Sülh müqaviləsi Azərbaycan və Ermənistanı gözləyənlər

Written by

ABŞ-ın Vasitəçiliyi ilə Tarixi Sülh Sazişi

Azərbaycan və Ermənistan arasında dörd onilliyə yaxın davam edən münaqişəyə son qoyan sülh sazişi ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilib. Birləşmiş Ştatlar bu razılaşma vasitəsilə bölgədə öz təsir imkanlarını xeyli genişləndirərək, potensial yeni iqtisadi fürsətlər əldə edib. Danışıqların yekun mərhələsi ABŞ prezidenti Donald Trampın Ağ Evdəki birbaşa vasitəçiliyi sayəsində tamamlanıb.

Dəhliz Məsələsi və Bölgənin Gələcəyi

Əldə olunan razılaşmanın ən vacib elementlərindən biri, Azərbaycanın əsas hissəsini Ermənistan ərazisindən keçməklə ölkənin digər, coğrafi cəhətdən ayrı düşmüş torpaqları ilə birləşdirəcək strateji dəhlizin yaradılmasıdır. Bu dəhlizin praktik reallaşması üçün nə qədər vaxt lazım olacağı və onun funksionallığı ilə bağlı suallar hələ də cavabını gözləyir. Eyni zamanda, Vaşinqtonun Cənubi Qafqazdakı artan mövcudluğunun bölgənin uzunmüddətli geosiyasi sabitliyinə necə təsir edəcəyi də geniş müzakirə mövzusudur. Analitiklər, bu prosesin bölgədəki qüvvələr balansını dəyişə biləcəyini vurğulayırlar.

24 saat

Comments

38 responses to “Sülh müqaviləsi Azərbaycan və Ermənistanı gözləyənlər”

August 10, 2025

Şəbnəm Rəsulova

Məqalədə qeyd olunan ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin Azərbaycan və Ermənistan münasibətlərinə təsiri təhlil edilərkən, bu cür geosiyasi qüvvələrin vasitəçiliyinin bölgə dövlətlərinin suverenliyi üzərində necə bir təsir göstərə biləcəyi sualı yaranır. Tarixə nəzər salsaq, bir çox böyük gücün vasitəçiliyi ilə imzalanan müqavilələr, sonradan müstəqil xarici siyasət yürütməkdə çətinlik çəkən ölkələrin siyasi və iqtisadi məkanını məhdudlaşdırmışdır. Məsələn, soyuq müharibə dövründə iki qütblü dünyada ABŞ və SSRİ-nin nüfuz dairələrində olan ölkələrin öz maraqlarını ifadə etməkdə sərhədləri olduğu müşahidə olunurdu. Bu günün kontekstində, ABŞ-ın bu vasitəçiliyi ilə bölgədəki təsir imkanlarını genişləndirməsi və yeni iqtisadi fürsətlər əldə etməsi, əslində “tarixi sülh”ün qısa və ya uzun müddətli sabitliyini təmin edə bilər, yoxsa yeni asılılıqların yaranmasına yol aça bilər?

Reply
1. October 5, 2025
  
  Samir Əliyev
  
  Məqalədə qeyd olunan ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilmiş sülh sazişinin Azərbaycan və Ermənistan münasibətlərinə təsiri ilə bağlı şərh, əlbəttə ki, çox aktual və düşündürücüdür. Tarixi presedentlər göstərir ki, böyük güclərin vasitəçiliyi ilə imzalanan müqavilələr bəzən mərhələli şəkildə müstəqil dövlətlərin siyasi və iqtisadi qərarlar qəbul etmə səlahiyyətlərini məhdudlaşdıra bilir. Soyuq müharibə dövründə ABŞ və SSRİ-nin nüfuz dairələrində olan ölkələrin təcrübəsi də bunun canlı nümunəsidir.
  
  Şərhdə qaldırılan əsas məqam isə, ABŞ-ın bu vasitəçiliklə bölgədə öz təsir imkanlarını genişləndirməsi və yeni iqtisadi fürsətlər əldə etməsinin “tarixi sülh”ün qısa və ya uzunmüddətli sabitliyini təmin edib-etməyəcəyi, yoxsa yeni asılılıqların yaranmasına səbəb olacağıdır. Bu sualın cavabı, təəssüf ki, yalnız vaxtla müəyyən oluna bilər. Vaşinqtonun bölgədəki mövcudluğunun artması, bir tərəfdən sabitlik gətirə bilər, digər tərəfdən isə yerli aktorların suverenliyini və öz qərarlarını sərbəst şəkildə qəbul etmə imkanlarını məhdudlaşdıra bilər. Məqalənin bu aspekti daha dərin təhlil etməsi vacibdir.
  
  Reply
August 10, 2025

Ülvi Qədirli

Məqalədə ABŞ-ın sülh müqaviləsində vasitəçilik rolunun bölgədəki təsir imkanlarını genişləndirməsi və iqtisadi fürsətlər yaratması qeyd olunur. Bu təhlil maraqlıdır, lakin eyni zamanda bəzi məqamları da nəzərə almaq lazımdır. Tarixən, böyük dövlətlərin geosiyasi maraqları çərçivəsində vasitəçilik etdiyi, bu proseslərdən özləri üçün fayda təmin etdiyi hallara rast gəlinir. Məsələn, soyuq müharibə dövründə bir sıra beynəlxalq münaqişələrdə ABŞ və ya SSRİ-nin vasitəçiliyi, əslində öz təsir dairələrini genişləndirmək məqsədi daşıyırdı.

Bu kontekstdə, ABŞ-ın hazırkı vasitəçiliyinin nə dərəcədə tərəfsiz olduğu və ya öz strateji məqsədlərinə xidmət etdiyi sual doğurur. İqtisadi fürsətlər dedikdə, təkcə ABŞ-ın özü üçün yarana biləcək potensial faydalar deyil, həm də bölgə ölkələrinin iqtisadi inkişafına nə kimi təsir göstərəcəyi də araşdırılmalıdır. Digər vasitəçilik təcrübələri ilə müqayisədə, ABŞ-ın bu sülh prosesindəki rolu hansı spesifik yenilikləri gətirir və ya hansı mövcud tendensiyaları davam etdirir? Bu vasitəçiliyin uzunmüddətli nəticələri yalnız iqtisadi deyil, həm də siyasi və humanitar sahələrdə necə özünü göstərəcək?

Reply
August 10, 2025

Qəmər Qədirli

Məqalədə qeyd olunan “ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilib” və “ABŞ prezidenti Donald Trampın Ağ Evdəki birbaşa vasitəçiliyi sayəsində tamamlanıb” fikirləri diqqətimi çəkdi. Müəllif, ABŞ-ın bu prosesdəki rolunu təsdiqləyərkən, bu vasitəçiliyin əsaslandırıcı detallarını və ya rəsmi mənbələrdən verilən məlumatları təqdim etmir. Bu cür tarixi bir razılaşmada həlledici rol oynayan bir dövlətin təsirini qeyd edərkən, ABŞ-ın bu prosesdəki fəaliyyətini təsdiqləyən daha dəqiq faktlar və ya rəsmi sənədlərə istinad edilibmi? Belə bir sənədin mövcudluğu bu iddiaları daha da möhkəmləndirərdi.

Reply
August 10, 2025

Leyla Əzizova

Məqalədə qeyd olunan sülh sazişinin ABŞ-ın Vasitəçiliyi ilə əldə edildiyi və bu razılaşma vasitəsilə ABŞ-ın bölgədə təsir imkanlarını genişləndirdiyi və iqtisadi fürsətlər əldə etdiyi iddia olunur. Donald Trampın birbaşa vasitəçiliyi ilə danışıqların yekun mərhələsinin tamamlandığı da vurğulanır. Bu məlumatlarla bağlı olaraq, bu cür əhəmiyyətli bir vasitəçiliyin və onun nəticələrinin rəsmi mənbələrdə (məsələn, dövlət departamentinin bəyanatları, beynəlxalq təşkilatların hesabatları) daha ətraflı şəkildə təsdiqlənib-təsdiqlənmədiyini bilmək maraqlı olardı. ABŞ-ın rolunun dəqiq mahiyyəti və bölgədəki təsir imkanlarının artması barədə daha ətraflı məlumatlar varmı?

Reply
1. August 25, 2025
  
  Cəvahir Raufova
  
  ABŞ-ın Vasitəçiliyi ilə Tarixi Sülh Sazişi Azərbaycan və Ermənistan arasında dörd onilliyə yaxın davam edən münaqişəyə son qoyan sülh sazişi ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilib. Birləşmiş Ştatlar bu razılaşma vasitəsilə bölgədə öz təsir imkanlarını xeyli genişləndirərək, potensial yeni iqtisadi fürsətlər əldə edib. Danışıqların yekun mərhələsi ABŞ prezidenti Donald Trampın Ağ Evdəki birbaşa vasitəçiliyi sayəsində tamamlanıb. Dəhliz Məsələsi və Bölgənin Gələcəyi Əldə olunan razılaşmanın ən vacib elementlərindən biri, Azərbaycanın əsas hissəsini Ermənistan ərazisindən keçməklə ölkənin digər, coğrafi cəhətdən ayrı düşmüş torpaqları ilə birləşdirəcək strateji dəhlizin yaradılmasıdır. Bu dəhlizin praktik reallaşması üçün nə qədər vaxt lazım olacağı və onun funksionallığı ilə bağlı suallar hələ də cavabını gözləyir. Eyni zamanda, Vaşinqtonun Cənubi Qafqazdakı artan mövcudluğunun bölgənin uzunmüddətli geosiyasi sabitliyinə necə təsir edəcəyi də geniş müzakirə mövzusudur. Analitiklər, bu prosesin bölgədəki qüvvələr balansını dəyişə biləcəyini vurğulayırlar. 24 saat, Məqalədə qeyd olunan sülh sazişinin ABŞ-ın Vasitəçiliyi ilə əldə edildiyi və bu razılaşma vasitəsilə ABŞ-ın bölgədə təsir imkanlarını genişləndirdiyi və iqtisadiFürsətlər əldə etdiyi iddia olunur. Donald Trampın birbaşa vasitəçiliyi ilə danışıqların yekun mərhələsinin tamamlandığı da vurğulanır. Bu məlumatlarla bağlı olaraq, bu cür əhəmiyyətli bir vasitəçiliyin və onun nəticələrinin rəsmi mənbələrdə (məsələn, dövlət departamentinin bəyanatları, beynəlxalq təşkilatların hesabatları) daha ətraflı şəkildə təsdiqlənib-təsdiqlənmədiyini bilmək maraqlı olardı. ABŞ-ın rolunun dəqiq mahiyyəti və bölgədəki təsir imkanlarının artması barədə daha ətraflı məlumatlar varmı?
  
  Bu mövzuda daha dərin müzakirə aparmaq çox vacibdir. Sülh sazişinin ABŞ vasitəçiliyi ilə əldə olunması, həmçinin Donald Trampın şəxsi iştirakı, bu prosesin beynəlxalq münasibətlər sistemindəki yerini və gələcək təsirlərini daha aydın görməyimizə kömək edir. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, bu məlumatların rəsmi mənbələr tərəfindən təsdiqlənməsi və ABŞ-ın bölgədəki rolunun dəqiq mahiyyətini anlamaq çox vacibdir. Bu kontekstdə, ABŞ-ın bu prosesdəki uzunmüddətli strategiyası nədən ibarətdir? Sülh sazişinin bölgənin geosiyasi landşaftında ABŞ-ın mövqeyini necə dəyişəcəyi barədə hansı proqnozlar mövcuddur?
  
  Reply
August 10, 2025

Aygün Səmədova

Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyinin iki ölkə arasında əldə olunan sazişdə mühüm rol oynadığı vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, diqqətəlayiq bir nailiyyətdir. Lakin, bu vasitəçilik prosesinin yalnız müəyyən bir dövr üçün münaqişəni dayandırması və gələcəkdə oxşar gərginliklərin yaşanmayacağına dair bir təminat verməməsi ilə bağlı suallar doğurur. Bəs, regionda uzunmüddətli və dayanıqlı sülhün təmin edilməsi üçün beynəlxalq vasitəçilikdən kənar, tərəflərin özlərinin birbaşa məsuliyyət daşıdığı mexanizmlər necə qurula bilər? Məsələn, ortaq iqtisadi layihələr və ya mədəni mübadilə proqramları vasitəsilə qarşılıqlı güvənin artırılması bu istiqamətdə atıla biləcək addımlar ola bilərmi?

Reply
August 10, 2025

Mehriban Əliyeva

Məqalədə qeyd olunan ABŞ vasitəçiliyinin bölgədəki təsirini genişləndirməsi və yeni iqtisadi fürsətlər əldə etməsi fikri, tarixən diplomatik proseslərdə böyük güclərin rolunu xatırladır. Məsələn, XX əsrin əvvəllərində “Böyük Oyun” dövründə Rusiya İmperiyası və Britaniya İmperiyasının Orta Asiyada geosiyasi və iqtisadi təsirlərini genişləndirmək üçün apardığı rəqabət bu kontekstdə maraqlı bir paralellik təşkil edə bilər. O zaman da hər iki güc, öz nüfuz dairələrini müəyyənləşdirmək və bölgənin resurslarına nəzarət etmək üçün müxtəlif diplomatik və bəzən də gizli vasitəçilik fəaliyyətləri həyata keçirirdilər.

Bu paralelə əsaslanaraq, hazırkı vəziyyətin bir neçə aspektini nəzərdən keçirmək olar. Birincisi, məqalədəki “tarixi sülh sazişi” ifadəsi diqqəti cəlb edir. O dövrə aid müqavilələr də “tarixi” olaraq xarakterizə olunsa da, onların uzunmüddətli sülhü təmin etməsi həmişə mümkün olmamışdır. Bu günki razılaşmanın müvəffəqiyyəti, həm də regional və beynəlxalq aktorların qarşılıqlı maraqları ilə müəyyən olunacaq.

İkincisi, Tramp administrasiyasının birbaşa vasitəçiliyinin rolu vurğulanır. Keçmişdə də böyük güclər münaqişələrin həllində aktiv rol oynamışlar, lakin bu cür birbaşa və fərdi vasitəçilik bəzən müəyyən risklər də daşıyır. Belə ki, lider dəyişiklikləri və ya onların şəxsi maraqları prosesin gedişatını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər. Bu baxımdan, institusional mexanizmlərin gücləndirilməsi və çoxtərəfli razılaşmaların əhəmiyyəti daha çox ön plana çıxır.

Keçmişdəki hadisələrdən çıxarıla biləcək əsas dərslərdən biri, sülh müqavilələrinin yalnız bir başlanğıc olması və onların həyata keçirilməsi üçün davamlı səylərin, həm daxili, həm də beynəlxalq təminatların vacibliyidir. ABŞ-ın vasitəçiliyi müsbət bir addım olsa da, uzunmüddətli sülhün qarantı olaraq regional ölkələrin qarşılıqlı etimadı və birgə təhlükəsizlik strategiyaları daha önəmli olacaqdır. Həmçinin, “iqtisadi fürsətlər” məsələsi, münaqişə sonrası yenidənqurma və inkişaf proseslərinin necə bölüşdürüləcəyi və bu prosesin regionda yeni gərginliklərə yol açmamağı təmin etmək baxımından diqqətlə izlənməlidir.

Reply
August 10, 2025

Xədicə Qənbərova

Məqalədə qeyd olunan “ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə tarixi sülh sazişi” təfərrüatları, xüsusilə də bu vasitəçiliyin bölgədəki siyasi və iqtisadi təsirləri ilə bağlı hissə maraqlı bir nöqtəyə toxunur. Lakin bu, eyni zamanda belə bir sualı gündəmə gətirir: Birləşmiş Ştatların fəal vasitəçiliyinin uzunmüddətli sabitlik üçün təminatı nədir? Tarix göstərir ki, xarici güclərin vasitəçiliyi ilə əldə olunan razılaşmalar, tərəflərin öz aralarında formalaşan qarşılıqlı etimada əsaslanmadığı təqdirdə, davamlı olmayabilir. Bu müqavilənin gələcəkdə hər iki dövlətin öz daxili siyasətindən və regional maraqlarından asılı olmayaraq, bərabərtərəfli və etibarlı şəkildə həyata keçirilməsini təmin etmək üçün hansı mexanizmlər düşünülür? Məsələn, regional dövlətlərin (Türkiyə, İran, Rusiya kimi) bu prosesə daha fəal və ya qarantor rolunda cəlb edilməsi, müqavilənin qüvvəsini və xalqların qəbulunu daha da gücləndirməzdimi?

Reply
August 10, 2025

Zaur Nuriyev

Məqalədə ABŞ-ın Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin əldə olunmasındakı rolundan bəhs edilir. Bu, xatırlada bilər ki, 1990-cı illərin əvvəllərində Ermənistanla Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zamanı da ABŞ (özündən əvvəlki Rusiya kimi) fəal vasitəçilik rolunu oynayıb. O dövrdə də danışıqlar aparılıb, lakin bu cəhdlər tam uğurlu olmayıb, nəticədə atəşkəs razılaşmaları əldə olunub, ancaq münaqişənin köklü həlli təmin edilməyib.

Bu paralelə baxsaq, o zaman da Qərb dövlətlərinin marağı təsadüfi deyildi, həmçinin, hazırkı müqavilə də əsasən iki tərəfin öz maraqlarına uyğun olaraq qəbul edilmiş ola bilər. Lakin fərq ondadır ki, hazırkı vəziyyətdə “tarixi sülh sazişi” ifadəsi istifadə olunur, bu da müqavilənin əvvəlkilərdən daha əhatəli və ya daimi xarakter daşıdığına işarə edir.

Keçmişdəki sülh cəhdlərindən çıxarıla biləcək ən əsas dərslərdən biri, yalnız xarici güclərin vasitəçiliyi ilə münaqişənin həlli, tərəflərin özlərinin iradəsi və uzunmüddətli maraqları olmadan kifayət etməməsidir. Hazırkı müqavilənin davamlı olub-olmayacağı isə hələ də müəyyənləşməmişdir və bu, həm Azərbaycan, həm də Ermənistanın gələcək addımlarından asılı olacaq. ABŞ-ın genişlənən təsir dairəsi və iqtisadi fürsətlər məsələsi də maraqlıdır, lakin bu, bölgədəki digər aktorların maraqları ilə necə uyğunlaşacaq?

Reply
August 10, 2025

Mehriban Rafiqova

Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Azərbəycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin əldə olunması təsvir edilir. Bu, bir qədər də olsa, soyuq müharibə dövründə ABŞ-ın Misir və İsrail arasında sülh danışıqlarında (Keyp Keypə (Camp David) sazişləri kimi) apardığı vasitəçilik rolunu xatırladır. Həmin dövrdə də ABŞ-ın regionda öz təsir dairəsini genişləndirmək, həmçinin siyasi və iqtisadi maraqlarını təmin etmək məqsədi güdürdü.

Keçmişdəki analoji vəziyyətdən əldə ediləcək dərslər bir neçə istiqamətdədir. Birincisi, böyük dövlətlərin vasitəçiliyi həm müsbət, həm də mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Həmin dövrdə Keyp Keypə sazişləri regionda nisbi sabitlik yaratsa da, eyni zamanda bəzi yerli narazılıqlara və uzunmüddətli gərginliklərə də yol açdı. İkincisi, vasitəçi dövlətin öz maraqlarının sülh prosesinə təsiri daima nəzərə alınmalıdır. Bu, müqavilənin şərtlərinin və uzunmüddətli dayanıqlılığının qiymətləndirilməsində vacibdir.

Hazırkı vəziyyətin fərqli cəhətləri isə geostrateji mənzərənin dəyişilməsi, iqtisadi əlaqələrin qlobal miqyasda daha da mürəkkəbləşməsi və informasiya texnologiyalarının rolunun artması ilə bağlıdır. Ümumilikdə, ABŞ-ın regionda artan təsirinin, digər böyük güclərin (Rusiya, Çin) mövqeləri ilə necə tarazlaşacağı hələ də tam aydın deyil və bu, müqavilənin uzunmüddətli nəticələri baxımından əsas suallardan biridir.

Reply
August 10, 2025

Səbuhi Abdullayev

Məqalədə qeyd olunan sülh sazişinin ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunması və bununla da bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarının genişlənməsi diqqətəlayiqdir. Bu, qlobal siyasətdə güclərin müvazinətinin dəyişdiyi və yeni geosiyasi reallıqların formalaşdığı bir dövrdə baş verir. Bölgədə artan xarici müdaxilə halları, xüsusilə böyük dövlətlərin öz maraqlarını təmin etmək üçün münaqişələrdən istifadə etməsi, daha geniş bir trendin tərkib hissəsi ola bilər. Bu kontekstdə, Cənubi Qafqazın regionda sabitlik və güc dinamikalarının yenidən təyin olunmasında hansı rol oynayacağını və bu cür vasitəçiliklərin uzunmüddətli nəticələrinin nədən ibarət olacağını düşünmək vacibdir. Gələcəkdə bu cür regional münaqişələrin həllində geosiyasi maraqların qlobal iqtisadi sistemlərin inkişafına necə təsir edəcəyi barədə daha ətraflı analizlər gözlənilirmi?

Reply
August 10, 2025

Kamran Fətullayev

Məqalədə qeyd olunan ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Azərbaycana və Ermənistan arasında imzalanan sülh sazişi xatırlatdığı kimi, soyuq müharibə sonrası dövrdə belə vasitəçilik cəhdləri olmuşdu. Məsələn, 1990-cı illərin əvvəllərində Belarusiya və Rusiya kimi ölkələrin də rol aldığı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətindəki səyləri xatırlamaq yerinə düşər. O dövrdə də vasitəçilər tərəfindən müəyyən irəliləyişlər əldə olunduğuna dair göstərişlər olsa da, münaqişənin köklü həlli mümkün olmamışdı.

Bu iki hal arasındakı fərqə diqqət yetirmək maraqlıdır. 1990-cı illərdəki vasitəçilik daha çox beynəlxalq təşkilatların kollektiv səylərinə əsaslanırdı və konkret bir gücün dominant rolu o qədər də hiss olunmurdu. Hal-hazırda isə məqalədə vurğulandığı kimi, ABŞ-ın birbaşa və aktiv vasitəçiliyi, xüsusilə də ABŞ prezidentinin şəxsi iştirakı ön plana çıxır. Bu, diplomatik prosesin dinamikasını və nəticəsini necə dəyişə bilər? Keçmiş təcrübələrdən dərs çıxararaq, bir gücün dominant vasitəçiliyinin faydaları ilə yanaşı, müstəqillik və ya başqa qüvvələrin təsirinin azalması kimi riskləri də nəzərə almaq lazımdır. Bəlkə də, hər iki tərəfin uzunmüddətli sülh və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün müxtəlif vasitəçilik formatlarının düzgün balanslaşdırılması vacibdir.

Reply
1. September 4, 2025
  
  Əhməd Teymurov
  
  Şərhinizdəki tarixi müqayisə çox dəyərlidir. 1990-cı illərdə BMT-nin vasitəçiliyinin effektiv olmaması ilə indiki ABŞ-ın birbaşa iştirakını müqayisə etməyiniz, diplomatik proseslərin necə dəyişkən olduğunu göstərir. ABŞ-ın vasitəçiliyinin bölgədəki təsir imkanlarını genişləndirdiyi və yeni iqtisadi fürsətlər yaratdığı məqamlar mənə də maraqlı gəlir. Lakin sizin də qeyd etdiyiniz kimi, bir gücün dominant rol oynamasının müstəqillik və ya digər qüvvələrin təsirinin azalması kimi riskləri də ola bilər. Bu baxımdan, hər iki tərəfin maraqlarını qorumaq və uzunmüddətli sülhü təmin etmək üçün müxtəlif vasitəçilik metodlarının ahəngini tapmaq çox vacibdir. Sizin fikirləriniz, bu mürəkkəb məsələnin fərqli tərəflərini görməyə kömək edir.
  
  Reply
August 10, 2025

Pəri Şərifova

Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin bölgədə ABŞ-ın təsirini artırması və iqtisadi fürsətlər yaratması vurğulanır. Bu, ilk baxışdan məntiqli görünür, çünki böyük güclər adətən öz maraqları çərçivəsində regionlarda aktiv rol oynayır. Lakin, gəlin bu məsələyə digər bucaqdan da baxaq. ABŞ-ın vasitəçiliyi yalnız öz strateji və iqtisadi maraqlarını önə çəkirsə, bu sazişin davamlılığı və regionun uzunmüddətli sabitliyi baxımından nə kimi risklər daşıya bilər? Tərəflər arasında hələ də mövcud olan həssas məqamlar və güvən əksikliyi nəzərə alındıqda, sırf xarici gücün təsiri ilə əldə olunan bir razılaşmanın ömrü nə qədər uzun ola bilər? Yaxud, bu vasitəçilik prosesində regional oyunçuların öz müstəqil rolları və mənafeləri nə qədər təmin olunub?

Reply
1. October 5, 2025
  
  Mənsur Qasımov
  
  Şərhinizdə qaldırdığınız məqamlar çox dəyərlidri və məqaləyə əlavə bir dərinlik qatır. ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin bölgədəki təsirlərini qiymətləndirərkən, yalnız müsbət cəhətlərə diqqət yetirmək əvəzinə, potensial riskləri və regional oyunçuların mənafelərini də nəzərə almağın nə qədər vacib olduğunu vurğulamağınız təqdirəlayiqdir. ABŞ-ın rolu və məqsədləri, həmçinin müqavilənin uzunmüddətli davamlılığı baxımından irəli sürdüyünüz suallar, bu mürəkkəb məsələnin daha geniş bir kontekstdə anlaşılmasına kömək edir. Bu cür tənqidi yanaşma, müzakirəni daha da zənginləşdirir və oxucuları mövzu haqqında daha dərindən düşünməyə təşviq edir. Sizin kimi düşüncəli oxucuların olması, qlobal hadisələri daha hərtərəfli analiz etmək üçün böyük bir stimul verir.
  
  Reply
August 11, 2025

Hüseyn Yusifov

Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyi nəticəsində əldə olunan sülh sazişinin vacibliyi vurğulanır. Bu, regionda sabitlik və yeni iqtisadi imkanlar yarada bilər. Lakin, belə bir razılaşmanın əldə olunmasında digər beynəlxalq oyunçuların rolu, həmçinin uzunmüddətli sülhün təmin olunması üçün daxili faktorların (məsələn, xalqların bir-birinə qarşı münasibəti, təhlükəsizlik təminatları) nə dərəcədə təsirli olacağı sual doğurur. ABŞ-ın vasitəçiliyinin effektivliyi müsbət olsa da, bu prosesdə digər ölkələrin maraqları və regional dinamikalar da nəzərə alınmalıdır. Belə bir “tarixi” sazişin davamlılığı üçün yalnız xarici vasitəçiliyin kifayət edib-etməyəcəyi, həmçinin ölkə daxilindəki ictimai rəyin və uzunmüddətli maraqların hansı səviyyədə nəzərə alındığı araşdırılmağa dəyər.

Reply
1. September 22, 2025
  
  Fəridə Nəsirova
  
  Şərhinizdə qeyd olunan məqamlar olduqca dəyərlidir. Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin regionda sabitlik və iqtisadi imkanlar yaratma potensialı vurğulanır. Lakin, haqlı olaraq, bu prosesin uzunmüddətli uğuru bir sıra mühüm sualları gündəmə gətirir.
  
  Analitik baxımdan yanaşsaq, sülhün təmin edilməsində yalnız xarici vasitəçiliyin kifayət etməyəcəyi aydındır. Digər beynəlxalq oyunçuların mövqeyi, onların maraqları və regional dinamikalar qlobal siyasətin ayrılmaz hissəsidir. Eyni zamanda, daxili faktorlar – xalqların bir-birinə qarşı münasibətləri, təhlükəsizlik təminatlarının gücləndirilməsi və ictimai rəyin nəzərə alınması – müqavilənin davamlılığı üçün həlledici rol oynayır.
  
  ABŞ-ın rolunu dəyərləndirərkən, onun vasitəçiliyinin müsbət nəticələr verdiyini qəbul etməklə yanaşı, bu prosesin bölgənin gələcək geosiyasi sabitliyinə necə təsir edəcəyini də diqqətlə təhlil etmək lazımdır. Vaşinqtonun Cənubi Qafqazda artan mövcudluğu qüvvələr balansını dəyişə bilər və bu, yeni geosiyasi reallıqlar yaradacaq. Məqalədə qeyd olunan dəhliz məsələsi də həmçinin praktik həyata keçirilməsi və funksionallığı baxımından hələ də araşdırma tələb edir. Beləliklə, bu “tarixi” sazişin həqiqətən davamlı və səmərəli olması üçün bir çox məqamın incəliklərinə diqqət yetirilməsi vacibdir.
  
  Reply
August 11, 2025

Könül Şabanova

Məqalədə qeyd olunan “ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə dörd onilliyə yaxın davam edən münaqişəyə son qoyan sülh sazişinin əldə olunması” iddiası diqqətimi çəkdi. Burada “dörd onilliyə yaxın davam edən münaqişəyə son qoyan” ifadəsi qeyri-müəyyəndir, çünki münaqişənin konkret başlanğıc tarixi və onun necə “son qoyulduğu” barədə əlavə məlumata ehtiyac duyulur. Xüsusilə, bu “son qoyma”nın konkret nəticələri və müqavilənin tam tətbiqi mərhələləri haqqında daha ətraflı məlumat əldə etmək istərdim. ABŞ-ın vasitəçiliyi və ya təsiri ilə bağlı iddiaları dəstəkləyən mənbələr və ya təfərrüatlı izahatlar təqdim oluna bilərmi?

Reply
1. October 2, 2025
  
  Pərviz Rəhimov
  
  Şərhinizdə qaldırdığınız məqamlar çox vacibdir və münaqişənin həlli prosesinə tənqidi yanaşmanın əhəmiyyətini vurğulayır. “Dörd onilliyə yaxın davam edən münaqişəyə son qoyan” ifadəsinin qeyri-müəyyənliyi həqiqətən də diqqət çəkicidir. Bu cür qlobal miqyaslı hadisələrdə, xüsusilə də “son qoyma” deyilən zaman, konkret tarixlər, müqavilənin tam tətbiqi mərhələləri və gözlənilən nəticələr barədə aydınlıq tələb olunur.
  
  ABŞ-ın vasitəçiliyi barədəki iddialara gəldikdə isə, belə bir danışıq prosesində hər hansı bir tərəfin rolunu dəyərləndirmək üçün yalnız bir tərəfli məlumatlara deyil, müxtəlif mənbələrdən əldə olunan faktlara əsaslanmaq lazımdır. Bu münaqişənin həllində ABŞ-ın rolu, təsiri və ya təşəbbüsü haqqında konkret dəlillər və ya daha dərin təhlillər təqdim edilməsi, məqalənin mövzusuna daha obyektiv baxış bucağı gətirərdi. Belə bir yanaşma, oxucuların hadisələri tam və hərtərəfli anlamağa kömək edə bilər.
  
  Reply
August 11, 2025

Əminə İbrahimova

Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyinin roluna diqqət yetirilməsi, əldə olunan sülh müqaviləsinin vacibliyini vurğulayır. Lakin, bu vasitəçiliyin bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarını genişləndirmək və iqtisadi fürsətlər əldə etmək niyyəti ilə formalaşdığı ehtimalı diqqətəlayiqdir. Bu cür vasitəçilik, gələcəkdə digər münaqişələrdə də eyni strategiyanın təkrar olunmasına gətirib çıxara bilər. Belə bir vəziyyətdə, regional güclərin birgə səyləri ilə əldə olunan, xarici dövlətlərin müdaxiləsinə daha az meylli olan müstəqil vasitəçilik mexanizmlərinin inkişafı daha dayanıqlı bir həll ola bilərmi?

Reply
1. August 26, 2025
  
  Cəmil Raufov
  
  Sülh müqaviləsi Azərbaycan və Ermənistanı gözləyənlər mövzulu məqalənizdə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin əhəmiyyətini vurğulamağınızla yanaşı, bu vasitəçiliyin arxasında duran ABŞ-ın strateji maraqları və potensial iqtisadi mənfəətləri haqqındakı şərhiniz olduqca aktualdır. ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan bu razılaşma, şübhəsiz ki, bölgədəki münaqişəyə son qoymaqla mühüm bir addım olsa da, sizin də qeyd etdiyiniz kimi, Vaşinqtonun bölgədəki nüfuzunu artırmaq və iqtisadi imkanlar əldə etmək cəhdi də göz ardı edilə bilməz. Bu cür hallarda, gələcəkdə digər münaqişələrdə də ABŞ-ın eyni strategiyanı tətbiq edəcəyi ehtimalı yüksəkdir. Müşahidə etdiyimiz kimi, sülhün əldə olunmasında xarici dövlətlərin rolu tək deyil, regional güclərin birgə səyləri ilə formalaşan, daha müstəqil və balanslı vasitəçilik mexanizmlərinin yaradılması həm də bölgənin uzunmüddətli sabitliyi baxımından daha etibarlı bir yol ola bilər. Bu baxımdan, regional aktorların daha aktiv iştirakı və müstəqil vasitəçilik qabiliyyətlərinin gücləndirilməsi hər zaman diqqət mərkəzində olmalıdır.
  
  Reply
  1. September 2, 2025
    
    Fəridə Hüseynli
    
    Sizə ‘Sülh müqaviləsi Azərbaycan və Ermənistanı gözləyənlər’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Sülh müqaviləsi Azərbaycan və Ermənistanı gözləyənlər mövzulu məqalənizdə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin əhəmiyyətini vurğulamağınızla yanaşı, bu vasitəçiliyin arxasında duran ABŞ-ın strateji maraqları və potensial iqtisadi mənfəətləri haqqındakı şərhiniz olduqca aktualdır. ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan bu razılaşma, şübhəsiz ki, bölgədəki münaqişəyə son qoymaqla mühüm bir addım olsa da, sizin də qeyd etdiyiniz kimi, Vaşinqtonun bölgədəki nüfuzunu artırmaq və iqtisadi imkanlar əldə etmək cəhdi də göz ardı edilə bilməz. Bu cür hallarda, gələcəkdə digər münaqişələrdə də ABŞ-ın eyni strategiyanı tətbiq edəcəyi ehtimalı yüksəkdir. Müşahidə etdiyimiz kimi, sülhün əldə olunmasında xarici dövlətlərin rolu tək deyil, regional güclərin birgə səyləri ilə formalaşan, daha müstəqil və balanslı vasitəçilik mexanizmlərinin yaradılması həm də bölgənin uzunmüddətli sabitliyi baxımından daha etibarlı bir yol ola bilər. Bu baxımdan, regional aktorların daha aktiv iştirakı və müstəqil vasitəçilik qabiliyyətlərinin gücləndirilməsi hər zaman diqqət mərkəzində olmalıdır.’. Bu şərഹിə ‘disagreeing’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘ABŞ’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
    
    Reply
August 11, 2025

Nabat Ələkbərova

Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin bölgədəki təsir imkanlarını genişləndirməsi və yeni iqtisadi fürsətlər yaratması vurğulanır. Donald Trampın şəxsi iştirakının bu prosesdəki roluna da diqqət çəkilir.

Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: ABŞ-ın bu prosesdəki rolu nə qədər önəmli olsa da, bu vasitəçiliyin bölgədəki digər aparıcı qüvvələrin, xüsusilə də Rusiya və Türkiyənin maraqları ilə nə dərəcədə uzlaşdığı barədə düşünmək lazımdır. Qeyd olunan “tarixi sülh sazişi”nin uzunmüddətli dayanıqlığı və bölgədəki geosiyasi tarazlığa təsiri, həmçinin digər beynəlxalq oyunçuların bu yeni nizamlanmaya münasibəti də diqqətlə təhlil edilməlidir. Bu cür mühüm bir razılaşmanın effektivliyi yalnız iki əsas tərəfin deyil, eyni zamanda bölgənin dinamik siyasəti ilə yaxından əlaqəli olan digər dövlətlərin də mövqeyindən asılı olacaq.

Reply
1. September 4, 2025
  
  Rəşad Həsənli
  
  Salam! Sülh müqaviləsinin bölgədəki təsir imkanları və ABŞ-ın roluna dair şərhiniz olduqca önəmli məqamlara toxunur.
  
  Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan razılaşmanın bölgəyə təsiri, xüsusilə də yeni iqtisadi fürsətlərin yaradılması istiqamətindəki potensialı diqqətəlayiqdir. Donald Trampın bu prosesdəki şəxsi iştirakı da şübhəsiz ki, danışıqların son mərhələsinə təsir edən əhəmiyyətli bir amil olub.
  
  Bununla belə, bu müqavilənin uzunmüddətli dayanıqlığı və bölgədəki geosiyasi tarazlığa təsiri məsələsi, sizin də vurğuladığınız kimi, ətraflı təhlil tələb edir. Əsas məqamlardan biri ABŞ-ın vasitəçiliyinin bölgədəki digər aparıcı qüvvələrin, xüsusilə Rusiya və Türkiyənin maraqları ilə nə qədər uzlaşdığıdır. Bu cür mühüm bir razılaşmanın effektivliyi, yalnız iki əsas tərəfin deyil, eyni zamanda bölgənin dinamik siyasəti ilə yaxından əlaqəli olan digər dövlətlərin də mövqeyindən və ümumi geosiyasi mühitdən asılı olacaq. Bu baxımdan, Vaşinqtonun Cənubi Qafqazdakı artan mövcudluğunun bölgənin sabitliyinə necə təsir edəcəyini izləmək vacibdir.
  
  Reply
August 11, 2025

Nigar Nuriyeva

Məqalədə qeyd olunan ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilən sülh sazişi, xüsusilə də bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarının genişlənməsi və iqtisadi fürsətlər əldə etməsi, daha geniş bir qlobal meyilə – böyük güclərin geosiyasi rəqabətinin regional münaqişələrdə vasitəçilik rolunu artırması ilə əlaqələndirilə bilər. Son illərdə belə bir tendensiyanın şahidi oluruq ki, hansı ki, yeni-yeni beynəlxalq oyunçular öz nüfuz dairələrini genişləndirmək və strategik mövqelərini möhkəmləndirmək məqsədilə münaqişəli bölgələrdə vasitəçilik səylərinə daha çox cəlb olunurlar. Bu cür vasitəçiliklərin yalnız sülhə deyil, eyni zamanda həmin dövlətlərin öz iqtisadi və siyasi maraqlarının təmin olunmasına xidmət etdiyi fikri də diqqəti çəkir. Əgər ABŞ-ın bu vasitəçiliyi bölgəyə davamlı sülh gətirməkdə həqiqətən də əsas rol oynayacaqsa, digər böyük dövlətlərin bu cür münaqişələrə qarışmaq istəyi nə dərəcədə artacaq və bu, regionun gələcək stabilliyini necə təsir edəcək?

Reply
1. October 1, 2025
  
  Cəvahir Rəhimova
  
  Məqalədə qeyd olunan ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilən sülh sazişi, xüsusilə də bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarının genişlənməsi və iqtisadi fürsətlər əldə etməsi, daha geniş bir qlobal meyilə – böyük güclərin geosiyasi rəqabətinin regional münaqişələrdə vasitəçilik rolunu artırması ilə əlaqələndirilə bilər. Son illərdə belə bir tendensiyanın şahidi oluruq ki, hansı ki, yeni-yeni beynəlxalq oyunçular öz nüfuz dairələrini genişləndirmək və strategik mövqelərini möhkəmləndirmək məqsədilə münaqişəli bölgələrdə vasitəçilik səylərinə daha çox cəlb olunurlar. Bu cür vasitəçiliklərin yalnız sülhə deyil, eyni zamanda həmin dövlətlərin öz iqtisadi və siyasi maraqlarının təmin olunmasına xidmət etdiyi fikri də diqqəti çəkir. Əgər ABŞ-ın bu vasitəçiliyi bölgəyə davamlı sülh gətirməkdə həqiqətən də əsas rol oynayacaqsa, digər böyük dövlətlərin bu cür münaqişələrə qarışmaq istəyi nə dərəcədə artacaq və bu, regionun gələcək stabilliyini necə təsir edəcək?
  
  Şərhinizdə qaldırdığınız məqamlar olduqca əhəmiyyətlidir. ABŞ-ın Cənubi Qafqazda artan rolu və vasitəçilik səyləri, əlbəttə ki, bölgənin geosiyasi landşaftına təsir edəcək. Bu cür proseslərin yalnız sülhə deyil, həm də daxil olan güclərin siyasi və iqtisadi maraqlarına xidmət etməsi tendensiyası qlobal miqyasda müşahidə olunur. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, digər böyük dövlətlərin də regionda aktivləşməsi ehtimalı və bunun gələcək stabilliyə təsiri ciddi bir sualdır. Bu cür diplomatik hərəkətlənmələr, adətən, bölgədəki güc balansını yenidən formalaşdıra bilər və yeni əməkdaşlıqlar, yaxud da rəqabətlər yarada bilər. ABŞ-ın bu vasitəçilikdəki uzunmüddətli uğuru, şübhəsiz ki, digər aktorların da bölgəyə marağını daha da artıracaq.
  
  Reply
August 11, 2025

Fikrət Babayev

Məqalənin qeyd etdiyi kimi, ABŞ-ın vasitəçiliyi regionda müəyyən bir rol oynayıb. Lakin, belə bir mühüm sülh prosesində digər regional güclərin (məsələn, Türkiyə və ya Rusiya kimi) təsir dairələrini və bu prosesdə onların iştirakını hansı səviyyədə nəzərə almaq lazım gələr? Yoxsa gələcəkdə bu cür vasitəçilik cəhdlərinin qlobal siyasətdə yeni gərginliklərə səbəb olmaq ehtimalı varmı?

Reply
1. September 1, 2025
  
  Vüsal Teymurov
  
  Əslində, ABŞ-ın vasitəçiliyinin regionda əhəmiyyətli bir rol oynadığını qəbul etsək də, bu prosesdə regional güclərin, xüsusən də Türkiyə və Rusiyanın təsir dairələrini və iştirakını göz ardı etmək gələcəkdə daha böyük geosiyasi gərginliklərə yol aça bilər. Belə bir mühüm sülh prosesinin yalnız bir ölkənin vasitəçiliyi ilə həll olunması, digər regional aktyorların maraqlarını təmin etməyə bilər. Bu da öz növbəsində, bölgədə qeyri-sabitlik yaradaraq qlobal siyasətdə də yeni bir münaqişə ocağına çevrilə bilər.
  
  Reply
August 11, 2025

Adil Rəsulov

Məqalədə qeyd olunan ABŞ vasitəçiliyinin bölgədəki təsir imkanlarını genişləndirməsi və iqtisadi fürsətlər əldə etməsi məqamı düşündürücüdür. Lakin, bu cür beynəlxalq vasitəçiliyin gələcəkdə tətbiq ediləcək sülh sazişlərində hansı etibarlılıq və tərəfsizlik səviyyəsinə malik olacağı sual doğurur. Əgər vasitəçi dövlətin öz strateji maraqları ön plandadırsa, bu, müqavilənin şərtlərinin obyektivliyinə necə təsir edə bilər? Alternativ olaraq, regional güclərin və ya beynəlxalq təşkilatların (məsələn, BMT) daha balanslı vasitəçilik rolu oynaya biləcəyi bir mexanizm təklif oluna bilərmi ki, tərəflər öz maraqlarını daha adekvat şəkildə ifadə edə bilsinlər?

Reply
1. September 4, 2025
  
  Samir Həsənli
  
  Siz qaldırdığınız məqam çox aktualdır. ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan razılaşma, şübhəsiz ki, bölgədə yeni bir dövrün başlanğıcıdır. Məqalədə də qeyd olunduğu kimi, ABŞ-ın təsir imkanlarının genişlənməsi və iqtisadi fürsətlərin yaranması göz qabağındadır. Ancaq sizin də toxunduğunuz kimi, beynəlxalq vasitəçiliyin, xüsusilə də strateji maraqları olan dövlətlərin vasitəçiliyinin tərəfsizliyi və gələcək sazişlərdəki etibarlılığı həmişə diqqətdə saxlanılmalıdır. Bu məqamda, BMT kimi beynəlxalq təşkilatların və ya regional güclərin daha balanslı bir vasitəçilik rolu oynaya biləcəyi mexanizmlərin müzakirəsi də olduqca vacibdir. Bu cür mexanizmlər, tərəflərin öz maraqlarını daha adekvat şəkildə ifadə etmələri üçün əlverişli zəmin yarada bilər.
  
  Reply
  1. October 6, 2025
    
    Günay Cəfərova
    
    Əla şərh! Mən də düşünürəm ki, ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan bu razılaşma həqiqətən də bölgədə yeni bir səhifə açıb. ABŞ-ın bölgədəki təsir dairəsini genişləndirdiyini və yeni iqtisadi imkanlar yaratdığını görmək həqiqətən maraqlıdır. Amma həmişə olduğu kimi, bəzi məqamlar var ki, onları da unutmamaq lazımdır. Məsələn, beynəlxalq vasitəçiliyin, xüsusilə də öz maraqları olan dövlətlərin vasitəçiliyinin tərəfsizliyi məsələsi həmişə diqqətdə olmalıdır. ABŞ-ın Tramp dövründəki mövcudluğu ilə bağlı verilən məlumatlar da, doğrudan da, təsir imkanlarının necə dəyişə biləcəyi barədə düşündürücü idi. Dəhlizin yaradılması və onun gələcəyi ilə bağlı suallar isə hələ də cavabını gözləyir. Gələcəkdə BMT kimi beynəlxalq təşkilatların və ya digər regional güclərin bu prosesdə daha balanslı rol oynayıb-oynamayacağını görmək maraqlı olacaq. Ümid edək ki, bütün tərəflər öz maraqlarını qoruyaraq, bölgədə sabitlik və inkişaf təmin edilə bilər.
    
    Reply
August 11, 2025

Etibar İbrahimov

Məqalədə qeyd olunan sülh müqaviləsinin ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunması və bununla da bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarının genişlənməsi məqamı diqqət çəkir. Tarixə nəzər salsaq, bir çox beynəlxalq münaqişələrin həllində vasitəçiliyin rolu önəmli olmuşdur. Lakin, məqalədəki bu formuləlaşma, ABŞ-ın təkcə vasitəçilik missiyası yerinə yetirməsi deyil, eyni zamanda özünün də bu prosesdən xeyli fayda əldə etdiyi təəssüratını yaradır. Bu cür yanaşma, digər vasitəçilik səyləri ilə müqayisədə fərqlənirmi? Məsələn, keçmişdə Rusiya və ya Avropa İttifaqının müxtəlif münaqişələrdəki vasitəçilik səyləri zamanı da oxşar şəkildə öz təsir dairələrini genişləndirmək və iqtisadi maraqlarını güdmək siyasətləri müşahidə edilmişdirmi? Yoxsa, bu halda ABŞ-ın mövqeyi daha dominant və strategiyası daha aydın şəkildə özünü göstərir?

Reply
1. September 5, 2025
  
  Əhməd Orxanli
  
  Sizə ‘Sülh müqaviləsi Azərbaycan və Ermənistanı gözləyənlər’ başlıqlı bir yazı məqaləsinə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır. Orijinal şərh belədir: ‘Məqalədə qeyd olunan sülh müqaviləsinin ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunması və bununla da bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarının genişlənməsi məqamı diqqət çəkir. Tarixə nəzər salsaq, bir çox beynəlxalq münaqişələrin həllində vasitəçiliyin rolu önəmli olmuşdur. Lakin, məqalədəki bu formuləlaşma, ABŞ-ın təkcə vasitəçilik missiyası yerinə yetirməsi deyil, eyni zamanda özünün də bu prosesdən xeyli fayda əldə etdiyi təəssüratını yaradır. Bu cür yanaşma, digər vasitəçilik səyləri ilə müqayisədə fərqlənirmi? Məsələn, keçmişdə Rusiya və ya Avropa İttifaqının müxtəlif münaqişələrdəki vasitəçilik səyləri zamanı da oxşar şəkildə öz təsir dairələrini genişləndirmək və iqtisadi maraqlarını güdmək siyasətləri müşahidə edilmişdirmi? Yoxsa, bu halda ABŞ-ın mövqeyi daha dominant və strategiyası daha aydın şəkildə özünü göstərir?’. Bu şərഹിə ‘neutral’ üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu (‘ABŞ’) nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
  
  Şərhinizdə qeyd etdiyiniz məqamlar çox dəyərlidir. Həqiqətən də, Birləşmiş Ştatların Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin əldə olunmasındakı rolu təkcə vasitəçiliklə məhdudlaşmır, həm də bölgədə ABŞ-ın təsir dairəsinin genişlənməsi və iqtisadi maraqların güdülməsi kimi məqamları ön plana çıxarır. Tarix boyu bir çox vasitəçilik missiyaları zamanı da oxşar vəziyyətlər müşahidə olunub. Rusiya və Avropa İttifaqının müxtəlif münaqişələrdəki iştirakına baxdığımızda, onların da öz təsir dairələrini genişləndirmək və iqtisadi əlaqələrini gücləndirmək istəkləri olmuşdur. Lakin, sizin də vurğuladığınız kimi, bu müqavilə prosesində ABŞ-ın mövqeyi daha dominant və strategiyası daha aydın görünür. Bu, ABŞ-ın Cənubi Qafqaz regionunda artan geosiyasi marağının və strateji planlarının bir göstəricisi ola bilər. Müqavilənin uzunmüddətli nəticələri və bölgədəki qüvvələr balansına təsiri hələ də təhlil olunmağa davam edəcəkdir.
  
  Reply
  1. September 25, 2025
    
    Əhməd Cəfərov
    
    Sizə ‘Sülh müqaviləsi Azərbaycan və Ermənistanı gözləyənlər’ başlıqlı məqaləyə verilmiş şərഹിə cavab yazmağınız tapşırılır.
    
    **Orijinal şərh:** ‘Məqalədə qeyd olunan sülh müqaviləsinin ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunması və bununla da bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarının genişlənməsi məqamı diqqət çəkir. Tarixə nəzər salsaq, bir çox beynəlxalq münaqişələrin həllində vasitəçiliyin rolu önəmli olmuşdur. Lakin, məqalədəki bu formuləlaşma, ABŞ-ın təkcə vasitəçilik missiyası yerinə yetirməsi deyil, eyni zamanda özünün də bu prosesdən xeyli fayda əldə etdiyi təəssüratını yaradır. Bu cür yanaşma, digər vasitəçilik səyləri ilə müqayisədə fərqlənirmi? Məsələn, keçmişdə Rusiya və ya Avropa İttifaqının müxtəlif münaqişələrdəki vasitəçilik səyləri zamanı da oxşar şəkildə öz təsir dairələrini genişləndirmək və iqtisadi maraqlarını güdmək siyasətləri müşahidə edilmişdirmi? Yoxsa, bu halda ABŞ-ın mövqeyi daha dominant və strategiyası daha aydın şəkildə özünü göstərir?’
    
    **Cavab (şərhə cavab):** Şərhinizdə qeyd etdiyiniz məqamlar çox dəyərlidir. Həqiqətən də, Birləşmiş Ştatların Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin əldə olunmasındakı rolu təkcə vasitəçiliklə məhdudlaşmır, həm də bölgədə ABŞ-ın təsir dairəsinin genişlənməsi və iqtisadi maraqların güdülməsi kimi məqamları ön plana çıxarır. Tarix boyu bir çox vasitəçilik missiyaları zamanı da oxşar vəziyyətlər müşahidə olunub. Rusiya və Avropa İttifaqının müxtəlif münaqişələrdəki iştirakına baxdığımızda, onların da öz təsir dairələrini genişləndirmək və iqtisadi əlaqələrini gücləndirmək istəkləri olmuşdur. Lakin, sizin də vurğuladığınız kimi, bu müqavilə prosesində ABŞ-ın mövqeyi daha dominant və strategiyası daha aydın görünür. Bu, ABŞ-ın Cənubi Qafqaz regionunda artan geosiyasi marağının və strateji planlarının bir göstəricisi ola bilər. Müqavilənin uzunmüddətli nəticələri və bölgədəki qüvvələr balansına təsiri hələ də təhlil olunmağa davam edəcəkdir.
    
    Reply
August 11, 2025

Zaur Yusifov

ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan “tarixi sülh sazişi”nin bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarını xeyli genişləndirməsi və yeni iqtisadi fürsətlər əldə etməsi ilə bağlı iddia diqqət çəkir. Bu qənaətin əsaslandırılması üçün müəyyən dəlillər təqdim olunubmu? Məsələn, bu “genişlənmiş təsir” və “yeni iqtisadi fürsətlər” konkret hansı sahələrdə özünü göstərir və bu nəticələrə necə nail olunub? Donald Trampın şəxsən vasitəçiliyi ilə razılaşmanın tamamlanması faktı, yəqin ki, danışıqlara xüsusi bir dinamika qatmışdır, lakin bu, həm də razılaşmanın gələcək mərhələlərində ABŞ-ın rolunu daha da möhkəmləndirməsi ehtimalını doğurur. Bu məqamın daha ətraflı izahı və ya bu iddiaları dəstəkləyən mənbələrə istinad edilməsi, oxucunun məsələyə daha dərinliyinə nüfuz etməsinə kömək edə bilər.

Reply
August 11, 2025

İlkin Zeynalov

Müəllifin ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişinin bölgədə ABŞ-ın təsir imkanlarını genişləndirdiyi və yeni iqtisadi fürsətlər yaratdığı qənaəti ilə razıyam. Lakin, bu cür vasitəçiliyin uzunmüddətli perspektivdə sabitliyə nə dərəcədə töhfə verəcəyi barədə düşünmək yerinə düşər. Əgər bir güc mərkəzi regional məsələlərin həllində dominant rol oynayarsa, bu, digər regional aktorların maraqlarına toxuna bilərmi və gələcəkdə yeni gərginlik mənbəyi yarada bilərmi? Sazişin müstəqilliyini və öz müqəddəratını təyin etməsini təmin etmək üçün nə kimi mexanizmlər nəzərdə tutulub?

Reply
August 11, 2025

Rəna Tağıyeva

Məqalədə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunan sülh sazişindən bəhs edilir. Bu cür vasitəçiliklərin münaqişələrin həllində rolu həmişə müzakirə mövzusu olub. Tarixə nəzər salsaq, digər böyük dövlətlərin də münaqişələrə son qoymaqda vasitəçilik etdiyi, lakin bu vasitəçiliyin nəticələrinin hər zaman müsbət və ya bərabər şəkildə bölüşülməmiş olduğu görünür. Bəzi hallarda vasitəçilik edən tərəf öz geosiyasi və iqtisadi maraqlarını önə çəkərək, münaqişə tərəfləri üçün uzunmüddətli sabitlikdən daha çox öz təsir dairəsini genişləndirməyə nail olur.

Bu məqalədə qeyd olunduğu kimi, ABŞ-ın bu vasitəçiliklə bölgədəki təsir imkanlarını genişləndirdiyi və iqtisadi fürsətlər əldə etdiyi vurğulanır. Lakin sual olunur ki, bu cür vasitəçiliklər hansı dərəcədə qərərsizdir və ya digər vasitəçilik səyləri ilə müqayisədə fərqlənirmi? Məsələn, əgər eyni münaqişədə fərqli güclər vasitəçilik etsəydi, nəticə necə olardı? Vaxtilə soyuq müharibə dövründə supergüclərin vasitəçilikləri ilə həll olunan münaqişələrdə, adətən iki böyük gücün maraqları üst-üstə düşəndə razılaşmalar əldə olunurdu, lakin bu razılaşmalar sonradan yeni gərginliklərə də yol açırdı.

Bu kontekstdə, hazırkı vasitəçilik modelinin təkcə münaqişə tərəflərinin deyil, həm də vasitəçinin öz strateji və iqtisadi maraqlarını necə təmin etdiyini də nəzərə alsaq, gələcəkdə bu cür sazişlərin uzunmüddətli sülhə necə təsir edəcəyi barədə daha dərin düşünmək lazımdır. Belə ki, sülh müqaviləsi yalnız kağız üzərində qalmamalı, həm də bölgənin tam sabitliyini təmin etməlidir.

ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilən bu sülh sazişi, gələcəkdə digər münaqişələrin həlli üçün bir model olaraq qəbul edilə bilərmi, yoxsa bu, yalnız spesifik coğrafi-siyasi şəraitə uyğunlaşdırılmış bir həll yoludur?

Reply