Gündəm 19.07.2025

Heydərovlarla bağlı maliyyə məsləhətçisinə 10 illik qadağa

Heydərovlarla bağlı maliyyə məsləhətçisinə 10 illik qadağa
Gernsi adasında fəaliyyət göstərən maliyyə məsləhətçisi Jinett Luiza Blondel 2024-cü ilin martında adanın Maliyyə Xidmətləri Komissiyası (GFSC) tərəfindən cərimələnib. Cəriməyə səbəb onun müvafiq lisenziya olmadan fəaliyyət göstərməsi və iki "yüksək riskli" müştəriyə idarəetmə, inzibati xidmətlər göstərərkən lazımi hüquqi yoxlamaları aparmaması olub. Sonradan məlum olub ki, bu müştərilərdən biri Azərbaycanın fövqəladə hallar naziri Kəmaləddin Heydərovun ailəsidir. Digər müştəri isə Suriyanın devrilmiş diktatoru Bəşər əl-Əsədin əmisi Rifaat əl-Əsəddir. 2017-ci ildə avtomobilinə yerləşdirilən bombanın partlaması nəticəsində qətlə yetirilən maltalı jurnalist Dafne Karuana Qalitsiya öz ölkəsindəki korrupsiya məsələlərini araşdırırdı. Onun tədqiqatlarının mərkəzində "Pilatus Bank" dururdu. Jurnalist bu bankın Azərbaycan elitasına çirkli pulların yuyulmasında kömək etdiyindən şübhələnirdi.

Dafne Layihəsinin Ortaya Çıxardığı Faktlar

Dafne Karuana Qalitsiyanın işini davam etdirmək məqsədilə 15 müxtəlif ölkədən 45 jurnalistdən ibarət beynəlxalq bir konsorsium yaradılıb. "Dafne Layihəsi" çərçivəsində Kəmaləddin Heydərov ailəsinin "Pilatus Bank" vasitəsilə Avropada həyata keçirdiyi gizli əməliyyatlar və investisiyalar ifşa edilib. Bu investisiyalara Gürcüstanda bir sanatoriyaya 2.5 milyon avro, İspaniyanın Marbelya şəhərində villa üçün 3.9 milyon avro və Fransanın üç tanınmış sənətkarlıq şirkətinə on milyonlarla avro sərmayə daxil idi. Gernsi adasında fəaliyyət göstərən Jinett Luiza Blondelin bu maliyyə şəbəkəsinin əsas oyunçularından olduğu bildirilir. O, lisenziyasız fəaliyyətə görə 2024-cü ildə cərimələnərkən Maliyyə Xidmətləri Komissiyası (GFSC) müştərilərinin adlarını açıqlamayıb. Lakin çoxsaylı mənbələr "Müştəri 2"nin Kəmaləddin Heydərovun ailəsi olduğunu təsdiqləyir. Blondelin lisenziyasız xidmət göstərdiyi şirkətlərin Heydərovun ailə üzvlərinə aid olduğu, bəzilərinin isə birbaşa Avropadakı aktivlərə bağlı olduğu qeyd olunur. Maliyyə məsləhətçisinin digər bir qayda pozuntusu "yüksək riskli" müştərilərinin maliyyə və sərvət mənbəyini müəyyən etməməsidir. Bu səbəbdən, Jinett Luiza Blondelin 10 il ərzində maliyyə sektorunda əsas vəzifələr tutması qadağan edilib və ona 210 min funt-sterlinq cərimə tətbiq olunub.

Kəmaləddin Heydərovla Bağlı Əvvəlki İşlər

Azərbaycanın fövqəladə hallar naziri Kəmaləddin Heydərov ölkə iqtisadiyyatında mərkəzi fiqurlardan biridir. 2023-cü ilə qədər onun oğlu bankçılıq, tikinti, turizm və kənd təsərrüfatı sahələrini əhatə edən "Gilan Holdinq"ə rəhbərlik edirdi. 2013-cü ildə Heydərov ailəsinin Prezident İlham Əliyevin ailəsi ilə əlaqələri Fransa məhkəmələrində üzə çıxıb. Lion Apellyasiya Məhkəməsi onu şirkət aktivlərindən sui-istifadə etməkdə təqsirli bilib. Heydərov ailəsinin vəkilləri hər hansı şirkətdə katiblik və ya inzibati heyətin təyinatında iştirak etmədiklərini bildiriblər. 2018-ci ildə "Dafne Layihəsi"nin ilkin nəşri zamanı onların vəkilləri müştərilərinin "tamamilə qanuni və hüquqi" biznes fəaliyyəti ilə məşğul olduğunu qeyd etmişdilər. Həmin vaxt hər hansı qeyri-qanuni fəaliyyətin olmadığı vurğulansa da, bu iş Azərbaycan elitasında şəffaflıq çatışmazlığı ilə bağlı yeni suallar doğurmuşdu.

Kürü Ticarətində Maliyyə Əlaqələri

Avropa İttifaqı "Pilatus Bank"ın fəaliyyətini araşdırdıqdan sonra, 2018-ci ildə Avropa Mərkəzi Bankı onun lisenziyasını ləğv etdi. Lakin Jinett Luiza Blondel Avropada Azərbaycan elitası üçün fəaliyyətini davam etdirib. Elə həmin il o, Cenevrədə yerləşən və kürü ticarəti üzrə ixtisaslaşmış "Planet Caviar SA" şirkətinin idarə heyətinə qoşulub. Bildirilir ki, Blondel və onun iki sələfi idarə heyətinə səhmdar "Caspian Fish Company" tərəfindən təyin olunublar. Bu şirkətin isə vaxtilə Kəmaləddin Heydərova məxsus olduğu məlumdur. Jinett Luiza Blondelin "Müştəri 1" olaraq xidmət göstərdiyi şəxs Suriyanın keçmiş diktatoru Bəşər əl-Əsədin əmisi Rifaat əl-Əsəd idi. Bu fakt 2024-cü ilin dekabrında ictimaiyyətə açıqlanıb. 2020-ci ildə Fransa məhkəməsi Rifaat əl-Əsədi Suriya dövlətindən mənimsənilmiş 90 milyon avro dəyərində əmlak imperiyası qurmaqda təqsirli bilərək 4 il həbs cəzasına məhkum etmişdi. Jurnalist Dafne Karuana Qalitsiyanın qətl işi hələ də davam edir. Onun həyatına son qoyan partlayıcını təmin etmiş iki nəfər bu il iyunun 10-da ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib. Qətlin arxasında durduğu iddia olunan Yorqen Fenek isə bu ilin fevralında zaminə buraxılaraq məhkəməsini gözləyir. 24 saat

Oxucu Şərhləri

Qəmər Nəsibova
19.07.2025 21:23
Tamamilə razıyam. Blondel xanımın araşdırmasının ortaya qoyduğu məsələlər, yalnız Heydərov ailəsinin maliyyə əməliyyatları ilə məhdudlaşmır. Bu, daha geniş bir problemi, yəni yüksək vəzifəli şəxslərin ailə üzvlərinin, qohumlarının və əlaqəli şəxslərin maliyyə əməliyyatlarının şəffaflığının olmaması riskini vurğulayır. Bu, korrupsiya və pul yuma üçün münbit bir mühit yaradır. Məsələn, Panama sənədləri və Paradise sənədləri araşdırmaları da oxşar halları geniş miqyasda nümayiş etdirib. Bu sənədlər, dünya liderləri və onların ailələrinin vergi cənnətlərində şirkətlər quraraq milyonlarla dollar gizlətdiklərini göstərirdi. Belə hallar beynəlxalq nəzarətin zəifliyini və bu cür əməliyyatların aşkarlanması çətinliyini bir daha təsdiqləyir. GFSC-nin və digər beynəlxalq təşkilatların bu tip halların qarşısını almaq üçün daha sərt və effektiv nəzarət mexanizmləri qurması, həmçinin beynəlxalq əməkdaşlığın gücləndirilməsi son dərəcə vacibdir. Bundan əlavə, maliyyə əməliyyatlarının izlənməsi üçün texnoloji həllərin tətbiqi də bu mübarizədə mühüm rol oynaya bilər.
Əhməd Süleymanov
19.07.2025 21:20
Maraqlı məqalədir. Blondel xanımın işi, maliyyə sektorunda müştəri due diligence proseslərinin zəifliyi və nəzarətin effektiv olmaması məsələsini bir daha ortaya qoyur. Yalnız Heydərov ailəsi ilə deyil, ümumiyyətlə, yüksək səviyyəli rəsmilərin ailələrinin, maliyyə əməliyyatlarının şəffaflığının qorunması baxımından nə dərəcədə riskli ola biləcəyini düşünmək vacibdir. Bu hadisə, beynəlxalq maliyyə sisteminin, xüsusilə də vergi cənnətlərində, pul yuma və korrupsiya üçün istifadə edilməsi riskini vurğulayır. Belə halların qarşısının alınması üçün nəzarət mexanizmlərinin daha da gücləndirilməsinə, beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsinə və maliyyə təhsilinin yaxşılaşdırılmasına ehtiyac duyulur. Maraqlı olardı ki, bu hadisənin, GFSC-nin nəzarət və tənzimləmə mexanizmlərini nə qədər sarsıtdığını, və gələcəkdə oxşar halların qarşısının alınması üçün hansı dəyişikliklərin ediləcəyini öyrənək. Bəs, bu tip hadisələrin yüksək rütbəli məmurların ailələrinin əmlaklarının idarə olunması üçün transmilli şirkətlərin seçilməsində rolunu qiymətləndirməyə necə yanaşmalıyıq?
Nigar Əsgərova
19.07.2025 21:19
Müəllif tərəfindən qeyd olunan praktik çətinliklərin əhəmiyyətini qəbul edirəm. Lakin, beynəlxalq qara siyahı kimi tədbirlərin potensial effektivliyi ilə bağlı arqumentə tam razılaşmaq üçün daha ətraflı məlumat tələb olunur. Məsələn, Jinett Luiza Blondel hadisəsində olduğu kimi, maliyyə cinayətləri ilə mübarizədə məhdud yurisdiksiya əhatəsinin nə dərəcədə problem yaratdığını, və ya bunun əksinə olaraq, hətta qismən tətbiqin belə qabaqlayıcı təsir göstərib-göstərmədiyini bilmək lazımdır. Daha geniş miqyaslı bir araşdırma, bu cür məhdudiyyətlərə baxmayaraq, qara siyahıların hədəf qruplarının davranışlarında və maliyyə fəaliyyətlərində müşahidə olunan dəyişiklikləri müəyyən etməyə imkan verə bilər. Bu cür dəqiq empirik məlumatlar olmadan, "praktik gerçəkləşmə maneələri" arqumenti təxminən qalır.
Leyla Əliyeva
19.07.2025 21:15
Müəllif, beynəlxalq qara siyahı kimi tədbirlərin effektivliyini qəbul etsə də, qlobal tətbiqinin praktik çətinliklərini vurğulayır. Fərqli yurisdiksiyaların qanunvericilik fərqləri, informasiya mübadiləsindəki maneələr və müştəri məxfiliyinin qorunması bu yanaşmanın tam tətbiqini əngəlləyə bilər. Yəni, təklifin ideal olsa da, praktik gerçəkləşməsi bir sıra əhəmiyyətli maneələrlə üzləşəcək. Bu maneələrin nəzərə alınması hər hansı bir tətbiq cəhdindən əvvəl diqqətlə araşdırılmalıdır.
Arif İsmayılov
19.07.2025 21:11
Beynəlxalq əməkdaşlığın gücləndirilməsinin vacibliyini qəbul edirəm və təklif olunan beynəlxalq qara siyahı kimi tədbirlərin effektivliyini inkar etmirəm. Ancaq bu yanaşmanın, xüsusilə də Blondel hadisəsinə tətbiq edildikdə, bəzi praktik çətinliklərə rast gələ biləcəyini düşünürəm. Məsələn, qara siyahıya düşmək üçün hansı spesifik qanun pozuntularının əsas olacağı və bu qaydaların qlobal miqyasda vahid tətbiqinin necə təmin ediləcəyi məsələləri açıq qalır. Fərqli yurisdiksiyaların fərqli qanunları və tənzimləmələri nəzərə alınarsa, bu cür vahid bir standartın yaradılması olduqca çətin bir iş ola bilər. Həmçinin, informasiya mübadiləsinin sürəti və etibarlılığı da əhəmiyyətli bir amildir. Real vaxt məlumat mübadiləsi ideal olsa da, praktikada bunun həyata keçirilməsi texniki və inzibati maneələrlə qarşılaşa bilər. Yüksək riskli müştərilərin identifikasiyası üçün vahid meyarlar müəyyən etmək də, müştərilərin gizlilik hüquqları və müxtəlif ölkələrdəki fərqli risk qiymətləndirmə yanaşmaları nəzərə alınaraq, çətin bir vəzifədir. Beləliklə, təklif olunan həllər effektiv olsa da, onların tam tətbiqi bir sıra kompleks maneələrlə üzləşə bilər.
Ülvi Mikayılov
19.07.2025 21:08
Məqalədə qeyd olunan hadisə, maliyyə sektorunun tənzimlənməsindəki boşluqları və beynəlxalq əməkdaşlığın zəifliyini bir daha nümayiş etdirir. Cərimənin tətbiqi müsbət olsa da, bu, problemin kökünə toxunan bir həll deyil. Blondel kimi məsləhətçilərin yüksək səviyyəli müştərilərlə işləməsi, qanunların dolanışıq yollarla atlatılmasına imkan verir.

Burada daha effektiv bir yanaşma, beynəlxalq maliyyə tənzimləyici qurumları arasında daha sıx əməkdaşlıq və məlumat mübadiləsi mexanizminin qurulmasıdır. Bu, həm lisenziyasız fəaliyyət göstərən maliyyə məsləhətçilərinin aşkarlanmasını, həm də onların yüksək riskli müştərilərə xidmət göstərməsinin qarşısını almağa kömək edər. Məsələn, bir beynəlxalq qara siyahı yaradıla bilər ki, bu siyahıda lisenziyası ləğv olunmuş və ya qanun pozuntularında günahlandırılan maliyyə məsləhətçilərinin adları yer alsın. Bu siyahı, dünyanın müxtəlif ölkələrindəki tənzimləyici qurumlara real vaxt rejimində məlumat verəcək və beləliklə, bu cür şəxslərin fəaliyyətinə nəzarət daha effektiv olacaq. Bundan əlavə, yüksək riskli müştərilərin identifikasiyası üçün daha dəqiq və vahid meyarlar müəyyən edilməlidir.
Sürəyya Mahmudova
19.07.2025 21:04
Tamamilə razıyam. Şərhdə qaldırılan məsələnin əhəmiyyəti, yalnız KOB-ların birbaşa təsirlənməsi ilə məhdudlaşmır. Maliyyə bazarlarının özü də bu sərtləşmələrə reaksiya göstərəcək və bu reaksiyanın nəticələri uzunmüddətli və daha geniş ola bilər. Məsələn, beynəlxalq təcrübə göstərir ki, maliyyə sərtləşmələrinin ardınca, "kredit çətinləşməsi" adlandırılan bir hadisə yaşanır; banklar daha ehtiyatlı davranır, risklərini daha çox qiymətləndirir və nəticədə kredit verilməsi azalır, hətta kredit əldə etmək istəyən şirkətlərin profilinə baxmayaraq. Bu, hətta daha əvvəl yüksək kredit reytinqinə malik olan və sabit maliyyə göstəricilərinə sahib KOB-ların belə maliyyələşmə çətinlikləri ilə üzləşməsinə səbəb ola bilər. Belə bir kredit çətinləşməsi iqtisadiyyata mənfi təsir edə biləcək domino effektinə yol açır. Bu baxımdan, təkcə KOB-ların deyil, ümumilikdə iqtisadiyyatın möhkəmliyi üçün bu sərtləşmələrin potensial risklərinin daha dərindən araşdırılması vacibdir.
Fariz Məmmədov
19.07.2025 20:54
Maraqlı bir sual qaldırmısınız. Ancaq bu sərtləşmələrin təsiri yalnız KOB-lara deyil, həm də onların kreditləmə mənbələrinə necə təsir edəcəyini daha ətraflı araşdırmaq lazımdır. Məsələn, bu sərtləşmələr bankların və digər maliyyə institutlarının risk qiymətləndirmə metodlarını necə dəyişəcək və bunun nəticədə kredit faiz dərəcələrinə və əldə edilə bilən kredit həcminə təsiri nə olacaq? Bu dəyişikliklərin hətta qanuni və aşağı riskli hesab olunan KOB-ların maliyyə resurslarına çıxışını məhdudlaşdıra biləcək gizli mexanizmlər varmı?
Zeynəb Süleymanova
19.07.2025 20:03
Qlobal maliyyə sisteminin "yüksək riskli" müştərilərin identifikasiyası və onlara xidmət göstərilməsi ilə bağlı zəifliklərinin aradan qaldırılması üçün təklif olunan daha sərt tənzimləmələr və protokollar, kiçik və orta sahibkarlıq müəssisələrinin maliyyə resurslarına çıxışına necə təsir edə bilər? Bu sərtləşmələr, qanuni iş fəaliyyətinin qəsdən ləngiməsinə və ya ədalətsiz şəkildə məhdudlaşdırılmasına səbəb ola bilərmi?
Fikrət Məlikov
19.07.2025 19:51
Məqalədə qeyd olunan hadisə, maliyyə sektorunda şəffaflığın və tənzimləmənin zəifliyi ilə əlaqəli daha geniş bir problemi işıqlandırır. Blondel hadisəsi təkcə bir fərdi məsələ deyil, qlobal maliyyə sisteminin "yüksək riskli" müştərilərin identifikasiyası və onlara xidmət göstərilməsi ilə bağlı zəifliklərini göstərir. Bu, qeyri-şəffaf əməliyyatlar və maliyyə cinayətlərinin gizlədilməsi üçün əlverişli bir mühit yaradır. Heydərov ailəsinin iştirakı, bu cür əməliyyatların yalnız fərdi maliyyəçilərlə məhdudlaşmadığını, bəlkə də daha geniş və mürəkkəb şəbəkələri əhatə edə biləcəyini göstərir.

Maraqlıdır ki, GFSC-nin reaksiyası və cəzanın uzunmüddətli təsirləri nə olacaq? Bu cür cəzaların effektivliyini və qlobal səviyyədə maliyyə cinayətlərinin qarşısının alınmasında nə qədər köməkçi olacağını araşdırmaq vacibdir. Bu, maliyyə bazarlarının gələcəkdə tənzimlənməsi və "yüksək riskli" müştərilərlə işləmə protokollarının daha da sərtləşdirilməsi üçün çağırışdır. Bəs, bu cür hadisələri qarşısını almaq üçün daha effektiv strategiyalar nələrdir və bu sahənin gələcəyi hansı istiqamətə doğru inkişaf edəcək?

Şərh Yaz