Üç Avropa ölkəsinin Tehrana qarşı danışıqların bərpa edilməməsi halında beynəlxalq sanksiyaların yenidən tətbiq olunacağı barədə xəbərdarlıqlarından sonra İran, Fransa, Almaniya və Birləşmiş Krallıq İstanbulda nüvə danışıqları keçirəcək.
Danışıqlar cümə günü baş tutacaq. Bu görüşdən əvvəl həmin Avropa ölkələrinin, E3 dövlətləri kimi tanınan ölkələrin xarici işlər nazirləri, eləcə də Avropa İttifaqının xarici siyasət rəhbəri, İsrail və ABŞ-ın bir ay əvvəl İranın nüvə obyektlərinə hücum etməsindən bəri ilk dəfə cümə axşamı İranın Xarici İşlər naziri Abbas Araqçı ilə danışıqlar aparıblar. Çin, Fransa, Almaniya, Rusiya və Birləşmiş Krallıq ABŞ-ın 2018-ci ildə çıxdığı, İranla 2015-ci ildə imzalanmış nüvə sazişinin qalan tərəfləridir. Bu saziş Yaxın Şərq ölkəsinin nüvə proqramına məhdudiyyətlər müqabilində sanksiyaları ləğv etmişdi. İranın Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü İsmayıl Bağaei İran dövlət mediasına verdiyi açıqlamada “İran, Britaniya, Fransa və Almaniya arasında görüş xarici işlər naziri müavinləri səviyyəsində keçiriləcək” deyib.
E3 dövlətləri, İsrailin sürpriz hücumundan əvvəl İran və ABŞ arasında davam edən nüvə müzakirələri bərpa edilməzsə və ya konkret nəticə verməzsə, avqustun sonuna qədər Tehrana qarşı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının sanksiyalarını bərpa edəcəklərini bildirmişdilər. İran, top-menecment hərbçilərini, nüvə alimlərini və yüzlərlə mülki vətəndaşı öldürən İsrail hücumunda ABŞ-ı cinayət ortaqlığında ittiham edib. ABŞ həmçinin İranın üç əsas nüvə obyektinə zərbələr endirərək, onları “tamamilə məhv etdiyini” iddia edib. İyunun 24-də atəşkəs qüvvəyə minib. Keçən həftə Araqçı “Əgər AB/E3 rol oynamaq istəyirsə, məsuliyyətlə hərəkət etməli və köhnəlmiş təhdid və təzyiq siyasətini, o cümlədən “sürətli bərpa” (snap-back) mexanizmini kənara qoymalıdırlar, çünki buna heç bir mənəvi və hüquqi əsasları yoxdur” deyib. İsrail-İran müharibəsindən əvvəl Tehran və Vaşinqton Oman vasitəçiliyi ilə beş raund müzakirələr keçirmişdi, lakin Qərb dövlətlərinin silahlanma riskini minimuma endirmək üçün sıfıra endirmək istədiyi İranda uranın zənginləşdirilməsi kimi əsas maneələrlə üzləşmişdilər. Tehran nüvə proqramının yalnız mülki məqsədlərə xidmət etdiyini iddia edir.
Yaxın Şərqin qiymətləndirilməsi
Həmçinin bazar günü Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Kremlində İranın Ali Rəhbərinin nüvə məsələləri üzrə baş müşaviri Əli Laricani ilə sürpriz görüş keçirib. Kreml sözçüsü Dmitri Peskov elan edilməyən görüş barədə deyib ki, Laricani “Yaxın Şərqdə və İranın nüvə proqramı ətrafında gərginləşən vəziyyətlə bağlı qiymətləndirmələrini çatdırıb”. Putin Rusiyanın “bölgədəki vəziyyəti sabitləşdirmək və İranın nüvə proqramının siyasi həlli ilə bağlı yaxşı bilinən mövqelərini” ifadə edib. Moskva İranın ruhani rəhbərliyi ilə səmimi münasibətlərə malikdir və Tehrana mühüm dəstək verir, lakin ABŞ İsrailin bombardman kampaniyasına qoşulduqdan sonra belə tərəfdaşının arxasında tam gücü ilə durmamışdı.
Leave a Reply to Fikrət Sadıqov Cancel reply