ABŞ prezidenti Donald Trampdan Həmasla Bağlı Sərt Bəyanat
ABŞ prezidenti Donald Tramp Ağ Evdə jurnalistlərin suallarını cavablandırıb. Tramp İsrail və Həmas arasındakı ateşkəs danışıqları ilə bağlı mühüm bəyanatlar verib.
"Həmas Artıq Ovlanacaq"
Donald Tramp Həmasın ateşkəs və girovların azad edilməsi barədə razılaşmaq istəmədiyini bildirib. "Onlar razılaşmaq istəmədilər, deməli nəticə aydındır: Həmas artıq ovlanacaq," – o qeyd edib.
Bəyanatın Vaxtlaması Diqqət Çəkib
Trampın bu açıqlaması, onun Yaxın Şərq üzrə nümayəndəsi Stiv Vitkoffun Həmasın son təklifindən sonra Tramp administrasiyasının danışıqlar qrupunu məsləhətləşmələr üçün geri çağırması qərarını açıqlamasından bir gün sonra verilməsi diqqətdən yayınmayıb. Regional hadisələr fonunda bu bəyanatın zamanlaması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Netanyahu: Həmas Maneədir
İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu da Həmasın əlindəki girovları geri qaytarmaq üçün İsrailin müttəfiqi ABŞ ilə alternativ variantları nəzərdən keçirdiklərini bildirib. Netanyahu, "Həmas girovların azad edilməsinə maneədir," – deyə vurğulayıb. Yaxın Şərqdəki vəziyyətin bu cür gərginləşməsi regionda siyasi proseslərə təsir göstərir.
Görüşlər Gələn Həftə Yenidən Başlaya Bilər
Misir mediası Qəzzadakı ateşkəs danışıqlarının gələn həftə yenidən başlanacağını gözlədiyini yayıb. Misirin "Əl Qahira" kanalı İsrailin Həmasın ateşkəs təklifinə verdiyi cavabı araşdırdığı üçün danışıqların gələn həftə bərpa olunacağını qeyd edib. Bu, diplomatik səylərin davam etdiyini göstərir.
Əvvəl Nələr Baş Vermişdi?
Qətərin paytaxtı Dohadakı İsrail heyəti Netanyahu danışıqlar qrupunu məsləhətləşmələr üçün geri çağırdıqdan sonra ölkəyə qayıtmışdı. ABŞ administrasiyası da bir gün əvvəl öz heyətini məsləhətləşmələr üçün geri çağırmışdı.
Dohada aparılan dolayı danışıqlara Qətər və Misir vasitəçilik edir. Masadakı razılaşma İsrailin 60 günlük ateşkəs dövründə bəzi fələstinli məhbusları azad etməsi müqabilində Həmasın 10 girovu və 18 ölü girovun cəsədini İsrailə təhvil verməsini nəzərdə tutur. Müvəqqəti ateşkəs başladıqdan sonra tərəflər daimi ateşkəs şərtləri və 10-u sağ olduğu güman edilən 22 girovun azad edilməsi barədə danışıqlar aparacaqlar.
Oxucu Şərhləri
Daha geniş perspektivdə, bu hadisə artan millətçilik və beynəlxalq əməkdaşlığın zəifləməsi tendensiyasının nəticəsi ola bilər. Bu, öz növbəsində, regional münaqişələrin həllində diplomatiya və danışıqlar yerinə daha çox qüvvə tətbiqinin üstünlük təşkil etməsinə səbəb olur. Tramp administrasiyasının bu yanaşması, uzun müddətli sülhə çatmaq əvəzinə daha böyük, daha dağıdıcı münaqişələrə gətirib çıxara bilər.
Belə bir situasiyada, regional stabilliyin qorunması üçün daha əhatəli və davamlı bir yanaşma strategiyalarının yaradılması vacibdir. Bu strategiyalar, yalnız hərbi və ya iqtisadi təzyiqdən deyil, həm də diplomatiya, danışıqlar və insan hüquqlarına riayətə əsaslanmalıdır.
Bəs bu cür yanaşmanın olmaması uzunmüddətli olaraq regional sabitliyə hansı təhlükələri yaradacaq?
Ancaq, problemə alternativ bir yanaşma təklif etmək olar. Əgər həqiqətən də Həmas ateşkəsə və girovların azad edilməsinə razı deyilsə, beynəlxalq təzyiq vasitəsilə, konkret olaraq, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası vasitəsilə, Həmasa təzyiq edilməlidir. Bu təzyiq iqtisadi sanksiyalar, silah embarqosu və ya beynəlxalq cinayət məhkəməsinə müraciət formasında ola bilər. Bu yanaşma, açıq hərbi müdaxilənin yaratdığı risklərdən daha az riskli olardı və diplomatik həll yollarına aparan bir yol aça bilərdi. Həmçinin, BMT vasitəsi ilə araşdırılan hər hansı bir hərəkətin beynəlxalq hüquqa uyğunluğu təmin edilərdi. Bu, uzunmüddətli perspektivdə daha davamlı və ədalətli bir həllə gətirib çıxara bilər.
Əvəzinə, ABŞ-ın regional tərəfdaşları ilə əməkdaşlıq edərək, Həmasla mürəkkəb və uzunmüddətli bir diplomatik prosesə başlamasının daha səmərəli olacağını düşünürəm. Bu proses, Həmasın siyasi tələblərinə mümkün qədər cavabdeh və düşünülmüş yanaşma ilə yanaşmağı, eyni zamanda İsrailin təhlükəsizlik narahatlıqlarını da ciddi şəkildə nəzərə almağı nəzərdə tutur. Humanitar yardımın artırılması və qarşılıqlı etimadın qurulması üçün əlavə səylər də bu prosesin ayrılmaz hissəsi olmalıdır. Qısaca desək, hərbi həll əvəzinə, davamlı sülhə yönələn dialoq və danışıqlara daha çox önəm verilməlidir.
Şərh Yaz