Hindistanın miqrasiya nəzarəti diasporanı susdurma silahı

Akademikin OCI Statusu Ləğv Edildi: Hindistanın Diasporaya Təzyiqi Artır

Vestminster Universitetinin siyasət və beynəlxalq münasibətlər üzrə mütəxəssisi professor Nitaşa Kaul 1997-ci ildə Hall Universitetinə aspiranturaya gəldiyi vaxtdan bəri Birləşmiş Krallıqdadır. Bu illər ərzində o, demokratiya, sağçı siyasət, Hindistan siyasəti və Kəşmir kimi mövzularda bir neçə kitab və 150-dən çox məqalə dərc edib. İngilis vətəndaşı olmasına baxmayaraq, Kaul bu yaxınlara qədər Hindistanın xarici vətəndaşı (OCI) olaraq doğulduğu ölkəsi ilə əlaqələrini davam etdirirdi. OCI statusu xarici vətəndaşlıq almış Hindistan əsilli şəxslərə verilən xüsusi bir statusdur. Bu status onlara Hindistana səyahət etmək və məhdudiyyətsiz qalmaq üçün çoxgirişli, ömürlük viza verir. Dünya üzrə 4 milyondan çox insan OCI statusuna malikdir. May ayında Kaulun OCI statusu qısa müddətdə ləğv edildi. OCI statusunun ləğvi 1955-ci il Vətəndaşlıq Qanununun 7D-ci maddəsinə əsasən müəyyən hallarda mümkündür: (1) fırıldaqçılıq, (2) "Hindistan konstitusiyasına qarşı nifrət", (3) Hindistanın müharibədə olduğu düşmənlərlə əlaqə və ya ticarət, (4) iki ildən çox həbs cəzası və ya (5) "Hindistanın suverenliyi və bütövlüyü, təhlükəsizliyi, xarici ölkələrlə dostluq əlaqələri və ya ümumi maraqlar naminə zəruri hesab edildiyi təqdirdə". Hökumətin hərəkətləri qanuni olsa da, ciddi hüquqi və insan hüquqları narahatlıqları doğurur. Bu hərəkətlər qanuni ləğvetmə ilə cəza xarakterli senzura arasındakı sərhədi tez-tez qeyri-müəyyən edir. Ləğvetmələr şəffaflıqdan və prosedur ədalətindən məhrumdur – bu da hüquqi normaların pozulması riskini yaradır. Ümumilikdə, bu tendensiya söz azadlığı, mütənasiblik və qanunun aliliyinə riayət olunması ilə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurur. Qeyd etmək lazımdır ki, yerli məhkəmələr hökumətin hərəkətlərinə müqavimət göstərir.

Hüquqi Narahatlıqlar və Tənqidi Səslərin Susdurulması

Kaulun işində ona rəsmi bildirişlə OCI statusunun ləğv edildiyi bildirilib və "faktlara və ya tarixə tamamilə məhəl qoymadan, kinlə, anti-Hindistan fəaliyyətləri ilə məşğul olduğu" qeyd edilib, lakin heç bir konkret hadisəyə istinad edilməyib. Kaul Hindistanda demokratiyanın güclü tərəfdarı olub və hökuməti azlıqları təqib etdiyinə, sağçı Hindu təşkilatı RSS-i isə ayrılıqçı siyasətinə görə tez-tez tənqid edib. Qlobal demokratiya göstəricilərinin araşdırılması Kaulun təhlilinin faktları və tarixi nəzərə aldığını göstərir. Freedom House-un qlobal azadlıq indeksində Hindistan "qismən azad" kimi qiymətləndirilir və "Baş nazir Narendra Modi və Hindu millətçi Bharatiya Janata Partiyası (BJP) tərəfindən idarə olunan hökumətin müsəlman əhalisinə təsir edən ayrı-seçkilik siyasəti və təqiblərin artması ilə müşahidə edildiyi" qeyd olunur. Bu tendensiya dini və mətbuat azadlıqları ilə əlaqədar da müşahidə olunur. Sərhədsiz Reportyorlar (RSF) təşkilatı bildirib ki: "Narendra Modi 2014-cü ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra Hindistan mediası 'qeyri-rəsmi fövqəladə vəziyyətə' düşüb."

Tənqidçilərə Qarşı Artan Təqiblər

Kaul öz açıqlamalarına görə təqiblərlə üzləşən tək şəxs deyil. Son doqquz ildə 120-dən çox insanın OCI statusu Hindistan hakimiyyəti tərəfindən ləğv edilib. Hindistanın müstəqil xəbər saytı "The Wire"ə görə, bu, sürətlə artan bir tendensiyadır. Demək olar ki, yarısı (57) təkcə 2024-cü ildə ləğv edilib, 2025-ci ilin ilk beş ayında isə daha 15 ləğvetmə baş verib. OCI statusu ləğv edilən şəxslərin əksəriyyəti hakim partiyanı tənqid edən və Hindutva (Hindu millətçiliyi) ritorikasını şübhə altına alan jurnalistlər, fəallar və akademiklərdir. 2022-ci ildə İsveçdə yaşayan akademik Ashok Swainin OCI statusu sosial media paylaşımlarına görə ləğv edildi. Hakimiyyət onu "dini hissləri incitməkdə" və "Hindistanın sosial quruluşunu sabitliyini pozmaqda" ittiham etsə də, heç bir konkret sübut təqdim etmədi. Swain 2023-cü ildə Delhi Ali Məhkəməsində ləğvetməyə uğurla etiraz etdi, bu da yerli məhkəmələrin hökumətin hərəkətlərinə müqavimət göstərməsinə bir nümunədir. 2023-cü ilin dekabrında kiber təhlükəsizlik, casusluq və səlahiyyətdən sui-istifadə mövzularını işıqlandıran Reuters xəbər agentliyinin ABŞ-da yaşayan jurnalisti Raphael Satter tənqidi reportajlarından sonra OCI statusunu itirdi və hazırda Hindistan hökumətini məhkəməyə verir.

Diaspora üzərində Təzyiq və Böyük Britaniyanın Rolu

Son illərdə Hindistan öz demokratiya institutlarına qarşı amansız hücumların şahidi olub. Hakim partiyanı tənqid edən və ya şübhə altına alan hər kəs – siyasətçilər, QHT nümayəndələri, kampaniyaçılar, jurnalistlər və ya icma liderləri – tez-tez susdurulub. Hər həftə tənqidçilərin həbsi, hədə-qorxu, fiziki hücum, böhtan və ya deplatformasiyası ilə bağlı yeni xəbərlər gəlir. Bu susdurma, xüsusilə Hindistan-idaretmə Kəşmirinin Pahalgam bölgəsində 26 turistin öldürüldüyü hücuma cavab olaraq Hindistanın Pakistan və Pakistan-idaretmə Kəşmirinə qarşı "Əməliyyat Sindoor"u başlatmasından sonra güclənib. Bunun ardınca hökumət X sosial media platformasına 8000-ə yaxın hesabı bloklamağı əmr etdi; bunların bir çoxu jurnalistlərə və Free Press Kashmir, BBC Urdu və The Wire kimi media orqanlarına məxsus idi. Tənqidi səslər ölkə daxilində susdurulduqca, Hindistan hökuməti diqqətini ölkənin diasporasına yönəldir. Hindistan hakimiyyətinin immiqrasiya nəzarətini silah kimi istifadə etməsi, diaspora üzvləri arasında qorxu yaratmaq və tənqidi boğmaq üçün hazırlanmış artan bir modelin parçasıdır. RSF-nin 2024-cü il hesabatında Hindistan hakimiyyətinin OCI statusunu jurnalistləri "effektiv şəkildə şantaj etmək" üçün istifadə etdiyi qeyd olunur. Ötən il Platform for Indian Demokratiya tərəfindən aparılan sorğuya görə, Böyük Britaniyada yaşayan Hindistanlıların 54 faizi Hindistanın hazırkı gedişatından narahatdır. Cəmiyyətimizin üzvləri ilə qarşılıqlı əlaqələrimdən aydın şəkildə görürəm ki, bir çoxu Hindistanın insan hüquqları pozuntuları haqqında danışmaqdan çəkinir, çünki bu, onların Hindistana səyahət etmələrinə mane ola bilər. Böyük Britaniyalı Hindistanlılar olaraq – bir çoxumuz OCI kartı sahibləriyik – biz immiqrasiya nəzarətinin bu sui-istifadə hallarına qarşı çıxmalıyıq. Britaniyalı Hindistanlılar ailələri, dostları, mədəniyyətləri və cəmiyyətləri vasitəsilə Hindistanla dərin əlaqələrə malikdirlər. BJP-nin diaspora üzvlərinə qarşı hazırkı davranışı və onların azadlıqlarının məhdudlaşdırılması Hindistanın müstəqillikdən sonrakı konstitusiyasında təsbit olunmuş ədalət, azadlıq, bərabərlik və qardaşlıq dəyərlərinə ziddir. Böyük Britaniya, 2 milyondan çox Britaniyalı Hindistanlıya ev sahibliyi etməsinə baxmayaraq, bu yaxınlarda Hindistanla ölkədəki demokratiyanın geriləməsi məsələlərinə heç bir istinad etmədən əhəmiyyətli bir ticarət müqaviləsi bağladı. Böyük Britaniyanın Hindistanla unikal münasibətləri və Britaniyalı Hindistan əhalisinin ölçüsü və duyğuları nəzərə alınmaqla, o, hazırkı siyasi rejimə çətin suallar vermək üçün güclü mövqedədir. Sükut yalnız BJP-nin mövqeyini gücləndirir.

İrəliyə Doğru Yol: Tənqid Hüququ və Demokratiyanın Gələcəyi

Modi xaricdə yaşayan Hindistanlıları ölkənin inkişafına töhfə verməyə çağırarkən, buna qisas qorxusu olmadan tənqid etmək və sual vermək hüququ da daxil olmalıdır. Hindistan hökumətinə qarşı çıxanlara qarşı artan düşmənçilik və repressiya davam edərsə, biz yalnız hakim partiyanın şərtləri ilə vətənimizə səyahət etməyə icazə veriləcək və Hindistanın tərəqqisinin bir hissəsi olmaq qabiliyyətimiz azalacaq. Diasporanı evə bağlayan köklər Hindistanın demokratiyasının əsas sütunlarıdır. Onları aşındırmaq yalnız Hindistanın demokratiyasını zəiflədir.

24 saat