Anamura "Tayfun" Təhlükəsi: İsrailin "Poseidon" Planı

İsrailin Aralıq dənizi iddiaları: Poseydon və Leviafan adları nə deməkdir?

Yaxın Şərqdə hər hansı bir ölkənin güclənməsindən narahatlıq duyan ölkə varsa, o da şübhəsiz ki, İsraildir. Türk müdafiə sənayesinin hər gün daha da güclü və özünə əmin addımları İsrailin "təhdid" kimi qəbul etdiyi inkişaflar arasındadır. İsrailin aparıcı qəzetlərindən olan "Israel Hayom"da analitik Shay Qalın Türkiyənin Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində (ŞKTC) hərbi varlığına dair təhlili də buna işarə edir. Üstəlik, bu, üstüörtülü ifadələrlə deyil, birbaşa "Şimali Kipr eyni zamanda bir İsrail problemidir" sözləri ilə gündəmə gətirilib. Təhlildə "kritik bir həddən" və bu həddin aşılması ilə ediləcək müdaxilədən bəhs edilməsi diqqət çəkib. Türk Silahlı Qüvvələrinin (TSQ) Kiprdəki varlığına və ŞKTCnin TSQdən yardım almasına mane olmaq üçün lazımi əngəllərin yaradılacağını müdafiə edən layihənin adı da məlumdur: Poseydon! Yunan dəniz və zəlzələ tanrısı Poseydonun o qədər də bilinməyən mənası nəzərə alındıqda İsrailin niyyətləri bir çox sual işarəsi yaradır. Poseydon "dünyanın hökmdarı" deməkdir. Üstəlik, Kiprin cənubunda İsrailin təbii qaz yatağının adının İncildə Şeytanla eyniləşdirilən dəniz bədheybəti "Leviafan" olduğu düşünüldükdə, İsrailin Aralıq dənizi iddiaları maraq doğurur. Bəs İsrail Kiprə əl uzatsa, Türk Silahlı Qüvvələrinin mövqeyi necə olar? İsrailin Aralıq dənizindəki kritik nöqtələr üçün seçdiyi adlar nə ifadə edir? Niyə Kipr seçilmişdi, tarixdə və gələcəkdə bu adanın yəhudilər üçün əhəmiyyəti nə idi? TASAM sədr müavini, istefada olan briqada generalı, professor doktor Fəhri Erenel və Mərmərə Universiteti Beynəlxalq Münasibətlər Araşdırma və Tətbiq Mərkəzinin direktoru, professor doktor Zühal Mert Uzuner bütün detalları açıqlayıb.

Poseydon və Leviafan adları nə ifadə edir? Fələstinə bənzəyir

İsrail, Qəzzadakı soyqırımını davam etdirərkən, bir çox fərqli nöqtələrə də hücum edə biləcəyi barədə bəyanatlar vermişdi. Son günlərdə bu siyahıya Kipr də əlavə olundu. Əslində, uzun illərdir yəhudilərin hədəfində olan bu torpaqlardakı türk varlığı, İsrail üçün hər keçən gün daha böyük bir təhdidə çevrilir. Çünki türklər və bölgədə təhlükəsizliyi təmin edən TSQ güclənir. Bölgədə günahsız insanları öldürməyi müqəddəs məqsədlərinə bağlayan İsrail və Netanyahunun artan aqressiv mövqeyinə dair professor doktor Fəhri Erenel deyib ki, Qəzzadakı uşaqların vəziyyətini gördükdən sonra İsrailin öz ictimaiyyətində artan reaksiyalar var. “Amerikada silah yardımı ilə bağlı səsvermə keçirildi. İlk dəfə 27 ret səsi çıxdı. Bu, indiyə qədər yalnız iki olardı. Bu da Netanyahuyya qarşı duyulan reaksiyadır. Məncə, Netanyahu sentyabr ayını gözləyir. Sentyabr ayında Netanyahunun qarşısında iki mühüm hədd var: məhkəməsi sentyabr ayına təxirə salınıb və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası var. Mən Netanyahu üçün son nöqtənin sentyabrda qoyulacağını düşünürəm”, – deyə Erenel Kipr üçün nəzərdə tutulan "Poseydon" layihəsini də belə izah edib:

“Poseydon Yunanıstandan gələn dənizlərlə bağlı bir anlayışdır. İsrailin bu adlardan istifadə etməsini Yunanıstan və Cənubi Kiprin rəhbərliyini Türkiyəni bir təhdid kimi göstərərək öz tərəflərinə çəkmək məqsədi daşıyan bir təxribat kimi düşünürəm. Bu coğrafiyada İsrailin 300 illik bir tarixi var. Yəni burada bir yəhudi dövlətinin qurulması üçün səylər 1800-cü illərin əvvəllərinə təsadüf edir. Burada İngiltərə kimi ölkələrin, daha sonra da ABŞ-ın varlığı olmasaydı, müsəlmanlarla əhatə olunmuş bir coğrafiyada İsrail Dövlətinin qurulması mümkün deyildi. İsrail Fələstinə gedərkən də Kiprdən yol kimi istifadə edib. Kiprdə yəhudilərin yaşaması çox vacibdir. Burada düşərgələrdə yerləşmişdilər. Hətta Fələstinə aparacaqları heyvanları belə burada yetişdirmişdilər. 1800-cü illərdən də əvvəl, Rusiyadan gələn yəhudilər də ilk məskunlaşma yeri olaraq Kiprə gəliblər. Niyə buradan gedirlər? Kiprin iqlim quruluşu ən çox Fələstinə bənzəyir. Kiprdə müəyyən bir müddət qaldıqdan sonra buradan Fələstinə gedirlər.”

Kiprin yəhudilər üçün kritik əhəmiyyəti nədir?

İsrailin Kipr planları bir neçə illik xəyallardan ibarət deyil. Yəhudilər Kiprdə yaşayıb, bəlkə də o torpaqlarda daimi qalmağın yollarını axtarıblar. Romalılar və Babillilər əsrlər əvvəl onları sürgün etmişdilər. Bu zaman Kiprə yerləşmə fikri yəhudilər arasında yayılmışdı. Üstəlik, yəhudilərin Kipr üçün planları kağız üzərindəki təhlillərdən ibarət deyildi. Professor doktor Fəhri Erenelə görə, İsrail Cənubi Kipri tamamilə gücləndirmək və ŞKTCni bu bölgədən çıxarmaq istəyir. Cənubda Yunanıstan və Avropa Birliyi ilə toqquşmaq əvəzinə, ən asan mübarizə edəcəyi yer olan Şimalı seçir. Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə qarşı istifadə edə biləcəyi ən təsirli alət burada Cənubi Kipr Rum administrasiyasıdır. Bu səbəbdən də ŞKTCnin beynəlxalq aləmdə tanınmaması yolundakı bütün səylərdə İsrailin ön planda olduğu görünür. İsrail üçün Kiprin böyük əhəmiyyəti var. Son iki ildə Cənubi Kiprdə inanılmaz bir silahlanma var. Elmi məlumatlara görə, İsrailin ümumi milli məhsulunda 6 faizə yaxın silahlanma nisbəti var. Cənubi Kiprin ümumi milli məhsulunda da bu nisbət 5 faizdir. Bəs bunları haradan alır? İsraildən, Amerikadan və Fransadan satın alır. Bu səbəbdən də sürətlə silahlanır. İsraildən Dəmir Günbəz qurur və digər hava hücumundan müdafiə sistemlərini də verir. Bunlar kimə qarşı istifadə olunacaq? ŞKTCyə qarşı. Bəs indi nə olacaq? Kiprdən sonra Fələstinə göz dikən yəhudilər indi yenidən Kipri ələ keçirmənin yollarını axtarırlar? Professor doktor Fəhri Erenel bunu da belə izah edir:

“İndiyə qədər İsrailə yönələn təhdidlər iki tərəfdən gəlib, yəhudi dövləti əslində iki dəfə dağıdılıb. Birincisi, Babil imperiyası dövründə sürgün edilmişdilər. Sürgündən sonra getdikləri əsas yer Romalıların torpaqları olub. Romalılar tərəfindən təkrar sürgün edilmişdilər. Bəs Romalılar buraya haradan gəlib? Bu gün Kiprə baxsanız, çox sayda Roma izləri görərsiniz. Kipr Roma üçün çox əhəmiyyətli bir vilayətdir. Hətta Roma İmperiyasında xristian olan ilk vali də Kipr valisidir. Romalılar da günümüzdəki İsrail və Fələstin torpaqlarını ələ keçirmək üçün Kipri baza kimi istifadə etmişdilər. Səlibçilər də baza olaraq istifadə edib Fələstinə doğru irəliləmiş, lakin Qüdsü ala bilməmişdilər. Deməli, İsrailə yönələn təhdidlər əsasən Kipr üzərindən olub. Bu səbəbdən də İsrail varlığını davam etdirə bildiyi Mesopotamiya bölgəsini qorumaq istəyir. Bunu da İran üzərinə, Suriya üzərinə, Livan üzərinə əməliyyatlarla təmin edir. O bölgə, bildiyiniz kimi, Fransa-İngiltərə arası münbit torpaqlar və Mesopotamiya adlanır. Əslində, biz bunun ilk izlərini harada eşitdik? Hizbullah lideri vəfat etməzdən əvvəl nə demişdi? 'Cənubi Kipr Rum administrasiyasına İsrailə dəstək verməməsi üçün xəbərdarlığımızdır. Əks təqdirdə müdaxilə edirik'. Hər kəs 'Birdən-birə bu haradan çıxdı?' dedi. Əslində İsrailin Kipr ilə uzun müddətdir tarixi bağları var. Kipr mütləq nəyin bahasına olursa olsun nəzarət altında saxlanılmalıdır. Çünki Kipr, İsrailin Qərbdən gələn təhdidlərə qarşı tarixi prosesdə də ən həssas tərəfidir. Kiprin tamamının İsrailin nəzarətində olmasını istəyirlər."

'Tayfunu Anamura yerləşdirsək kifayətdir'

"Bölgədən qaynaqlanan təhdid kritik bir həddi aşarsa, İsrail strateji mövqeyini dəyişməyə məcbur olacaqdır. Beləcə, Yunanıstan və Cənubi Kipr ilə koordinasiyalı şəkildə adanın şimalına yönəlik hər an müdaxilə edə biləcək şəkildə fövqəladə plan hazırlanmalıdır", - bu sözlər Shay Qalın təhlillərində ən diqqət çəkən nöqtələrdən idi. İsrailin ŞKTCyə hücum etməsi "gərəkəcəyi" barədə danışılır, bunun da olduqca açıq və rahat şəkildə "həddin aşılması" vəziyyətində olacağı ifadə edilirdi. Bəs TSQnin ŞKTCdəki varlığı necə olacaqdı? "Yavru Vatan"a ediləcək hər hansı bir hücumda Türkiyə səssizmi qalacaqdı? Professor doktor Fəhri Erenelə görə, İsrail üçün bu cür hərəkət heç də asan deyil. Günlər əvvəl IDEF-də səs gətirən müdafiə sistemləri təqdim edilmiş və Türk müdafiə sənayesində qürur tablosu göz oxşamışdı. Bu müdafiə vasitələri sərgidə nümayiş olunan bir bəzək deyil, həqiqi mənada İsrailə "dur" deyəcək vasitələr idi. Bəs mümkün bir hücumda TSQnin mövqeyi nə olardı? Professor doktor Fəhri Erenel belə izah etdi:

“Tayfun Blok adlandırdığımız sistemlər 800 kilometr məsafəlidir. Onlar da bölgədə yerləşdirilib. Kipri bir yana, hətta Anamura yerləşsələr belə, İsrail rahatlıqla hədəf alınar. Türkiyənin inkişaf etdirdiyi və Kiprə yerləşdirdiyi hər cür sistemi İsrail təhdid kimi qəbul edir. Yəni Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti demək, İsrail üçün Türkiyə deməkdir. Şimali Kiprin Türkiyə Cümhuriyyəti varlığı, Türkiyə tərəfindən əhatə olunma qorxusu yaradır İsraildə. İsrail, Cənubi Kipr Rum administrasiyasının da içində olduğu bu acizlik durumundan yararlanaraq öz tərəfinə çəkmək, Yunanıstanla birlikdə hərəkət edərək Türkiyəyə qarşı ortaq bir güc yaratmaq yolundadır. Bu səbəbdən də bu Poseydon və bənzəri adların istifadə olunmasını, bu hissəni də öz tərəfinə çəkmə səyi olaraq düşünə bilərik. İsraillə yaşanacaq bir qarşıdurmada Şimali Kiprin yanında qeyd-şərtsiz Türk Silahlı Qüvvələrini görərik. Orada Türk Silahlı Qüvvələrinin çox güclü bir korpusu var. Həmçinin Şimali Kiprin də özünə aid Təhlükəsizlik Qüvvələri Komandanlığı var. IDEF-də gördüyümüz 800 kilometr məsafəli Tayfun Blok 4 raketləri var. Bora raketləri var. Bunların hər birinin məsafəsi 500-800 kilometrdir. Dəniz Qüvvələrində Türkiyənin açıq-aşkar üstünlüyü var. Yəni İsrailin zəif nöqtəsi Dəniz Qüvvələridir. Türkiyənin də ən güclü olduğu yerlərdən biri Dəniz Qüvvələridir. İsrail bir dövlətlə 1923-1924-cü illərdən sonra döyüşməyib. Qarşısında kim vardı? Livanda Hizbullah vardı. Dağılmış bir Suriyeyə qarşı vuruşdular, Haması vurdular. Həqiqi bir dövlətlə qarşılaşmadılar. Türkiyə kimi 40 il davamlı döyüşən bir ölkə ilə qarşılaşmadılar.”

'Kipr məsələsini hərbi yolla həll etmək lazımdır, külək döndü'

İsrailin daxil olduğu hər mövzu zorakılıq və aqressiya ehtiva edir, lakin dünya buna kifayət qədər səs çıxara bilmir. İsrail hələ özünə "dur" deyə biləcək kimsə ilə qarşılaşmayıb. Lakin İngiltərə, Fransa kimi bəzi Avropa ölkələri Fələstini tanımaq qərarı ala biləcəkləri ilə gündəmə gəliblər. Bəs başdan bəri soyqırıma səssiz qalan bu ölkələr niyə indi səs çıxarırlar? Bütün bunların yanında Kiprin Türkiyəyə bərabər olması və oraya ediləcək bir hücumun Türkiyəyə ediləcək olması söz mövzusudur. İllərdir fərqli şəkildə gündəmə gələn "Kipr məsələsi" artıq həll olunmalı idi. Bu da professor doktor Zühal Mert Uzunerə görə belə edilə bilər: "Kipr məsələsini artıq hərbi yolla həll etmək lazımdır, masada deyil." Professor doktor Zühal Mert Uzuner Kiprdəki prosesi Ukrayna-Rusiya müharibəsindən də əvvələ işıq tutaraq sözlərini tamamladı:

“İsrailin 'Türkləri buradan atarıq' iddiaları vardı. Bir az daha əvvələ getsək, Ukrayna müharibəsi başlamazdan əvvəl Türkiyədə bəzi aktorlarla, əməliyyat xarakterli bir hərəkətlə Türkiyəni sıxışdırmaq, hərbi şəkildə Kipri xilas etmək kimi məqsədlər vardı. İsrail çox rahat bir şəkildə silah istifadə edə bilir. Heç kim də bir şey deyə bilmir. Bunu, əlbəttə ki, Amerika ilə əlaqələndirə bilərik. Lakin dünya dəyişdi. Dünya artıq təkqütblü deyil. Bu da Amerikanın maraqlarına uyğun deyil, Amerikaya zərər verir. Bunu Türkiyə anlatmağa çalışır. Bölgədəki aktorlar da hələ də Amerikanın 'dəstəkləyici' simasından istifadə edərək öz maraqlarını həyata keçirməyə çalışırlar. Lakin bu, hara qədər davam edəcək? İsrailin soyqırımının müdafiə edilə bilən bir tərəfi yoxdur. Netanyahu mühakimə olunacaq və cəza alacaq. Bu iş burada bitməyəcək. Bu cür şeylər yavaş inkişaf edir. İnsanlar ölür orada. Lakin təsiri illərlə sürür. Biz Holokostu hələ də müzakirə edirik. Yəni Avropa ölkələrinin Fələstini sentyabrda tanıyacaqlarını söyləmələri və tanıma səyləri, bu edilənlərin altında qalmaq istəməmə həvəsləri də ola bilər. Bu, küləyin dönməsi kimi də oxuna bilər."

24 saat