ESA Günəşin dinamik maqnit mühərrikinin ilk yaxın görüntüsünü əldə etdi

Günəşin Cənub Qütbündə Gözlənilməz Maqnit Hərəkəti: Yeni Kəşflər

Avropa Kosmik Agentliyinin Solar Orbiter peyki, Günəşin cənub qütbü yaxınlığındakı Günəşin maqnit sahəsinə ilk yaxın görünüşü təqdim edərək elm adamlarını heyrətləndirib. Kosmosdan çəkilmiş yeni görüntülər maqnit sahəsinin gözlənilməz şəkildə davrandığını ortaya qoyur. Peyk mart ayında bölgəyə ilk aydın görünüş əldə etdiyi zaman səkkiz günlük müşahidələrin birləşməsi ilə yaradılan şəkildə, qütb ətrafında parlayan qövslər – maqnit strukturlarının gözlənilməz sürətlə Günəşin kənarına doğru sürüklənməsinin işıqlı izləri görünür. Bu tapıntılar Günəşin maqnit sahəsinin qütblərinə doğru miqrasiyasının elm adamlarının proqnozlaşdırdığından daha sürətli olduğunu göstərir. Max Planck Günəş Sistemi Tədqiqat İnstitutunun direktoru və bu araşdırmanın həmmüəllifi Sami Solanki bildirib ki, “Günəşin maqnit dövrünü anlamaq üçün hələ də Günəşin qütblərində baş verənlər haqqında biliklərimiz çatışmır. Solar Orbiter indi bu çatışmayan tapmacanı tamamlaya bilər”.

Günəşin Gizli Mexanizmi və Dövriyyəsi

Günəşin maqnit sahəsi təqribən 11 illik bir Günəş dövrəsi ilə işləyir. Bu dövr ərzində maqnit sahələri bükülür, çevrilir və yenidən formalaşır. Bu proses Günəş ləkələrindən və Günəş alışmalarından tutmuş Yer kürəsinə təsir edə biləcək nəhəng Günəş fırtınalarına qədər hər şeyi idarə edir. Bu dövrün mərkəzində, plazma axınlarının maqnit sahəsi xəttlərini ekvatordan səthə yaxın qütblərə, daha sonra Günəşin dərinliklərində ekvatora doğru daşıyan yavaş hərəkətli bir "maqnit konveyer kəməri" dayanır. Bu qlobal dövran Günəşin maqnit sahəsini saxlayır, lakin bu proses üçün həlledici olan qütb bölgələri uzun müddət sirr olaraq qalmışdı. Yerdən Günəşin qütblərini birbaşa öyrənmək demək olar ki, mümkün deyil. Astronomlar onları yalnız kənardan görə bilirlər və əksər keçmiş kosmik gəmilər Günəşin ekvatorial müstəvisinə yaxın orbitdə fəaliyyət göstərib, qütblərini böyük ölçüdə araşdırmamış qoyublar. Bu vəziyyət 2025-ci ilin martında Solar Orbiter orbitini 17 dərəcə əyərək tədqiqatçılara Günəşin cənub tərəfindən ilk birbaşa görünüşü verdikdən sonra dəyişdi.

Sürətli Maqnit Hərəkəti və Superqranullar

Yeni araşdırmada Solanki və komandası Solar Orbiterin iki əsas cihazından — Polarimetrik və Helioseysmik Görüntüləyici (PHI) və Həddindən artıq Ultrabənövşəyi Görüntüləyicidən (EUI) alınan məlumatları təhlil etdilər. Bu cihazlar birlikdə isti plazma və maqnit sahələrinin Günəş səthində necə hərəkət etdiyini xəritələndirir. Bu görüntülər xromosferə fokuslanıb; burada maqnit şəbəkəsi parlaq, uzunsov qövslər kimi görünən izlər buraxır və Günəş döndükcə maqnit strukturlarının hərəkətini izləyir. Nəticələr göstərir ki, hər biri Yer kürəsindən iki-üç dəfə böyük olan nəhəng plazma köpükləri, yəni superqranullar maqnit sahələrini saatda 32-72 kilometr (20-45 mil) sürətlə qütblərə doğru sürükləyir. Tədqiqatçıların dediyinə görə, bu, ekvatora daha yaxın axınlar qədər sürətlidir və modellərin proqnozlaşdırdığından xeyli daha sürətlidir. Tədqiqatın rəhbəri Lakshmi Pradeep Chitta bildirib ki, “Qütblərdəki superqranullar bir növ izləyici rolunu oynayır. Onlar Günəşin qlobal, on bir illik dövranının qütb komponentini ilk dəfə görünən edirlər”. Müəlliflər yeni məqalədə qeyd ediblər ki, bu iş Günəşin qütb bölgələrinin araşdırılmasında "yeni bir dövr açır" və Günəş dövrəsini və bütün Günəş sistemini formalaşdıran maqnit sahəsinin mühərrikini anlamaq üçün çoxdan gözlənilən məlumatları təmin edir. Tapıntılar noyabrın 5-də "The Astrophysical Journal Letters" jurnalında dərc edilmiş bir məqalədə təsvir edilmişdir.

24 saat