Alimlər Marsda sirli səslər aşkarladı

Marsda ildırım olduğu güman edilən elektrik boşalmaları, NASA-nın Perseverance roveri tərəfindən qeydə alınan külək səsləri vasitəsilə aşkar edilib. Bu qığılcımlar roverin üzərindəki mikrofon tərəfindən qeydə alınıb. Fransız rəhbərliyindəki bir qrup alim tərəfindən açıqlanan araşdırmada, iki Mars ili ərzində əsasən toz fırtınaları və toz şeytanları zamanı 55 "mini ildırım" hadisəsi sənədləşdirilib. Bu elektrik boşalmaları, demək olar ki, həmişə Marsın ən küləkli günlərində baş verib. Mikrofonun 2 metrliyində meydana gələn bu santimetrlik elektrik qövsləri, Yerdəki statik elektriklə müqayisə edilə bilər. Səs-küylü külək və mikrofona dəyən toz hissəcikləri arasında bu elektrik qığılcımları aydın eşidilir.

Marsda İldırım Axtarışı və Yeni Kəşf

Tuluza Astrofizika və Planetologiya Araşdırmaları İnstitutundan tədqiqatın əsas müəllifi Baptist Şid bildirib ki, alimlər yarım əsrdən çoxdur ki, Marsda elektrik aktivliyi və ildırım axtarışındadırlar. Şidin sözlərinə görə, bu kəşf Mars elmi üçün tamamilə yeni bir araşdırma sahəsi açır və elektrik boşalmalarının mümkün kimyəvi təsirlərini öyrənməyə imkan verir. O, bunu "tapılmayan bir bulmacanın hissəsini tapmaq" kimi qiymətləndirib.

Kardiff Universitetindən Daniel Mitçard, tədqiqatda iştirak etməsə də, dəlillərin güclü və inandırıcı olduğunu vurğulayıb. Lakin o qeyd edib ki, bu, Perseverance roverinin daşları lazerlə tədqiq etməsi üçün nəzərdə tutulmuş bir alət vasitəsilə təsadüfi bir kəşfdir və elektrik boşalmaları eşidilib, lakin görülməyib. Mitçard, Nature jurnalında yayımlanan məqaləsində, bunun həqiqətən Marsda ildırım olduğuna dair hələ də bəzi alimlər arasında mübahisələr olacağını düşünür. Qeyd edək ki, Yupiter və Saturnda ildırım əvvəllər təsdiqlənmişdi, Marsda isə bu, uzun müddətdir ehtimal edilirdi.

Elektrik Boşalmalarının Xüsusiyyətləri

Şid və komandası, akustik və elektrik siqnallarına əsaslanaraq "mini ildırım" hadisələrini sənədləşdirmək üçün Perseverance roveri tərəfindən aparılan 28 saatlıq qeydləri təhlil ediblər. Sürətlə hərəkət edən toz şeytanlarının yaratdığı elektrik boşalmaları bir neçə saniyə davam edərkən, toz fırtınaları tərəfindən törədilənlər 30 dəqiqəyə qədər davam edib. Şid qeyd edib ki, bu, Yerdəki tufanlara bənzəyir, lakin nazik və karbon qazı ilə zəngin Mars atmosferi səsin böyük hissəsini udduğu üçün adi gözlə çətin görünən zəif qığılcımlardır. Mars atmosferi, toz və qum dənəciklərinin bir-biri ilə təmasda olması səbəbindən Yerdəkindən daha çox elektrik boşalmasına meyillidir.

Mitçard Nature-də yazıb ki, mövcud sübutlar Marsda yeriyəcək ilk insanın ildırım vurma ehtimalının "son dərəcə aşağı" olduğunu göstərir. Lakin bu kiçik və tez-tez baş verən statik boşalmalar həssas avadanlıqlar üçün problem yarada bilər.

Perseverance Roverinin Missiyası

Perseverance roveri tərəfindən Marsdan ötürülən ilk səslər bunlar deyil. Daha əvvəl Yerdəki insanlar roverin Mars səthində təkərlərinin xışıltısını və artıq fəaliyyət göstərməyən İngenuiti helikopterinin bıçaqlarının səsini eşidiblər. Perseverance roveri, 2021-ci ildən bəri Marsda quru çay deltasını araşdırır, qədim mikroskopik həyat izlərini tapmaq üçün qaya nümunələri toplayır. NASA bu nümunələri laboratoriya analizi üçün Yerə qaytarmağı planlaşdırır, lakin agentlik daha ucuz variantlar axtardığı üçün bu təhvil-təslim qeyri-müəyyən müddətə təxirə salınıb.

24 saat