BYD, dünyanın ən böyük elektrikli avtomobil istehsalçısı kimi, daxili bazarda qiymət müharibəsi şəraitində belə sürətlə böyüyür. Pakistan zavodu, inkişaf etməkdə olan bazarlardan gələn tələbatı qarşılamaq və Pakistan hökumətinin təklif etdiyi təşviqlərdən yararlanmaq imkanı yaradır.
Zavodun inşasına aprel ayında başlanılıb və BYD ilə Pakistanın enerji şirkəti Hub Power-in törəmə şirkəti olan Mega Motor Company arasında əməkdaşlıq çərçivəsində Karaçi yaxınlığında inşa edilir. BYD Pakistanın satış və strategiya üzrə vitse-prezidenti Danish Khaliq Reuters-ə bildirib ki, zavod ilkin olaraq iki növbədə ildə 25,000 ədəd istehsal gücünə malik olacaq. O, zavodun tam gücə nə zaman çatacağı və ya kütləvi istehsalın nə zaman başlayacağı barədə ətraflı məlumat verməyib.
## İstehsalın Mərhələləri və İxrac PerspektivləriKhaliq qeyd edib ki, zavod əvvəlcə idxal olunan hissələri yığmaqla işə başlayacaq, elektrikli olmayan komponentlərin bəziləri yerli istehsal olunacaq. O əlavə edib ki, əvvəlcə daxili bazar üçün avtomobillər istehsal olunacaq, daha sonra yükdaşıma xərcləri və biznes iqtisadiyyatından asılı olaraq regiondakı sağ sükanlı ölkələrə ixrac potensialı nəzərdən keçiriləcək.
"Sistemimizdə artıq güc görmürük, çünki Pakistanda tələbat artacaq", - deyə o bildirib. BYD idxal etdiyi elektrikli avtomobilləri Pakistanda mart ayında tədarük etməyə başlayıb. Khaliq dəqiq satış rəqəmini açıqlamasa da, bir neçə yüz avtomobilin satışının daxili hədəfləri 30 faiz üstələdiyini bildirib.
## Elektrikli Avtomobil Bazarının Böyüməsi və BYD-nin HədəfləriKhaliq, Pakistanda elektrikli və plug-in hibrid avtomobillərin bazar həcminin 2024-cü ildəki təxminən 1,000 ədəddən 2025-ci ildə üç-dörd dəfə artacağını gözlədiyini bildirib. BYD seqmentin 30-35 faizini ələ keçirməyi hədəfləyir.
HUBCO-nun məlumatlarına əsasən, BYD Pakistan 2025-ci ilin mart rübündə təxminən 444 milyon rupi (1.56 milyon dollar) mənfəət əldə edib.
BYD cümə günü Pakistanda Shark 6 plug-in hibrid pikap modelini təqdim edəcək. Çinin MG şirkəti artıq sələfi olan PHEV SUV modelini satır, rəqibi Haval isə tezliklə bu seqmentə qoşulacaq.
Plug-in hibridlər Pakistan üçün daha praktik seçim təklif edir, çünki ölkədə tam elektrikli avtomobillər üçün enerji doldurma stansiyaları çatışmır. Hökumət elektrikli avtomobillərin istifadəsini və özəl enerji doldurma stansiyalarını təşviq etmək üçün yanvar ayında enerji doldurma məntəqələri üçün elektrik enerjisi tariflərini 45 faiz azaldıb.
Oxucu Şərhləri
Daha geniş baxış bu layihəni qlobal miqyaslı bir tendensiya – inkişaf etməkdə olan ölkələrdə avtomobil istehsalının yerləşdirilməsi – ilə əlaqələndirir. Bu, həm iqtisadi üstünlüklər (əmək haqqının aşağı olması, vergi güzəştləri), həm də siyasi amillər (yerli iqtisadiyyata dəstək, iş yerlərinin yaradılması) ilə əlaqədardır. Lakin, bu tendensiyanın uzunmüddətli davamlılığı və ətraf mühitə təsiri hələ də tam aydın deyil. Belə ki, yerli istehsalın artması daha çox avtomobilin istifadəsinə və buna bağlı olaraq ətraf mühitin çirklənməsinə səbəb ola bilərmi? Bu nöqteyi-nəzərdən, BYD-nin Pakistandakı layihəsinin uzunmüddətli ətraf mühitə təsiri necə qiymətləndiriləcək və bu nəticələr investorlar üçün nə dərəcədə vacib olacaq?
Mənim təklifim isə, BYD ilə yanaşı, Pakistanda elektrik enerjisi istehsalının artırılması və elektrik şəbəkəsinin modernizasiyası üzrə investisiyaların həyata keçirilməsinə yönəlmiş bir hərtərəfli milli planın qəbul edilməsidir. Bu plan, avtomobil istehsalının yanında, elektrik enerjisi infrastrukturunun inkişafına da paralel yatırım ayırmalıdır. Yalnız bu halda, elektrikli avtomobil istehsalı Pakistanda həqiqətən də davamlı və əhalinin bütün təbəqələrinə fayda gətirən bir layihəyə çevrilə bilər. Əks halda, bu təşəbbüs yalnız varlı sinif üçün əlçatan olacaq və nəticədə geniş miqyaslı tətbiq üçün əsas maneə ola bilər.
Məqalədə bu mümkün maneələrə toxunulmur. Konstruktiv bir həll kimi, hökumətin elektrik enerjisi infrastrukturuna daha çox sərmayə yatırması, eyni zamanda, elektrikli avtomobillərin idxalına və yerli istehsalına dair vergiləri azaltmaqla, onların əlçatanlığını artırması tövsiyə oluna bilər. Bundan əlavə, avtomobil istehsalında istifadə olunan texnologiyaların ötürülməsi və yerli mütəxəssislərin hazırlanması üçün BYD ilə ortaq proqramların həyata keçirilməsi uzunmüddətli davamlılıq üçün vacibdir. Bu cür ortaq yanaşma yalnız iqtisadi faydalar gətirməyəcək, həm də texnoloji inkişafa töhfə verəcəkdir. Yəni, sadəcə avtomobil yığımı deyil, əsl texnoloji transfer və yerli istehsalın inkişafına yönəlmiş uzunmüddətli bir strategiya daha məqsədəuyğundur.
BYD-nin dünyanın ən böyük elektrikli avtomobil istehsalçısı olması da həqiqət olsa da, bu, Pakistanda da eyni uğuru təmin edəcəyinin qarantı deyildir. Yerli bazarın xüsusiyyətləri, rəqabət mühiti və siyasi sabitlik kimi amillər də nəzərə alınmalıdır.
Maraqlı bir sual budur: Pakistanda yerli avtomobil sənayesinin inkişafı üçün BYD ilə əməkdaşlıq nə dərəcədə əhəmiyyətlidir və ya əksinə, yerli istehsalçılar üçün bir təhdid kimi çıxış edə bilərmi?
BYD-nin Pakistandakı layihəsinin uğuru bir çox amillərdən asılı olacaq: enerji infrastrukturunun inkişaf səviyyəsi, yerli əmək haqqının səviyyəsi, siyasi sabitlik və gömrük rüsumları kimi. Keçmişdəki hadisələrdən dərs çıxararaq deyə bilərik ki, sadəcə böyük bir bazarın mövcudluğu kifayət deyil. Detallı bazar araşdırması, risklərin düzgün qiymətləndirilməsi və yerli tərəfdaşlarla əməkdaşlıq layihənin uğuru üçün vacibdir. Məqalədə bu amillərin nə dərəcədə nəzərə alındığı haqqında məlumat yoxdur. Bu məlumatların əldə edilməsi gələcək qiymətləndirmələr üçün vacib olacaqdır.
Şərh Yaz