Azərbaycan: Bu il 24 xaricdəki tənqidçiyə cinayət işi açılıb

Azərbaycan hökuməti mühacir tənqidçilərə qarşı cinayət işləri açıb

Bu il Azərbaycan hökuməti ölkə xaricində yaşayan 24 tənqidçiyə qarşı cinayət işi başladıb. Bu addım, noyabrın 26-da dərc olunmuş bir analizə görə, Azərbaycanda repressiyanın sərhədləri aşdığını göstərir.

Analizdə vurğulanır ki, jurnalistlər, fəallar və hüquq müdafiəçilərinə qarşı aparılan təzyiqlər artıq ölkədən kənarda yaşayanları da hədəf alır.

Transsərhəd repressiyanın üsulları və riskləri

Qiyabi məhkəmələr, ictimai çağırışlar, beynəlxalq həbs orderi ilə hədələmə və ekstradisiya kanallarının sui-istifadəsi mühacir tənqidçilərə təzyiq göstərmək, onları qorxutmaq, hərəkət azadlıqlarını məhdudlaşdırmaq və səyahət zamanı risklərlə üzləşdirmək üçün istifadə olunur.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Haqları üzrə Ali Komissarı sərhədləri aşan repressiyanın xaricdə zorakılığı, ekstradisiya tələbləri vasitəsilə təzyiqi, rəqəmsal hücumları və ölkə daxilindəki qohumlara qarşı basqını əhatə etdiyini qeyd edir. Azərbaycanın bu taktikaların hamısından müxtəlif səviyyələrdə istifadə etdiyi bildirilir.

Hədəfə alınanlar və ittihamlar

Xaricdəki tənqidçilərə qarşı çağırışlar iki əsas dalğaya ayrılıb: bu ilin mart-aprel aylarında 13 nəfər, noyabr ayında isə 10 nəfər hədəfə alınıb. Bir digər şəxs barəsində isə çağırış avqustda edilib.

Hədəfə alınan şəxslər əvvəlcə Baş Prokurorluğa ictimai şəkildə çağırılır, barələrində cinayət işi açıldığı elan edilir. Daha sonra onların iştirakı olmadan məhkəmələr keçirilir və hökm oxunur. Jurnalistlər Sevinc Osmanqızı və Qənimət Zahid, tarixçi Altay Göyüşov, bloqerlər Qabil Məmmədov, Tural Sadıqlı, Məhəmməd Mirzəli, siyasi şərhçi Ərəstun Oruclu kimi tanınmış simalar da hədəfə alınanlar sırasındadır.

Bu şəxslər əsasən dövlətə qarşı açıq çağırışlar və ya zorakılığa təhrikdə ittiham olunurlar.

Geniş miqyaslı strategiya və təsirləri

Mühacirətdə yaşayan bir çox tənqidçi üçün bu proseslər həm yerləşdikləri ölkələrdə, həm də beynəlxalq səyahətlər zamanı ciddi risklər yaradır. Ekstradisiya tələbləri rədd edilsə belə, siyasi motivli bildirişlərin mövcudluğu sorğu-sual, müvəqqəti saxlama və ya hərəkət məhdudiyyəti ilə nəticələnə bilər.

Bu praktika, həmçinin Azərbaycanda qalan ailə üzvlərinə təzyiqlərə yol açır və xaricdəki aktivizmə, media fəaliyyətinə və ictimai tənqidə qarşı "soyuqlaşdırıcı təsir"i daha da gücləndirir.

Bu cinayət işləri, hüquq sistemlərindən, ekstradisiya kanallarından və beynəlxalq polis mexanizmlərindən pis niyyətlə istifadə etməklə daxili repressiyanı transsərhəd müstəviyə yaymaq üçün düşünülmüş bir strategiyadır. Bu strategiya, ölkə daxilində vətəndaş məkanına nəzarəti gücləndirərkən, fəaliyyətini xaricdən davam etdirən şəxsləri hədəf alması kimi daha geniş bir tendensiyaya uyğundur.

Mühacirlərin yaşadığı ölkələr və beynəlxalq institutlar bu halları transsərhəd repressiya kimi tanımalı və uyğun müdafiə mexanizmlərini tətbiq etməlidirlər.

24 saat