AB və Çin: Qlobal Əməkdaşlıq və Gərginliklər Zirvəsi
Avropa Şurasının sədri Antonio Kosta və Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen AB ilə Çin arasında diplomatik əlaqələrin 50-ci ildönümü münasibətilə Pekində keçirilən 25-ci Zirvədən sonra mətbuat konfransı keçiriblər. Görüşlərdə iştirak edən Çin Prezidenti Si Cinpinq və Baş nazir Li Qiangla aparılan danışıqlardan sonra ilk çıxışı edən Kosta, çinli ev sahiblərinə göstərilən qonaqpərvərliyə görə minnətdarlığını bildirib. Kosta vurğulayıb ki, son 50 ildə AB ilə Çin arasında münasibətlər əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf edib və tərəflər vacib ticarət tərəfdaşlarına çevriliblər. “Avropa İttifaqı və bu Asiya nəhəngi böyük iqtisadiyyatlar və qlobal güclərdir. Buna görə də, bizim qarşılıqlı əlaqəmiz və əməkdaşlığımız dünya üçün vacibdir,” deyə Kosta qeyd edib.
Kosta Çinlə qlobal sülh və təhlükəsizlik, rifah və davamlı inkişaf mövzusunda birgə işləmək istədiklərini bildirib, əlavə edərək, “Bu kontekstdə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə də bizim ortaq prioritetimizdir.”
Ukrayna müharibəsi və Çinin rolu
Beynəlxalq münasibətlər haqqında danışan Kosta, zirvədə Çinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü kimi əsas rol və məsuliyyətə malik olduğunun da vurğulandığını bildirib. O deyib: “Bu kontekstdə Rusiyanın Ukraynaya qarşı apardığı təcavüzkar müharibəni müzakirə etdik. Ukraynadakı müharibə yalnız Avropaya təsir edən bir münaqişə deyil, qlobal təsirləri olan və qaydalara əsaslanan beynəlxalq nizamı təhdid edən bir müharibədir. Biz ən qısa müddətdə ədalətli və davamlı sülhün təmin edilməsi zərurəti barədə həmfikirik.”
Ticarət Əlaqələrində Balans Axtarışı
Gündəmin böyük bir hissəsinin ticarət və iqtisadiyyata ayrıldığını vurğulayan Kosta qeyd edib ki, Avropa İttifaqı və Çin qlobal Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) üçdə birindən çoxunu təşkil edir. Bu səbəbdən iqtisadi əlaqələrimizdə ədalətli balansın təmin edilməsi həyati əhəmiyyət kəsb edir. Ticarət kəsirləri, bazara çıxışdakı qeyri-balanslar və digər məsələlər müzakirə olunub. Vurğulanıb ki, ədalətli və qarşılıqlı fayda verən ticarət əlaqələri mümkündür və bu, ortaq məqsəd olmalıdır.
Mətbuat konfransında AB Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen isə zirvənin ikitərəfli əlaqələrin əsas sahələrində irəliləyişə nail olmaq üçün yaxşı bir fürsət təqdim etdiyini söyləyib. O, xüsusilə ticarət və investisiya məsələlərindəki narahatlıqlarını Çinli liderlərə açıq şəkildə ifadə etdiklərini bildirib: “Bu gün Avropa Birliyi Çinin ümumi ixracatının 14,5%-ni təşkil etsə də, Çin AB ixracatının yalnız 8%-ini təmsil edir. Bu rəqəmlər əlaqəmizin miqyasını göstərir, lakin artan qeyri-balansları da üzə çıxarır. Bu qeyri-balans əsasən ticarət pozuntuları və bazara çıxış maneələrinin artmasından qaynaqlanır.”
Dönüş Nöqtəsi və Rusiyaya Çağırışlar
Avropanın hər şeyə rəğmən bazarını Çin mallarına açıq saxladığını, lakin bu açıqlığın Çin tərəfində qarşılığını tapmadığını vurğulayan fon der Leyen əlavə edib: “Ticarət kəsiri son on ildə iki dəfə artaraq 300 milyard avronu keçib. Buna görə də, Çin rəhbərliyinə dediyimiz kimi, artıq açıq şəkildə bir dönüş nöqtəsindəyik.” O, Ukraynadakı müharibədə Rusiyaya verilən dəstək məsələsini də gündəmə gətirdiklərini vurğulayıb: “Bu müharibə Avropanın təhlükəsizliyinə birbaşa və təhlükəli şəkildə təsir edir. Narahatlıqlarımızı açıq şəkildə dilə gətirdik.” Çini öz təsirindən istifadə edərək Rusiyanı atəşkəsə məcbur etməyə çağırdıqlarını da vurğulayan fon der Leyen deyib: “Çinin Putinin müharibəsinə necə yanaşacağı məsələsi gələcək əlaqəmiz üçün müəyyənedici bir ünsür olacaq.”
Fon der Leyen mətbuat konfransında ABŞ ilə ticarət razılaşmasına nə qədər yaxın olduqlarına dair bir suala belə cavab verib: “Son həftələrdə olduğu kimi, hazırda əsas diqqətimiz danışıqlar yolu ilə həllə nail olmaqdır.” ABŞ ilə texniki və siyasi cəhətdən olduqca sıx bir prosesin və davam edən görüşlərin olduğunu vurğulayan fon der Leyen əlavə edib: “Digər bütün alətlər də masadadır və qənaətbəxş bir nəticə əldə edilənə qədər masada qalmağa davam edəcək.”
Mətbuat konfransında Ukraynadakı müharibəyə dair görüşlər və Çinin yanaşmasına dair bir suala cavab olaraq, AB Şurasının sədri Kosta deyib: “Çinlə iki əhəmiyyətli məqamda həmfikirik. Hər şeydən əvvəl, AB ilə Çin olaraq BMT müqaviləsini və xüsusilə suverenlik, ərazi bütövlüyü və beynəlxalq səviyyədə tanınan sərhədlərə hörmət kimi dəyərləri müdafiə edirik. Çin bu müharibə haqqında BMT-də dəfələrlə eyni mövqeyi dilə gətirib.”
Kosta Çinlə həmfikir olunan ikinci məqamın isə Ukraynada ədalətli və davamlı sülhə nail olmaq olduğunu vurğulayıb: “Həmçinin Çinin BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü kimi xüsusi məsuliyyətə malik olduğunu və Rusiyaya bu müharibəni dayandırması, şərtsiz atəşkəsi qəbul etməsi, Ukrayna ilə ədalətli danışıqlar aparması üçün təsirindən istifadə etməsi lazım olduğuna dair inamımızı bildirmək fürsəti tapdıq. Əlbəttə, müharibə zamanı həm hərbi, həm də mülki məqsədlər üçün ikili istifadəli materialların tez-tez istifadə edildiyini də vurğuladıq. Bu səbəbdən Çindən Rusiyaya ixrac edilən mallara diqqət etməsini və onların müharibə məqsədləri üçün istifadəsinin qarşısını almasını tələb etdik.”
Eyni suala fon der Leyen isə belə cavab verib: “Avropanın Ukrayna üzərində təsiri olduğu kimi, Çinin də Rusiya üzərində təsiri var. Gözləntimiz, Çinin təsirindən istifadə edərək Rusiyanın danışıqlar masasına ciddi şəkildə oturmasını təmin etməsidir. Avropa Birliyi olaraq bizim belə bir şey etməyimizə ehtiyac qalmadı, çünki Prezident Zelenski artıq təklifdə bulundu və danışıqlar masasına oturmağı qəbul etdi.”
Leave a Reply to Ülvi Rafiqov Cancel reply