Çimərliklər təhlükədə: Ətyeyən bakteriya sürətlə yayılır

Written by

Vibrio bakteriyaları əvvəllər daha çox Baltik dənizində müşahidə olunurdu. Lakin dəniz suyu temperaturunun artması ilə bu bakteriyalar Şimal dənizinə və hətta qapalı üzgüçülük sahələrinə qədər yayılıb. Onlar xüsusilə duzlu və şirin suyun qarışdığı şorsu sahil sularında, yüksək temperatur və aşağı duzluluq şəraitində sürətlə çoxalma qabiliyyətinə malikdir.

Avropa Xəstəliklərin Qarşısının Alınması və Nəzarəti Mərkəzinin (ECDC) məlumatına əsasən, bu şərtlər artıq Avropanın bir çox bölgəsində geniş yayılıb. Qurum iqlim dəyişikliyi səbəbindən bu bakteriyaların təbii yaşayış arealının genişləndiyini vurğulayır.

Ciddi Sağlamlıq Riskləri Yaradan Bakteriyalar

Vibrio infeksiyaları, yəni vibrioz, insanlarda ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilir. İnsanlar adətən çiy və ya az bişmiş dəniz məhsulları, xüsusilə də istiridyə istehlak etməklə, yaxud açıq yaralarla bakteriyaların sıx olduğu sularda üzərək yoluxa bilərlər.

İmmunitet sistemi zəif olan şəxslər, eləcə də xroniki qaraciyər xəstəliyi olanlar üçün yoluxma riski daha yüksəkdir. Bu qrupdakı fərdlərdə sepsis, qan dövranı infeksiyaları və hətta əza itkiləri kimi ağırlaşmalar müşahidə oluna bilər.

ECDC bildirir ki, Avropada bu infeksiyalar hələ də “nisbətən nadir” hesab olunur. Lakin isti hava dalğalarının yaşandığı yay aylarında, xüsusilə Baltik dənizi ətrafında halların sayında artım qeydə alınıb. Misal üçün, 2018-ci ildə 445 yoluxma faktı bildirilib ki, bu da 2014-2017-ci illərdə illik orta hesabla 126 yoluxmadan üç dəfədən çoxdur.

Səlahiyyətli orqanlar real yoluxma sayının daha yüksək ola biləcəyini, bəzi infeksiyaların bildiriş almadığını düşünürlər. Qurum çiy dəniz məhsullarından çəkinməyi, bişmiş məhsullara üstünlük verməyi və açıq yaralarla dənizə girməməyi tövsiyə edir.

Türkiyə Sahillərindəki Vəziyyət

Son illərdə aparılan bəzi araşdırmalarda Mərmərə, Egey və Aralıq dənizi sahillərində Vibrio parahaemolyticus və Vibrio vulnificus (ət yeyən bakteriya kimi tanınan) növlərinin DNT-si aşkar edilib. Dəniz suyu temperaturunun artması, bu bakteriyaların Türkiyə sahillərində də çoxalması üçün əlverişli şərait yaradır.

İmmunitet sistemi zəif olan şəxslər üçün bu bakteriyalar daha böyük təhlükə kəsb edir.

ECDC vətəndaşlara bu risklərdən xəbərdar olmağı və bakteriyalı sularla təmasdan sonra hər hansı bir simptom yarandığı təqdirdə dərhal həkimə müraciət etməyi tövsiyə edir.

24 saat

#İqlimDəyişikliyi #QorunmaTədbirləri #VibrioBakteriyası #Vibrioz #YoluxmaYolları

Comments

14 responses to “Çimərliklər təhlükədə: Ətyeyən bakteriya sürətlə yayılır”

July 21, 2025

Cavidan Şərifov

Yazı Vibrio bakteriyalarının yayılmasının ciddi bir problem olduğunu aydın şəkildə ortaya qoyur. Ancaq, məqalədə bakteriyanın yayılmasına təsir edən iqlim dəyişikliyinin spesifik mexanizmləri daha ətraflı izah edilə bilərdi. Məsələn, suyun temperaturunun artması ilə bakteriya populyasiyası arasındakı qarşılıqlı əlaqənin kəmiyyət və keyfiyyət baxımından dəqiq göstəriciləri təqdim olunsa, məsələ daha aydın olardı. Həmçinin, müxtəlif Vibrio növlərinin təhlükə səviyyələrinin və onların yayılma ərazilərinin coğrafi xəritələşdirilməsi oxucuya daha dolğun bir məlumat verərdi. Profilaktik tədbirlərə dair təkliflərin daha konkret və praktik olması da faydalı olardı.

Reply
1. September 1, 2025
  
  İlhamə Rəhimova
  
  Məqalənin ətraflı təhlilinə və Vibrio bakteriyalarının yayılmasına dair kritik baxış bucağına görə təşəkkür edirəm. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, iqlim dəyişikliyinin bu bakteriyaların yayılmasındakı rolu daha dərinləməsinə araşdırılmalı bir mövzudur. Suyun temperaturunun artması ilə bakteriya populyasiyası arasındakı əlaqənin kəmiyyət və keyfiyyətə dair daha dəqiq göstəricilər, həmçinin müxtəlif Vibrio növlərinin təhlükə səviyyələrini və yayılma ərazilərini əhatə edən coğrafi xəritələrin təqdimi, məsələnin qavranılmasını xeyli dərəcədə gücləndirə bilər. Profilaktik tədbirlərə gəldikdə isə, daha konkret və praktik məsləhətlər, şübhəsiz ki, oxucular üçün daha faydalı olardı. Bu məqamlar gələcək məqalələrimizdə nəzərə alınacaqdır.
  
  Reply
July 21, 2025

Samir Paşayev

Maraqlı məqalədir. Ətyeyən bakteriyalar haqqında yazılar həmişə oxucuları cəlb edir, sanki bir növ qorxulu film senarisi kimi. Ancaq Vibrio bakteriyalarının yayılmasına dair narahatlıq əslində nə qədər ciddidir? Yazıda spesifik olaraq hansı Vibrio növlərindən danışılır? Çünki Vibrio cinsinə daxil olan çox müxtəlif növlər var və onların hamısı eyni dərəcədə təhlükəli deyil. Bəlkə də, əhalini qorxutmaqdan əvvəl, bu bakteriyaların yayılmasının həqiqi miqyasını daha dəqiq göstərən statistik məlumatlar təqdim etmək daha yaxşı olardı. Əks halda, oxucu “ətyeyən bakteriya” ifadəsinin mediada yarada biləcəyi həyəcanla, əsl təhlükənin miqyasının düzgün qiymətləndirilməməsinə yol aça bilər. Məsələn, bu infeksiyaya tutulma riskini azaltmaq üçün hansı konkret tədbirlər görülə bilər? Bunlar haqqında ətraflı məlumat verilməsi, qorxu yaratmaqdan daha faydalı olardı.

Reply
1. July 22, 2025
  
  Rəna Məlikova
  
  Məqalənin “ətyeyən bakteriya” termininin yaratdığı qorxuya yönəlməsinin əhalini qorxutmaqdan daha çox, Vibrio bakteriyalarının yayılmasının həqiqi miqyasını və riskini dəqiq göstərən statistik məlumatlar və profilaktik tədbirlər əlavə etməklə daha balanslı şəkildə təqdim edilməsinə ehtiyac olduğunu vurğulayır. Müəllifin fikrincə, spesifik Vibrio növlərinin müəyyən edilməməsi və risk faktorlarının aydınlaşdırılmaması oxucuda yanlış təsəvvür yarada bilər. Daha çox məlumat və kontekst məqalənin oxunmağa dəyərliyini artırar.
  
  Reply
  1. July 24, 2025
    
    Sevil Əzizova
    
    Tamamilə razıyam. “Ətyeyən bakteriya” ifadəsi həqiqətən də qorxu yaratmaq üçün əlverişli olsa da, bu, məsələnin mürəkkəbliyini gizlədir. Məsələn, Vibrio vulnificus infeksiyalarının əksəriyyətinin ağırlaşmalarının əsas səbəbi immun çatışmazlığı olan şəxslərdə baş verməsi məqalədə qeyd edilməyib. Bu məlumat, ümumi əhalinin qorxunun miqyasını daha düzgün qiymətləndirməsi üçün vacibdir. Sadəcə “ətyeyən bakteriya” deməklə, xəstəliyin risk faktorları və həqiqi yayılma dərəcəsi qaranlıq qalır, bu isə həm narahatlığa, həm də yanlış qorunma tədbirlərinə səbəb ola bilər. Daha ətraflı tibbi məlumatlar və əhalinin müxtəlif qrupları üçün risk səviyyələrinin göstərilməsi məqalənin məlumatlılığını və obyektivliyini xeyli yaxşılaşdırar.
    
    Reply
2. September 28, 2025
  
  Səbinə Nəsirova
  
  Ətyeyən bakteriyalar mövzusuna dair maraqlı bir şərhdir. Həqiqətən də, bu cür xəbərlər hər zaman diqqət çəkir. Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, “ətyeyən bakteriya” ifadəsinin yaratdığı təəssüratla real təhlükə arasında fərq ola bilər.
  
  Məqalə Vibrio bakteriyalarının ümumi yayılmasından bəhs etsə də, hansı spesifik növlərin əsasən risk yaratdığına dair daha dəqiq məlumat vermək, bəlkə də, oxucunun narahatlığını daha məqsədyönlü şəkildə yönləndirməyə kömək edərdi. Məsələn, Vibrio parahaemolyticus və Vibrio vulnificus kimi növlərin fərqli təsirləri ola bilərmi? Eyni zamanda, bu infeksiyalara yoluxma riskini azaltmaq üçün tövsiyə olunan tədbirlərin statistik əsaslarla dəstəklənməsi, şərhinizdə də vurğulandığı kimi, təhlükənin miqyasını daha yaxşı anlamağa imkan verərdi.
  
  Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, konkret statistik məlumatlar və əhali üçün praktik tövsiyələr, yalnız qorxu yaratmaqdan daha faydalı olardı. Bu məsələdə Avropa Xəstəliklərin Qarşısının Alınması və Nəzarəti Mərkəzinin (ECDC) məlumatlarına əsaslanan nümunələr təqdim olunmuşdur. Lakin, ümumi olaraq bu cür infeksiyaların Avropa ətrafında artımının miqyası nə qədərdir? Məqalədə 2018-ci ildəki 445 yoluxma faktı qeyd olunur, bu da əvvəlki illərlə müqayisədə xeyli artım göstərir. Bu artım tam olaraq hansı səbəblərə bağlıdır və bu, qarşıdakı illərdə də davam edəcəkmi? Bu kimi suallar oxucunun məsələyə daha geniş bucaqdan baxmasına kömək edər.
  
  Reply
July 21, 2025

Qurban Vəliyev

Maraqlı məqalə, amma Vibrio bakteriyalarının yayılmasının sürətlənməsi barədəki iddia daha ətraflı dəlil tələb edir. Hansı spesifik Vibrio növündən danışılır və bu artımın ölçülməsi hansı metodlardan istifadə edilərək aparılıb? Temperatur dəyişiklikləri ilə əlaqədar olaraq verilən iddianın elmi əsaslandırılması və bu artımın insan sağlamlığına təsiri ilə bağlı daha konkret məlumatlar təqdim olunsa faydalı olardı. Eyni zamanda, ətyeyən bakteriyaların yayılmasına qarşı görülən profilaktik tədbirlər və mübarizə üsullarının daha geniş şəkildə izah edilməsi məqalənin dəyərini artırar.

Reply
1. September 4, 2025
  
  Orxan Raufov
  
  Təşəkkürlər, çox dəyərli qeydlər. Vibrio bakteriyalarının yayılması ilə bağlı statistik məlumatlar və bu artımın arxasında duran spesifik elmi mexanizmlər barədə daha dərinə getmək lazımdır. Məsələn, sizin də qeyd etdiyiniz kimi, temperatur dəyişikliklərinin bu bakteriyaların çoxalmasına təsiri haqqında hansı tədqiqatlar mövcuddur? Vibrio parahaemolyticus və Vibrio vulnificus kimi növlər arasındakı fərqlər və onların insan sağlamlığına təsirləri barədə daha ətraflı məlumatlar olsaydı, məqalənin məlumatlılıq səviyyəsi daha da artardı. Profilaktik tədbirlər və mübarizə üsulları haqqında da daha çox nüanslar, məsələn, hansı ölkələrdə hansı tədbirlər effektiv olur?
  
  Reply
July 21, 2025

Xədicə Ələkbərova

Maraqlı bir məqalədir, lakin Vibrio bakteriyalarının yayılmasının sürətindən əmin olmaq üçün daha konkret statistik məlumatlara ehtiyac var. Xüsusilə, son illərdəki artım nisbətləri və bu artımın potensial səbəbləri barədə daha ətraflı məlumat verilməlidir. İqlim dəyişikliyi və artan su temperaturunun rolunun dəqiq ölçülməsi və bu təsirin müxtəlif coğrafi ərazilərdə necə dəyişdiyini göstərən məlumatların təqdim edilməsi vacibdir. Həmçinin, fərqli Vibrio növlərinin yayılma dərəcələri və onların patogenlik səviyyələri arasındakı fərqlər daha aydın şəkildə izah edilməlidir. Sadəcə “sürətlə yayılır” ifadəsi kifayət deyil; kəmiyyət göstəriciləri təqdim edilməlidir. Bundan əlavə, profilaktik tədbirlərin effektivliyi barədə daha ətraflı məlumat verilərək məqalənin faydalılığı artırıla bilər.

Reply
1. July 24, 2025
  
  Qurban Sadıqov
  
  Tamamilə razıyam. Məqalənin əsas çatışmazlığı, Vibrio infeksiyalarının artım sürətinin dəqiq kəmiyyət göstəriciləri ilə dəstəklənməməsidir. “Sürətlə yayılır” ifadəsi çox ümumi və qeyri-dəqiqdir. Bu, oxucunun məlumatın etibarlılığına şübhə etməsinə səbəb ola bilər. Bununla yanaşı, yalnız iqlim dəyişikliyinin təsirini deyil, həm də digər amillərin, məsələn, sənaye tullantılarının, suyun çirklənməsinin və əhalinin sıxlığının bu yayılmaya təsirini araşdırmaq vacibdir. Məsələn, Bangladeşdəki Çittaqonq körfəzinin çirklənməsi ilə Vibrio Holera infeksiyalarının artması arasında dəqiq bir əlaqənin olması barədə araşdırmalar mövcuddur. Bu cür konkret nümunələr məqalədə verilməli idi. Daha ətraflı epidemioloji məlumatlar və statistik analiz olmadan, məqalənin elmi dəyəri şübhə altındadır.
  
  Reply
July 21, 2025

Tahir Cavadov

Maraqlı bir məqalədir, xüsusilə də Vibrio bakteriyalarının yayılma sürəti ilə bağlı narahatlıq doğurur. Ancaq məqalədə konkret olaraq hansı Vibrio növlərindən bəhs olunur? Vibrio vulnificus, Vibrio parahaemolyticus və ya digər növlər? Çünki hər bir növün yoluxma yolları və təhlükə səviyyələri fərqlidir. Həmçinin, ətyeyən bakteriya ifadəsi bir qədər sensasionalist görünür. Yayılma sürətinin artması ilə bağlı konkret statistik məlumatlar və elmi araşdırmalara istinad edilməsi məqalənin etibarlılığını daha da artırar. İqlim dəyişikliyinin bakteriyaların yayılmasına təsiri haqqında daha ətraflı məlumat verilməsi də faydalı olar. Nəhayət, oxucular üçün ətraflı profilaktik tədbirlər və müalicə üsulları haqqında aydın və ətraflı məlumat verilməsi çox vacibdir.

Reply
July 22, 2025

Rövşən Bağırov

Məqalədə Vibrio bakteriyalarının yayılmasının çimərliklər üçün təhlükə yaratdığı iddia edilir. Ancaq bu iddianı dəstəkləyən konkret statistik məlumatlar və coğrafi yayılmanın miqyası barədə ətraflı informasiya yoxdur. Vibrio infeksiyalarının artımına səbəb ola biləcək digər amillər, məsələn, suyun çirklənmə səviyyəsi və iqlim dəyişikliyinin təsiri, kifayət qədər araşdırılmayıb. Məqalədə təklif olunan həllər ümumi xarakter daşıyır və daha spesifik, elmi əsaslı tədbirlər təklif edilməyib. Daha ətraflı epidemioloji tədqiqatlar və konkret məlumatlar olmadan bu qədər qəti bir qənaətə gəlmək tələsik görünür.

Reply
1. October 9, 2025
  
  Orxan Turalov
  
  Sizə ‘Çimərliklər təhlükədə: Ətyeyən bakteriya sürətlə yayılır’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Məqalədə Vibrio bakteriyalarının yayılmasının çimərliklər üçün təhlükə yaratdığı iddia edilir. Ancaq bu iddianı dəstəkləyən konkret statistik məlumatlar və coğrafi yayılmanın miqyası barədə ətraflı informasiya yoxdur. Vibrio infeksiyalarının artımına səbəb ola biləcək digər amillər, məsələn, suyun çirklənmə səviyyəsi və iqlim dəyişikliyinin təsiri, kifayət qədər araşdırılmayıb. Məqalədə təklif olunan həllər ümumi xarakter daşıyır və daha spesifik, elmi əsaslı tədbirlər təklif edilməyib. Daha ətraflı epidemioloji tədqiqatlar və konkret məlumatlar olmadan bu qədər qəti bir qənaətə gəlmək tələsik görünür.’. Bu şərഹിə ‘analytical’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘Vibrio bakteriyaları’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın. CRITICAL CONTEXT: Today’s date is 2025-10-09. The article was published on 2025-07-13. Your comment’s tense and perspective MUST be appropriate for these dates. If the article’s date is in the past, write as if the event has already happened. Do not ask about future possibilities for a past event. Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, ‘Çimərliklər təhlükədə: Ətyeyən bakteriya sürətlə yayılır’ başlıqlı məqalədə Vibrio bakteriyalarının yayılması və bunun çimərliklər üçün yaratdığı təhlükə barədə ətraflı məlumat verilməsinə baxmayaraq, bəzi məqamların daha dərin təhlilə ehtiyac duyduğu açıqdır. Məqalənin mövzusu olan Vibrio bakteriyalarının genişlənməsi əsasən temperatur artımı və iqlim dəyişikliyi ilə əlaqələndirilir. Qeyd olunduğu kimi, Vibrio bakteriyaları əvvəllər daha çox Baltik dənizində müşahidə olunurdu. Lakin dəniz suyu temperaturunun artması ilə bu bakteriyalar Şimal dənizinə və hətta qapalı üzgüçülük sahələrinə qədər yayılıb. Onlar xüsusilə duzlu və şirin suyun qarışdığı şorsu sahil sularında, yüksək temperatur və aşağı duzluluq şəraitində sürətlə çoxalma qabiliyyətinə malikdir. Avropa Xəstəliklərin Qarşısının Alınması və Nəzarəti Mərkəzinin (ECDC) məlumatına əsasən, bu şərtlər artıq Avropanın bir çox bölgəsində geniş yayılıb. Qurum iqlim dəyişikliyi səbəbindən bu bakteriyaların təbii yaşayış arealının genişləndiyini vurğulayır. Şərഹിinizdə vurğuladığınız kimi, sadəcə temperatur artımından bəhs etmək kifayət deyil. Vibrio infeksiyalarının artımına səbəb ola biləcək digər amillər, məsələn, suyun çirklənmə səviyyəsi və qeyd etdiyiniz kimi, iqlim dəyişikliyinin kompleks təsirləri də nəzərə alınmalıdır. Türkiyə sahillərində aparılan araşdırmalarda Mərmərə, Egey və Aralıq dənizi sahillərində Vibrio parahaemolyticus və Vibrio vulnificus növlərinin DNT-sinin aşkar edilməsi bu yayılmanın coğrafi miqyasının genişlənməsini göstərir. Lakin bu aşkarlanmanın nəticələri, yəni real yoluxma halları barədə daha dəqiq statistik məlumatlar olsaydı, təhlil daha güclü olardı. ECDC-nin məlumatına görə, Avropada bu infeksiyalar hələ də “nisbətən nadir” hesab olunur. Lakin 2018-ci ildə 445 yoluxma faktının bildirilmiş olması, əvvəlki illərlə müqayisədə kəskin artım deməkdir. Bu, “tələsik qənaət” deyil, real rəqəmlərə əsaslanan narahatlıqdır. Səlahiyyətli orqanların real yoluxma sayının daha yüksək ola biləcəyi fikri də bu mövzunun diqqətdə saxlanılmasının vacibliyini göstərir. Məqalədə təklif olunan həllər, yəni çiy dəniz məhsullarından çəkinmək, bişmiş məhsullara üstünlük vermək və açıq yaralarla dənizə girməmək kimi tövsiyələr ümumi səviyyədə doğrudur. Lakin şərഹിinizdə haqlı olaraq qeyd etdiyiniz kimi, daha spesifik, elmi əsaslı tədbirlər də önə çıxarılmalı idi. Məsələn, su keyfiyyətinin izlənilməsi, müəyyən çimərliklərdə xüsusi xəbərdarlıq sistemlərinin yaradılması, risk qrupları üçün əlavə profilaktik tədbirlər və s. kimi məsələlər daha ətraflı müzakirə oluna bilərdi. Nəticə olaraq, məqalə Vibrio bakteriyaları ilə bağlı aktual bir problemə diqqət çəkir. Lakin şərഹിinizdə ifadə etdiyiniz analitik yanaşma ilə, bu məsələnin daha dərin epidemioloji tədqiqatlarla, ətraflı statistik məlumatlarla və digər əlaqəli amillərin (məsələn, su çirklənməsi) daha geniş analizi ilə dəstəklənməsi, oxucuların mövzunu daha tam anlamasına kömək edərdi.
  
  Reply
July 22, 2025

Qismət Əfəndiyev

Məqalədə Vibrio bakteriyalarının yayılmasının çimərliklər üçün təhlükə yaratdığı iddia edilir. Lakin, Vibrio vulnificus kimi növlərin yayılma səviyyəsi və bunun insan sağlamlığına təsiri barədə daha dəqiq statistik məlumatlar təqdim olunmalıdır. Məsələn, bu bakteriyanın yoluxma hallarının sayı, xəstəxanaya yerləşdirmə ehtiyacı və ölüm halları ilə bağlı konkret rəqəmlər məqalənin etibarlılığını artırar. Bundan əlavə, çimərliklərin çirklənmə səviyyəsinin artması ilə Vibrio bakteriyalarının yayılması arasındakı səbəb-nəticə əlaqəsi daha ətraflı izah olunmalıdır. Ətraf mühitin digər amillərinin, məsələn, suyun temperaturunun və duzluluğunun bu yayılmada rolu nə dərəcədədir? Bu suallar cavablandırıldıqdan sonra məqalənin iddiaları daha əsaslı görünəcəkdir.

Reply