Amerikalılar yemək sevir: Üçdə bir qida zibilliyə gedir

Birləşmiş Ştatların Qida Tullantısı Problemi: Həll Yolları və Nyu-Yorkun Kompost Təşəbbüsü

Birləşmiş Ştatlarda qida tullantısı böyük problemə çevrilib. Ölkə istehsal etdiyi qidanın təxminən 30-40%-ni israf edir. Pensilvaniya Ştat Universitetinin kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatı professoru Ted Cenikin sözlərinə görə, bu, supermarketdən üç torba ərzaq alıb, birini çıxışda zibil qutusuna atmağa bənzəyir. Ekspertlər hesab edir ki, bayram mövsümü, xüsusən də Şükran günü bu problemi daha da dərinləşdirir. Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Şurasının məlumatına görə, Şükran günündə təxminən 200 milyon funt hinduşka əti zibilə atılır ki, bu da ilin ən böyük qida tullantısı günüdür.

Ətraf Mühitə Təsiri: İstixana Qazları və İstehsal Problemləri

Tullantıların əhəmiyyətli bir hissəsi zibil poliqonlarına gedir və orada toplanan bərk məişət tullantılarının dörddə birini təşkil edir. Cenikin vurğuladığı kimi, qida tullantısı zibil poliqonlarında parçalandıqda metan əmələ gətirir. Metan isə atmosferdə istiliyi saxlamaqda karbon dioksiddən 28 dəfə daha güclü bir istixana qazıdır. Professorun sözlərinə görə, əgər qida tullantısı özü bir ölkə olsaydı, dünyada üçüncü ən böyük istixana qazı emissiyasına malik olardı. İstehsal səviyyəsində də ciddi qida tullantısı problemləri yaşanır. Bu, amerikalıların məhsulların xarici görünüşünə olan həssaslığı və ya kənd təsərrüfatına zərər verən iqlim hadisələri ilə əlaqədar ola bilər. Məsələn, Amerikan Fermer Büroları Federasiyasının hesabatına görə, şirin kartof qiymətlərinin 37% artması Şimali Karolina fermerlərinə qasırğa ziyanı ilə izah olunur. Bu, tullantıların metan qazına çevrilməsi, iqlim dəyişikliyinə səbəb olması və nəticədə məhsullara zərər verərək daha çox tullantı yaratması kimi qısır bir dövranı ortaya qoyur.

Kompostlaşdırma: Tullantıları Faydalı Məhsula Çevirmə

Qida tullantısı problemini həll etməyin yollarından biri, onu zibil poliqonlarına yönləndirmək əvəzinə, kompostlaşdırma prosesinə göndərməkdir. Nyu-York Şəhəri, yenicə genişləndirilmiş Staten Aylend Kompost Müəssisəsi vasitəsilə bunu həyata keçirməyi planlaşdırır. Burada böyük miqdarda qida və bağ tullantıları gübrəyə çevrilir. Sakinlər bu kompost məhsulunu pulsuz, müəssisələr isə ödənişli əldə edə bilərlər. Nyu-York Şəhərinin Bərk Tullantıların İdarə Edilməsi üzrə komissar müavini Cenifer Makdonel qeyd edib ki, kompost əladır: "O, həqiqətən də yaxşı işləyir. Biz onu Nyu-Yorkda istehsal edirik və burada da istifadə edə bilərik. Bu, dövri iqtisadiyyatın bir nümunəsidir və məhsullarımızı yaratmaq üçün bizə bütün bu materiallar lazımdır."

Kompostlaşdırma mikroorqanizmlərin üzvi materiallarla (məsələn, qida tullantısı) qidalanaraq onları bitki gübrəsinə çevirdiyi təbii bir təkrar emal prosesidir. Staten Aylend Kompost Müəssisəsi əvvəllər zibil poliqonu olan bir ərazidə yerləşir. Hazırda orada saysız-hesabsız qağayılar kompost yığınlarından çıxan buxardan faydalanır. Makdonel bildirir ki, bu kimi poliqonların məhdud tutumu ABŞ-ın qida tullantısı ilə düzgün mübarizə apara bilməməsinin səbəblərindən biridir. "Bu cür bir müəssisənin ən gözəl tərəfi odur ki, onun tutumu heç vaxt tükənmir. O, həmişə yeni materialları qəbul edir və məhsullar istehsal edir. Bu, istehsal müəssisəsidir, yolun sonu deyil."

Kütləvi Kompostlaşdırmanın Çətinlikləri

Nyu-York, zibil poliqonlarında çürüyən bərk tullantılar problemini həll etmək üçün bələdiyyə kompostlaşdırma proqramına əl atan bir neçə şəhərdən biridir. Şəhər şurası ötən il sakinlərin qida və bağ tullantılarını qeyri-üzvi zibildən ayırmasını tələb edən tarixi bir qərar qəbul etdi. Makdonelin sözlərinə görə, bu, "yeni bir başlanğıcdır" və "zamanla böyümək üçün böyük potensialımız var." Proqramda iştirak hələ 10%-ə çatmasa da, şəhər sakinlərin cəlbini artırmaq üçün qaydalara riayət etməyənlərə cərimələr tətbiq etməyə başlayacağını bildirib. Lakin bu cür proqramları tətbiq etməyin struktur çətinlikləri var. Birincisi, böyük miqyasda kompostlaşdırma üçün tələb olunan müəssisələrin qurulması və idarə edilməsi xeyli xərc tələb edir.

Makdonel digər bir məsələnin təhsil və ictimai iştirak olduğunu qeyd edir: "Digər yurisdiksiyaları, digər bələdiyyələri araşdırmışıq və adətən bu cür proqramlar başlandığında, iştirak səviyyəsinin yüksəlməsi təxminən on il çəkir." Şəhər, qida tullantıları və digər üzvi tullantıların düzgün şəkildə atılması barədə daim təlimatlar verir. Bura "davamlı bir şəhər üçün qısa kurs" kimi təqdim edilən şəhərin "Trash Academy"si də daxildir. Makdonel qeyd edir ki, hər bir Nyu-York sakini bu proqrama qoşulmasa belə, tullantıların idarə edilməsindəki cüzi irəliləyişlər zibil poliqonlarına düşən qida tullantısı miqdarına böyük təsir göstərə bilər. "Bizim mədəniyyətimizdə, sadəcə varlığımızdan bu qədər tullantı istehsal etdiyimiz bir vəziyyətdə, bütün bu şeyləri düzgün şəkildə idarə etmək üçün uzunmüddətli, davamlı bir yanaşma haqqında düşünməliyik," Makdonel deyib. "Qida və bağ tullantıları tipik bir Nyu-York şəhər təsərrüfatında yaranan bütün tullantıların təxminən 30-35%-ni təşkil edir. Bu üçdə bir hissəni ayırıb təkrar emal etsəniz, böyük bir fərq yarada bilər."

24 saat