Elektrikli nəqliyyat vasitələri bazarında gözlənilməz eniş
Karnatak ştatı, elektrikli nəqliyyat vasitələri (ENVS) qeydiyyatında ilk dəfə azalma qeydə alıb. 2024-25-ci illərdə 1.3 lakdan çox elektrik skuter və motosiklet qeydiyyata düşüb. Bu rəqəm, 2023-24-cü illərdəki 1.4 lakdan çox göstəricidən aşağıdır. Azalma, elektrikli iki təkərli nəqliyyat vasitələri üçün qeydiyyat vergisinin sıfır olmasına və bazarda artan seçimlərə baxmayaraq baş verib.
Yanacaqla işləyən nəqliyyat vasitələri hələ də üstünlük təşkil edir
Ümumilikdə, ştatda il ərzində 12.9 lakdan çox iki təkərli nəqliyyat vasitəsi qeydiyyata alınıb. Orta hesabla, hər gün 3,170 ədəd yanacaqla işləyən motosiklet qeydiyyata düşdüyü halda, bu rəqəm elektrikli motosikletlər üçün cəmi 370 ədəddir.
Şarj infrastrukturunun çatışmazlığı əsas problemdir
Nəqliyyat departamenti rəsmiləri azalmanın səbəbini sürətli şarj infrastrukturunun məhdudluğu ilə əlaqələndirirlər. Onların fikrincə, qısa məsafə qət edən şəhər sakinləri elektrik skuterlərə üstünlük verirlər və bu sahədə davamlı artım müşahidə olunur. Lakin evdə yavaş şarj və azsaylı sürətli şarj imkanları marağın azalmasına səbəb olub.
Elektrik motosiklet sahibi Şivaşaran bildirib ki, nəqliyyat vasitəsi normal məsafə qət etsə də, evdə şarj çox yavaşdır, sürətli şarj stansiyaları isə azdır. O əlavə edib ki, yağışda və ya pis yollarda onu istifadə etməkdən narahat olur.
Elektrikli avtomobil bazarında artım davam edir
Elektrikli iki təkərli nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı yavaşlasa da, elektrikli avtomobillərin qeydiyyatı artmaqda davam edir. 2023-24-cü illərdə 10,299 ədəd elektrikli avtomobil qeydiyyata alındığı halda, bu rəqəm 2024-25-ci illərdə 12,191 ədədə yüksəlib. Ştatda 2019-20-ci illərdə cəmi 186 ədəd qeydiyyatda olan elektrikli avtomobil var idi və ilk dəfə keçən il 10,000 həddini keçib. Əvvəllər alıcılar ömürlük yol vergisindən azad olsalar da, 2024-cü ilin mart ayında 2.5 milyon rupidən yuxarı qiymətə malik elektrikli avtomobillər üçün 10% vergi tətbiq edilib.
E-rikşaların sayında kəskin artım
E-rikşaların sayında da kəskin artım müşahidə olunub. 2019-20-ci illərdə cəmi 68 ədəd qeydiyyata düşdüyü halda, 2024-25-ci illərdə bu rəqəm 5,000-i keçib. İcazə tələblərindən azad olma, xüsusilə aqreqatorlar və fərdi sürücülər arasında artımı təşviq edib. Lakin ştat indi bütün yeni və mövcud e-rikşalar üçün icazələri məcburi edib.
Elektrikli avtobuslara keçid sürətlənir
Ştatın ictimai nəqliyyatın elektrik enerjisinə keçməsi üçün səyləri elektrikli avtobusların qeydiyyatında artıma səbəb olub. 2020-21-ci illərdə cəmi iki ədəd olduğu halda, 2024-25-ci illərdə bu rəqəm 731-ə yüksəlib. Keçid, elektrik mobilliyi siyasəti çərçivəsində dövlət yol nəqliyyatı korporasiyaları tərəfindən idarə olunur.
Gələcəyə ümid var
İki təkərli nəqliyyat vasitələri seqmentindəki mövcud geriləməyə baxmayaraq, rəsmilər təkmilləşdirilmiş infrastrukturun və maarifləndirmənin marağı bərpa etməyə kömək edəcəyinə inanırlar. Nəqliyyat rəsmisi bildirib ki, sürətli şarj şəbəkələri genişləndikcə və inam artdıqca, rəqəmlərin geri qayıtması gözlənilir.
Endirimlər azaldılıb
Sənaye eksperti bildirib ki, iki təkərli nəqliyyat vasitələri bazarı durğun olaraq qalır və onun daxilində ENVS seqmentində də cüzi azalma müşahidə olunur. Bir vaxtlar bazar payını yaxşılaşdırmaq üçün böyük endirimlər təklif edən böyük bir istehsalçı, gəlirliliyə diqqət yetirmək üçün keçən il onları azaldıb. Ekspert əlavə edib ki, digər iki aparıcı oyunçu da endirim strategiyalarını azaldıb. Azaldılmış subsidiyalar satışlara daha da təsir edib. Əvvəllər alıcılar əhəmiyyətli təşviqlərdən faydalanırdılar, lakin bunlar kəskin şəkildə azaldılıb ki, bu da həcmlərin azalmasına səbəb olub.
Şarj infrastrukturunda, xüsusən də standartlaşdırılmış konnektorların çatışmazlığı ilə bağlı boşluqlar mövcuddur. Daha yüksək ENVS maarifləndirməsi səbəbindən Benqaluru daha az problem yaşasa da, daha az yetkin bazarlar çətinlik çəkir. Ekspert bildirib ki, əksər şəhər istifadəçiləri səyahətlərini planlaşdırır və evdə şarj edirlər.
Yeni modellər və bayram mövsümü əhval-ruhiyyəni yüksəldə və tələbatda artım yarada bilər, deyə ekspert əlavə edib.
Oxucu Şərhləri
Bu azalmanın müvəqqəti bir durğunluqmu, yoxsa elektrikli nəqliyyat vasitələrinə olan ilkin həvəsin azaldığını göstərən bir işarə olub-olmadığını zaman göstərəcək. Lakin, bu tendensiya davam edərsə, Hindistanın elektrikli nəqliyyat vasitələri sahəsindəki uzunmüddətli qlobal hədəflərinə çatmaq üçün istehsalçıların strategiyalarını yenidən nəzərdən keçirmələri tələb oluna bilər.
Bu kontekstdə, maraqlı bir sual yaranır: Karnatakada müşahidə olunan bu azalma, elektrikli nəqliyyat vasitələri bazarının yalnız stimullaşdırıcı tədbirlərlə deyil, həm də möhkəm istehlakçı etimadı və dayanıqlı texnoloji inkişaf ilə inkişaf edə biləcəyini göstərirmi?
Karnatakadakı vəziyyətin 2010-cu illərin əvvəllərindəki elektrik avtomobil bazarındakı çətinliklərdən fərqi, bəlkə də texnoloji yetkinlik və infrastrukturun nisbətən daha inkişaf etmiş olmasıdır. Lakin bu azalmanın səbəblərini araşdırarkən, qeydiyyat vergisinin sıfır olmasına və bazarda artan seçimlərə baxmayaraq bu vəziyyətin yaranması diqqət çəkir. Bu, istehlakçıların qərar qəbuletmə prosesində yalnız vergi və model sayının deyil, həm də digər amillərin (məsələn, istismar xərcləri, şarj infrastrukturunun əlçatanlığı, batareya ömrü və ya yenidən satılma dəyəri) rol oynaya biləcəyini göstərir. Keçmişdəki bəzi nümunələr, bazara yeni texnologiyaların daxil olmasının qeyri-xətti xarakterini və istehlakçıların adaptasiya müddətinin fərqli ola biləcəyini göstərir. Bu kontekstdə, Karnatakadakı azalmanın yalnız qısamüddətli bir dalğalanmamı, yoxsa daha dərin problemlərin əlamətimi olduğunu anlamaq üçün daha ətraflı təhlil lazımdır.
Məsələn, Hindistanın digər ştatları və ya bənzər inkişaf etməkdə olan ölkələr elektrikli nəqliyyat vasitələrinin mənimsənilməsində fərqli tendensiyalar göstərə bilər. Çinin elektrikli nəqliyyat vasitələri bazarındakı sürətli artım və ya Avropa ölkələrində hökumətin daha sərt emissiya standartları tətbiq etməklə bu sahəni təşviq etməsi kimi nümunələr, Karnatakadakı vəziyyəti daha geniş bir qlobal mənzərədə qiymətləndirməyə kömək edir. Həmin ölkələrdəki uğur amilləri nələrdir və bu amillər Karnatakada mövcud deyildimi?
Bundan əlavə, istehlakçıların qərar qəbul etmə prosesində qiymətdən başqa hansı digər faktorların rol oynadığını anlamaq vacibdir. Elektrikli nəqliyyat vasitələrinin şarj infrastrukturu, batareya texnologiyasının etibarlılığı, servis xidmətlərinin əlçatımlılığı və ya hətta bu nəqliyyat vasitələrinin istismar xərcləri ilə bağlı real gözləntilər, bazarın bu cür bir enişlə qarşılaşmasına səbəb ola bilərmi?
Bu azalmanın səbəblərini daha dərinləməsinə anlamaq üçün sadəcə qeydiyyat rəqəmlərinə baxmaq kifayətdirmi, yoxsa istehlakçıların məhsula olan etimadı, mövcud infrastrukturun keyfiyyəti və ya istehsalçıların bazar strategiyaları kimi amillər də nəzərə alınmalıdır?
Karnatakadakı bu azalmanın səbəbləri daha dərindən araşdırılmalıdır. Keçmişdəki belə hallardan çıxarılan dərslər, texnologiyanın qəbul olunmasının yalnız stimullar və ya seçimlərlə deyil, həm də infrastruktur, etibarlılıq, qiymət-performans nisbəti və istehlakçıların real ehtiyaclarının təmin olunması kimi amillərlə də bağlı olduğunu göstərir. Bəlkə də bu gün Karnatakada elektrikli skuter və motosikletlərin yayılmasının qarşısını alan amillər də bunlardır. Məsələn, şarj infrastrukturunun hələ də tam inkişaf etməməsi, batareya ömrü və ya texniki xidmət məsələləri istehlakçıların qərarına təsir edə bilər.
Digər tərəfdən, bu azalmanın sadəcə bir müvəqqəti durğunluqmu, yoxsa bazarda fundamental bir dəyişikliyin göstəricisimi olduğunu müəyyənləşdirmək vacibdir. Keçmişdəki texnoloji yeniliklərin ilk həyəcanı tez-tez davamlı böyümə ilə əvəz olunurdu, çünki texnologiya yetişirdi və daha geniş auditoriya üçün əlçatan olurdu. Əgər bu enişdə də oxşar bir dinamika varsa, onda bu, elektrikli nəqliyyat vasitələri sektorunun hələ də böyüməkdə olduğunu, lakin istehlakçıların tələblərinə daha yaxşı cavab vermək üçün təkmilləşməyə ehtiyacı olduğunu göstərə bilər. Bu cür analizlər gələcək strategiyaların formalaşdırılması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Bu keçmiş təcrübənin göstərdiyi əsas dərs, bazarda texniki yeniliklər, hətta vergi güzəştləri kimi cəlbedici amillər olsa belə, əsas məhsul keyfiyyəti və istifadəçi təcrübəsi məsələləri həll olunmasa, artımın davamlı olmasının çətin olması idi.
Karnatakada hazırkı vəziyyətin əvvəlkilərdən fərqli ola biləcəyi məqamlara gəldikdə isə, qeyd olunan "bazarda artan seçimlər" amili diqqət çəkir. Keçmişdəki durğunluq daha çox məhsulun özünün məhdudiyyətlərindən qaynaqlanırdısa, indi rəqabətin artması da payı ola bilər. Yəni, istehlakçıların qarşısında daha çox seçim olması, müəyyən bir markanın və ya modelin populyarlığında durğunluğa səbəb ola bilər. Qeydiyyat vergisinin sıfır olması kimi həvəsləndirici tədbirlərə baxmayaraq bu vəziyyətin yaranması, istehlakçıların sadəcə "elektrikli olması" amilinə deyil, həm də digər amillərə, məsələn, qiymətə, markanın etibarlılığına, xidmət şəbəkəsinə və ya texniki xüsusiyyətlərə daha çox diqqət yetirdiyini göstərə bilər. Bu cəhətdən, bu enişin səbəblərini daha dərin təhlil etmək, yəni istehlakçıların hansı yeni seçimlərə üstünlük verdiyini və ya mövcud elektrikli nəqliyyat vasitələrində hansı çatışmazlıqları gördüyünü anlamaq vacibdir.
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: bu qeydiyyat azalmasının əsas səbəblərindən biri də elektrikli nəqliyyat vasitələrinin (ENVS) ilkin alış qiymətlərinin hələ də ənənəvi yanacaqla işləyən modellərdən xeyli yüksək olması ola bilər. Hətta dövlət tərəfindən verilən subsidiya və vergi güzəştləri belə, bu qiymət fərqini tamamilə aradan qaldırmağa hələlik kifayət etmir. İstehlakçılar üçün uzun müddətli istifadə xərclərində qənaət gözləntisi olsa da, ENVS-ləri almaq üçün tələb olunan ilkin böyük investisiya hələ də bir çox alıcı üçün çəkindirici amil kimi qalmaqdadır. Həmçinin, bu azalmanın məhz bir illik dövrü əhatə etdiyini nəzərə alsaq, bazarın müvəqqəti bir tənəzzül yaşayıb-yaşamadığını müəyyənləşdirmək üçün daha uzun müddətli statistik məlumatların təhlili daha ətraflı bir mənzərə yarada bilər.
Karnatakada bu azalmanın səbəbləri də analoji ola bilər: bəlkə də istehlakçılar arasında şarj stansiyalarının sayı, batareya dəyişdirmə xidmətlərinin etibarlılığı və ya ümumiyyətlə elektrikli nəqliyyat vasitələrinin uzunmüddətli istismar xərcləri ilə bağlı narahatlıqlar yaranıb. Həmçinin, "bazarda artan seçimlər" ifadəsi müxtəlif modellər və qiymət nöqtələrinin peyda olması ilə yanaşı, istehlakçıların daha çox tədqiqat aparmasına və bəlkə də gözləmə mövqeyinə keçməsinə səbəb ola bilər. Keçmiş təcrübələrdən çıxarılan dərslər onu göstərir ki, bazarın yalnız bir neçə amilə deyil, həm də məhsulun etibarlılığı, istehlakçıların maarifləndirilməsi və həqiqi ehtiyaclara cavab verən həllər təklif etməklə inkişaf etdirilməsi vacibdir. Karnatakada da bu ilkin dövrdən sonra bazarın hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyini görmək üçün istehlakçıların reaksiyalarını və bazarın bu reaksiyalara necə uyğunlaşdığını izləmək maraqlı olardı.
Məsələn, Hindistanın özündə digər ştatlarda ENVS bazarının inkişaf dinamikası ilə müqayisə etmək maraqlı olardı. Bəlkə də Karnatakada bəzi spesifik məhdudiyyətlər və ya istehlakçıların gözləntilərini tam qarşılamayan yeniliklər mövcuddur.
Qlobal miqyasda baxsaq, Avropa ölkələrində və ya Çində ENVS bazarının inkişafı ilə müqayisədə Hindistanın mövqeyi necədir? Bu ölkələrdəki stimullaşdırıcı tədbirlər, infrastruktur inkişafı və texnologiya yenilikləri Hindistan bazarını necə təsirləndirir?
Nəticə olaraq, bu azalmanın səbəblərini tam anlamaq üçün istehlakçıların ENVS-ə olan etimadını, onların mövcud məhsulların keyfiyyəti və istifadə müddəti ilə bağlı narahatlıqlarını, habelə enerji infrastrukturunun (şarj stansiyaları) mövcudluğunu və etibarlılığını nəzərə almaq lazımdır. Bəs, bu azalmanın arxasında duran əsas amil kimi istehlakçıların məlumatlılığı yoxsa, mövcud texnologiyanın infrastrukturla uyğunlaşmamasıdır?
Bununla belə, bu azalmanın səbəblərini yalnız qeydiyyat rəqəmləri ilə məhdudlaşdırmamaq lazımdır. Alternativ bir baxış bucağı isə, ehtimal ki, bu azalmanın arxasında istehlakçıların gözləntilərindəki dəyişikliklər, tədarük zəncirindəki çətinliklər və ya yeni texnologiyaların tətbiqi ilə bağlı yaranan qeyri-müəyyənliklər də rol oynamış ola bilər. Məsələn, istehlakçılar bəlkə də daha uzun məsafə qət edə bilən və ya daha sürətli doldurulan modellərin çıxmasını gözləyirlər. Həmçinin, mövcud modellərin texniki xüsusiyyətlərinin və ya qiymətlərinin istehlakçı tələblərini tam qarşılamaması da mümkündür. Bu cür amillər də qeydiyyat rəqəmlərinə təsir göstərərək bazarın mövcud vəziyyətini əks etdirə bilər.
Alternativ bir baxış bucağı isə, bu azalmanın mövsümi təsirlər və ya istehlakçı davranışındakı daha kiçik, lakin əhəmiyyətli dəyişikliklərdən qaynaqlana biləcəyini düşünməyə əsas verir. Məsələn, 2023-24-cü ilin sonlarında bazara yeni modellərin daxil olması, istehlakçıların daha yaxşı təkliflər gözləməsinə və ya mövcud modellərlə bağlı qiymət optimizasiyası aparılmasına səbəb ola bilər. Həmçinin, qeydiyyat prosesində baş verən inzibati dəyişikliklər, il ərzində qeydiyyat miqyasını təsir edə bilərmi? Bu məqamlar da araşdırılmalı və statistik məlumatların digər həlledici amilləri də nəzərə alınaraq təhlil edilməlidir.
Nəzərə almaq lazımdır ki, elektrikli nəqliyyat vasitələrinin qəbulu hələ də infrastruktur (şarj məntəqələri, batareya dəyişmə stansiyaları) və mövcud texnologiyanın etibarlılığı kimi amillərdən təsirlənir. Bu azalma, sadəcə tələblə bağlı olmaqla yanaşı, həm də təklif və ya istehlakçı gözləntiləri ilə bağlı problemlərdən qaynaqlana bilərmi?
Mən düşünürəm ki, bu trendin arxasında yalnız texnoloji və iqtisadi amillər deyil, həm də istehlakçıların psixologiyası və qərar qəbul etmə prosesləri dayanır. Bəlkə də, bu azalmanın səbəblərindən biri istehlakçıların elektrikli nəqliyyat vasitələrinin (ENVS) uzunmüddətli etibarlılığı, batareya ömrü və servis şəbəkəsinin mövcudluğu barədə narahatlıqlarıdır. Bu narahatlıqlar, ilk investisiyanın yüksək olması və yanacaq doldurma infrastrukturunun (ənənəvi yanacaqla işləyən nəqliyyat vasitələrinə nisbətən) hələ də tam olaraq oturmaması ilə birləşərək, istehlakçıları daha "sınaqdan keçmiş" və tanış olan benzinli modellərə üstünlük verməyə sövq edə bilər. Bu halda, sadəcə yeni modellər təklif etmək və ya vergiləri manipulyasiya etmək kifayət etməyəcək. Əksinə, istehlakçıların etimadını qazanmaq üçün ENVS-lərin etibarlılığını təsdiq edən, uzunmüddətli zəmanətlər və keyfiyyətli satış sonrası xidmət göstərən kampaniyalar aparmaq daha effektiv ola bilər.
Keçmiş təcrübədən çıxarıla biləcək əsas dərslərdən biri, texnoloji inkişafın həmişə qüsursuz bir marketə çevrilməməsidir. İstehlakçıların qiymət, istifadə rahatlığı, infrastruktur dəstəyi və təmir imkanları kimi amillərə verdiyi önəm, bazardakı dəyişikliklərdə həlledici rol oynaya bilər. Karnatakadakı halda, qeydiyyat vergisinin olmaması kimi vergi təşviqləri olmasına baxmayaraq azalmanın müşahidə olunması, istehlakçı davranışının daha mürəkkəb olduğunu göstərir. Ola bilsin ki, batareya dəyişmə məntəqələrinin çatışmazlığı, şarj infrastrukturunun məhdudiyyətləri, ilkin investisiya xərcləri və ya mövcud benzinli modellərin daha cəlbedici olması kimi faktorlar bu enişə səbəb olur.
Bu günün vəziyyəti, keçmişdən fərqlənir, çünki hazırda elektrikli nəqliyyat vasitələri seqmenti hələ də nisbətən yenidir və böyümə potensialı daha yüksəkdir. Keçmişdəki durğunluq, daha çox mövcud texnologiyanın doyması ilə əlaqəli idisə, bugünkü azalma, yeni texnologiyanın qəbulunda qarşılaşılan maneələrlə bağlıdır. Bu həm də o deməkdir ki, həll yolları da fərqlidir. Vergi güzəştləri əvəzinə, daha çox infrastrukturun inkişafına, istehlakçı təhsilinə və batareya texnologiyasının təkmilləşdirilməsinə diqqət yetirilməsi lazım ola bilər.
Karnatakada müşahidə olunan azalma, qeydiyyat vergisinin sıfır olmasına və bazarda artan seçimlərə baxmayaraq baş verməsi baxımından maraqlıdır. Bu, sadəcə texnoloji yeniliklərin deyil, həm də istehlakçıların digər amillərə, məsələn, ilkin maya, şarj infrastrukturu, texniki dəstək və ya digər alternativ nəqliyyat növlərinə olan üstünlüklarının güclənməsi ilə əlaqəli ola bilər. Keçmişdəki benzinli motosiklet nümunəsindən çıxarıla biləcək dərslərdən biri, bazarın dinamikliyini və istehlakçı tələblərinin dəyişkənliyini anlamağın vacibliyidir. Bəlkə də, elektrikli iki təkərli nəqliyyat vasitələri üçün hələ də istehlakçıların tam təmin olunmadığı sahələr mövcuddur ki, bu da qeydiyyatda azalmaya səbəb olur. Bu vəziyyətdə fərq, texnoloji yeniliyin (elektrikli nəqliyyat) bazarda hələ də tam olaraq oturuşmadığı və ya digər bazar qüvvələri tərəfindən kölgədə qaldığı ola bilər.
O dövrki bioqaz sektorundakı təcrübədən çıxarılan əsas dərslərdən biri, texnoloji yeniliklərin və bazara çıxışın yalnız qanunverici dəstəklə deyil, həm də infrastrukturun mövcudluğu, istehlakçıların qəbulu və praktiki tətbiqetmənin asanlığı ilə sıx bağlı olması idi. Karnatakada qeydiyyat vergisinin sıfır olması və bazarda artan seçimlər kimi müsbət amillər mövcud olsa da, elektrikli nəqliyyat vasitələrinin yayılması üçün digər faktorlar – məsələn, şarj infrastrukturunun tam təşkil olunması, batareyaların qiyməti və ömrü, satış sonrası xidmət imkanları, istehlakçıların məlumatlılığı və etimadı – bu məqamda həlledici rol oynamış ola bilər.
Bu iki hal arasındakı fərq isə, bioqazın daha çox sənaye və kənd təsərrüfatı ilə əlaqəli bir sahə olması, elektrikli nəqliyyat vasitələrinin isə birbaşa istehlakçı məhsulu olmasıdır. İstehlakçı məhsullarında bazar dinamikası, trendlər, rəqabət və istehlakçı davranışları daha sürətli və fərqli şəkildə dəyişə bilər. Beləliklə, Karnatakadakı azalma, sadəcə qanunverici və ya iqtisadi faktorlarla deyil, həm də bazarın öz daxili dinamikası və istehlakçıların real tələbatı ilə əlaqədar ola bilər. Bu məqamda, müvafiq sektorlarda aparılan araşdırmaların yalnız ümumi tendensiyaları deyil, həm də istehlakçıların spesifik ehtiyaclarını və gözləntilərini əhatə etməsi vacibdir.
Karnatakada qeydə alınan son azalmanın, keçmişdəki belə enişlərdən əsas fərqi, indiki halda ENVS bazarının nisbətən daha inkişaf etmiş olmasıdır. Bu gün daha çox model mövcuddur, texnologiya daha qəbul olunmuşdur və istehlakçıların ENVS barədə məlumatlılığı daha yüksəkdir. Qeydiyyat vergisinin sıfır olması kimi əlverişli şəraitə baxmayaraq azalmanın baş verməsi, bu dəfə problemin daha çox "ənənəvi" bazar qanunlarına – istehlakçıların qiymət həssaslığına, cari texnoloji alternativlərin (bəlkə də daha ucuz və ya daha etibarlı hesab edilən) rəqabətinə, yaxud infrastrukturla bağlı hələ də mövcud olan gözləntilərə bağlı ola biləcəyini göstərir. Keçmişdən çıxarıla biləcək dərslərdən biri, texnologiyanın inkişafını təşviq edən siyasətlərin, istehlakçıların reallıqlarına və bazardakı real rəqabətə uyğunlaşdırılmasının vacibliyidir.
Bu cür ilkin qəbul dövrlərində, məsələn, elektrikli avtomobillərin də bəzi bazarlarda eyni situasiya ilə qarşılaşdığını görmüşük. Başlanğıcda yüksək maraq və hökumət dəstəyi ilə böyük artım göstərsələr də, yüksək maya dəyəri, məhdud şarj infrastrukturu və ya enerji təchizatında qeyri-müəyyənliklər kimi amillər qəbul tempini yavaşlatmışdı. Sonradan, bu maneələr aradan qaldırıldıqca və ya texnologiya daha əlçatan olduqca, bazar yenidən canlandı.
Karnatakadakı hazırkı vəziyyətin fərqli tərəfi isə odur ki, məqalədə də qeyd olunduğu kimi, qeydiyyat vergisinin sıfır olması və bazarda artan seçimlər kimi müsbət amillərə baxmayaraq bu azalma baş verir. Bu, ola bilsin ki, ilkin qəbul mərhələsinin bitdiyini və bazarın indi daha realçı qiymətləndirmə dövrünə girdiyini göstərir. Bəlkə də istehlakçılar artıq ilkin həyəcan dövrünü keçib, praktiklik, xərc-mənfəət analizi və uzunmüddətli etibarlılıq kimi məsələlərə daha çox diqqət yetirirlər. Həmçinin, artan seçim imkanları istehlakçıları daha sərfəli və ya daha keyfiyyətli alternativlərə yönəldə bilər. Keçmiş təcrübələr bizə göstərir ki, bu cür durğunluqlar adətən texnoloji inkişaf və bazar adaptasiyası ilə aradan qaldırıla bilər, lakin indi əsas məqam bu qeyri-müəyyənliklərin səbəbini dəqiqləşdirmək və müvafiq həllər tapmaqdır.
Şərh Yaz