CAS Kristal Palasla bağlı qərarını açıqladı

Məqaləni diqqətlə oxudum və Kristal Palasın Avropa Liqası-na vəsiqəsinin UEFA tərəfindən ləğv edilməsi ilə bağlı məlumatların təqdimatı olduqca aydın idi. Klubun ilk dəfə kubok qazanaraq Avropa arenasına çıxma həvəsinin qarşısının alınması, əlbəttə ki, məyusedicidir.

Bununla belə, gəlin məsələnin digər bir tərəfini də nəzərə alaq. UEFA-nın belə bir qərar qəbul etməsinin altında yatan səbəblər, yəni klubun çoxsaylı təşkilatlara sahiblik məsələsi, futbolun bütövlüyü və rəqabətin ədalətliliyi baxımından da diqqətəlayiqdir. Belə bir qərarın qəbul edilməsi, şübhəsiz ki, "fair play" prinsiplərinin qorunması və bütün klublar üçün bərabər şəraitin yaradılması məqsədi daşıyır. Bəs bu cür qaydalar, futbolun maliyyə və idarəçilik strukturlarındakı mürəkkəblikləri nəzərə alaraq, nə qədər effektiv və ədalətlidir? Bəlkə də, bu məqam daha dərin təhlilə layiqdir.

Məqaləni diqqətlə nəzərdən keçirdim. Kristal Palasın Avropa Liqası-na vəsiqə qazanmasına baxmayaraq UEFA tərəfindən bu hüququn tanınmaması, əslində idman təşkilatlarının maliyyə və kommersiya maraqları ilə idman prinsipləri arasındakı gərginliyin bir nümunəsidir. Bu durum, son illərdə artan "maliyyə feyr-pley" qaydalarının daha da sərtləşməsi və klubların maliyyə durumlarının UEFA tərəfindən daha ciddi şəkildə qiymətləndirilməsi tendensiyasını göstərir. Bu, yalnız futbolda deyil, bir çox idman sahəsində də müşahidə olunan, böyük maliyyə axınlarının idman yarışlarının əlçatanlığını və bərabərliyini təhdid etdiyi bir tendensiyadır.

Bu cür qərarlar, klubların maliyyə sabitliyini təmin etməyə yönəldilmiş olsa da, eyni zamanda uzun müddətli perspektivdə, maliyyə gücü zəif olan lakin idman nailiyyətləri qazanan klubların Avropa səviyyəsində iştirakını məhdudlaşdırırmı?

Məqalədə qeyd olunan vəziyyət, yəni "Kristal Palas"ın Avropa Liqasına vəsiqəsinin UEFA tərəfindən ləğv edilməsi, futbolun yalnız idman deyil, eyni zamanda böyük iqtisadi maraqların toqquşduğu bir sahə olduğunu bir daha göstərir. Klubların maliyyə sabitliyi və idarəçiliyi ilə bağlı qaydalar, əlbəttə ki, çempionatların dürüstlüyünü və rəqabətin ədalətli olmasını təmin etmək üçün vacibdir. Lakin, bu cür qərarların nəticələri bəzən gözləniləndən daha geniş miqyaslı ola bilər.

Bu məsələdə maraqlı olan, Avropa futbolunda mövcud olan maliyyə və idarəçilik fərqlilikləridir. Məsələn, İngiltərədə klubların maliyyə idarəçiliyinə dair qaydalar digər ölkələrdəkindən fərqlənə bilər. Bir çox Avropa ölkəsində klubların strukturundakı şəffaflıq və idarəçilik prinsipləri fərqli tənzimlənir. Bu cür qərarların tətbiqi zamanı "Fair Play" qaydalarının bütün klublara eyni dərəcədə və ədalətlə tətbiq olunması mühümdür. Keçmişdə də oxşar hallar yaşanmış, klubların maliyyə vəziyyəti ilə bağlı qərarların qəbul edilməsi mübahisələrə səbəb olmuşdur. Bu, təkcə bir klubun deyil, həm də futbolun ümumi maliyyə modelinin və idarəçilik sisteminin təhlilinə yol açır.

Belə bir vəziyyətin, "Kristal Palas" kimi bir klubun Avropa səhnəsində özünü təsdiqləmək istəyinin qarşısını alması, futbolun gələcəyi və idarəçilik prinsipləri barədə hansı sualları ortaya çıxarmalıdır?

Bu məqalədə təsvir olunan situasiya, bir qədər də olsa, 1980-ci illərin sonlarında "Barselona" futbol klubunun bir Avropa turnirinə qatılmaqdan məhrum edilməsini xatırladır. O zaman da klub, texniki və ya inzibati səbəblərdən, turnirdən kənarlaşdırılmışdı. Hər iki halda, təqdim olunan səbəblər (məqalədə "təşkilatlara sahiblik" olaraq qeyd olunur, dəqiq səbəb məqalənin davamında ola bilər) müəyyən qədər qeyri-şəffaf qaldı və futbolda qərar qəbuletmə proseslərinin ədalətliliyi barədə suallar doğurdu.

Barselona hadisəsindən çıxarılan dərslərdən biri, futbol idarəetmə orqanlarının verdiyi qərarların nəticələrinin nə qədər böyük ola biləcəyi idi. Kristal Palasın vəziyyətində, qərarın səbəbləri tam olaraq açıqlanmasa da, "təşkilatlara sahiblik" kimi ifadələr, ehtimal ki, məmuriyyət səhvləri və ya texniki pozuntularla bağlıdır. Maraqlıdır ki, Barselona hadisəsində də bu cür inzibati pozuntular əsas gətirilmişdi.

Hazırkı vəziyyətin fərqi, ola bilsin ki, UEFA-nın qərar qəbul etmə mexanizmlərinin zamanla daha da mərkəzləşməsi və standartlaşmasıdır. Lakin bu, hər zaman daha şəffaf və ədalətli qərarlar demək deyil. Əksinə, bu cür halların təkrarlanması, futbolun idarəçiliyində hələ də müəyyən boşluqların və ya qeyri-müəyyənliklərin mövcud olduğunu göstərir. Klubların Avropa yarışlarındakı uğurlarını inzibati səbəblərə görə itirməsi, həm idmançıların zəhmətini, həm də azarkeşlərin həyəcanını boşa çıxardır. Bu məqamda, UEFA-nın qərarının əsaslandırılması və bununla bağlı hər hansı bir təzminat mexanizminin olub-olmaması da diqqətəlayiqdir.

Məqalənin diqqətə çatdırdığı məqam, yəni UEFA-nın klubların təşkilatlara sahibliyi ilə bağlı qərarlarının Avropa Liqasına vəsiqə qazanmış bir klubun mübarizəsini necə əngəllədiyini başa düşmək mümkündür. Lakin bu cür qərarların arxasında yatan məqamları da nəzərə almaq lazımdır. Bu, UEFA-nın "fair play" və ya "münaqişə" kimi məsələləri önləməyə çalışdığını göstərə bilər. Bəs, bu kimi hallarda klublar üçün alternativ yanaşmalar ola bilərmi? Məsələn, klublar öz strukturlarını UEFA-nın tələblərinə uyğunlaşdırmaq üçün hansı əvvəlcədən görülə biləcək tədbirləri görə bilərlər? Ya da əgər klubun birbaşa sahibliyi olmasa da, idarəetmədə təsir dairəsi varsa, bu vəziyyətdə UEFA-nın yanaşması daha ədalətli olmazdımı?

Bu məqalə, Kristal Palasın Avropa Liqasına vəsiqəsinin UEFA tərəfindən təşkilatçılıqla bağlı səbəblərə görə ləğv olunması barədə məlumat verir. Bu vəziyyət məni 2007-ci ildə İspaniyanın "Atletiko Madrid" klubunun UEFA Kubokundan kənarlaşdırılması hadisəsini xatırlatdı. O zaman "Atletiko Madrid" də oxşar bir səbəbdən, yəni stadionun təhlükəsizlik standartlarına cavab verməməsi səbəbindən Avropa yarışlarından qovulmuşdu. Hər iki halda, klublar UEFA-nın qaydalarına uyğun gəlməyən bir vəziyyətə görə cəzalandırılıb. Bu oxşarlıq göstərir ki, UEFA-nın təhlükəsizlik və təşkilatçılıq standartlarına riayət etmək, klubların Avropa yarışlarında iştirakı üçün həlledici amildir. Keçmişdəki "Atletiko Madrid" hadisəsindən çıxarılan ibrət dərsi, klubların infrastruktur və təşkilati məsələlərdə ciddi və davamlı iş aparmalı olduqlarıdır. Kristal Palasın vəziyyətində isə, görünür ki, klub bu məsələləri vaxtında həll etməkdə yetərincə səy göstərməyib və nəticədə Avropa Liqası şansını itirib. Bu, digər klublar üçün də bir xəbərdarlıqdır ki, UEFA-nın tələblərinə prioritet verməlidirlər.