Mamır kosmosun vakuumunda 9 ay sağ qaldı

Mamırlar Kosmosun Sərt Şəraitində Sağ Qaldı: Gələcək Ekosistemlər üçün Ümid Verən Kəşf

Mamırlar, kosmos dünyasının tardigradları kimi, ekstremal şərtlərə, o cümlədən sərt radiasiyaya və susuzluğa dözümlülüyü ilə tanınırlar. İndi isə tədqiqatçılar qiymətli bir növün spor ehtiva edən kapsullarını kosmosun çətin şəraitinə məruz qoyublar. Nəticələr təəccüblü olub: tardigradlar kimi, mamır sporlarının əksəriyyəti də zərərsiz şəkildə sağ qalıb.

Hokkaido Universitetinin bioloqu Tomomichi Fujita: "Biz sağ qalmağın demək olar ki, sıfır olacağını gözləyirdik, lakin nəticə əksinə oldu: sporların əksəriyyəti sağ qaldı. Bu kiçik bitki hüceyrələrinin qeyri-adi dözümlülüyü bizi həqiqətən heyrətləndirdi" deyə bildirib.

"Physcomitrium patens" və Beynəlxalq Kosmos Stansiyasında Sınaq

Yayılan mamır (*Physcomitrium patens*), özünəməxsus xüsusiyyətləri, genomunun ardıcıllığı və quruluşunun sadəliyi sayəsində tədqiqatçılar tərəfindən geniş şəkildə bitki modeli kimi istifadə olunur.

Fujita və həmkarları bu növün spor qablarını doqquz ay müddətinə Beynəlxalq Kosmos Stansiyasının (BKS) xaricinə bağlayıblar. Yerə qayıtdıqdan sonra sporların 80 faizindən çoxunun hələ də cücərə bildiyi aşkar olunub.

Fujita qeyd edir: "İnsanlar da daxil olmaqla, əksər canlı orqanizmlər kosmosun vakuumunda qısa müddət ərzində belə sağ qala bilməzlər. Lakin mamır sporları doqquz aylıq birbaşa təsirdən sonra həyat qabiliyyətini qorudu. Bu, Yerdə təkamül etmiş həyatın hüceyrə səviyyəsində kosmos şəraitinə dözmək üçün daxili mexanizmlərə malik olduğuna dair çarpıcı bir sübut təqdim edir."

Mars və Aya Ekosistemlər Gətirmək Arzusu

Bu xüsusiyyətlər, ehtimal ki, briofitlər, yəni mamırlar, qaraciyər mamırları və buynuz mamırları kimi bitkilərin 500 milyon il əvvəl sudan quruya ilk sıçrayışı etməsinə imkan verib. Bu quru pionerləri, planetimizin quru zonalarında daha çox həyatın yayılmasına yol açan torpaqların yaranmasına kömək etmək üçün qayalardan qida maddələri çıxarırdılar. Buna görə də mamır indi digər dünyaları terraformasiya etmək xəyalları olanlar üçün böyük maraq kəsb edir.

Yerdə aparılan bir sıra təcrübələr göstərdi ki, sporofit adlanan qablaşdırılmış sporlar bitkinin digər anatomik hissələrinə nisbətən ultrabənövşəyi radiasiyaya, həddindən artıq istiyə və soyuğa daha yaxşı dözür. Buna görə də BKS-də bitkinin bu hissəsi sınaqdan keçirilib. Sporların əksəriyyəti qayıdandan sonra hələ də həyat qabiliyyətini saxlayıb və Fujita və komandası onların xlorofil A səviyyəsində cəmi 20 faiz azalma aşkar ediblər. Xlorofilin digər formaları normal səviyyələrdə fəaliyyət göstərib və bu dəyişiklik sporların sağlamlığına təsir etməyib.

Fujita sonda: "Ümid edirik ki, bu iş Ay və Mars kimi ekstraterrestrial mühitlərdə ekosistemlərin qurulmasına doğru yeni bir sərhəd açacaq. Ümid edirəm ki, mamır tədqiqatımız başlanğıc nöqtəsi olacaq" deyə fikirlərini tamamlayıb. Bu araşdırma *iScience* jurnalında dərc olunub.

24 saat