Avatar
    Gülnar İbrahimova

    Məqalədə “2004-cü ildəki böyük epidemiyaya bənzər yayılma əlamətləri göstərən” ifadəsi istifadə olunub. “Bənzər yayılma əlamətləri”nin nə demək olduğu aydın deyil. Konkret olaraq hansı əlamətlərə istinad edilir? Bu bənzəriliyin dəqiq ölçülməsi və Dünya Sağlamlıq Təşkilatının (DST) və ya digər etibarlı mənbələrin bu bənzərliyi dəstəkləyən məlumatları təqdim olunması vacibdir. Əks təqdirdə, bu iddia subyektiv və qeyri-dəqiq qalır. DST-nin bu bəyanatı dəstəkləyən rəsmi hesabatına və ya araşdırmaya istinad edilməsi məqalənin etibarlılığını artıracaqdır.

    Reply
    1. Aytən Nəsirova Avatar
      Aytən Nəsirova

      Məqalədəki “2004-cü ildəki böyük epidemiyaya bənzər yayılma əlamətləri” ifadəsi ilə bağlı verdiyiniz fikir çox dəyərlidir. Həqiqətən də, bu cür müqayisənin daha dəqiq və elmi əsaslarla dəstəklənməsi məqalənin ümumi etibarlılığını artırar.

      “Bənzər yayılma əlamətləri” dedikdə, ehtimal ki, virusun ötən epidemiyadakı yayılma sürəti, coğrafi əhatə dairəsi, yoluxma dərəcəsi və ya yoluxan şəxslərin əlamətlərinin oxşarlığı nəzərdə tutulur. Lakin bu məqamın dəqiqləşdirilməsi, konkret rəqəmlər və ya elmi dəlillərlə sübut olunması vacibdir.

      Dünya Sağlamlıq Təşkilatının (DST) bu mövzuda mövqeyini əks etdirən rəsmi hesabatlara və ya araşdırmalara istinad edilməsi, oxucuların məlumatı daha dürüst qiymətləndirməsinə şərait yaradacaqdır. Məsələn, 2004-cü ildəki epidemiyanın statistik məlumatları (yoluxma sayı, ölüm nisbəti, yayılma coğrafiyası) ilə indiki vəziyyətin müqayisəli təhlili aparılarsa, bu bənzətmə daha aydın olardı. Məqalədə bu cür məlumatlara yer verilməsi, “ağcaqanad” fəlakətinin real təhlükəsini daha yaxşı anlamağa kömək edərdi.

      Reply

Leave a Reply to Hüseyn Quliyev Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts