Tramp autizm açıqlaması planlaşdırır, Tylenol istehsalçısı və tibb mütəxəssisləri etiraz edir

ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyasının hamiləlik dövründə Tylenol istifadəsinin uşaqlarda autizm riskini artırması ilə bağlı gözlənilən açıqlaması fonunda dərman şirkəti və tibb ekspertləri bu iddialara qarşı çıxır.

"Washington Post" qəzetinin məlumatına görə, rəsmilər autizmi Tylenol-un tərkibindəki aktiv maddə olan asetaminofenlə əlaqələndirməyi planlaşdırır. Eyni zamanda, autizmli uşaqlarda bəzi simptomların müalicəsində istifadə edilən leykovorin adlı daha az tanınan dərmanı təbliğ edəcəklər. "Wall Street Journal" əvvəllər bu açıqlamanın hazırlandığını bildirmişdi, lakin Səhiyyə və İnsan Xidmətləri Departamenti bunu "spekulyasiya" adlandırmışdı.

Prezident Tramp bazar günü jurnalistlərə bu məsələ ilə bağlı verilən suala cavab olaraq, "Biz bunu sabah edəcəyik" deyərək planları təsdiqləyib.

"Düşünürəm ki, bu, çox böyük bir faktordur. Sabah nə olduğunu görəcəksiniz. Bizdə müxtəlif şeylər var, amma sabah nə olduğunu görəcəksiniz" - deyə prezident bildirib.

ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzlərinin topladığı statistikaya görə, son 25 ildə ABŞ-da doğulan uşaqlarda autizm daha çox yayılıb. Ancaq bunun səbəbləri ilə bağlı elmi konsensus yoxdur. Əksər ekspertlər bunun, çox güman ki, vəziyyətin diaqnozu üsullarındakı dəyişikliklər də daxil olmaqla, bir sıra amillərin birləşməsi ilə əlaqəli olduğunu söyləyirlər.

CBS News-a verilən açıqlamada Tylenol-un istehsalçısı olan Kenvue şirkəti "müstəqil, sağlam elm açıq şəkildə göstərir ki, asetaminofen qəbul etmək autizmə səbəb olmur" deyib.

Şirkətin bəyanatında deyilir: "Biz bunun əksini düşünən hər hansı bir təkliflə qəti şəkildə razı deyilik". Şirkət, dərmanı qəbul etməkdən imtina edəcəkləri təqdirdə, hamilə qadınlar üçün digər şərtlərdən yaranan daha böyük sağlamlıq riskinin olduğunu vurğulayır. "Asetaminofen bütün hamiləlik dövründə ehtiyac duyulduğu zaman hamilə qadınlar üçün ən təhlükəsiz ağrıkəsici seçimdir. Bu olmadan qadınlar təhlükəli seçimlərlə üzləşirlər: həm ana, həm də körpə üçün potensial olaraq zərərli olan hərarət kimi vəziyyətlərə dözmək və ya daha riskli alternativlərdən istifadə etmək."

Şirkət əlavə edib: "Fakt budur ki, aparıcı tibb mütəxəssisləri və qlobal səhiyyə tənzimləyiciləri tərəfindən təsdiqlənmiş on ildən artıq davam edən ciddi araşdırmalar asetaminofenin autizmlə əlaqəli olduğuna dair heç bir etibarlı dəlil olmadığını təsdiqləyir." Şirkət "Amerika qadınlarının və uşaqlarının sağlamlıq maraqlarını qorumaq üçün bütün variantları araşdırmağa davam edəcəyini" bildirib.

Administrasiyanın planları ilə bağlı ilk məlumatlar yayımlandıqda Amerika Mama Ginekoloqlar Kolleci CBS News-a verdiyi açıqlamada deyib: "Hamiləlik zamanı asetaminofenin ehtiyatlı istifadəsi ilə dölün inkişafında yaranan problemlər arasında birbaşa əlaqəni sübut edən heç bir dəlil yoxdur."

Ötən il nəşr olunan böyük bir araşdırmada tədqiqatçılar 25 il ərzində İsveçdə təxminən 2,5 milyon uşağı izləyiblər və hamiləlik dövründə asetaminofen istifadəsinin uşaqlarda neyroinkişaf pozğunluqları riskini artırmadığını aşkar ediblər.

Genetik amilləri nəzərə almaq üçün bacı-qardaş müqayisələrindən istifadə edilən araşdırma zamanı qadınlar dərman istifadə etdikdə autizm, DEHB və ya digər əqli qüsurların riskinin artmadığı müəyyən edilib.

CBS News-un tibb üzrə şərhçisi və KFF Health News-da ictimai səhiyyə üzrə redaktor Céline Gounder deyib: "Tylenol və autizm arasında əlaqə olduğunu göstərən ən yaxşı dəlil yoxdur. Tibb ictimaiyyəti, elm ictimaiyyəti eyni konsensusdadır, yəni Tylenol, asetaminofen hamiləlikdə təhlükəsizdir."

Gounder, asetaminofenin hamiləlik dövründə ağrı və yüksək hərarət kimi problemlərin müalicəsi üçün ən təhlükəsiz seçim hesab edildiyini söyləyib.

"Hamiləlik dövründə yüksək hərarətiniz varsa, bu, körpədə neyroinkişaf problemlərinə səbəb ola bilər, buna görə də hərarətin müalicəsiz qalmasına icazə vermək istəmirsiniz" deyən Gounder, hamilə qadınların daha az təhlükəsiz olan digər seçimlərə üz tuta biləcəyindən narahat olduğunu əlavə edib.

"Qadınlar hamiləlik dövründə aspirin və ya ibuprofen kimi digər dərmanlar qəbul edəcəklərmi? Bunlar əslində təhlükəli ola bilər, xüsusən də üçüncü trimestrdə körpədə böyrək problemləri, ürək problemləri yarana bilər" - deyə o bildirib.

Bəzi əvvəlki tədqiqatlar asetaminofen istifadəsi ilə neyroinkişaf pozğunluqları arasında mümkün əlaqənin ola biləcəyini göstərsə də, bu araşdırmalar nisbətən kiçik qrupları əhatə edirdi və əlaqəni sübut etmirdi. Daha böyük və daha dəqiq araşdırmalar heç bir əlaqə tapmayıb.

Məlumata görə, administrasiyanın açıqlamasında ucuz, fol turşusundan əldə edilən sələfi olan generik dərman leykovorinin autizm müalicəsi kimi təqdim ediləcəyi gözlənilir. Leykovorin hazırda xərçəng kimyaterapiyasının əlavə təsirlərini azaltmaq üçün təyin edilir.

Hamilə qadınlara sinir borusu defektlərinin qarşısını almaq üçün fol turşusu olan multivitaminlər təyin edilir. Sinir borusu beyin və onurğa beyninə çevrilir.

Mütəxəssislər leykovorinin bəzi autizm hallarının müalicəsində faydalı ola biləcəyini, lakin bunun universal bir vasitə olmadığını söyləyirlər.

Gounder izah edib: "Qanınızda mükəmməl normal folat səviyyəsi ola bilər, ancaq beyinə daxil olmaya bilər və beləliklə, folatın beyinə daşınmasında bir qüsur var. Leykovorin bunun ətrafında işləyir. Autizmli bütün uşaqlarda bu qüsur yoxdur, buna görə də bunun baş verib-vermədiyini qiymətləndirmək üçün edə biləcəyiniz bir test var. O uşaqlar üçün leykovorinin xüsusən nitqə kömək etdiyi, uşaqları əvvəlkindən daha şifahi etdiyi göstərilib."

Leykovorin autizm üçün müalicə deyil, lakin "bu, autizmli uşaqların çox yaxşı bir faizinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər", - pediatr nevroloq Dr. Richard Frye bu ilin əvvəlində CBS News-a bildirib.

24 saat