UNRWA İsraili Qəzzada yardımı əngəlləməkdə qınayır: Ehtiyaclar ödənilmir

BMT-nin Fələstinli Qaçqınlar üçün Yaxın Şərq Agentliyi (UNRWA) İsraili fəaliyyətlərini qəsdən iflic etməkdə və iki ildən çoxdur davam edən soyqırım müharibəsi fonunda Qəzza zolağına həyati əhəmiyyətli yardımın girişini əngəlləməkdə ittiham edib. Bu ittihamlar fələstinlilərin ağır yağışlar və qış mövsümünün başlanğıcı ilə üzləşdiyi, yetərsiz sığınacaq və yardım şəraitində olduğu bir vaxta təsadüf edir.

UNRWA-nın baş komissarı Filipp Lazzarini cümə axşamı BMT Baş Assambleyasının Dördüncü Komitəsinə verdiyi açıqlamada bildirib ki, “Agentliyin mandatının və əməliyyatlarının qorunması beynəlxalq hüquqla tələb olunur; bu, milyonlarla fələstinlinin həyatda qalması üçün həyati əhəmiyyət daşıyır və siyasi həll üçün vacibdir.” Lazzarini, BMT İstintaq Komissiyasının son tapıntılarına və Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin (BƏM) İsraili agentliyə qoyulan məhdudiyyətləri aradan qaldırmağa məcbur edən qərarlarına istinad edib.

Lazzarini Nyu Yorkdakı BMT qərargahında keçirdiyi mətbuat konfransında həmçinin bildirib ki, ciddi maliyyə çatışmazlıqları UNRWA-nın əsas xidmətlərini təhdid edir. O, ABŞ-ın maliyyə kəsimlərinə baxmayaraq, Qəzza zolağındakı fəaliyyətini davam etdirə bilməsi üçün donor ölkələri daha çox pul ayırmağa çağırıb.

Lazzarini vurğulayıb ki, “biz həftədən həftəyə, aydan aya fəaliyyət göstəririk. Bilirəm ki, bu günə qədər noyabr ayının maaşlarını ödəyə biləcəyik, lakin dekabr ayının maaşlarını ödəyib-ödəyə bilməyəcəyimiz barədə heç bir fikrimiz və ya görünüşümüz yoxdur.”

İsrail, UNRWA-nın bəzi əməkdaşlarını 7 oktyabr 2023-cü ildə HƏMAS-ın İsrailin cənubuna etdiyi hücumda iştirak etməkdə əsassız olaraq ittiham etdikdən sonra, agentliyin öz ərazisində fəaliyyət göstərməsini qadağan edib. Bu hücum müharibənin başlamasına səbəb olmuşdu.

İsrail 7 oktyabr hücumunda agentlik əməkdaşlarının iştirakı ilə bağlı dəfələrlə ittihamlar irəli sürsə də, heç bir sübut təqdim etməyib.

Bu iddialardan sonra, tarixən agentliyin ən böyük donoru olan ABŞ öz dəstəyini dayandırıb.

İsrailin qərarından sonra UNRWA beynəlxalq heyətini Qəzza zolağından və işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilindən geri çağırmağa məcbur olub ki, bu da onun qida yardımı paylamaq imkanlarını məhdudlaşdırıb.

Lakin Lazzarini israrla bildirib ki, agentlik Fələstin ərazilərində hələ də 12 min insanı işlə təmin edir və onun xidmətləri fələstinlilər üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.

O qeyd edib ki, “Qəzza zolağı boyunca 100 müəssisəmizdə təxminən 75 min insan sığınacaq tapıb.”

Lazzarini əlavə edib ki, “son iki ildə 15 milyondan çox ilkin tibbi konsultasiya təqdim etmişik. Bu gün gündəlik orta hesabla 14 min konsultasiya aparılır.” O, həmçinin agentliyin UNICEF və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı ilə birgə həyata keçirdiyi peyvənd kampaniyasına toxunub. UNRWA on minlərlə uşağa təhsil imkanları da yaradır.

Lazzarini yekunlaşdırıb ki, “əhəmiyyətli yeni maliyyə axını olmadığı təqdirdə, regiondakı milyonlarla fələstinli qaçqına həyati vacib xidmətlərin çatdırılması təhlükə altına düşəcək.”

ABŞ dövlət katibi Marko Rubio İsrailin tələblərinə uyğun olaraq UNRWA-nın müharibədən sonrakı Qəzza zolağında heç bir rol oynamayacağını bildirsə də, Lazzarini qeyd edib ki, İsrail ilə HƏMAS arasında ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə atəşkəs əldə edildikdən bəri “xidmətlərimizi genişləndirmişik.”

Bir çox ailə üçün "dəhşətli kabus"

Oktyabrın 10-da qüvvəyə minən və İsrailin yüzlərlə dəfə pozduğu atəşkəs razılaşmasına əsasən, əhaliyə ehtiyacları qarşılamaq üçün Qəzza zolağına gündə ən azı 600 yük maşınının daxil olması nəzərdə tutulurdu.

Lakin, "Əl-Cəzirə"nin Deir əl-Bəlahdan (mərkəzi Qəzza zolağı) reportaj verən müxbiri Hind Xudari bildirib ki, əraziyə hər gün yalnız “təxminən 150 yük maşını” daxil olur ki, bu da “hazırda köçkün düşmüş və evsiz qalmış iki milyon fələstinli” üçün kifayət deyil.

Xudari qeyd edib ki, yardım yük maşınlarının gəlməsinə baxmayaraq, “bir çox fələstinli ailə heç bir örtük, çadır almadığını və hər hansı humanitar yardım qəbul etmədiyini” bildirir.

Xudari vurğulayıb ki, təchizat çatışmazlığı qışın başlaması ilə birləşərək, “bir çox ailə, xüsusilə də müvəqqəti düşərgələrdə yaşayanlar üçün dəhşətli bir kabusdur.”

Təchizat çatışmazlığı BMT-ni Qəzza zolağındakı aclıq böhranının fəlakətli olaraq qaldığı barədə xəbərdarlıq etməyə vadar edib. Bu vəziyyət xüsusilə avqust ayında aclığın elan edildiyi şimalda daha kritiki haldadır, çünki yardım karvanları cənubdan yavaş və çətin bir marşrutla üzləşir.

Bu həftənin əvvəlində humanitar yardım və ticari yüklər daşıyan yük maşınları şimaldakı Zikim sərhəd keçidi vasitəsilə hərəkətə bərpa edilib.

İsrail ağır zərbə alan şimali Qəzza zolağına əsas giriş nöqtəsi olan bu keçidi iki ay müddətinə bağlamışdı. Onun yenidən açılması fələstinlilər və BMT-nin yardım agentlikləri tərəfindən müsbət qarşılanıb.

Fələstinli yük maşını sürücüsü Əbdülkərim Əbu Daqqa cümə axşamı günü təxminən 80 yük maşını yüklədiklərini və Qəzza zolağındakı humanitar böhranı yüngülləşdirmək üçün keçidlərin növbəti gün də davam edəcəyinə ümid etdiklərini söyləyib.

İşğal olunmuş Fələstin ərazisində mülki işlərə nəzarət edən İsrail Müdafiə Nazirliyinin qurumu COGAT-ın sözçüsü AFP xəbər agentliyinə keçidin daimi olaraq açıq qalacağını bildirib.

Cəsədlərin mübadiləsi

Oktyabr atəşkəsi həmçinin İsrail və HƏMAS tərəfindən saxlanılan girovların və məhbusların azad edilməsini də nəzərdə tuturdu.

Baş nazir Benyamin Netanyahunun ofisi bildirib ki, İsrail cümə axşamı HƏMAS tərəfindən saxlanılan son dörd girovdan birinin cəsədini Qırmızı Xaçdan təhvil alıb.

Ofisdən verilən məlumata görə, cəsəd tabutu Qəzza zolağında İsrail ordusuna və Şin Bet təhlükəsizlik xidmətinə təhvil verilib.

Daha sonra bildirilib ki, məhkəmə-tibbi ekspertlər cəsədin 73 yaşlı İsrail girovu Meny Qoddarda aid olduğunu təsdiqləyib. O, 2023-cü ilin oktyabrında HƏMAS-ın İsrailin cənubuna etdiyi hücumda həlak olmuşdu.

HƏMAS cəsədin ərazinin cənubundakı Xan Yunisdə tapıldığını bildirib.

Xudari qeyd edib ki, qalan üç cəsədin axtarışı “mürəkkəb” olacaq və “vaxt aparacaq.”

Xudari əlavə edib ki, HƏMAS-ın silahlı qanadı olan Qəssam Briqadalarının açıqlamasına görə, cəsədlərin yerləşdiyi məkan “çox əlçatmaz” olduğu üçün onlara “daha çox alət, daha çox avadanlıq… daha çox texnik” lazımdır.

Xudari bildirib ki, qalan cəsədlər “təhlükəli ərazilər” olan “Sarı Xətt” adlanan yerin o tərəfində yerləşir.

Sarı Xətt, oktyabr atəşkəsinin bir hissəsi olaraq Qəzza zolağını İsrail tərəfindən işğal olunmuş və HƏMAS tərəfindən idarə olunan zonalara ayıran bir sərhəddir. İsrail son həftələrdə öz nəzarətində olan ərazilərdə evlərinin xarabalıqlarını yoxlamaq üçün cəsarət edən fələstinlilərə müntəzəm olaraq atəş açır və onları öldürür.

Xudari deyib ki, fələstinlilər qalan üç cəsədin İsrail hakimiyyətinə təhvil verilməsini səbirsizliklə gözləyirlər, “çünki onların həyatları dayanıb. Fələstinlilər yenidənqurma istəyirlər, həyatlarına haradan yenidən başlaya biləcəklərini bilmək istəyirlər.” O əlavə edib ki, “çox sayda fələstinli tibbi evakuasiyaya ehtiyac duyur və bu, üç cəsəd Qırmızı Xaç vasitəsilə İsrailə təhvil verilənə qədər” baş verməyəcək.

Atəşkəsin başlanğıcında HƏMAS 20 canlı girov və 28 ölü cəsəd saxlayırdı.

Bunun müqabilində İsrail öz nəzarətində olan 2 minə yaxın fələstinli məhbusu azad edib və yüzlərlə həlak olmuş fələstinlinin cəsədini geri qaytarıb.

Qəzza zolağının səhiyyə rəsmiləri bildiriblər ki, qaytarılan cəsədlərin bir çoxunda işgəncə, şikəstlik və edam əlamətləri müşahidə olunub.

Səhiyyə rəsmiləri cümə günü İsrail tərəfindən qaytarılan 15 fələstinlinin cəsədini qəbul etdiklərini bildiriblər. "Əl-Cəzirə" müxbirinin məlumatına görə, cəsədlər Nasser Tibb Kompleksinə çatdırılıb. Bununla razılaşma çərçivəsində aşkar edilən cəsədlərin ümumi sayı 330-a çatıb.

Xudari deyib ki, “bu [fələstinlilərə aid] cəsədlərin identifikasiyası çox çətin olub.”

Xudari bildirib ki, cəsədlər “çürüyüb, deformasiyaya uğradığı” üçün onların yalnız kiçik bir hissəsi müəyyən edilə bilib. Nəticədə, “ailələr üçün bu fələstinlilərin kimliyini müəyyən etmək çox çətindir, buna görə də fələstinlilərin əksəriyyəti Deir əl-Bəlahdakı kütləvi məzarlıqlardan birində şəxsiyyəti müəyyən edilmədən dəfn edilir.”

24 saat