BMT: Ötən il 383 yardım işçisi həlak oldu, demək olar ki yarısı Qəzzada

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının humanitar məsələlər üzrə rəhbəri Tom Fletçer keçən il dünya üzrə 383 yardım işçisinin öldürüldüyünü açıqlayaraq, bu vəziyyəti "beynəlxalq fəaliyyətsizliyin və biganəliyin utancverici əlaməti" adlandırıb. Həyatını itirənlərin demək olar ki, yarısı Qəzzada qeydə alınıb. Fletçer Ümumdünya Humanitar Gün münasibətilə verdiyi bəyanatda, yardım işçilərinə qarşı hücumların əvvəlki illə müqayisədə 31 faiz artdığını bildirib. Bu artımın əsas səbəbləri arasında Qəzzadakı aramsız münaqişələr (181 humanitar işçi həyatını itirib) və Sudandakı vəziyyət (60 işçi həlak olub) göstərilib. "Bir humanitar əməkdaşa qarşı belə bir hücum, hamımıza və xidmət etdiyimiz insanlara qarşı bir hücumdur," deyə Fletçer vurğulayıb. O əlavə edib ki, "bu miqyasda, heç bir məsuliyyət daşımadan həyata keçirilən hücumlar beynəlxalq laqeydliyin utancverici göstəricisidir." BMT-dən verilən məlumata görə, həlak olanların əksəriyyəti yerli personal olub və onlar ya öz vəzifə borclarını yerinə yetirərkən, ya da evlərində hücuma məruz qalıblar. BMT-nin humanitar məsələlər və fövqəladə yardım üzrə baş katib müavini olan Fletçer təkidlə bildirib: "Bir humanitar icma olaraq, bir daha tələb edirik ki, güc və təsirə malik olanlar bəşəriyyət naminə hərəkət etsinlər, mülki insanları və yardım işçilərini qorusunlar və cinayətkarları cavabdehliyə cəlb etsinlər."

Yardım İşçilərinə Yönələn Son Hücumlar

"Yardım İşçilərinin Təhlükəsizliyi Məlumat Bazasının" (Aid Worker Security Database) hesabatına görə, 2023-cü ildə 293 yardım işçisi həlak olduğu halda, bu rəqəm 2024-cü ildə 383-ə çatıb. Baza tərəfindən bu ilin (2025) 14 avqust tarixinə qədər toplanmış ilkin məlumatlar isə 265 yardım işçisinin həyatını itirdiyini göstərir. Bu ilin ən ölümcül hücumlarından biri martın 23-də səhər saatlarında Qəzzanın cənubundakı Rəfah şəhərində baş verib. İsrail qüvvələrinin açdığı atəş nəticəsində aydın şəkildə işarələnmiş nəqliyyat vasitələrində hərəkət edən 15 tibb işçisi və təcili yardım əməkdaşı həlak olub. İsrail ordusu cəsədlərin və təcili yardım maşınlarının üzərindən buldozerlə keçərək onları kütləvi məzarlıqda basdırıb. BMT və xilasetmə işçiləri hadisə yerinə yalnız bir həftə sonra çata biliblər. BMT bir daha vurğulayıb ki, yardım işçilərinə və onların əməliyyatlarına qarşı hücumlar beynəlxalq humanitar hüququ pozur və müharibə, təbii fəlakət zonalarında tələyə düşmüş milyonlarla insanın həyat damarlarını zədələyir. Fletçer əlavə edib: "Yardım işçilərinə qarşı zorakılıq qaçılmaz deyil. Buna son qoyulmalıdır."

Digər Bölgələrdəki Təhlükəli Vəziyyət

Keçən il İsrailin Hizbullahla müharibəsində zərər çəkmiş Livanda 20 yardım işçisi həlak olub ki, bu rəqəm 2023-cü ildə sıfır idi. Məlumat bazasına əsasən, Efiopiya və Suriyada hər birində 14 yardım işçisi öldürülüb ki, bu da 2023-cü ildəki rəqəmlərin təxminən iki qatıdır. Ukraynada isə 2024-cü ildə 13 yardım işçisi həlak olub (2023-cü ildə 6 nəfər idi). Eyni zamanda, BMT-nin Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) bu il (2025) indiyədək 16 ərazidə səhiyyəyə qarşı 800-dən çox hücumun qeydə alındığını, nəticədə 1110-dan çox tibb işçisi və xəstənin öldüyünü, yüzlərlə insanın isə yaralandığını təsdiqləyib. ÜST bildirib ki, "hər bir hücum uzunmüddətli zərər vurur, bütün icmaları ən çox ehtiyac duyduqları zaman həyat qurtaran tibbi xidmətlərdən məhrum edir, səhiyyə işçilərini təhlükəyə atır və onsuz da gərgin olan səhiyyə sistemlərini zəiflədir." Ümumdünya Humanitar Günü 2003-cü ildə İraqın paytaxtı Bağdadda BMT qərargahına edilən bombalı hücumda BMT-nin insan hüquqları rəhbəri Sergio Vieira de Mello və digər 21 humanitar işçinin həlak olduğu günü anır.

24 saat