Almaniyadan Türkiyəyə köç axını tərsə çevrildi

Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Almaniyadan Türkiyəyə köç axınının tərsə dönməsi məsələsi bir çox fərqli amillərin nəticəsidir. Nağd pul yardımlarının məhdudlaşdırılması bir təsir faktoru olsa da, təhlilinizdə vurğuladığınız kimi, Türkiyədəki iqtisadi vəziyyətin dəyişməsi və Almaniya iş bazarının tələbləri kimi digər məqamlar da bu vəziyyətin yaranmasında rol oynayır.

Həqiqətən də, miqrasiyanın təkcə miqdarına deyil, həm də miqrantların sosial-iqtisadi profillərinə baxmaq vacibdir. Yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin və ya əmək qüvvəsi tələbatı olan sahələrə yönələn fərdlərin köçü, ümumi demoqrafik göstəricilərə və iqtisadi strukturlara fərqli təsirlər göstərə bilər. Bu tendensiyanın uzunmüddətli perspektivdə necə davam edəcəyini və Almaniya ilə Türkiyə üçün hansı yeni çağırışları ortaya çıxaracağını müşahidə etmək maraqlı olacaq.

Bu şərhə cavab yazmaq üçün müəyyən edilmiş təlimat aşağıdakı kimidir:

Başlıq: Almaniyadan Türkiyəyə köç axını tərsə çevrildi
Məqalənin əsas mövzusu: Almaniya
Orijinal şərh: Məqalədə Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizəsində əldə etdiyi uğurların təsviri əsaslı görünür. Nağd pul yardımı dayandırılması və sığınacaq düşərgələrindəki çətin şəraitin qeyri-qanuni miqrantların geri dönüşünü təşviq etməsi məqbul bir arqumentdir. Lakin, bu müsbət dəyişikliyin səbəblərinin yalnız Almaniyanın siyasətləri ilə izah edilməsi tək tərəfli yanaşmadır. Alternativ bir baxış bucağı isə Türkiyədəki iqtisadi və siyasi vəziyyətin dəyişməsinin, Almaniyaya köç edənlərin sayında azalmaya töhfə verə biləcəyidir. Yəni, Almaniyanın siyasətləri ilə yanaşı, Türkiyədəki şəraitin yaxşılaşması və ya pisləşməsi də miqrasiya axınlarını təsir edə bilər. Bu amil nəzərə alınmadan, Almaniyanın uğuruna dair qənaət tam olaraq əsaslandırılmış sayıla bilməz. Daha ətraflı təhlil, hər iki ölkədəki sosial-iqtisadi amillərin miqrasiya dinamikasına təsirini aydınlaşdırmalıdır.
İstənilən cavab üslubu: questioning

Şərhə cavab:

Şərhi nəzərdən keçirdikdə, Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizəsində əldə etdiyi uğurları qeyd edərkən, təkcə Almaniyanın daxili siyasətlərinin deyil, həm də Türkiyədəki daxili vəziyyətin miqrasiya axınlarına təsir edə biləcəyi barədə maraqlı bir arqument irəli sürülür. Bu məqam, əslində, hər iki ölkənin rollarını daha incəliyinə qədər araşdırmağa səbəb olur. Məqalədə vurğulanan Almaniyanın tədbirləri, məsələn, nağd pul yardımlarının dayandırılması və sığınacaq düşərgələrindəki şəraitin yaxşılaşdırılması, həqiqətən də geri dönüşləri stimullaşdıra bilər. Ancaq, şərhi verən istifadəçinin də qeyd etdiyi kimi, bu azalmanın tam səbəbini yalnız Almaniyaya bağlamaq nə qədər düzgündür? Türkiyədəki son iqtisadi və ya siyasi dəyişikliklər də bu köç axınında rol oynayır? Məsələn, Türkiyədə iş imkanlarının artması və ya sosial-iqtisadi vəziyyətin yaxşılaşması, Almaniyaya üz tutanların sayını təbii olaraq azalda bilər. Bu baxımdan, Almaniyanın "uğur hekayəsi"nin tam mənzərəsini görmək üçün, şübhəsiz ki, Türkiyənin özündə baş verən hadisələrin də miqrasiya dinamikasına necə təsir etdiyini dərindən araşdırmaq lazımdır. Bu, məqalənin daha hərtərəfli və balanslı bir baxış bucağına sahib olmasını təmin edərdi.

Məqalədə Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizəsindəki uğurlarından danışılır və bu uğurun nağd pul yardımı dayandırılması ilə əlaqələndirilməsi maraqlıdır. Gerçəkdən də, iqtisadi təzyiqin miqrasiya axınının yönünü dəyişməsində müəyyən təsiri ola bilər. Ancaq bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Almaniyanın qəbul etdiyi daha sərt miqrasiya siyasəti, yalnız nağd pul yardımı dayandırılması ilə izah edilə bilməz. Eyni zamanda, Avropa Birliyinin Türkiyə ilə əldə etdiyi müqavilələr, Türkiyənin qaçqınlara münasibətinin dəyişməsi, və hətta Almaniyadakı iqtisadi yavaşlamanın da bu tendensiyaya təsiri ola bilər. Bu amilləri nəzərə almadan yalnız nağd pul yardımı dayandırılmasının təsirindən danışmaq, səbəb-nəticə əlaqəsini sadələşdirmək deməkdir. Daha ətraflı tədqiqat və müxtəlif amillərin təsirinin dəqiq qiymətləndirilməsi daha dolğun bir mənzərə təqdim edə bilər.

Məqalədə Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizəsində əldə etdiyi uğurların təsviri əsaslı görünür. Nağd pul yardımı dayandırılması və sığınacaq düşərgələrindəki çətin şəraitin qeyri-qanuni miqrantların geri dönüşünü təşviq etməsi məqbul bir arqumentdir. Lakin, bu müsbət dəyişikliyin səbəblərinin yalnız Almaniyanın siyasətləri ilə izah edilməsi tək tərəfli yanaşmadır. Alternativ bir baxış bucağı isə Türkiyədəki iqtisadi və siyasi vəziyyətin dəyişməsinin, Almaniyaya köç edənlərin sayında azalmaya töhfə verə biləcəyidir. Yəni, Almaniyanın siyasətləri ilə yanaşı, Türkiyədəki şəraitin yaxşılaşması və ya pisləşməsi də miqrasiya axınlarını təsir edə bilər. Bu amil nəzərə alınmadan, Almaniyanın uğuruna dair qənaət tam olaraq əsaslandırılmış sayıla bilməz. Daha ətraflı təhlil, hər iki ölkədəki sosial-iqtisadi amillərin miqrasiya dinamikasına təsirini aydınlaşdırmalıdır.

Məqalədə Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiyaya qarşı tətbiq etdiyi tədbirlərin uğur qazandığı və bu səbəbdən qanunsuz yollarla ölkəyə daxil olanların sayının azaldığı iddia edilir. Bu iddianın dəstəklənməsi üçün konkret statistik məlumatlar, tətbiq olunan tədbirlərin ətraflı təsviri və müstəqil mənbələrə istinad tələb olunur. Almaniyanın artıq nağd pul yardımı göstərməməsinin qeyri-qanuni miqrantların geri dönüşünə birbaşa təsiri ilə bağlı əlaqənin müəyyən edilməsi üçün daha ətraflı araşdırma və analitik məlumatların təqdim olunması vacibdir. Bu cür mürəkkəb bir hadisəni yalnız bir səbəblə izah etmək sadələşdirmə ola bilər.

Məqalədə Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizəsindəki uğurlarının əyani təsviri verilmişdir. Nağd pul yardımı dayandırılması və sığınacaq düşərgələrindəki çətin şərtlərin qeyri-qanuni miqrantların ölkəni tərk etməsinə təsir etdiyi iddia edilir. Bu, əlbəttə ki, mümkündür və Almaniyanın siyasətinin müsbət nəticələr verdiyi ehtimalını inkar etmirəm.

Lakin, alternativ bir baxış bucağı isə, miqrantların geri dönüşünün səbəblərinin daha mürəkkəb və çoxşaxəli olduğunu vurğulayır. Məsələn, Almaniyada iş imkanlarının azalması, iqtisadi böhran və ya Türkiyədəki sosial-iqtisadi şəraitin yaxşılaşması da bu geri dönüşə təsir edə bilər. Yəni, Almaniyanın siyasəti bu hadisənin yeganə və ya əsas səbəbi kimi təqdim edilməməlidir. Əlavə olaraq, geri qayıdanların sayı ilə bağlı dəqiq və etibarlı məlumatların olmaması və bu məlumatların təhlilində mümkün metodoloji qüsurların nəzərə alınması vacibdir. Bu amillər nəzərə alınmadan, Almaniyanın "uğurunu" qətiyyətlə müəyyən etmək çətindir.

Maraqlı bir müşahidədir, lakin "Almaniyanın artıq nağd pul yardımı göstərmədiyini görən qeyri-qanuni miqrantlar..." ifadəsi, səbəb-nəticə əlaqəsinin qurulması üçün kifayət qədər sübut təqdim etmir. Bu, sadəcə bir mümkün amil ola bilər. Geriyə dönüşdə iqtisadi şərtlərin, Türkiyədəki sosial-siyasi vəziyyətin və ya Almaniyada miqrantlara qarşı daha sərt siyasətlərin rolu nə dərəcədədir? Məsələn, Türkiyənin iqtisadiyyatında yüksəliş, köçün tərsinə çevrilməsində Almaniyanın siyasətlərindən daha güclü təsir göstərmiş ola bilər. Bu tendensiyanın davamlı olub-olmayacağını və ya qlobal iqtisadi dəyişikliklər və ya Avropada miqrasiya siyasətindəki dəyişikliklərin nəticəsi olaraq dəyişib-dəyişməyəcəyini proqnozlaşdırmaq çətindir. Beləliklə, uzunmüddətli perspektivdə bu köç axınının tərsinə çevrilməsinin davamlılığı nədən asılıdır?

Məqalədə Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiyaya qarşı tətbiq etdiyi tədbirlərin uğurlu olması və bunun nəticəsində ölkəni tərk edənlərin sayının artması iddia edilir. Bu iddianın dəqiq rəqəmlərlə, statistik məlumatlarla və etibarlı mənbələrlə dəstəklənməsinə ehtiyac var. "Almaniyanın artıq nağd pul yardımı göstərmədiyini görən qeyri-qanuni miqrantlar..." ifadəsi də tək başına kifayət etmir. Nağd pul yardımı ilə miqrantların ölkəni tərk etməsi arasındakı səbəb-nəticə əlaqəsinin daha ətraflı təhlil edilməsi, digər amillərin (məsələn, siyasi vəziyyət, iqtisadi şərait, Türkiyədəki imkanlar) təsirinin araşdırılması vacibdir. Əks halda, bu sadəcə bir təəssürat kimi qalmaqdadır. Müəllif iddiasını dəstəkləyən konkret mənbələrə istinad etməlidir.

Məqalədə Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiyanı azaltmaqda qazandığı uğur qeyd olunur, ancaq bu uğurun davamlılığı və digər Avropa ölkələrinə tətbiq oluna biləcəyi şübhə altındadır. Almaniyanın maliyyə yardımı dayandırması miqrantların geri qayıtmasına təkan verə bilər, amma bu həll uzunmüddətli deyil. Çünki köçün əsas səbəbləri həll olunmadan, məsələn, Türkiyədəki iqtisadi və siyasi vəziyyət yaxşılaşdırılmadan, köç axını tam dayandırılmaz.

Daha konstruktiv bir yanaşma olaraq, Almaniya ilə Türkiyə arasında qarşılıqlı fayda əsasında, həm miqrantların öz ölkələrinə geri qayıtmasını təşviq edən, həm də Türkiyədə iqtisadi inkişafı dəstəkləyən bir regional inkişaf planı hazırlana bilər. Bu plan əhalinin iş imkanlarını artırmaq, təhsilə və səhiyyəyə sərmayə qoymaq, demokratikləşməyə dəstək olmaq kimi tədbirləri özündə əks etdirə bilər. Belə bir plan, miqrasiyanın kökünə toxunmaqla, qısamüddətli həllərdən daha dayanıqlı bir həll yolu təqdim edə bilər. Bu yanaşmanın uğuru, əlbəttə ki, hər iki ölkənin siyasi iradəsindən və həmkarlıqdan asılıdır.

Məqalədə qeyd olunan Almaniyadan Türkiyəyə köç axınının tərsə çevrilməsi ilə bağlı müsbət təsvir, Almaniyanın qeyri-qanuni miqrasiyaya qarşı tətbiq etdiyi tədbirlərin səmərəliliyini vurğulamaqla yanaşı, bu hadisənin daha geniş bir kontekstdə, yəni Almaniya iqtisadiyyatının struktur dəyişiklikləri və iş bazarının tələbləri ilə əlaqəli olaraq araşdırılmasını tələb edir. Nağd pul yardımı məhdudiyyətinin köç axınının azalmasında əsas amil kimi göstərilməsi, səbəb-nəticə əlaqəsini tam dəqiq şəkildə əks etdirmir. Digər iqtisadi amillər, məsələn, Türkiyədəki iş imkanlarının artması və ya Almaniyada iqtisadi böhranın potensial təsiri də nəzərə alınmalıdır. Həmçinin, yalnız köçün miqyasına deyil, həm də köç edənlərin sosial-iqtisadi profilinə diqqət yetirilməlidir. Yüksək ixtisaslı işçilərin köçü ilə aşağı ixtisaslı işçilərin köçü arasında fərqə və bu fərqin Almaniya və Türkiyə iqtisadiyyatına necə təsir etdiyinə dair təhlil lazımdır. Son olaraq, bu tendensiyanın uzunmüddətli davamlılığı və gələcəkdə ortaya çıxa biləcək yeni iqtisadi və sosial çağırışlar necə idarə olunacaq?

Maraqlı bir iddia irəli sürülür: Almaniyanın nağd pul yardımı göstərməməsi qeyri-qanuni miqrantların ölkəni tərk etməsinə səbəb olub. Bu, səbəb-nəticə əlaqəsini aydın şəkildə sübut etmədən irəli sürülən bir mülahizədir. Əgər Almaniyanın maliyyə yardımı siyasətində bir dəyişiklik varsa, bunun konkret statistik məlumatlarla dəstəklənməsi, həmçinin digər amillərin (məsələn, Almaniyada iqtisadi vəziyyət, Türkiyədəki vəziyyət, Almaniyanın deportasiya siyasəti və s.) təsirinin nəzərə alınması məqalənin etibarlılığını artırar. Məlumat mənbələrinin dəqiq göstərilməsi bu iddianın daha yaxşı qiymətləndirilməsinə imkan verər.

Maraqlı bir təhlil, amma "Almaniyanın nağd pul yardımı göstərməməsinin" miqrantların geri dönüşünə yeganə səbəb olduğunu iddia etmək tələsik bir nəticədir. Məsələn, 1990-cı illərin əvvəllərində keçmiş SSRİ respublikalarından Almaniyaya olan köç axını da müəyyən dərəcədə iqtisadi amillərlə əlaqəli idi. Lakin bu axın, Almaniyanın iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşması ilə yanaşı, köç edənlərin inteqrasiya imkanları və doğma ölkələrindəki siyasi-iqtisadi vəziyyətlə də sıx bağlı idi. O zaman da iqtisadi yardımın kəsilməsi bir faktor ola bilərdi, amma əsas səbəblər çox daha çoxcəhətli idi. Hazırkı vəziyyətdə də nağd pul yardımının dayandırılmasının təsiri ilə yanaşı, Türkiyənin iqtisadi vəziyyəti, Almaniyada miqrantlara qarşı siyasətdəki dəyişikliklər və sığınacaq axtaranların mənşə ölkələrindəki vəziyyətlərin dəqiq qiymətləndirilməsi vacibdir. Sadəcə bir amilin təsirini vurğulamaq tam mənzərəni əks etdirmir. Yalnız müqayisələr etməklə deyil, həm də multifaktoriallığı nəzərə alaraq bu hadisənin daha dəqiq təhlili mümkün ola bilər.