Pakistan və Əfqanıstan sərhəd gərginliyi fonunda danışıqları bərpa edir

İstanbulda Pakistan-Əfqanıstan danışıqları bərpa olunur

İslamabad, Pakistan – Pakistan və Əfqanıstan Türkiyənin vasitəçiliyi ilə İstanbulda danışıqları bərpa etmək barədə razılığa gəliblər. İslamabad və Kabul arasında əvvəlki görüşlər regionda getdikcə artan gərginliyi aradan qaldıra bilməmiş, son həftələrdə hərbi toqquşmalarla nəticələnmişdi.

Pakistan təhlükəsizlik rəsmiləri bildiriblər ki, əvvəlcə dördgünlük danışıqlardan sonra Pakistan nümayəndə heyəti Türkiyə şəhərini tərk etməyi planlaşdırırdı. Lakin indi komanda danışıqları davam etdirmək üçün İstanbulda qalacaq. Təhlükəsizlik rəsmisi adının açıqlanmaması şərtilə Al Jazeeraya deyib: “Pakistan bir daha vurğulayıb ki, Əfqanıstan torpaqları Pakistana qarşı terrorizm üçün istifadə edilməməlidir. Biz ev sahiblərimizin konstruktiv rolunu yüksək qiymətləndirir və səmimi niyyətlə sülh yolu ilə həll axtarışına sadiq qalırıq.”

Əsas Tələblər və Atəşkəs Razılaşması

Əfqan mediası da mənbələrə istinadən bildirib ki, Türkiyə və Qətərin vasitəçiliyi ilə iki ölkə bu həftə başa çatan danışıqları bərpa etməyə razılaşıb. Bu ay iki qonşu ölkə arasında bir həftə davam edən sərhəd münaqişəsi baş vermiş, hər iki tərəf itkilərə məruz qalmışdı. Toqquşmalardan sonra Qətər və Türkiyənin vasitəçiliyi ilə 19 oktyabr tarixində Dohada Pakistan-Əfqanıstan müdafiə nazirləri tərəfindən atəşkəs imzalanmışdı.

Növbəti danışıqlar 26 oktyabrda İstanbulda başlamış və dörd gün davam etmişdi. Lakin tərəflər İslamabadın əsas tələbi üzərində konsensus əldə edə bilməmişdilər. Pakistan Əfqanıstandan öz ərazisində ölümcül hücumlar həyata keçirməkdə ittiham etdiyi Təhrik-i-Taliban Pakistan (TTP) adlı silahlı qrupun fəaliyyətinə qarşı qətiyyətli tədbirlər görməsini tələb edir. İslamabad Kabulu nəinki TTP-yə, həm də Bəlucistan Azadlıq Ordusu (BAO) və Xorasan Vilayətindəki İDİP (İŞİD) qoluna (İDİP-X) sığınacaq verməkdə ittiham edir. Əfqan Talibanı bu iddiaları rədd edir.

Pakistanın Xəbərdarlığı və Regional Gərginlik

2021-ci ilin avqustunda ABŞ qüvvələrinin çıxarılmasından sonra ikinci dəfə hakimiyyətə gələn Əfqan Talibanı TTP məsələsini Pakistanın daxili işi hesab edir. Onlar həmçinin İDİP-X-i uzun müddətdir rəqib və düşmən hesab edirlər.

Pakistan əvvəlki danışıqların uğursuzluğunu təsdiqlədikdən sonra müdafiə naziri Xavaca Asif X sosial şəbəkəsində uzun bir bəyanat yayaraq, Əfqan Talibanasına qarşı total hücum barədə xəbərdarlıq edib. O, "rejimi" "qəsb edilmiş hakimiyyətini saxlamaq və onları dolandıran müharibə iqtisadiyyatını davam etdirmək üçün Əfqanıstanı başqa bir münaqişəyə kor-koranə sürükləməkdə" günahlandırıb. Asif çərşənbə günü yazıb: "Taliban rejimi daxilində regionda qeyri-sabitliyin davam etməsində maraqlı olan müharibə tərəfdarları bilməlidirlər ki, onlar qətiyyətimizi və cəsarətimizi yəqin ki, səhv anlayıblar." Əfqan Talibanı Asifin şərhlərinə hələlik cavab verməyib.

İsveçdə fəaliyyət göstərən, Cənubi və Mərkəzi Asiyadakı silahlı qrupları öyrənən təhlükəsizlik tədqiqatçısı Abdul Sayed Asifin şərhlərinin Pakistanın Əfqanıstanda hava zərbələrini bərpa etməyə hazır olduğunu göstərdiyini, lakin danışıqlar masasına qayıtmağın potensial dəyişikliyə işarə etdiyini bildirib. Sayed Al Jazeeraya deyib: "Dialoqun bərpası ya əvvəlki çıxılmaz vəziyyətə səbəb olan problemin həll edildiyini, ya da Pakistan nümayəndə heyətinin vasitəçilərin istəyi ilə məsələni danışıqlar yolu ilə həll etmək üçün mövqeyində çeviklik göstərdiyini nəzərdə tutur."

Regional Faktorlar və Hindistan Təsiri

Asif çərşənbə günü televiziya kanalına verdiyi müsahibədə Hindistanı Əfqan Talibanı vasitəsilə Pakistanda "aşağı intensivlikli müharibə" aparmaqda ittiham edərək, İslamabadın Hindistanın iştirakına dair sübutlara malik olduğunu iddia edib. Lakin o, iddiasını dəstəkləyən heç bir sübut təqdim etməyib.

Pakistan-Əfqanıstan münasibətlərinin gərgin olduğu bir vaxtda, bu il Əfqan Talibanı ilə Hindistan hökuməti arasında da münasibətlərdə yumşalma müşahidə olunub. Bir sıra görüşlər və diplomatik mübadilələr bu ay Əfqanıstan xarici işlər naziri Əmir Xan Muttaqinin Yeni Dehliyə səfəri ilə nəticələnib.

Sayed qeyd edib ki, Pakistan-Əfqanıstan sərhədində son gərginləşmə Muttaqinin Hindistana səfəri zamanı başlayıb. O deyib: "Pakistan uzun müddətdir Hindistanın Əfqanıstan ərazisindən ona çətinliklər yaratmaq üçün istifadə etdiyini iddia edir. Əfqan Talibanının, ənənəvi olaraq Pakistanın uzunmüddətli müttəfiqlərinin hakimiyyəti dövründə belə, bu narahatlıqlar davam edirdi." Sayed əlavə edib: "Pakistan-Əfqanıstan münasibətlərindəki gərginliklərin içində Hindistan mühüm faktor olaraq qalır. Terrorizmlə mübarizə də bu regionda mühüm rol oynayır."

24 saat