Alimlər 97 milyon illik daxili GPS-li naməlum canlı fosilləri tapdı

Maqnit Fosillər: Qədim Canlıların Naviqasiya Sirri Açılır

Bənzərsiz bir kəşf sayəsində alimlər Yerin maqnit sahəsindən istifadə edərək naviqasiya etməyə qadir olan, uzun müddət itkin hesab edilən qədim bir canlının mövcudluğunu sübut edən maqnit fosilləri aşkar ediblər. Kembric Universiteti və Helmholtz-Zentrum Berlin tədqiqatçıları tərəfindən edilən bu tapıntı, qədim heyvanların geniş məsafələri necə qət etdiklərinə dair anlayışımızı tamamilə dəyişir. Tədqiqatçıların bu yaxınlarda Nature jurnalında dərc olunan nəticələri bioloji naviqasiyanın sirlərinə dair heyrətamiz fikirlər ortaya qoyur.

Maqnit Fosilləri: Bioloji GPS-ə Dair Qədim Dəlillər

Maqnetofosillər, qədim orqanizmlərdən qalmış kiçik qalıqlar, ibtidai canlılar tərəfindən istifadə edilən qeyri-adi bir naviqasiya formasının yeni dəlillərini təqdim edir. Okean dibində aşkar edilən bu fosillər təxminən 97 milyon il əvvələ aiddir və bu da göstərir ki, maqnetoqəbuletmə – Yerin maqnit sahəsini hiss etmək bacarığı – bu gün tanıdığımız növlərdən çox əvvəl heyvanlar tərəfindən artıq istifadə olunurdu. Fosillər məlum heç bir növə birbaşa bağlılıq təmin etməsə də, onların maqnit xüsusiyyətləri öz dövründən qat-qat irəli olan bioloji GPS sisteminə işarə edir. Kembric Universitetindən tədqiqatın həmsədri Riç Harrison qeyd edir: “Bu maqnetofosilləri yaradan canlı nə olursa olsun, indi bilirik ki, o, çox güman ki, dəqiq naviqasiyaya qadir idi.” Bu, erkən heyvanların, bəlkə də köçərilərin, quşlar, dəniz tısbağaları və ilanbalıqları kimi müasir heyvanlar kimi, böyük məsafələri qət etmək üçün Yerin maqnit sahəsindən istifadə etdiklərini düşündürür. Tədqiqatçılar Avropanın hər yerindən olan alimlərin illər boyu davam edən əməkdaşlığının nəticəsi olaraq qədim canlıların dünyanı necə naviqasiya etdiklərinə dair dərin fikirlər təqdim edən bənzərsiz bir işə imza atıblar.

Maqnit Tomoqrafiyasının İnqilabi Rolu

Bu kəşfin ən diqqətçəkən tərəflərindən biri maqnetofosillərin tədqiqi üçün istifadə edilən texnikadır: maqnit tomoqrafiyası. Bu innovativ görüntü metodologiyası, alimlərə əvvəllər ənənəvi rentgen şüaları ilə mümkün olmayan bir şəkildə fosillərin daxilinə baxmağa və onların daxili strukturlarını xəritələməyə imkan verib. Sözügedən fosillər, bakteriyalarda rast gəlinən tipik maqnetofosillərdən xeyli böyükdür, bu da ənənəvi görüntüləmə üsulları üçün çətinlik yaradırdı. Lakin maqnit tomoqrafiyasından istifadə etməklə, komanda bu fosillərin daxilindəki maqnit sahələrinin necə düzüldüyünü aşkarlaya bilib – bu da onların naviqasiya qabiliyyətlərini anlamaq üçün həlledici bir ipucudur. Nature jurnalında dərc olunan tədqiqatın həmmüəllifi və Almaniyadakı Maks Plank İnstitutunun tədqiqatçısı Kler Donneli bildirib: “Maqnit tomoqrafiyası ilə daxili maqnit strukturunu xəritələyə bilməyimiz onsuz da əla nəticə idi, lakin nəticələrin milyonlarla il əvvəl yaşamış canlıların naviqasiyasına dair fikir verməsi həqiqətən də heyrətamizdir!” Texnologiyadakı bu irəliləyiş, alimlərə qədim həyat formalarını əvvəllər əlçatmaz olan detallarla araşdırmağa imkan verdiyi üçün qədim canlıların öyrənilməsində böyük bir sıçrayışdır. Tədqiqatın uğuru paleomaqnit araşdırmalarında böyük bir irəliləyiş kimi qiymətləndirilir.

Fosillərin Arxasındakı Canlılar Haqqında Fərziyyələr

Edilən əhəmiyyətli kəşflərə baxmayaraq, bu maqnetofosilləri yaradan canlıların kimliyi sirr olaraq qalır. Tədqiqatçılar onların o dövrdə okeanlarda geniş yayılmış köçəri heyvanlarla əlaqəli ola biləcəyini fərz edirlər. Təxminən 100 milyon il əvvəl təkamül edən ilanbalıqları bu namizədlərdən biridir. Geniş okean məsafələrini qət etmək qabiliyyəti ilə tanınan ilanbalıqları, su yollarında naviqasiya üçün Yerin maqnit sahəsindən istifadə edən ilk canlılar arasında ola bilərdi. Riç Harrisonun bəyanatı alimlərin bu qədim fosillərə görə məsuliyyət daşıyan dəqiq növü müəyyən etməkdə qarşılaşdıqları çətinlikləri əks etdirir: “Bu bizə göstərir ki, okeanlarda bol fosil qalıqları buraxmaq üçün kifayət qədər yayılmış köçəri bir heyvan axtarmalıyıq.” İlanbalıqları bir ehtimal olsa da, komanda canlıların əsl kimliyinin hələ də əlçatmaz qala biləcəyini, qədim köçərilik modelləri və davranışları haqqında daha çox araşdırmanın tələb olunduğunu etiraf edir. Növ nə olursa olsun, bu fosillər müasir heyvanlarda maqnetoqəbuletmənin inkişafına səbəb olan təkamül səyahətinə yeni işıq salır.

Bu Kəşf Təkamül Anlayışımızı Necə İnkişaf Etdirir

Bu tapıntıların əhəmiyyəti dərindir, çünki onlar sadə bakterial maqnetoqəbuletmənin bu gün heyvanlar tərəfindən istifadə olunan mürəkkəb, yüksək ixtisaslaşmış naviqasiya sistemlərinə necə çevrildiyinə dair təkamül prosesinə nəzər salmağa imkan verir. Harrison qeyd edir: “Nəhəng maqnetofosillər heyvanların əsas bakterial maqnetoqəbuletməni yüksək ixtisaslaşmış, GPS-ə bənzər naviqasiya sistemlərinə necə çevirdiklərinin izlənməsində əsas addımı qeyd edir.” Fosillərin maqnit xüsusiyyətləri göstərir ki, onların gəldiyi canlılar müasir köçəri heyvanlar tərəfindən istifadə olunan GPS-ə bənzər mexanizmlərlə rəqabət apara biləcək mürəkkəb bir daxili sistemə malik idilər. Maqnit sahələrini aşkar edib onlara reaksiya vermək bacarığı, heyvanların məhdud vizual işarələrlə böyük, xüsusiyyətsiz okeanlarda naviqasiya etməli olduğu qədim dünyada sağ qalmaq üçün həlledici olardı. Tədqiqat, bir çox növlərin sağ qalmasında və uğurunda yəqin ki, əsas rol oynamış maqnetoqəbuletmənin təkamül əhəmiyyətini vurğulayır.

24 saat