İsrail-Fələstin münaqişəsində həlak olan Mariam Abu Daqqa anılır

Mariamın unudulmaz xatirəsi

Həyatımda onu xatırlamaq istəyirəm. Onun simasını bəzəyən o gözəl təbəssümü, cəsur jurnalist ruhunu, güclü qadınlığını və hər kəsə dost olan xarakterini heç vaxt unutmayacağam.

Onun Qəzzada kədər, ağrı, hüzn, sevinc və sevgi dolu anları lentə almaq üçün göstərdiyi qətiyyəti yaddaşıma həkk edəcəyəm. Hər bir hadisəni obyektivində əbədiləşdirmək üçün necə çalışdığını xatırlayacağam.

Mariam, oğlu Qaysın sevən anası, evinə xoşbəxtlik gətirən bacı, valideynlərinə çox bağlı bir qız idi. Atasına həyat bəxş etmək üçün böyrəyini qurban verən fədakar bir övlad idi.

Mən onu həmişə zərif bədəni ilə ön cəbhələrdə, hadisələrin mərkəzində, tək böyrəklə belə qorxmadan çəkiliş apararkən görmüşəm. Onun dözümlülüyü və peşəkarlığı hər zaman mənə ilham verib.

Hətta ən çətin anlarda, özü belə taqətdən düşsə də, hər zaman digərlərini təsəlli etməyi, hər şeyin yaxşı olacağını və "keçib gedəcək" deməyi seçirdi. Onun bu sözləri qulağımda indi də səslənir.

Qaysın üzündə Mariamı görəcəyəm, çünki o, anasına çox bənzəyir. Ümid edirəm ki, bir gün böyüyəndə və ailə quranda, anasının ona son məktubunda xahiş etdiyi kimi, qızına Mariam adını verəcək.

İsrailin müharibəsi məni 2023-cü ilin sonunda ailəmlə birlikdə Qəzzanı tərk etməyə məcbur etdi. Mariamı görmədən, onun yanımda oturmasını gözləmədən və ya onu yoxlamaq üçün baxışlarımı çevirmədən geri dönməyi təsəvvür edə bilmirəm.

Oğlunun gözlərindəki dünya

Dostlaşmağımız çox vaxtımızı almadı. Biz sahədə tez-tez görüşürdük. Əgər o, birinci gəlsəydi, mən onun yanında dayanırdım; əgər mən birinci gəlsəydim, o gəlib mənə yaxınlaşırdı. Həqiqətən dəhşətli və ya təhlükəli bir hadisəni işıqlandırarkən, bir-birimizin yaxşı olduğundan əmin olmaq üçün gözlərimizlə yoxlayırdıq.

Mariamla sahədə o qədər çox xatirə yaşadıq. Mübarizə, reportajlar, gözyaşardıcı qaz, güllələr və partlayışlar arasında bir neçə dəqiqə oturub uşaqlarımız haqqında danışa biləcəyimiz anlar da olurdu.

Qays onun bütün dünyası idi. Müharibə başlayanda onu təhlükəsiz saxlamaq üçün Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə, atasının yanına göndərməli olması onun ürəyini parçalamışdı.

Ona bunun doğru qərar olduğunu dedim, çünki davamlı narahatlıq içində işləyə bilməyəcəkdi. Bir ana olaraq, mən də eyni şeyi yaşamışdım, amma heç olmasa mənim uşaqlarım ataları ilə evdə idilər.

"Bunu onun üçün edirsən, onu qorumaq üçün edirsən," dedim ona. Çünki analar olaraq ən çox istədiyimiz budur. O, sadəcə Qaysın təhlükəsiz olduğundan, ac-susuz qalmadığından əmin olmaq istəyirdi.

Onu göndərdikdən sonra çox darıxsa da, bombaları eşitmədiyini bilməkdən rahatlıq tapmışdı. Mənə dedi ki, Qays ona zəng edib darıxdığını deyəndə, müharibənin tezliklə bitəcəyini və onun yanına gələcəyini söyləyərmiş – Qaysın buna diqqət yetirməsini, yenidən görüşəcəkləri günü düşünməsini istəyirmiş.

Qays sayəsində o, son ümid qırıntısına belə yapışmışdı. Onu qucaqlamaq, görmək həsrəti ilə yaşayırdı. Mariam haqqında xəbəri eşidəndə o qədər şoka düşdüm ki, Qəzzadakı həmkarlarıma zəng edib eyni sualı verirdim: Mariam sağdırmı?

Onlar "yox" deyəndə, telefonu qoyub başqa birinə zəng edir və eyni sualı təkrar edirdim. Ərim onun getdiyini deyirdi, amma mən onun yaxşı olduğunu, başqa öldürülən jurnalistlərin fotoları arasına səhvən onun şəklini qoyduqlarını israr edirdim.

Hələ də onun mənə mesaj yazacağını, hekayələrimdən birinə cavab verəcəyini hiss edirəm. Qəzzaya qayıdıb Mariamı və itirdiyimiz bütün dostlarımızı, həmkarlarımızı sahədə görməməyi təsəvvür edə bilmirəm.

Son vəsiyyəti və mirası

Düşünürəm ki, Mariam tezliklə gedəcəyini hiss edirdi. Ölümündən bir gecə əvvəl morqda olduğu barədə hər kəs danışırdı. O, morq işçisinə vəfat etdiyində onu plastik meyit torbasına qoymamasını, sadəcə kəfənə bükülməsini xahiş etmişdi.

Hətta Qays üçün vida məktubu da yazmışdı. O, ərəb dilində yazmışdı və mən onu Mariam üçün, onun necə çətinliklə bu məktubu yazdığını bilərək, tərcümə etmək istədim.

Onu bir ana, bir dost olaraq, övladı üçün tərcümə etmək istədim. "Qays, ananın ürəyi və ruhu, mənim üçün dua et, ölümümdə ağlama," deyə yazmışdı.

Mən Qəzzada olarkən, öldürülsəm, telefonumda tapılacaq oxşar bir qeyd yazmışdım. Qəzzadakı anaların belə addımlar atmağa məcbur qalmalarının səbəbi budur. Hər kəs vəsiyyət yaza bilər, lakin bunlar vəsiyyət deyil. Bu bizim təhlükəsizlik hissimizin olmaması, hədəf alındığımız və ovlandığımız hissidir.

Hər gün və hər gecə bu hisslə yaşamaq insan ruhunu parçalayır. Mariamın hücumdan iki saat əvvəl liftə çəkdiyi son videoya baxsanız, onun çox arıqladığını və üzündə ağrı, kədər, hiss etdiyi tənhalığın əks olunduğunu görərsiniz.

Qaysdan ayrı qalmaq, yəqin ki, onun ağrısını artırmışdı, baxmayaraq ki, o həmişə bilirdi ki, əgər oğlu onun arzularını yerinə yetirsə, dünyanı gəzəcək, xaricdə təhsil alacaq, iş adamı olacaq və onun kimi bütün ömrünü Qəzzada keçirməyəcək.

O, həmçinin Qaysın sonda evə qayıtmasını, onun yanında olmasını və ailəsinin orada yaşamasını istəyirdi. Mən ona deyirdim ki, Qays onu heç vaxt tərk etməz, o da anasının dünyası idi. Və o, anası ilə fəxr edirdi. O, anasının təkbaşına onu böyütməkdə nə qədər güclü və bacarıqlı olduğunu, işini bütün qəlbi ilə ön cəbhələrdə yerinə yetirdiyini görmüşdü.

O, Qaysın böyüməsini görmək üçün yaşamadı, amma onun təhlükəsizliyini təmin etdi və ona irəli getməsi üçün miras qoydu. O, çəkdiyi şəkilləri və videoları, onların daşıdığı mənası geridə qoydu. O, şəkillərinin danışmasını, bir mesaj çatdırmasını istəyirdi. İnsanlarla danışmağı, onların ağrılarını, mesajlarını və səslərini bölüşməyi sevirdi.

Bir çox dəfə o şəkillərə və videolara baxanda onunla danışmaq istəyərdim, lakin onun ağrısını necə yüngülləşdirəcəyimi bilmirdim. Mən çox uzaqda idim. Buna görə də, onu yoxlaya bildiyim zaman çox az söz göndərirdim ki, onun yanında olduğumu, hər gün onun üçün dua etdiyimi, bu müharibənin bitəcəyi və geri dönəcəyim günü gözlədiyimi bilsin.

24 saat