Çilidə prezident seçkiləri: Cinayət və miqrasiya qorxusu üstünlük təşkil edir

Çililər bazar günü yeni prezident və parlament seçmək üçün səsverməyə başlayıblar. Ölkədə artan mütəşəkkil cinayətkarlıq və miqrasiya ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən Çili seçkilərinin sağçı namizədlərin xeyrinə yekunlaşacağı gözlənilir.

Bu, prezident seçkilərinin gözlənilən iki turundan birincisidir. Rəy sorğuları göstərir ki, namizədlərdən heç biri 50 faiz həddini keçərək 14 dekabrda keçiriləcək ikinci turdan yayına bilməyəcək.

Siyasi Kəskin Qütblər

Bazar günü keçirilən seçkilər Çili vətəndaşlarına iki kəskin əks qütb arasında dramatik bir seçim təklif edir: 51 yaşlı kommunist və solçu hökumətin keçmiş əmək naziri Jeannette Jara, digər sağçı namizədlər arasında isə 59 yaşlı, aborta qarşı çıxan və dövləti kiçiltməyə söz verən ultra-mühafizəkar hüquqşünas və keçmiş qanunverici Xose Antonio Kast yer alır.

Lakin seçicilər Venesueladan son miqrasiya dalğası ilə əlaqələndirdikləri bandaların törətdiyi cinayətlərin artmasından narahat olduqları üçün, kampaniya bir-birinə zidd öncül namizədləri ictimai təhlükəsizlik mövzusunda birləşdirib.

Səsvermə məntəqələri səhər saat 8-də açılıb və axşam 6-da bağlanıb. Nəticələr gecə boyu gözlənilir.

Siyasi çeviklik nümayiş etdirərək, kommunist namizəd büdcə məhdudiyyətlərini təbliğ edib, doqquz uşaq atası Katolik Kast isə ənənəvi ailə dəyərlərindən danışmaqdan qaçıb.

Cinayətkarlıq və Sərhəd Nəzarəti

Hər iki namizəd, Venesuelanın "Tren de Aragua" kimi xarici bandalarına qarşı mübarizənin əsas prioritet olduğunu bildirir. Bu bandaların son vaxtlar Çiliyə daxil olması adam oğurluqlarını, hədə-qorxu gəlmələri və cinsi ticarəti artıraraq, ölkənin regionda daha təhlükəsiz və sabit olması barədə öz qavrayışını alt-üst edib. Bu, ölkədə ictimai təhlükəsizlik məsələsini aktuallaşdırıb.

Santiaqodakı Adolfo İbanez Universitetinin politoloqu Rodolfo Disi deyib: "Onlar bütün seçiciləri maraqlandıran məsələlərdən danışırlar, mərkəzə doğru hərəkət edirlər."

Səkkiz namizəd arasında Jara və Kastdan sonra, 49 yaşlı radikal libertar konqresmen və YouTuber Johannes Kaiser, habelə 72 yaşlı təcrübəli mərkəz-sağ siyasətçi Evelyn Matthei gəlir.

Sağçı səslərin bölünməsi və Prezident Qabriel Boriçin mərkəz-sol koalisiyasının keçmiş nazirini dəstəkləməsi səbəbindən, əksər ekspertlər karizmatik Jaranın bazar günü ilk turda qalib gələcəyini düşünürlər. Boriçin ardıcıl müddətə vəzifəyə gəlməsi konstitusiya ilə qadağandır.

Lakin Jaranın ilkin qələbəsi, daha sərt təhlükəsizlik tədbirləri vəd edən sağçı rəqibi qarşısında ikinci turda məğlubiyyətlə nəticələnə bilər. Disi deyib: "Əgər [Jara] cinayətlə mübarizədə sərtləşməyə doğru gedərsə, sağçılar həmişə daha sərt ola bilər. Bu, uduzan bir oyundur."

Məcburi Səsvermə və Yeni Seçicilər

Bu, Çili tarixində bütün seçmə hüququ olan vətəndaşların növbəti prezident üçün səs verməyə məcbur olduğu ilk haldır. Çili seçkiləri üçün bu yeni qayda böyük dəyişiklik deməkdir.

Ölkə 2012-ci ildə bu təcrübəyə son qoyduqdan sonra bu yaxınlarda məcburi səsverməni yenidən tətbiq edib. Artıq seçici qeydiyyatı avtomatikdir, beləliklə, səsvermə məcburi olsa belə, heç vaxt qeydiyyatdan keçməmiş milyonlarla insan prezident yarışında ilk dəfə səs verəcək. Səs verməyənləri 100 dollara qədər cərimə gözləyir.

Analitiklər bunun potensial təsirləri barədə fərqli fikirdədirlər. Çili Universitetinin siyasi elmlər üzrə dosenti Robert Funk deyib: "Bu, böyük bir sualdır. Dörd milyon yeni seçicimiz var. Onlar kimlərdir? Jaranı sevən gənclərdir? Kastın cinayətə qarşı sərt mövqeyinə cəlb olunan marjinal məhəllələrdən olan insanlardır?"

Çili həmçinin bazar günü parlamentin aşağı palatasının tam tərkibini və senatın bir hissəsini yeniləyəcək.

Miqrasiya Siyasəti

Ölkədə 15.7 milyon seçmə hüququ olan vətəndaş var. Bunların 800 mindən çoxu beş il və ya daha çox müddətə yaşayış icazəsi olan immiqrantlardır ki, onlar məcburi səsvermədən azaddırlar. Rəy sorğuları göstərir ki, əcnəbilər, xüsusilə də repressiv sosialist hökumətindən qaçan Venesuelalılar, üstünlük təşkil edərək sağçı namizədləri dəstəkləyirlər.

Bütün öncül namizədlər qeyri-qanuni miqrasiyaya qarşı sərt mövqe nümayiş etdirirlər. Çilinin xarici əhalisi 2017-ci ildən bəri iki dəfə artaraq, ötən il 18 milyonluq ölkədə 1.6 milyon miqrant qeydə alınıb. Təxminən 330 min miqrantın sənədsiz olduğu bildirilir.

Kast Çilinin şimal sərhədi boyunca nəhəng divar tikmək və on minlərlə qeyri-qanuni yolla ölkəyə daxil olan şəxsi deportasiya etmək istəyir. Kaiser sənədsiz insanları həbs düşərgələrində saxlamağı və onların uşaqlarının məktəbə getməsini qadağan etməyi təklif edir. Matthei isə sərhədə dronlar və daha çox silahlı qüvvələr yerləşdirməyi planlaşdırır.

Jara da cinayətlə mübarizə sahəsində sərt mövqeyini nümayiş etdirərək, yeni həbsxanalar tikmək və narkotik ticarəti ilə məşğul olan əcnəbiləri ölkədən çıxarmaq vədini verib. Bu vədlər ictimai təhlükəsizlik məsələsinə diqqəti cəmləşdirir.

24 saat