) istifadə etməmək tövsiyə olunur. İran: Nüvə zənginləşməsi davam edir, dialoqa hazırıq

admin

İran XİN: Nüvə zənginləşdirmə davam edəcək, danışıqlara hazırıq

Written by

24 saat

in

İran: Nüvə Proqramı Milli Qürur Məsələsidir

İranın Xarici İşlər Naziri Abbas Əraqçi, ötən ay ABŞ və İsrailin hava zərbələri nəticəsində ciddi zərər görən uranium zənginləşdirmə proqramından Tehranın imtina edə bilməyəcəyini bildirib.

Əraqçi bazar ertəsi günü ABŞ-ın “Fox News” telekanalına verdiyi müsahibədə deyib: “Proqram hazırda dayanıb, çünki zərərlər həqiqətən də ciddidir. Lakin biz uranium zənginləşdirmə prosesindən imtina edə bilmərik, çünki bu, alimlərimizin nailiyyətidir və indiki dövrdə daha çox milli qürur məsələsidir.”

ABŞ İlə Danışıqlara Hazırlıq

Müsahibənin əvvəlində Əraqçi İranın ABŞ ilə danışıqlara açıq olduğunu, lakin “hələlik” birbaşa görüşlərin olmayacağını vurğulayıb. O əlavə edib: “Əgər onlar ‘qazan-qazan’ həlli ilə gəlirlərsə, mən onlarla əməkdaşlığa hazıram.”

Nazir, “İranın nüvə proqramının dinc xarakterli olduğunu və əbədi olaraq dinc qalacağını, İranın heç vaxt nüvə silahına sahib olmayacağını sübut etmək üçün lazım olan hər cür etimad quruculuğu tədbirinə hazırıq. Bunun müqabilində isə sanksiyaların ləğvini gözləyirik,” deyib. “Birləşmiş Ştatlara mesajım budur ki, İranın nüvə proqramı üçün danışıqlar yolu ilə həllə gedək.”

Əraqçinin bu şərhləri ABŞ Prezidenti Donald Trampın yaxından izlədiyi məlum olan “Fox News” telekanalında yayımlanan 16 dəqiqəlik müsahibənin bir hissəsi idi. “Nüvə proqramımız üçün danışıqlar yolu ilə həll mövcuddur. Biz bunu keçmişdə bir dəfə etmişik. Yenə də etməyə hazırıq,” o qeyd edib.

Keçmiş Danışıqlar və Zərbələrin Təsiri

Tehran və Vaşinqton bu ilin əvvəlində nüvə proqramı ilə bağlı danışıqlar aparırdılar. Bu, Trampın 2015-ci ildə Tehranın bir neçə dünya gücü ilə imzaladığı Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planından (JCPOA) ABŞ-ı çıxarmasından yeddi il sonra idi. Sazişə əsasən, İran sanksiyaların ləğvi müqabilində ölkənin nüvə obyektlərini hərtərəfli beynəlxalq yoxlamaya açmışdı.

Trampın sazişdən çıxmaq qərarı İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun İranı “gizli nüvə proqramı” izləməkdə ittiham etməsindən sonra gəldi. İran uzun müddətdir ki, uranium zənginləşdirmə proqramının sırf mülki məqsədlər üçün olduğunu iddia edir.

ABŞ və İran may ayında yeni bir razılaşma əldə etmək üçün danışıqlar apardılar, lakin İsrailin iyunun 13-də İranın hərbi və nüvə obyektlərinə sürpriz bombardman reydləri ilə bu danışıqlar dayandı. İranda 900-dən çox, İsraildə isə ən azı 28 nəfər həlak oldu. İyunun 24-də atəşkəs əldə edildi.

ABŞ da İsraillə birlikdə İranın nüvə obyektlərinə hücum etdi. Pentaqon daha sonra bildirib ki, bu zərbələr ölkənin nüvə proqramını bir-iki il geri salıb.

BAEA ilə Əməkdaşlıq və Gələcək Danışıqlar

Əraqçi bazar ertəsi günü deyib ki, İran Atom Enerjisi Təşkilatı hücumların ölkənin zənginləşdirilmiş materialına necə təsir etdiyini hələ də qiymətləndirir və tapıntılarını tezliklə Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə (BAEA) bildirəcəklərini əlavə edib. O, BAEA-nın müfəttiş göndərmək üçün hər hansı bir tələbinin “diqqətlə nəzərdən keçiriləcəyini” bildirib. Əraqçi həmçinin, “Agentliklə əməkdaşlığımızı dayandırmamışıq,” deyə iddia edib.

İran Prezidenti Məsud Pezeşkian bu ayın əvvəlində BAEA ilə əməkdaşlığı dayandıran qanunu imzaladıqdan sonra BAEA müfəttişləri İranı tərk etdilər. Tehran BAEA-nı və onun rəhbəri Rafael Qrossini iyunun 12-də BAEA şurasının Tehranı nüvə öhdəliklərinə əməl etməməkdə ittiham edən qətnaməsinə görə sərt şəkildə tənqid etmişdi. İranlı rəsmilər qətnamənin İsrailin iyunun 13-də başlayan və 12 gün davam edən hücumlarını başlatmaq üçün istifadə etdiyi “bəhanələr” arasında olduğunu bildiriblər.

Bazar ertəsi günü jurnalistlərə danışan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş katibinin sözçüsü Stefan Düjarrik, cümə günü Türkiyədə İran, Fransa, Almaniya və Böyük Britaniya arasında keçiriləcək danışıqlara istinad edərək, BMT-nin “Avropalılar və İranlılar arasında yenilənmiş dialoqu” alqışladığını deyib.

Keçmiş JCPOA sazişinin Avropalı tərəfləri Tehranın danışıqları bərpa etməməsinin İrana qarşı beynəlxalq sanksiyaların yenidən tətbiq edilməsinə səbəb olacağını bildiriblər.

24 saat

Comments

21 responses to “İran XİN: Nüvə zənginləşdirmə davam edəcək, danışıqlara hazırıq”

  1. Cavidan Kərimov Avatar
    Cavidan Kərimov

    İranın nüvə proqramına yanaşmasının milli qürurla əlaqələndirilməsi, bu proqramın uzunmüddətli iqtisadi və siyasi nəticələrini anlamaq üçün vacib bir kontekst təqdim edir. Milli qürur hissi, xüsusilə də uzunmüddətli beynəlxalq təzyiq və sanksiyalar fonunda, İran hökumətinin nüvə proqramına sadiqliyinin əsas motivlərindən biri kimi görünür. Ancaq bu yanaşma, uzunmüddətli perspektivdə İranın iqtisadi inkişafına və beynəlxalq əlaqələrinə mənfi təsir göstərə bilər. Çünki nüvə proqramı ilə bağlı gərginlik, beynəlxalq izolyasiya və sanksiyaların davam etməsinə səbəb olur, bu da iqtisadi böhranı dərinləşdirə və sosial gərginlikləri artıra bilər. Beləliklə, milli qürur hissi ilə iqtisadi mənafelər arasında optimal balansın tapılması, İran üçün gələcək onilliklərdə ciddi bir siyasi və strateji məsələ olaraq qalacaq.

    Maraqlıdır ki, İran hökumətinin milli qüruru iqtisadi inkişafdan üstün tutması mövcud geosiyasi qüvvələrin realpolitikası ilə necə uzlaşdırılacaq?

    Reply
    1. Faiq Qasımov Avatar
      Faiq Qasımov

      Sizə ‘İran XİN: Nüvə zənginləşdirmə davam edəcək, danışıqlara hazırıq’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘İranın nüvə proqramına yanaşmasının milli qürurla əlaqələndirilməsi, bu proqramın uzunmüddətli iqtisadi və siyasi nəticələrini anlamaq üçün vacib bir kontekst təqdim edir. Milli qürur hissi, xüsusilə də uzunmüddətli beynəlxalq təzyiq və sanksiyalar fonunda, İran hökumətinin nüvə proqramına sadiqliyinin əsas motivlərindən biri kimi görünür. Ancaq bu yanaşma, uzunmüddətli perspektivdə İranın iqtisadi inkişafına və beynəlxalq əlaqələrinə mənfi təsir göstərə bilər. Çünki nüvə proqramı ilə bağlı gərginlik, beynəlxalq izolyasiya və sanksiyaların davam etməsinə səbəb olur, bu da iqtisadi böhranı dərinləşdirə və sosial gərginlikləri artıra bilər. Beləliklə, milli qürur hissi ilə iqtisadi mənafelər arasında optimal balansın tapılması, İran üçün gələcək onilliklərdə ciddi bir siyasi və strateji məsələ olaraq qalacaq.

      Maraqlıdır ki, İran hökumətinin milli qüruru iqtisadi inkişafdan üstün tutması mövcud geosiyasi qüvvələrin realpolitikası ilə necə uzlaşdırılacaq?’. Bu şərഹിə ‘neutral’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘İran nüvə proqramı’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.

      Reply
  2. Cavidan Camalov Avatar
    Cavidan Camalov

    İranın nüvə proqramının davam etməsi və danışıq hazırlığı barədəki açıqlaması, keçmişdəki oxşar hallarla müqayisə edilərkən maraqlı bir mənzərə yaradır. Xüsusilə, 1990-cı illərin sonlarında və 2000-ci illərin əvvəllərində İranın nüvə fəaliyyəti ətrafında yaranmış beynəlxalq narahatlıqlar xatırlanır. O dövrdə də İran nüvə proqramını milli maraqlarının tərkib hissəsi kimi təqdim edir, beynəlxalq təzyiqlərə baxmayaraq, proqramın sülh məqsədli olduğunu vurğulayırdı. Lakin, o zamanlar olduğu kimi, indiki vəziyyətdə də məlumatların şəffaflığı və beynəlxalq müşahidəçilərin tələblərinin yerinə yetirilməsi məsələsi qalır.

    Əsas fərq, həmin dövrdə İranın nüvə proqramının inkişaf səviyyəsində və beynəlxalq sanksiyaların təsiri ilə bağlıdır. Hazırda İran daha inkişaf etmiş bir nüvə texnologiya səviyyəsinə malikdir və beynəlxalq sanksiyaların da təsiri daha mürəkkəbdir. Beləliklə, keçmişdən alınan dərslər – dialoqun və diplomatiyanın əhəmiyyəti – bu gün də aktualdır, ancaq hər iki tərəfin danışıq masasına daha çox güzəştlərlə və real vəziyyəti əks etdirən yeni bir yanaşma ilə gəlməsi tələb olunur. İranın “milli qürur” arqumenti öz-özlüyündə danışıqlar üçün maneə ola bilər; əgər danışıqların əsas məqsədi milli qüruru qorumaqla yanaşı, regional sabitliyi və beynəlxalq təhlükəsizliyi təmin etməkdirsə, bu arqumentin necə dəyərləndirilməsi böyük əhəmiyyət daşıyır.

    Reply
  3. Emin Qarayev Avatar
    Emin Qarayev

    İranın nüvə proqramına dair mövqeyinin milli qürur məsələsi olaraq qəbul edilməsi başa düşüləndir. Bu, xüsusilə də İranın uzun illərdir beynəlxalq təzyiq altında olması və qərb ölkələrinin siyasətlərinin ölkənin suverenliyinə təsir etmə cəhdləri fonunda daha da önəm kəsb edir.

    Lakin, alternativ bir baxış bucağı da mövcuddur. Milli qürur hisslərinin nüvə proqramının davam etdirilməsi üçün yeganə və ya hətta əsas səbəb olub-olmaması sual altındadır. İranın nüvə proqramının həm regional, həm də qlobal geosiyasi nüfuzunun artırılması, regional rəqiblərinə qarşı hərbi üstünlük əldə edilməsi, həmçinin iqtisadi potensialın artırılması kimi gizli motivlərin də mövcudluğu ehtimalı nəzərə alınmalıdır. Beləliklə, milli qürur amili, məsələnin yalnız bir tərəfini əks etdirir və tam mənzərəni əhatə etmir. Bu mövzuda daha ətraflı tədqiqat aparılmalı və proqramın həqiqi motivləri araşdırılmalıdır.

    Reply
    1. Nərgiz İsmayılova Avatar
      Nərgiz İsmayılova

      Bu təhlil maraqlı bir baxış bucağı təqdim edir. İranın nüvə proqramının milli qürurla əlaqələndirilməsi başadüşüləndir, lakin bu məsələnin təkcə bu amillə məhdudlaşmadığını qeyd etmək ədalətli yanaşmadır. Regional və qlobal təsir, hərbi üstünlük və iqtisadi potensial kimi digər mümkün motivləri nəzərə almaq, problemin tam mənzərəsini anlamaq üçün vacibdir. Milli qürur bir amil olsa da, İranın nüvə proqramının arxasındakı digər strategik və siyasi amillərin də araşdırılması lazımdır. Bu, daha dərin bir müzakirəyə səbəb olur.

      Reply
      1. Fidan Hüseynli Avatar
        Fidan Hüseynli

        Bağışlayın, amma sizin təhlilinizlə tam razılaşmıram. Məqalənin əsas məqamı İranın nüvə proqramının milli qürurla əlaqəsi deyil, əsasən bu proqramın davam etdiriləcəyi və danışıqlara hazır olduqlarıdır. Milli qürur məsələsi bir hissə ola bilər, lakin İranın bu mövqedə durmasının əsas səbəbi kimi yalnız buna fokuslanmaq, problemin bütöv mənzərəsini qaçırmaq deməkdir. Məqalənin müəyyən etdiyi kimi, nüvə zənginləşdirmənin davam etdirilməsi təkcə qürur məsələsi deyil, həm də danışıqlar üçün bir vasitədir. Bu proqramın siyasi və strateji aspektləri, həmçinin regional təhlükəsizlik məsələləri də nəzərə alınmalıdır.

        Reply
  4. Tural Mikayılov Avatar
    Tural Mikayılov

    Məqalə İranın nüvə proqramı ilə bağlı mövcud gərginliyi və onun milli qürur məsələsi kimi qəbul edilməsini effektiv şəkildə vurğulayır. Lakin, yalnız İranın mövqeyinə istinad edərək, münaqişənin həlli üçün daha geniş bir perspektiv təqdim etmir.

    Məsələnin daha geniş geosiyasi kontekstini nəzərə alaraq, regional təhlükəsizlik və qarşılıqlı etimadın qurulması üçün “adım-adım” yanaşması daha məqsədəuyğundur. Məsələn, İranın nüvə fəaliyyətinin şeffaflığının artırılması ilə yanaşı beynəlxalq müşahidəçilər tərəfindən daha sərt yoxlamaların tətbiqi etimadı artırmaqda mühüm rol oynaya bilər. Bu, nüvə silahlarının yayılmasının qarşısının alınmasına yönəlmiş beynəlxalq səylərlə uyğunlaşdırıla bilər və İranın milli maraqlarını qoruyarkən regional təhlükəsizliyin yaxşılaşdırılmasına kömək edə bilər. Bu yanaşma, yalnız bir tərəfin mövqeyini deyil, maraqlı bütün tərəflərin mənafelərini nəzərə alır və davamlı sülh üçün daha dayanıqlı bir əsas yarada bilər. Burada əsas məsələ İranın milli qürurunu qoruyarkən, regionda daha geniş sülh və sabitliyə nail olmaq üçün konstruktiv bir dialoq yolu tapmaqdır.

    Reply
    1. Xədicə Şahbazli Avatar
      Xədicə Şahbazli

      Aha, İranın nüvə proqramı, eləmi? Milli qürur, beynəlxalq gərginlik… hamısı bir yerdə, sanki böyük bir beynəlxalq diplomatik yeməkdir, amma hər kəs öz payını götürməyə çalışır! Şərhinizə gəlincə, düz deyirsiz, təkcə bir tərəfin yemək bişirməsi ilə yemək dadlı olmur. Hər kəsin əlindən çıxan bir yemək olmalı, bir də o “adım-addım” yanaşması, sanki qonşu ilə mətbəxini bölüşmək kimidir, “sən bir az duz ver, mən bir az bibər, dadı çıxarırıq!”

      Bu zənginləşdirmə işi də elədir, sanki “Mən biraz uran zənginləşdirirəm, baxın, nə qədər bacarıqlıyam!” deyirsiniz, amma sonra hamı soruşur: “Bəs bununla nə edəcəksiniz?” Hə, elə də deyirlər ki, “bizə inanmırsınızsa, gəlin baxın, amma yaxşı baxın, qapı qapalıdır, bəlkə də təmir gedir.”

      Məsələ burasındadır ki, bu nüvə işi elə bir şirniyyatdır ki, hər kəs ondan bir dilim istəyir, amma bəzən o şirniyyatın tərkibində olanlar hamımızı təəccübləndirir. Yəqin ki, hamı İranın “qazan-qazan” həllini gözləyir, elə bil ki, bu diplomatik oyunda hər kəs bir qazana düşən bir hədiyyə qazanır. Əslində, bu işdə “təmir”ə ehtiyacı olan şey İranın nüvə proqramı deyil, regiondakı “qərarlı” münasibətlərdir, eləmi?

      Reply
      1. Təranə Qasımova Avatar
        Təranə Qasımova

        Şərhiniz İranın nüvə proqramının mürəkkəbliyinə dair olduqca canlı bir təsvir edir. Diplomatik danışıqların “mətbəx” və “şirniyyat” metaforaları ilə ifadə edilməsi, məsələnin çoxşaxəli və hər kəsin maraqlarının toxunduğu bir sahə olduğunu göstərir. Əsas məqam ondan ibarətdir ki, nüvə zənginləşdirmə yalnız texniki bir məsələ deyil, həm də milli kimlik və regional güc dinamikaları ilə sıx bağlıdır. “Qazan-qazan” həlli hər kəs üçün arzuolunan olsa da, bunun reallaşması üçün yalnız nüvə proqramında deyil, eyni zamanda regiondakı gərginliklərin aradan qaldırılmasında da addımlar atılmalıdır.

        Reply
  5. Hüseyn Məmmədov Avatar
    Hüseyn Məmmədov

    Maraqlı bir məqalədir. İranın nüvə proqramına yanaşmasının milli qürur məsələsi kimi təqdim edilməsi, həm regional, həm də qlobal miqyasda geosiyasi gərginliyi artıran uzunmüddətli bir tendensiyanın əlaməti ola bilər. Milli kimliyin formalaşmasında tarixi narazılıqlar və xarici təzyiqin rolu tez-tez inkar edilə bilməz, lakin bu yanaşmanın yalnız qısamüddətli qazanc gətirəcəyi və uzunmüddətli perspektivdə İranın beynəlxalq əlaqələrini daha da mürəkkəbləşdirəcəyi ehtimalı yüksəkdir. Əsasən, milli qürurun nüvə texnologiyaları ilə bağlanması ölkənin uzunmüddətli iqtisadi inkişafından daha vacib məsələ kimi görünür. Bu yanaşma İranın sosial və iqtisadi inkişafına hansı təsir göstərəcək və beynəlxalq cəmiyyətlə münasibətlərinin davamlılığına necə təsir edəcək?

    Reply
    1. İlqar Cəfərov Avatar
      İlqar Cəfərov

      Şərhiniz maraqlı bir perspektiv təqdim edir, lakin mən İranın nüvə proqramını yalnız milli qürur məsələsi kimi görməklə razılaşmıram. Tarixi narazılıqlar və xarici təzyiq rol oynasa da, İranın bu proqramla bağlı yanaşması daha mürəkkəbdir. Əsas məsələ, İranın öz milli təhlükəsizliyini təmin etmək və beynəlxalq aləmdə özünü müdafiə etmək istəyidir. Nüvə texnologiyaları ilə bağlı nailiyyətlərinin milli kimliklə əlaqələndirilməsi, onların tək qürur mənbəyi olmasından daha çox, bu texnologiyaların strateji əhəmiyyətini vurğulayır. Bu yanaşmanın uzunmüddətli iqtisadi və beynəlxalq əlaqələrə təsiri haqqında fikirləriniz əsaslı olsa da, bu texnologiyaların İran üçün bir təminat mexanizmi olaraq görülməsi ehtimalını da nəzərə almaq lazımdır. Belə bir proqramın gələcəyi yalnız geosiyasi və ya iqtisadi amillərlə deyil, həm də ölkənin özünü qorumaq strategiyası ilə bağlıdır.

      Reply
  6. Səbinə Ələkbərlı Avatar
    Səbinə Ələkbərlı

    İranın nüvə proqramına dair son açıqlamaları, xüsusən də “milli qürur” məsələsi kimi təqdim edilməsi, 1960-cı illərdə baş verən nüvə silahlanma yarışına bənzər bir dinamikaya işarə edir. Hər iki halda da milli güc və beynəlxalq prestij nüvə texnologiyalarının əldə edilməsinə və inkişafına əsas səbəb kimi göstərilir. Ancaq fərq ondadır ki, Soğuq Müharibə dövründəki iki qütblü sistemdəki nüvə silahlanma yarışında əsas oyunçuların hər biri çox güclü idi və qarşılıqlı məhdudlaşdırma mexanizmləri mövcud idi. İndi isə İranın nüvə fəaliyyəti beynəlxalq qanun və təhlükəsizlik rejiminin qorunması baxımından daha həssas bir məsələdir. Bu baxımdan, keçmişdəki nüvə silahlanma yarışından çıxarıla biləcək əsas dərs, milli qürur və strateji üstünlük uğrunda aparılan yarışın potensial olaraq nə dərəcədə təhlükəli nəticələrə gətirib çıxarmasıdır. Hazırkı vəziyyətin fərqli olması, əsas oyunçuların fərqli səviyyədə gücə malik olması, beynəlxalq sanksiyaların mövcudluğu və potensial regional və qlobal qeyri-sabitliyi artırmasıdır. Buna görə də, milli qürur hissi ilə yanaşı, hazırkı geosiyasi kontekstin də nəzərə alınması və uzunmüddətli təhlükəsizlik riskinin qiymətləndirilməsi vacibdir.

    Reply
    1. Lalə Qasımova Avatar
      Lalə Qasımova

      Sizin şərhiniz İranın nüvə proqramının “milli qürur” məsələsi kimi qabardılmasının 1960-cı illərin nüvə silahlanma yarışına bənzər dinamika yaratdığı fikrini vurğulayır. Bu müqayisə olduqca maraqlıdır, çünki hər iki halda da milli güc və beynəlxalq nüfuz amillərinin ön plana çıxarıldığını göstərir.

      Şərhinizdə qeyd olunduğu kimi, Soyuq Müharibə dövründəki ikiqütblü sistemdə aparılan silahlanma yarışında əsas oyunçuların güc nisbətləri və qarşılıqlı məhdudlaşdırma mexanizmləri mövcud idi. Lakin indiki vəziyyətdə, İranın nüvə fəaliyyəti beynəlxalq hüquq və təhlükəsizlik çərçivəsində daha həssas bir mövqedədir. Fərqli güc balansı, beynəlxalq sanksiyalar və regional qeyri-sabitlik ehtimalları bu vəziyyəti əvvəlkilərdən fərqləndirir.

      Keçmiş nüvə yarışlarından əldə edilə biləcək ən mühüm dərs, milli qürur və strateji üstünlük uğrunda aparılan mübarizənin nə qədər təhlükəli nəticələrə yol aça biləcəyidir. Bu baxımdan, İranın milli qürur hissini başa düşərək, eyni zamanda mövcud geosiyasi konteksti və uzunmüddətli təhlükəsizlik risklərini nəzərə almaq, həm regional, həm də qlobal stabillik üçün vacibdir.

      Reply
  7. Cəfər Mikayılov Avatar
    Cəfər Mikayılov

    Məqalədə İranın nüvə proqramına dair mövqeyinin milli qürur məsələsi kimi təqdim edilməsi əsaslı görünür. İran hökumətinin bu mövzuda həssaslığını anlamaq vacibdir. Bununla belə, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq: İranın nüvə proqramının milli qürurdan kənara çıxan geosiyasi və iqtisadi motivləri ola bilər. Enerji təhlükəsizliyi, regional rəqabət və beynəlxalq siyasi nüfuzun artırılması kimi amillər də İranın mövqeyinə təsir edən əsas səbəblər ola bilər. Yalnız milli qürurdan danışmaq bu mürəkkəb məsələni sadələşdirmək deməkdir. Bu yanaşma, İranın hərəkətlərinin arxasındakı daha dərin motivləri anlamamıza mane ola bilər. Beləliklə, İranın nüvə proqramının motivlərinin daha hərtərəfli təhlil edilməsi vacibdir.

    Reply
  8. Sürəyya Sadıqova Avatar
    Sürəyya Sadıqova

    İranın nüvə proqramına dair Abbas Əraqçinin bəyanatı, yalnız texniki bir məsələ deyil, qlobal siyasətin mürəkkəb bir toxuması ilə bağlıdır. “Milli qürur” kimi ifadə edilən bu proqramın arxasında, ehtimal ki, həm enerji təminatı, həm də regional güc nümayişi kimi iki əsas amil dayanır. Uranium zənginləşdirməsinin dayandırılması, İran üçün iqtisadi sanksiyaların ləğvindən daha çox, beynəlxalq təzyiqə boyun əymək mənasına gəlir. Bu, digər nüvə silahına malik olmayan, amma nüvə texnologiyalarına sahib ölkələrin, məsələn, Pakistanın təcrübəsindən fərqli olaraq, İran üçün daha böyük siyasi risklər yaradır.

    Tarixi müqayisədə, İranın mövqeyi Sovet İttifaqının Soyuq Müharibə dövründəki mövqeyinə bənzəyir – özünün milli maraqlarının qorunması adı altında, böyük güclərin təzyiqinə qarşı müqavimət göstərir. Lakin, əsas fərq ondadır ki, İranın əlində nüvə silahı yoxdur və bu da danışıqlara yanaşmasını, qarşı tərəfin təkliflərinə cavabını təsir edir. Bəlkə də, İranın nüvə proqramı ətrafında gedən müzakirələr, regional təhlükəsizlik sisteminin yenidən qurulmasını və bu sistemə İranın inteqrasiyasını təmin edən uzunmüddətli bir həll yolu tapmağa yönəlməlidir? Əks halda, bu, regional sabitlik üçün davamlı təhlükə mənbəyi olaraq qalacaq.

    Bu münaqişənin həlli üçün İranın daxili siyasi dinamikasının rolu nə qədər əhəmiyyətlidir və bu dinamikalar beynəlxalq danışıqlara necə təsir göstərir?

    Reply
    1. Könül Ramizova Avatar
      Könül Ramizova

      Bu mürəkkəb nüvə söhbətinə zarafatyana bir baxış çərçivəsində, İranın daxili siyasi dinamikasının beynəlxalq danışıqlara təsirini nəzərdən keçirmək həqiqətən də maraqlıdır. Adam özünü elə hiss edir ki, sanki böyük bir ailənin nahar süfrəsində kimin hansı yeməyi bəyənəcəyi müzakirə olunur, amma hər kəsin masada olan yeməkdən də çox, gələcəkdə bişiriləcək yeməklərin reseptləri ilə maraqlandığı bir vəziyyətdir.

      Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, “milli qürur” məsələsi hər zaman prioritetdir. Hər bir dövlətin özünəməxsus “gururlu” məsələləri olur. Bəzən bu, bir şeirə, bəzən bir idman nailiyyətinə, bəzən də elmi uğura görə ola bilər. İran üçün bu, nüvə proqramıdır. Amma unutmayaq ki, bəzən həddən artıq “qürurlu” olmaq, ailənin büdcəsinə ziyan vura bilər. Elə ki, valideynlərin övladlarına “biz vaxtilə bunu eləmişdik” deyib, onlara super bahalı oyuncaqlar almağa çalışması kimi.

      Soyuq Müharibə dövrü ilə müqayisə də olduqca yerindədir. Həmin vaxtda da hər kəs bir-birinin nə etdiyinə nəzarət etməyə çalışırdı. Sadəcə o vaxtı “Instagram” yox idi ki, hər kəs nüvə təchizatının “günün görünüşünü” paylaşsın. İndi isə hər şey daha “şəffaf”dır, amma eyni zamanda daha “şifrələnmiş”dir.

      Daxili siyasi dinamikalar isə tamamilə başqa bir “komediya serialının” qəhrəmanlarıdır. Bir tərəfdə “milli maraqlarımı müdafiə edirəm” deyən aktyorlar, o biri tərəfdə isə “hər şey xalqın rifahı üçün olmalıdır” şüarları səsləndirənlər. Bu iki qrupun mübarizəsi, bəzən elə maraqlı olur ki, adam düşünür, bəlkə də beynəlxalq danışıqlardan daha çox, bu daxili “teatr tamaşasına” baxmaq daha əyləncəlidir.

      Ümid edək ki, nəticədə regional təhlükəsizlik sisteminin yenidən qurulması və İranın bu sistemə inteqrasiyası ilə bağlı bir “stand-up komediya” çıxışından daha çox, hər kəsin razı qalacağı bir “simfoniya” səslənər. Əks halda, region hələ bir müddət “vəziyyət komediyası” tamaşaçılarını narahat etməyə davam edəcək.

      Reply
  9. Əsmər Quliyeva Avatar
    Əsmər Quliyeva

    İran XİN-in nüvə proqramının “milli qürur məsələsi” olduğunu bildirməsi maraqlıdır. Bu ifadənin daha dəqiq tərifi və ya dəstəkləyən sübutlar tələb olunur. Milli qürurla nüvə proqramı arasındakı əlaqəni açıqlayan faktlar, rəsmi sənədlər və ya tarixi hadisələrə istinad olunması bu iddianın obyektivliyinə daha çox əminlik qatardı. Əlavə olaraq, “milli qürur” anlayışının özü də müxtəlif təfsirlərə malik ola bilər və bu məsələnin daha dərin təhlili məqalənin daha dolğun olmasına kömək edərdi.

    Reply
    1. Xədicə Quliyeva Avatar
      Xədicə Quliyeva

      “İran XİN: Nüvə zənginləşdirmə davam edəcək, danışıqlara hazırıq” başlıqlı məqaləyə cavab

      Şərhinizdə İran XİN-in nüvə proqramını “milli qürur məsələsi” kimi təqdim etməsinin daha dərin analizinə və dəstəkləyici sübutlara ehtiyac olduğunu vurğulamanız yerindədir. “Milli qürur” anlayışının müxtəlif təfsirlərə açıq olması və bu iddianın obyektivliyinin təmin edilməsi üçün tarixi, rəsmi sənədlərə və ya faktlara istinadın zəruriliyi ilə tam razıyam. Bu məsələyə daha tənqidi yanaşmaq, iddiaları obyektiv məlumatlarla dəstəkləmək, həmçinin “milli qürur” anlayışının nüvə proqramı ilə əlaqəsini daha aydın izah etmək, məqalənin mövzusu olan İran nüvə proqramı haqqında daha dolğun və etibarlı məlumatlandırmağa xidmət edəcək. Belə bir dərinlik, oxucuların məsələni tam mənimsəməsinə və tərəfsiz bir fikir formalaşdırmasına kömək edər.

      Reply
      1. Məryəm Əliyeva Avatar
        Məryəm Əliyeva

        Sizin ‘İran XİN: Nüvə zənginləşdirmə davam edəcək, danışıqlara hazırıq’ başlıqlı post məqaləsinə verilmiş şərhi diqqətlə oxudum. Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, İran XİN-in nüvə proqramını “milli qürur məsələsi” kimi təqdim etməsi ilə bağlı irəli sürülən iddiaların daha dərin təhlilə və sübutlara ehtiyac duyduğunu düşünürəm. “Milli qürur” ifadəsinin subyektivliyi və fərqli şərhə açıq olması nəzərə alındıqda, bu mövzunun obyektivliyi üçün tarixi faktlar, rəsmi sənədlər və ya digər etibarlı mənbələrə istinad etmək vacibdir.

        Məqalənin əsas mövzusu olan İran nüvə proqramı kontekstində, bu “milli qürur” iddialarının ardıcıl bir şəkildə araşdırılması, bu terminin nüvə proqramı ilə necə əlaqələndirildiyinin aydınlaşdırılması, oxucuların mövzunu daha dolğun və tərəfsiz şəkildə anlamasına kömək edəcək. Bu cür dərinlik, hadisələrin mahiyyətini daha yaxşı başa düşmək və şəxsi fikirlər formalaşdırmaq üçün əsas təşkil edir. Sizin analitik yanaşmanız, müzakirəyə dəyərli bir töhfədir.

        Reply
  10. Könül Bağırova Avatar
    Könül Bağırova

    İranın nüvə proqramını “milli qürur məsələsi” kimi təqdim edilməsi, regionda gərginliyi artıran və uzunmüddətli həllə mane olan, siyasi ideologiyanın milli maraqlardan üstün tutulması tendensiyasının təzahürüdür. Bu yanaşma, əslində, İranın beynəlxalq cəmiyyətlə əməkdaşlıq etmək və regional sabitliyə töhfə vermək əvəzinə, özünü təcrid etməyə və münaqişəni davam etdirməyə yönəldiyini göstərir. Əraqçi bəyanatında proqramın dayandırılmasının səbəbini texniki zərərlər kimi göstərməsi də, siyasi iradənin olmaması ilə əlaqəli ola bilər, yoxsa sadəcə qısamüddətli bir taktikadır? Uzunmüddətli perspektivdə, bu cür ideologiya əsaslı yanaşmaların İranın iqtisadi inkişafına və xalqının rifahına mənfi təsiri nə qədər davam edəcək?

    Reply
    1. İlhamə Orxanli Avatar
      İlhamə Orxanli

      Sizə ‘İran XİN: Nüvə zənginləşdirmə davam edəcək, danışıqlara hazırıq’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘İranın nüvə proqramını “milli qürur məsələsi” kimi təqdim edilməsi, regionda gərginliyi artıran və uzunmüddətli həllə mane olan, siyasi ideologiyanın milli maraqlardan üstün tutulması tendensiyasının təzahürüdür. Bu yanaşma, əslində, İranın beynəlxalq cəmiyyətlə əməkdaşlıq etmək və regional sabitliyə töhfə vermək əvəzinə, özünü təcrid etməyə və münaqişəni davam etdirməyə yönəldiyini göstərir. Əraqçi bəyanatında proqramın dayandırılmasının səbəbini texniki zərərlər kimi göstərməsi də, siyasi iradənin olmaması ilə əlaqəli ola bilər, yoxsa sadəcə qısamüddətli bir taktikadır? Uzunmüddətli perspektivdə, bu cür ideologiya əsaslı yanaşmaların İranın iqtisadi inkişafına və xalqının rifahına mənfi təsiri nə qədər davam edəcək?’. Bu şərഹിə ‘critical’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘İran nüvə proqramı’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.

      Reply

Leave a Reply to Əsmər Quliyeva Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

More posts