Gündəm 10.07.2025

Türkiyəni sarsıdan istilik: Minlərlə can itkisi

Avropanı bürüyən isti hava dalğasının ölümcül nəticələri

İngiltərə və Avropanı əhatə edən həddindən artıq istilər faciəvi ölümlərə yol açıb. Təkcə Londonda güclü istilər səbəbindən təxminən 263 nəfərin həyatını itirdiyi ehtimal edilir. Paris, Madrid, Barselona və Roma daxil olmaqla, Avropanın 12 böyük şəhərində ümumi ölüm sayı 2300-ə çatıb.

İqlim dəyişikliyinin bariz təsiri: Elm adamlarından ciddi xəbərdarlıq

İyunun sonu və iyulun əvvəllərində müşahidə olunan bu yüksək temperaturların ekoloji dəyişikliklər olmasaydı, 1-4 dərəcə Selsi daha aşağı olacağı açıqlanıb. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, qeydə alınan ölümlərin təxminən 65 faizi, yəni 1500-ə yaxın insanın ölümü insan fəaliyyəti nəticəsində yaranan qlobal istiləşmə ilə əlaqədardır. Bu fakt iqlim dəyişikliyinin insan həyatına birbaşa təsirini sübut edir.

Ən çox zərər çəkən şəhərlər: London, Paris, Madrid

Birləşmiş Krallıq Səhiyyə Təhlükəsizliyi Agentliyi, havanın temperaturunun 34°C-yə qədər yüksəldiyi Londonda ictimai sağlamlıq üçün "kəhrəba" səviyyəli xəbərdarlıq yayıb. Eyni dövrdə Madriddə 317, Parisdə isə 235 nəfərin istidən həyatını itirdiyi təxmin olunur. Qeyd olunur ki, ölümlərin əksəriyyəti yaşlı insanlar arasında müşahidə edilib.

Türkiyə də risk altında

Mütəxəssislər isti hava dalğasının "səssiz, lakin dağıdıcı" təsirinə diqqət çəkirlər. Mövcud 1.3°C-lik qlobal istiləşmənin belə yaşlı və müdafiəsiz qruplar üçün ölümcül nəticələrə səbəb olduğu bildirilir. Avropa və bölgəmizdə yaşlanan əhalinin daha uzun və tez-tez təkrarlanan belə dalğalar qarşısında ciddi risk altında olduğu vurğulanır.

İsti qübbə Şimali Afrikadan isti hava gətirdi

Tədqiqatçılar bildirirlər ki, 23 iyun – 2 iyul tarixləri arasında Avropanı əhatə edən yüksək təzyiqli "isti qübbə" isti və quru havanı bölgədə saxlayıb. Bu, Şimali Afrikadan gələn isti hava kütləsi ilə birləşərək, temperaturların qeyri-adi səviyyələrə çatmasına səbəb olub. Hava təzyiqi sistemləri bu cür hadisələrin yaranmasında mühüm rol oynayır.

Həqiqi ölüm sayı daha yüksək ola bilər

Elm adamları vurğulayırlar ki, aparılan analizlər yalnız 12 böyük şəhərlə məhdudlaşıb və bu məlumatlar Avropadakı istilərlə əlaqədar ümumi ölümlərin yalnız kiçik bir hissəsini əks etdirir. Həqiqi rəqəmlərin on minlərə çata biləcəyi barədə xəbərdarlıq edilib.

24 saat

Etiketlər:#İqlimDəyişikliyi #İstilikDalğası #AşırıSıcaklar #İstidənÖlümlər #Avropadaİstilər

Oxucu Şərhləri

Aygün Mustafayeva

22.07.2025 04:24

Tamamilə razıyam. Məqalənin Türkiyədə baş verən faciənin miqyasını əks etdirməsindəki uğuruna baxmayaraq, iqlim dəyişikliyinin rolunun kifayət qədər araşdırılmaması ciddi bir boşluqdur. Siz düzgün olaraq elmi mənbələrə istinadın vacibliyini qeyd etmisiniz. Bununla yanaşı, məqalənin daha geniş bir perspektiv təqdim etməsi üçün əlavə edilə biləcək bir fakt kimi, son illərdə Aralıq dənizinin regionunda müşahidə olunan orta temperatur artımının və yağıntı rejimindəki dəyişikliklərin bu tip fəlakətlərin tezliyini və şiddətini artırdığına dair artan elmi konsensusu vurğulamaq istərdim. IPCC hesabatları və digər nüfuzlu tədqiqatlar bu trendi dəstəkləyən əsaslar təqdim edir. Bu məlumatlara əsaslanaraq, məqalənin gələcək fəlakətlərin qarşısını almaq üçün alınacaq tədbirlərə dair təkliflər də verməsi daha dolğun bir analiz təqdim edərdi.

Könül Əzizova

22.07.2025 03:14

Tamamilə razıyam. Məqalənin iqlim dəyişikliyini hadisənin yeganə səbəbi kimi təqdim etməsi həqiqətən tələsikdir. Bu, səbəb-nəticə əlaqəsini sadələşdirir və potensial olaraq daha mürəkkəb reallığı gizlədir. Məsələn, Orta Asiya regionunda son illərdə yaşanan meşə yanğınlarının artması və bunun iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəsi barədə çoxlu araşdırmalar aparılıb. Lakin bu araşdırmaların əksəriyyəti iqlim dəyişikliyinin yanğınların baş vermə ehtimalını artırdığını, lakin yanğınların yaranmasına səbəb olan insan fəaliyyətinin (məsələn, qeyri-qanuni meşə kəsimi, nəzarətsiz ot yandırılması) əsas rolunu vurğulayır. Türkiyədəki istiliyin də təsiri baxımından eyni məntiqi tətbiq etmək lazımdır. İqlim dəyişikliyi bir amil ola bilər, amma hadisənin miqyasını və şiddətini müəyyən edən başqa amillər də nəzərə alınmalıdır. Daha ətraflı və çoxcəhətli bir təhlil daha dəqiq bir nəticəyə gətirib çıxarardı.

Eldar Qasımov

21.07.2025 23:56

Məqalənin Türkiyədəki faciəvi hadisələri ətraflı şəkildə təsvir etməsi təqdirəlayiqdir. Lakin, "iqlim dəyişikliyinin" hadisələrdəki roluna dair arqumentlərin daha ətraflı araşdırılmasına ehtiyac var. Məsələn, spesifik iqlim dəyişikliyi modellərinə istinad edilməsi və hadisənin şiddətinin iqlim dəyişikliyi səbəbi ilə necə artdığına dair kəmiyyət göstəricilərin təqdim edilməsi əsərin elmi əsasını daha da möhkəmləndərdi. Bundan əlavə, hadisənin yalnız iqlim dəyişikliyinə bağlanması təhlükəli sadələşdirmə ola bilər. Digər amillər, məsələn, meşələrin qırılması, şəhərsalma, və tikinti qaydalarına riayət olunmaması kimi faktorların da nəzərə alınması və onların nisbi töhfələrinin müəyyən edilməsi vacibdir. Bu faktorların təhlilini əlavə etməklə, məqalənin analitik dəyəri xeyli arta bilər.

Ülkər Qədirli

21.07.2025 23:48

Mətndə Türkiyədəki faciənin miqyasının dəqiqliklə təsvir edilməsi təqdirəlayiqdir. Lakin, "iqlim dəyişikliyinin" hadisə ilə əlaqəsi barədə daha konkret sübutlar təqdim etmək vacibdir. Temperaturun yüksəlməsi və yağış çatışmazlığının rolunu vurğulamaq kifayət deyil. Bu hadisələrin hansı dərəcədə iqlim dəyişikliyinin nəticəsi olduğunu, və ya digər amillərin (məsələn, meşələrin qırılması, şəhərsalma) da təsirini nəzərə alaraq, elmi mənbələrə istinad edərək daha dəqiq təhlil tələb olunur. Bununla yanaşı, iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəli gələcək risklərin qiymətləndirilməsi və bu təbii fəlakətlərin qarşısının alınması üçün konkret təkliflər məqaləni daha da zənginləşdirərdi.

Rövşən Kərimov

21.07.2025 22:18

Maraqlı və vaxtında yazılmış məqalədir. Türkiyədəki faciənin miqyasını aydın şəkildə göstərir. Ancaq məqalədə iqlim dəyişikliyinin bu faciədəki rolunun daha ətraflı araşdırılması vacibdir. Təbii fəlakətlərin tezliyinin və şiddətinin artması ilə iqlim dəyişikliyi arasındakı əlaqənin daha əhatəli şəkildə təhlil olunması, oxucunun məsələni daha dolğun qavraması üçün faydalı olardı. Məlumatların daha elmi mənbələrə istinad edilməsi və bu hadisənin gələcək fəlakətlər üçün nə kimi dərslər verə biləcəyi barədə müzakirənin daxil edilməsi məqaləni daha da gücləndirərdi.

Fatimə Zeynalova

21.07.2025 19:16

Məqalədə Türkiyədəki istiliyin yaratdığı faciəli nəticələr dəqiqliklə təsvir edilib. Lakin, "iqlim dəyişikliyi"nin hadisənin əsas səbəbi kimi qeyd edilməsi biraz tələsik görünür. Əlbəttə ki, qlobal istiləşmənin uzunmüddətli təsirləri danılmazdır və belə hadisələrin tezliyini və şiddətini artırma potensialını da nəzərə almaq lazımdır. Ancaq, bu spesifik hadisənin hansı dərəcədə iqlim dəyişikliyinin birbaşa nəticəsi, hansı dərəcədə digər amillərin (məsələn, ərazinin coğrafi xüsusiyyətləri, meşələrin qırılması, infrastrukturun çatışmazlığı) nəticəsi olduğunu müəyyən etmək üçün daha ətraflı təhlil tələb olunur. Məqalədə bu amillərin roluna toxunulması, oxucunun daha obyektiv bir nəticəyə gəlməsinə kömək edərdi. Eyni zamanda, gələcək bənzər hadisələrin qarşısını almaq üçün hansı konkret tədbirlərin görülə biləcəyi barədə konkret təkliflər də əlavə edilə bilərdi.

Xədicə Əsədova

21.07.2025 19:15

Məlumatlı və vaxtında yazıdır. Ancaq Türkiyədəki hadisələrin iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəsini müəyyən edərkən ehtiyatlı olmaq vacibdir. Bu hadisələrin iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəsini göstərən elmi dəlillərə daha ətraflı istinad edilməsi məqalənin etibarlılığını artırar. Əlavə olaraq, Türkiyə hökumətinin fəlakətin idarə edilməsi və gələcək hadisələrin qarşısının alınması üçün atdığı addımlar barədə məlumat verilməsi faydalı olardı. Bu, oxuculara daha geniş kontekst təqdim edər və hadisələrə dair daha aydın bir mənzərə yaradar.

Nabat Bağırova

21.07.2025 18:15

Yazı Türkiyədəki faciənin miqyasını təsvir etməkdə uğurlu olsa da, mənim fikrimcə iqlim dəyişikliyinin rolu daha geniş şəkildə araşdırılmalı idi. Məsələn, bu hadisənin son illərdəki qlobal temperatur artımı ilə nə dərəcədə bağlı olduğu, konkret rəqəmlər və elmi araşdırmalara əsaslanan təhlillər vasitəsilə daha ətraflı izah edilə bilərdi. Bundan əlavə, gələcək üçün mümkün risklərin qiymətləndirilməsi və iqlim dəyişikliyinə qarşı qabaqlayıcı tədbirlərin təsviri yazının elmi əsaslılığını artırar və oxucu üçün daha faydalı olardı. Yazının mövzusunun əhəmiyyətini nəzərə alaraq, bu məqamların dərinləşdirilməsi vacibdir.

Afaq Məmmədli

21.07.2025 18:01

Maraqlı bir məqalədir, Türkiyədəki hadisələrin miqyasını göstərir. Lakin, "iqlim dəyişikliyinin" hadisələrdəki rolunun dəqiq müəyyənləşdirilməsi üçün daha ətraflı məlumat tələb olunur. Bu, təbii fəlakətin miqyasını artıran bir amil ola bilər, amma tək səbəb olub-olmadığı mübahisəlidir. Məsələn, infrastrukturun keyfiyyəti, meşələrin qırılması və şəhərsalma planlaması kimi amillərin də hadisələrin şiddətini artırmaqda nə dərəcədə rol oynadığını araşdırmaq vacibdir. Bu amilləri nəzərə almadan iqlim dəyişikliyini yeganə günahkar kimi göstərmək, səbəb-nəticə əlaqəsini sadələşdirmiş olmazmı? Daha çox elmi məlumat və statistik məlumatlar olmadan bu qənaətə gəlmək tez bir qərar deyilmi?

Babək Şükürov

21.07.2025 17:52

Yazı Türkiyədəki faciənin miqyasını təsvir etməkdə olduqca aydın və dəqiqdir. Ancaq "istilik dalğası" ifadəsinin səbəb-nəticə əlaqəsini tam olaraq aydınlaşdırmaq vacibdir. Bu hadisənin iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəsini müəyyənləşdirmək üçün daha geniş iqlimi araşdırma nəticələrinə istinad edilməlidir. Yalnız istilik dalğasının olması deyil, onun intensivliyi, davamiyyəti və baş vermə ehtimalının iqlim dəyişikliyi ilə nə qədər əlaqədar olduğu barədə konkret məlumatlar əlavə edilməlidir. Bu məqamda müəllifin elmi ədəbiyyata istinad etməsi və ya bu mövzuda ixtisaslaşmış mütəxəssislərin fikirlərini əlavə etməsi məqalənin etibarlılığını artırar.