Altamura Neandertalında ilk qorunmuş burun boşluğu kəşfi

Neandertal Burun Boşluğu Sirri Həll Oldu: Soyuğa Uyğunlaşma Fərziyyələri Təkzib Edildi

Paleoantropologiya sahəsində uzun müddətdir davam edən böyük mübahisələrdən biri, İtaliyada tapılan heyrətamiz dərəcədə yaxşı qorunmuş bir Neandertal burun boşluğunun təhlili nəticəsində həllini tapıb. Bu kəşf, nəsli kəsilmiş qohumlarımızın üz anatomiyası ilə bağlı əvvəlki fərziyyələrimizi tamamilə alt-üst edərək, soyuq mühitlərə uyğunlaşmaq üçün burunlarında xüsusi strukturlar olması barədəki inancı təkzib edir. Əvvəllər alimlər Neandertalların soyuq iqlimlərlə mübarizə aparmaq üçün burunlarında müəyyən xüsusiyyətlər daşıdığını düşünürdülər, lakin indi bilirik ki, bu xüsusiyyətlər əslində mövcud olmayıb.

Altamura Adamının Sirri

İndiyə qədər heç kim Neandertal burun boşluğunun daxili quruluşunu görməmişdi, çünki burun daxilindəki kövrək sümüklər qalıq şəklində qorunub saxlanmaq üçün həddən artıq zəifdir. Lakin tədqiqatçılar, İtaliyanın cənubundakı Lamalunga karst sistemində qayalara yapışmış halda qalan məşhur Altamura Adamını araşdırarkən bu morfologiyanın ilk görüntüsünü əldə ediblər.

Tədqiqatın müəllifi Kostantino Buzi IFLScience-ə verdiyi müsahibədə deyib: "Mağaraya ilk dəfə daxil olduğumda və burun boşluğunun necə yaxşı qorunub saxlandığını görəndə heyrətə gəldim, çünki laboratoriyalarımızda bir çox kəllə görmüşəm və bilirəm ki, bu strukturlar tez-tez dağılır."

Rəqəmsal Bərpa və Yeni Tapıntılar

Təxminən 130.000 ilə 172.000 il əvvələ aid olduğu düşünülən Altamura Adamı qayaya yapışdığı və kaltsit popkorn koralloidləri adlanan konkresiyalarla örtüldüyü üçün mağaradan çıxarıla bilmir. Lakin Buzi və həmkarları mağaranın daxilində endoskopik texnologiyadan istifadə edərək burun boşluğunu rəqəmsal olaraq bərpa edə biliblər.

Neandertalların soyuq iqlim üçün hava axınını uyğunlaşdırmaq üçün öz həlləri var idi.

Kostantino Buzi

Əvvəllər Neandertal burunlarının daxili hissəsini görməsələr də, mütəxəssislər müəyyən autapomorfiyaların – yəni müəyyən bir növə xas olan xüsusiyyətlərin mövcudluğunu irəli sürmüşdülər. Xüsusilə, alimlər Neandertalların soyuq iqlimə uyğunlaşma xüsusiyyətlərinə, o cümlədən burun boşluğunun divarında şişkinliyə və lakrimal qırışın üzərində sümükləşmiş damın olmamasına sahib olacağını fərz edirdilər.

Lakin komandanın tapıntılarına əsaslanaraq, Buzi izah edir ki, "biz nəhayət bu xüsusiyyətlərin mövcud olmadığını deyə bilərik, buna görə də onları Neandertallar üçün diaqnostik xüsusiyyətlər siyahısından çıxara bilərik." Həqiqətən də, yeni məqalələrində müəlliflər qeyd edirlər ki, Altamura Adamının daxili burun boşluğu müasir insanlarınkına əhəmiyyətli dərəcədə bənzəyir və "əlavə heç bir struktur tanınmır".

Yeni Anlayışlar və Paradoksun Həlli

Daha geniş mənada, bu tapıntılar Neandertalların qəribə paradoksal görünüşünə dair yeni anlayışlar təqdim edir. Onlar dağlıq və ya yüksək enlikli ərazilərdə yaşayan soyuğa uyğunlaşmış müasir insanlara bənzər bədən quruluşuna, lakin isti, nəmli mühitə daha uyğun gələn geniş burun dəliyinə malik idilər.

Fərz edilən autapomorfiyaların yoxluğuna baxmayaraq, Buzi vurğulayır ki, "biz artıq bunun bir paradoks olmadığını deyə bilərik, çünki burunun daxili quruluşunun, Neandertallarınkı kimi iri üz quruluşuna malik olanların soyuq mühitdə funksiya göstərməsi üçün gözlədiyimiz xüsusiyyətlərlə uyğun olduğunu görürük."

O bildirir ki, "sadəcə olaraq, burunun daxili hissəsinə baxaraq, Neandertalların soyuq iqlim üçün hava axınını uyğunlaşdırmaq üçün öz həlləri olduğunu görə bilərik. Beləliklə, onlar bizimkindən fərqli bir model ilə üz nahiyəsində soyuğa uyğunlaşmışdılar."

Tədqiqat "Proceedings of the National Academy of Sciences" jurnalında dərc edilib.

24 saat