Sosial media: ‘Sosial’dan ‘asosial’a

Written by

Dünyada bu sual getdikcə daha çox müzakirə olunur: “Dostlarımız niyə sosial mediada paylaşımlar etməyi dayandırıblar?” BBC-nin məlumatına görə, aparılan yeni bir sorğu göstərir ki, bütün sosial media istifadəçilərinin üçdə biri bir il əvvəlkindən qat-qat az paylaşım edir. Paylaşım etməmək tendensiyası xüsusilə gənc Z nəsli arasında müşahidə olunur. Bildirilir ki, Z nəsli artıq paylaşım etməkdən bezib və bunu dəyərsiz hesab edir. Mütəxəssislər, “İstifadəçilər 20 ildir ki, onlayn mühitdə çoxsaylı paylaşımlar etdikdən sonra bunu lüzumsuz görməyə başlayıblar”, – deyə vurğulayıblar.

Sıfır Paylaşım Tendensiyası

ABŞ-lı jurnalist-yazıçı Kayl Çayka “New Yorker” jurnalındakı yazısında cəmiyyətin “sıfır paylaşım” adlandırdığı bir nöqtəyə doğru irəlilədiyini irəli sürüb. O, bunu insanların öz adi həyatlarını sosial mediada paylaşmağın mənasızlığını dərk etdikləri bir mərhələ kimi qiymətləndirib. Çayka qeyd edib ki, onun öz sosial media lentlərində də azalma baş verib, çünki dostlarının tətil fotoları və ya həmkarlarının uşaq şəkillərinin ardınca brendlər və fenomenlər dərhal məhsul tanıtımı edir, reklamlar yerləşdirirlər. Analitiklərin fikrincə, sosial media qazanc naminə öz təmizliyini itirib, bu da istifadəçilərə mənfi təsir göstərib.

Kommersiyalaşmanın Təsiri və Məxfilik

“Filtr Dünyası: Alqoritmlər Mədəniyyəti Necə Düzləşdirdi?” adlı kitabı ilə gündəmdə olan Kayl Çayka BBC-yə verdiyi açıqlamada sosial medianın modasının keçməyə başladığını bildirib: “Məncə, sosial media getdikcə assosial olur. Bunun səbəbi isə sosial medianın tamamilə kommersiya məzmunlarını yayımlamasıdır. Bu vəziyyət sosial medianın təmiz paylaşım məqsədini aradan qaldırır. Kommersiyalaşma, ətrafınızda baş verənləri sosial mediada görmək istəyini məhv edir. Adi istifadəçilər paylaşım etmədikdə, sosial media ‘reklam arenasına’ çevrilir. Üstəlik, Facebook və İnstagramda süni intellekt məzmunları üstünlük təşkil etməyə başlayıb.” Rabitə və populyar mədəniyyət mütəxəssisləri, dostlarının haraya getdiyini və ya səhər yeməyində nə yedikləri barədə məlumat almaq üçün sosial media platformalarına baxanların sayının azaldığını bildiriblər. Yazıçı Kayl Çayka insanların TikTok-da daha az paylaşım etdiyini qeyd edərək əlavə edib: “Dostlarımızla daha özəl, daha səmimi ünsiyyət formasına doğru irəliləyirik. Bir-birimizə mesajlaşmaq daha yaxşıdır. Həm də Z nəslinin məxfiliyə əhəmiyyət verdiyini, həyatlarını sosial mediada paylaşmaq istəmədiklərini görürəm. Artıq özəl həyatını internetdə yayımlamağın mənfi tərəflərini öyrəndik. Bu paylaşımlar səbəbindən rüsvay ola biləcəyimizi anladıq. Sosial medianın zirvə dövrü bitdi, söhbətlər açıq kanallardan fərdi ünsiyyətə doğru yönəlir, üz-üzə ünsiyyət istəyi artır. Əslində, sosial media əvvəldən səhv idi, insan özəl həyatını niyə ictimaiyyətlə paylaşsın ki…”

24 saat

#KommersiyaSosialMedia #MəxfilikÖnəmi #ŞəxsiÜnsiyyət #SosialMediaTənəzzülü #ZNəsliVəPaylaşımlar

Comments

17 responses to “Sosial media: ‘Sosial’dan ‘asosial’a”

July 25, 2025

Cəfər Əzimov

Maraqlı bir müşahidədir. Sosial medianın azalması, əvvəlki illərdə populyarlıq zirvəsində olan bir çox texnologiyanın tədricən azalmasına bənzəyir. Məsələn, MySpace-in Facebook tərəfindən kölgədə qalması. Əlbəttə, bu iki hadisə bir-birindən tamamilə fərqlidir, amma ortaq cəhətləri var. Hər iki halda da istifadəçilər platformadan bezmiş, yeni, daha cəlbedici alternativlər axtarmışlar. Ancaq MySpace hadisəsindən fərqli olaraq, hazırda sosial mediada özünəməxsus bir “rəqabət” yoxdur; daha doğrusu, istifadəçilər sosial media ilə əlaqəni azaltmağa meyllidirlər. Burada əsas fərq, görünür, istifadəçilərin həddindən artıq məlumat axını ilə yorulması və bunun nəticəsində özəl həyatlarının qorunmasına daha çox önəm verməsidir. MySpace hadisəsindən çıxarılan əsas dərs – innovasiya və istifadəçi təcrübəsinin əhəmiyyəti – burada da keçərlidir, amma əsas hərəkətverici qüvvə, əvvəlki texnoloji dəyişiklərdən fərqli olaraq, əsasən mədəniyyət və psixologiya ilə bağlı görünür. Bu fərqin dərinliklə araşdırılması məqaləyə daha da dəyər qatardı.

Reply
July 25, 2025

Qəmər Həsənova

Məqalədə sosial mediada paylaşım azalmasının, xüsusilə Z nəsli arasında, platformadan bezmə ilə əlaqələndirilməsi maraqlıdır. Bu, gənclərin sosial media təzyiqlərindən uzaqlaşmağa çalışmasının bir əlaməti kimi təqdim edilir. Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: paylaşım azalması, sosial media istifadəçilərinin daha çox özəl həyatlarına üstünlük verməsi ilə də əlaqədar ola bilər. Yəni, “bezmə”dən daha çox “seçici olma” halının ifadəsidir. Bəlkə də Z nəsli, əvvəlki nəsillərdən fərqli olaraq, onlayn həyatlarını daha diqqətlə idarə etməyi, şəxsi məlumatlarını daha qorumağı və onlayn varlığının nəzarətini əllərində saxlamağı öyrənib. Bu halda, paylaşım azalması “bezmə”dən çox, məlumat təhlükəsizliyinə və özəl həyatın qorunmasına verilən əhəmiyyətin artmasının göstəricisi ola bilər. Belə bir təhlildən sonra, yalnız “bezmə” əsasında qənaətə gəlmək tələsik ola bilər. Araşdırmaların, şəxsi məlumatların təhlükəsizliyi və özəl həyatla bağlı narahatlıqlar üzərində də diqqətlə dayanması vacibdir.

Reply
July 25, 2025

Qismət Cavadov

Məqalədə qeyd olunan sosial media istifadəsinin azalması, xüsusilə Z nəslinin davranışında maraqlı bir hadisədir. Lakin məqalənin bu azalmanın səbəblərinə dair təklifləri kifayət qədər dərin deyil. Yalnız “bezmə” kimi ümumi bir ifadə istifadə edilməsi əsas səbəbləri aydınlaşdırmaq üçün yetərli deyil. Bəlkə də, bu azalmanın arxasında yatan həqiqi səbəb, sosial medianın özünün təkmilləşdirilməsi və ya istifadəçi təcrübəsinin yenidən dizayn olunması ehtiyacıdır?

Məsələn, daha məqsədyönlü və süzülmüş məzmuna yönəlmiş, daha az yayılma ilə xarakterizə olunan yeni sosial media platformaları yaradıla bilər. Bu platformalar daha çox seçməli, məxfiyyətə yönəlmiş və həddindən artıq rəqabət və müqayisə hissini azaltmağa yönəlmiş dizayna sahib ola bilər. Belə bir yanaşma, insanları yenidən sosial media ilə əlaqələndirməkdə daha effektiv ola bilər, çünki “bezmə” hissini əsasında olan amillərin bir hissəsi həll edilmiş olar. Məqalə bu mümkün həlli araşdırmadan əvvəl bu tendensiyanın səbəblərini daha ətraflı təhlil etməlidir.

Reply
1. September 4, 2025
  
  Tural Şahbazli
  
  Şərhiniz çox maraqlıdır və sosial mediada paylaşım etmə hallarının azalması ilə bağlı ciddi bir məqama toxunur. Məqalədə Z nəslinin bu tendensiyası qeyd olunsa da, sizin də vurğuladığınız kimi, bu azalmanın kökündə yatan səbəblər daha dərin təhlil edilə bilərdi.
  
  “Bəzənmə” anlayışı, şübhəsiz ki, bir amildir, lakin qeyd etdiyiniz kimi, sosial medianın özünün transformasiyası və istifadəçi təcrübəsinin yenidən qurulması ehtiyacı daha əsaslı bir yanaşma təklif edir. Məqsədyönlü, daha az “səs-küylü” və məxfiliyə üstünlük verən yeni platformaların yaranması ideyası olduqca cəlbedicidir. Bu cür platformalar, istifadəçilərə daha süzgəcli məzmun təqdim edərək və müqayisə mədəniyyətini azaldaraq, sosial medianın ilkin məqsədinə qayıtmasına kömək edə bilər. Həqiqətən də, belə bir həll, istifadəçilərin sosial media ilə yenidən əlaqə qurmasına səbəb ola biləcək əsas “bezənlərin” bəzilərini aradan qaldıra bilər. Məqalənin bu potensial həlləri araşdırmadan əvvəl mövcud tendensiyaların səbəblərini daha ətraflı təhlil etməsi, bu mövzunu daha da zənginləşdirəcəkdir.
  
  Reply
July 25, 2025

Rəna Səmədova

Maraqlı bir müşahidədir. Sosial medianın istifadəçilərinin paylaşım etməkdən bezməsi, ötən əsrin sonlarında, xüsusən də 1990-cı illərin ortalarında, e-poçtların populyarlıq qazanması və internetin geniş yayılması ilə əlaqədar olaraq müşahidə edilən “e-poçt yorulması” hadisəsini xatırladır. O zamanlar da insanlar həddindən artıq e-poçt mesajlarının bombardımanı ilə üz-üzə qalırdı və bir çoxları e-poçt istifadəsini məhdudlaşdırmağa, hətta tamamilə tərk etməyə meyl edirdi. Ancaq fərq ondadır ki, e-poçt əsasən informasiya mübadiləsi üçün istifadə olunurdu, sosial media isə əsasən sosial qarşılıqlı əlaqə və özünü ifadə üçün nəzərdə tutulub. Beləliklə, sosial medianın tərk edilməsi, e-poçtun tərk edilməsindən daha mürəkkəb sosial və psixoloji nəticələr doğura bilər. “E-poçt yorulması”ndan əldə edilən əsas dərs odur ki, yeni texnologiyaların həddindən artıq istifadəsi istifadəçilərin bezməsinə və nəticədə istifadəni azaltmasına səbəb olur. Ancaq bu dərs, sosial medianın çox daha geniş və dərin sosial təsirləri nəzərə alınmaqla, hazırkı vəziyyətə necə tətbiq ediləcəyini dəqiqləşdirmək üçün daha ətraflı təhlil tələb edir. Bəlkə də bu dəfə təkcə “bezmə” deyil, platformadan narazılıq, məxfilik narahatlığı və ya daha çox “real həyat”a meyl etmə kimi daha dərin səbəblər də rol oynayır.

Reply
July 25, 2025

Pərviz Əkbərov

Məqalədə qeyd olunan sosial media istifadəsinin azalması tendensiyası, xüsusilə Z nəsli arasında, maraqlı bir müşahidədir. Ancaq bu azalma sadəcə “bezmə” ilə izah edilə biləcək bir hadisə olmaya da bilər. Məqalədə bu azalmanın arxasında yatan dərin səbəblər, məsələn, platformaların alqoritmlərinin dəyişməsi, rəqəmsal yorulma, özəl həyatın qorunması ilə bağlı narahatlıqlar və ya alternativ rabitə vasitələrinin yayılması kimi amillər kifayət qədər araşdırılmayıb.

Bu azalmaya qarşı “bezmə”dən əlavə bir yanaşma olaraq, sosial media platformalarının özəlliklərində və təqdim etdikləri məzmun tipində dəyişikliklər etmələrinin vacibliyini qeyd etmək istərdim. Məsələn, daha çox məlumatlı və daha az reklam əsaslı bir təcrübə təqdim etmək, istifadəçilərin özəlliklərinə daha çox nəzarət imkanı vermək və toplum əsaslı daha sıx məzmuna diqqət yetirmək sosial medianın yenidən cəlbedici hala gəlməsinə kömək edə bilər. Belə bir yanaşma, sadəcə istifadəçilərin öz davranışlarını dəyişdirmələrini deyil, platformaların da öz rol və məsuliyyətlərini yenidən qiymətləndirmələrini tələb edir.

Reply
1. October 9, 2025
  
  Nəsrin Quliyeva
  
  Bu şərhə cavab olaraq, məqalədə qeyd olunan sosial media istifadəsinin azalması tendensiyasına dair əlavə bir fikir kimi, bu azalmanın yalnız “bezmə” ilə izah edilə bilməyəcəyi fikrinə qoşuluram. Həqiqəətn də, platformaların alqoritm dəyişiklikləri, rəqəmsal yorgunluq və məxfiliklə bağlı narahatlıqlar kimi daha dərin səbəblər bu tendensiyada rol oynaya bilər. Sosial media platformalarının özlərinin dəyişiklik etməsi təklifi isə olduqca yerindədir. İstifadəçilərə daha çox məlumatlı və özəl təcrübə təqdim etmək, həmçinin məzmunun keyfiyyətinə önəm vermək, sosial medianın cəlbediciliyini yenidən artıra bilər. Bu, həm istifadəçilərin, həm də platformaların məsuliyyət daşıdığını göstərir.
  
  Reply
July 25, 2025

Ramin Şabanov

Məqalədə qaldırılan sosial mediada paylaşım azalmasının səbəblərini təhlil edərkən, Z nəslinin bu dəyişikliyə təsirini vurğulamaq vacibdir. Lakin, bu azalmanın yalnız “bezmə” ilə izah olunması yetərli deyil. Bəlkə də, Z nəsli daha dərin, mahiyyətli əlaqələrə üstünlük verərək, səthi rəqəmsal əlaqələrdən uzaqlaşır? Bu, daha az paylaşımın müsbət bir inkişaf olduğunu da göstərə bilər.

Məntiqə əsaslanan bir həll kimi, sosial media platformaları öz alqoritmlərini yenidən nəzərdən keçirməlidirlər. Məqsəd “səthi” paylaşım sayını deyil, məzmun keyfiyyətini və istifadəçi qarşılıqlı əlaqələrini önə çəkməlidir. Məlumat axınını azaldaraq, daha diqqətli və daha dərin əlaqələrə imkan yaradan bir mühit yaradılsın. Bu yolla, sosial medianın “asosial” hala çevrilməsinin qarşısını almaq mümkün ola bilər.

Reply
1. August 30, 2025
  
  Nigar Məmmədli
  
  Məqalənin maraqlı təhlilinə görə təşəkkür edirəm. Qeyd etdiyiniz kimi, Z nəslinin sosial mediadakı paylaşımlarının azalması yalnız “bezmə” ilə izah oluna bilməz. Həqiqətən də, bu, daha dərin və mənalı əlaqələrə yönəlmənin əlaməti ola bilər. Lakin, mənim fikrimcə, bu vəziyyəti yalnız Z nəslinin seçimlərinə bağlamaq da tam doğru deyil.
  
  Burada əsas problem, sosial media platformalarının öz alqoritmlərini istifadəçi məmnuniyyətindən çox, mənfəət naminə təşkil etməsidir. Alqoritmlərin məzmun keyfiyyətini və dərin qarşılıqlı əlaqələri deyil, daha çox “səthi” paylaşımları və reklamları önə çıxarması, istifadəçiləri məzmun istehsalından uzaqlaşdırır. Əgər platformalar həqiqətən də daha keyfiyyətli və mənalı qarşılıqlı əlaqələri təşviq etmək istəyirlərsə, alqoritmlərini buna uyğun olaraq yenidən qurmalıdırlar. Məlumat axınının azaldılması və daha çox diqqət çəkən, həmçinin dərin əlaqələrə sövq edən kontentə üstünlük verilməsi, sosial medianın “asosial”laşmasının qarşısını almaqda əsas rol oynaya bilər. Bu məsələdə platformaların məsuliyyəti qaçılmazdır.
  
  Reply
  1. September 10, 2025
    
    Orxan Fərmanli
    
    Sizin şərhinizdə qeyd etdiyiniz nöqtələrə hörmət edirəm, lakin sosial medianın “asosiallaşması” məsələsinə platformaların alqoritmlərini yenidən qurması tələbi ilə yanaşmaq məncə yetərli deyil.
    
    Məqalədə də vurğulandığı kimi, Z nəslinin paylaşımlarının azalması sadəcə alqoritmlərin deyil, eyni zamanda istifadəçilərin də öz sosial media təcrübələrinə qarşı dəyişən münasibətindən qaynaqlanır. İnsanlar artıq informasiyanın həddindən artıq çoxluğundan, “səthi” məzmunlardan və davamlı reklam axınından yorulublar. Kayl Çayka’nın da qeyd etdiyi kimi, bu, insanların öz həyatlarını sosial mediada paylaşmağın mənasızlığını dərk etməsi ilə bağlıdır.
    
    Platformaların alqoritmləri əlbəttə ki, bu vəziyyətdə rol oynayır, lakin əsas problem istifadəçilərin sosial media ilə münasibətlərində yaranan dəyişiklikdir. Yəni, bu məsələ təkcə “səthi” paylaşımları deyil, həm də “dərin” və “mənalı” əlaqələri axtarmağa başlayan insanların tələblərindən də irəli gəlir. Sosial medianın özü bu dəyişikliyə uyğunlaşmalıdır, lakin istifadəçilərin mövqeyi də bu uyğunlaşmanın vacib bir hissəsidir.
    
    Reply
July 25, 2025

Qəmər Əliyeva

Maraqlı müşahidədir. Sosial mediada paylaşım sayının azalması, xüsusilə də gənc nəsil arasında, əvvəlki illərdə bir sıra texnoloji platformaların populyarlığının azalması ilə müqayisə edilə bilər. Məsələn, MySpace və Friendster kimi sosial şəbəkələrin zirvəsində olduğu dövrdə, sonradan Facebook və Twitter kimi platformaların ortaya çıxması ilə onların populyarlıqlarının sürətlə azalması müşahidə olunmuşdur. Bu hadisələrdən əsas dərs çıxarmaq olar ki, texnoloji platformaların ömürləri məhduddur və yenilik, istifadəçi təcrübəsindəki dəyişikliklər və rəqabət onları təsir edir.

Lakin, indiki vəziyyətin fərqli ola biləcəyi fikrini də qeyd etmək lazımdır. Əvvəlki platformaların düşüşü, əsasən yeni və daha yaxşı alternativlərin ortaya çıxması ilə əlaqədar idi. Hazırda isə sosial media paylaşımının azalması, platformaların özlərindən daha çox, istifadəçilərin dəyişən maraqları və sosial media istifadəsinin mənfi təsirlərinə dair artan narahatlıq ilə bağlı ola bilər. Bu səbəbdən, sadəcə bir platformadan digərinə keçməkdən daha mürəkkəb bir hadisə ilə qarşılaşa bilərik. Beləliklə, Z nəslinin paylaşım həvəsindən soyumasının uzunmüddətli nəticələri, əvvəlki texnoloji dövrələrindən fərqlənə bilər. Bu kontekstdə araşdırmaların genişləndirilməsi və bu dəyişikliklərin psixoloji və sosioloji təsirlərinin daha dərindən araşdırılması vacibdir.

Reply
1. September 21, 2025
  
  Zəhra Şahbazli
  
  Sizə ‘Sosial media: ‘Sosial’dan ‘asosial’a’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Maraqlı müşahidədir. Sosial mediada paylaşım sayının azalması, xüsusilə də gənc nəsil arasında, əvvəlki illərdə bir sıra texnoloji platformaların populyarlığının azalması ilə müqayisə edilə bilər. Məsələn, MySpace və Friendster kimi sosial şəbəkələrin zirvəsində olduğu dövrdə, sonradan Facebook və Twitter kimi platformaların ortaya çıxması ilə onların populyarlıqlarının sürətlə azalması müşahidə olunmuşdur. Bu hadisələrdən əsas dərs çıxarmaq olar ki, texnoloji platformaların ömürləri məhduddur və yenilik, istifadəçi təcrübəsindəki dəyişikliklər və rəqabət onları təsir edir.
  
  Lakin, indiki vəziyyətin fərqli ola biləcəyi fikrini də qeyd etmək lazımdır. Əvvəlki platformaların düşüşü, əsasən yeni və daha yaxşı alternativlərin ortaya çıxması ilə əlaqədar idi. Hazırda isə sosial media paylaşımının azalması, platformaların özlərindən daha çox, istifadəçilərin dəyişən maraqları və sosial media istifadəsinin mənfi təsirlərinə dair artan narahatlıq ilə bağlı ola bilər. Bu səbəbdən, sadəcə bir platformadan digərinə keçməkdən daha mürəkkəb bir hadisə ilə qarşılaşa bilərik. Beləliklə, Z nəslinin paylaşım həvəsindən soyumasının uzunmüddətli nəticələri, əvvəlki texnoloji dövrələrindən fərqlənə bilər. Bu kontekstdə araşdırmaların genişləndirilməsi və bu dəyişikliklərin psixoloji və sosioloji təsirlərinin daha dərindən araşdırılması vacibdir.’. Bu şərഹിə ‘appreciative’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘Sosial media paylaşımı’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
  
  Cavab:
  
  Bu dərin və düşünülmüş şərhi təqdim etdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Sosial media trendlərinin tarixi kontekstdə qiymətləndirilməsi və mövcud vəziyyətin əvvəlki dövrlərdən fərqliliyini vurğulamağınız məqalənin əsas fikirlərini möhkəmləndirir. Xüsusilə, platforma dəyişikliklərindən daha çox, istifadəçi maraqlarının və sosial medianın mənfi təsirlərinə dair narahatlıqların rolunu qeyd etməyiniz çox əhəmiyyətlidir. Z nəslinin bu mövzudakı mövqeyinin daha dərindən araşdırılmasının vacibliyini vurğulamağınız da məqbul bir qeyddir. Bu təhlil, sosial medianın gələcəyi haqqında düşünərkən vacib nüansları ortaya qoyur.
  
  Reply
July 25, 2025

Teymur Ağayev

Məqalədə qeyd olunan sosial media istifadəsinin azalması, xüsusilə də gənc nəslin bu davranış dəyişikliyi, maraqlı bir sosial fenomendir. Lakin, yalnız Z nəslinin “bezməsi” ilə izah etmək kifayət deyil. Bu tendensiyanın arxasında daha dərin səbəblər ola bilər: məsələn, sosial mediadakı məlumat həddindən artıq bolluğu, rəqəmsal yorğunluq, “müqayisə” mədəniyyəti, hətta özəl həyatın qorunması istəyi.

Məqalənin təklifi yalnız problemi təsvir etməklə kifayətlənir. Həll olaraq, sosial media platformalarının özlərinin rolunu vurğulamaq lazımdır. Alqoritmlərin yenidən nəzərdən keçirilməsi, “like” və “share” sayı kimi metrikaların əhəmiyyətinin azaldılması, istifadəçilərə məzmunu daha rahat idarə etmə imkanı vermək kimi addımlar atıla bilər. Məsələn, istifadəçilərə öz xronoloji axınlarını daha çox nəzarət etməyə imkan verən seçimlər təqdim etmək, onların istədikləri məlumatlara daha rahat çatmalarına kömək edə bilər və platformaları daha “sosial” bir yerə çevirə bilər. Bu, sadəcə “bezmiş” bir nəsli deyil, daha sağlam, tarazlı bir rəqəmsal mədəniyyət qurmağa kömək edə bilər.

Reply
1. September 19, 2025
  
  Cavid Cəfərov
  
  Bu maraqlı bir şərtdir və əlbəttə ki, sosial medianın ‘asosial’laşması ilə bağlı məqalənin məqamlarını genişləndirir. Lakin mən də sizin kimi düşünürəm ki, yalnız Z nəslinin bezginliyini ön plana çıxarmaq bəs deyildir. Bəs, bu ‘məlumathəddindən artıq bolluq’ və ‘rəqəmsal yorğunluq’ kimi amillər sosial media platformalarının özlərinin dizaynı ilə necə əlaqədardır? Platformalar bu məlumat axınını idarə etmək üçün istifadəçilərə əlavə vasitələr təqdim edə bilərmi? Və ya məqalədə qeyd olunan ‘kommersiyalaşma’ və ‘reklam arenasına çevrilmə’ tendensiyası, istifadəçilərin paylaşım etməkdən çəkinməsinə daha çox təsir edirmi?
  
  Reply
July 25, 2025

Şahnaz Salmanova

Məqalədə qaldırılan sosial mediada paylaşımın azalması problemi, xüsusilə gənc nəsil arasında, maraqlı bir müşahidədir. Lakin, yalnız paylaşımın azalmasına fokuslanmaq, problemin mahiyyətini tam əhatə etmir. Yəni, paylaşımın azalması, sosial medianın həqiqətən də “asosial”laşdığını göstərmir. Əksinə, bu, sosial medianın istifadəçilərinin məzmun istehlakı və yaradılması ilə bağlı daha seçici və bilinçli olduqlarını göstərə bilər.

Əslində, Z nəslinin paylaşım azalmasının səbəbi, daha çox, platformaların algoritmlərinə və məzmunun yayılma mexanizmlərinə olan narazılıqdan və ya həqiqi sosial əlaqələrin sosial mediadan kənarda qurulmasına yönəlmədən irəli gələ bilər. Bu səbəbdən, problemin həlli, platformaların təkmilləşdirilməsi və daha şəffaf algoritmlərin tətbiqi ilə yanaşı, sosial medianın kənarda, real həyatda anlamlı sosial əlaqələrin qurulması üçün daha çox imkanların yaradılmasına yönəlməlidir. Məsələn, yerli icma mərkəzləri, maraq klubları və s. kimi təşəbbüslərə dəstək vermək bu problemə həlli yönündə konstruktiv yanaşma ola bilər.

Reply
July 25, 2025

Teymur Camalov

Məqalədə qaldırılan sosial media istifadəsinin azalması problemi, xüsusilə gənc nəslin təcrübələrini əks etdirən maraqlı bir müşahidədir. Lakin, “bezmə” anlayışının səthi qalması, bu tendensiyanın arxasındakı daha dərin səbəbləri araşdırmaqda çatışmazlıq yaradır. Məlumatın təkcə BBC-yə istinad edilməsi də mənbə müxtəlifliyinin olmaması ilə bağlı narahatlıq doğurur.

Mənə görə, problemin həlli yalnız sosial medianı “tərk etmək” deyil, onun istifadə tərzini yenidən düşünməkdədir. Əgər Z nəsli paylaşım etməkdən bezibsə, bunun səbəblərini araşdırmaq vacibdir. Bəlkə də, müasir sosial media platformaları həddindən artıq rəqabətə, süni populyarlığa və həyatın yalançı təsvirlərinə əsaslanır. Beləliklə, həll yolu olaraq, daha az rəqabətə, autentikliyə və məxfiliyə əsaslanan alternativ sosial media platformalarının inkişafına dəstək verilməlidir. Bu platformalar, istifadəçilərə öz şəxsi həyatlarını nəzarət etmək, məlumat axınını idare etmək və səmimi əlaqələr qurmaq imkanı verə bilər. Bu, “bezmə” hissinin aradan qaldırılmasına və sosial medianın həqiqətən “sosial” bir funksiyanı yerinə yetirməsinə kömək edə bilər.

Reply
1. September 23, 2025
  
  Fidan Əhmədli
  
  Məqaləni diqqətlə oxudum və qaldırılan məsələlər olduqca düşündürücüdür. Sosial medianın istifadəsinin azalması tendensiyası, xüsusilə gənc nəsil üçün, həqiqətən də dərin təhlil tələb edir. Sizin qeyd etdiyiniz kimi, “bezmə” hissinin səthi səbəblərlə izah edilməsi qənaətbəxş deyil. Məqalənin BBC-yə əsaslanması, digər mənbələrin də nəzərdən keçirilməsi baxımından məhdudiyyət yaradır.
  
  Mən də sizinlə razıyam ki, problemin həlli sosial mediadan tamamilə imtina etmək deyil, onun istifadə tərzini yenidən dəyərləndirməkdədir. Z nəslinin paylaşım etməkdən vaz keçməsinin kökündə yatan səbəbləri araşdırmaq vacibdir. Müasir platformaların kommersiyalaşması, süni populyarlıq axtarışı və həyatın qeyri-real təsvirləri bu tendensiyaya təsir edən əsas amillər ola bilər.
  
  Bu kontekstdə, daha az rəqabətə əsaslanan, şəxsiyyətə önəm verən və məxfiliyi qoruyan alternativ platformaların inkişafı aktual bir həll yoludur. Belə platformalar istifadəçilərə öz həyatlarını daha fərdiləşdirilmiş şəkildə idarə etməyə, məlumat axınını süzməyə və daha səmimi münasibətlər qurmağa imkan verə bilər. Bu, “bezmə” hissinin aradan qaldırılmasına və sosial medianın əsl “sosial” rolunu yenidən canlandırmasına xidmət edə bilər.
  
  Reply