This is Delhi's largest scrap market, where end-of-life vehicles are torn apart in violation of all safety and environmental norms. Though these units were shut down in 2019 on the orders of the National Green Tribunal, which took cognisance of TOI’s 2018 report on the place, the illegal work began again. Locals complain that apart from occupying road space, the unscientific dismantling of vehicles is causing air, water and noise pollution.
Hundreds of these dismantling units have thrived in west Delhi's Mayapuri Industrial Area’s Phase II, including blocks B, C, D, E, and W. Hundreds of vehicles, especially two-wheelers, are stripped down in mere hours. But under the rules, a registered scrapping vehicle facility (RSVF) needs consent and authorisation from Delhi Pollution Control Committee to operate because of a plethora of rules related to management of hazardous, electronic and plastic waste.These units do not meet the norms under the Central Pollution Control Board’s Guidelines for Environmentally Sound Facilities for the Handling and Scrapping of End-of-Life Vehicles, alleged Mayapuri Rewariline Industrial Welfare Association. In fact, Delhi currently has only one RSVF, which is an ‘orange’ industry or a moderately polluting unit, according to the Union road transport and highways ministry.
When TOI visited Mayapuri on Wednesday, it found a large number of scrappers operating in C, E and W blocks. They had encroached on the public road to store the broken-down parts of vehicles, while terraces of the buildings held the front body portions of cars and trucks. Significantly, the workers were not using any protective gear.CP Jain, who has run a factory here for 55 years here, said, “This illegal industry was curbed in 2019, but the units have begun operating again in contempt of NGT’s orders. They dismantle vehicles in the open and keep the scrap on the road, reducing the four-lane road to one.” Rajiv Chopra, treasurer of the Mayapuri Industrial Welfare Association, added that the use of cranes caused prolonged traffic jams.
Satish Sinha, associate director of Toxics Link, an environmental research and advocacy organisation, reminded, “In 2010, Mayapuri became the epicentre of a nuclear radiation scare due to the dismantling of a discarded medical device containing radioactive Cobalt-60. All sorts of waste are handled here.”Sinha said most informal recyclers use rudimentary tools and processes and do not have information on the composition of the material they handle, many of which can be hazardous and could release toxicity into the environment. “Vehicle service stations have effluent treatment plants to treat discharged chemicals. However, such plants do not exist here. If the soil in Mayapuri is checked, for sure it is contaminated by untreated chemicals seeping into the ground,” he said. “Dismantling vehicles in an unscientific manner is not only dangerous for the workers but also for everyone living in and around the area. The quantum of waste being generated is so large that it adds to Delhi’s air pollution load.”
Anumita Roychowdhury, executive director (Research and Advocacy), Centre for Science and Environment, reiterated that small-scale units engaged in scrapping of ELVs needed to comply with the CPCB norms for safe dismantling and pollution control. “Their operations and waste disposal require continuous monitoring to prevent contamination of air, soil, and water,” she said. "These clusters require support to build common infrastructure for safe operations and treatment. At the same time, it is necessary to expand the capacity of the formal automated scrappage centres for advanced material recovery and material separation.”
She added as these small-scale units were a source of livelihood and would continue to operate, so it was necessary to rationalise their operations and integrate them with the formal scrapping centres.
In 2018, TOI reported how thousands of these units were running despite three NGT orders in 2013, 2014 and 2015 banning gas-cutting of discarded bodies, transformers and electronic waste in the open. Previous reports estimated the Mayapuri scrap market’s annual turnover at Rs 6,000 crore. Acting on TOI’s report, NGT formed a special task force to take remedial steps. STF surveyed the area and found that almost all units had “encroached upon public space”, that the “conduct of trade was injurious to theJ health of the community” and “vehicles remained stuck on roads for hours, causing huge air pollution”.
In 2019, DPCC issued notices to 765 units that were in violation of norms. There were violent scenes when at least 30 people, including policemen, were injured after the scrap dealers clashed with a team of officials sent to seal the illegal units.
Despite repeated attempts, both DPCC and the Municipal Corporation of Delhi did not respond to TOI’s queries in the matter.
Dehlidə istifadə müddətini bitirmiş nəqliyyat vasitələrinin qanunsuz utilizasiyası problemi
Dehlinin Mayapuri Sənaye Zonasının II mərhələsində, zibillikdə paslanmış avtomobil kapotlarına çəkic zərbələri endirilir. Burada bir nəfər motosikletin mühərrikini əlləri ilə sökməklə məşğuldur, digərləri isə sıxılmış avtomobil gövdələrindən ibarət metal bağlamaları kran vasitəsilə yük maşınlarına yükləyirlər. Ətrafa yağ və mühərrik yağı ilə örtülmüş motosiklet çərçivələri, sınmış təkər gövdələri və zədələnmiş avtomobil hissələri səpələnib.
Bura Dehlinin ən böyük Mayapuri metal qırıntıları bazarıdır ki, burada sələfi təhlükəsizlik və ekoloji normalara zidd şəkildə istifadə müddətini bitirmiş nəqliyyat vasitələri parçalanır. 2019-cu ildə Milli Yaşıl Tribunalın əmri ilə bu müəssisələr bağlanmış olsa da, qanunsuz işlər yenidən başlayıb. Yerli sakinlər şikayət edirlər ki, nəqliyyat vasitələrinin elmi əsaslara söykənməyən utilizasiyası hava, su və səs çirklənməsinə səbəb olur.
Qanunsuz fəaliyyət göstərən utilizasiya məntəqələri və tənzimləmə problemləri
Qərbi Dehlinin Mayapuri Sənaye Zonasının II mərhələsində, B, C, D, E və W blokları da daxil olmaqla yüzlərlə bu cür utilizasiya məntəqələri fəaliyyət göstərir. Yüzlərlə nəqliyyat vasitəsi, xüsusən də iki təkərli nəqliyyat vasitələri cəmi bir neçə saat ərzində sökülür. Lakin qaydalara əsasən, qeydiyyatdan keçmiş nəqliyyat vasitələrinin utilizasiyası müəssisəsi təhlükəli, elektron və plastik tullantıların idarə edilməsi ilə bağlı qaydalara görə, Dehli Çirklənməyə Nəzarət Komitəsindən razılıq və icazə almalıdır.
Mayapuri Rewariline Sənaye Rifah Assosiasiyası iddia edir ki, bu müəssisələr Mərkəzi Çirklənməyə Nəzarət Şurasının istifadə müddətini bitirmiş nəqliyyat vasitələrinin idarə edilməsi və utilizasiyası üçün ekoloji cəhətdən sağlam müəssisələrə dair təlimatlarına cavab vermir. Fakt budur ki, Dehlidə hazırda yalnız bir RSVF var ki, bu da Birlik yol nəqliyyatı və magistral yollar nazirliyinin məlumatına görə "narıncı" sənaye və ya mülayim çirkləndirici müəssisədir.
Meydançada müşahidələr və narahatlıqlar
Məlumata görə, Mayapuriyə baş çəkən zaman çoxlu sayda utilizatorun C, E və W bloklarında fəaliyyət göstərdiyi aşkar edilib. Onlar nəqliyyat vasitələrinin sökülmüş hissələrini saxlamaq üçün ictimai yolu zəbt ediblər, binaların teraslarında isə avtomobil və yük maşınlarının ön hissələri saxlanılır. Əhəmiyyətli fakt isə işçilərin heç bir qoruyucu vasitədən istifadə etməməsidir.
55 ildir burada fabrik işlədən CP Jain bildirib ki, "Bu qanunsuz sənayenin fəaliyyəti 2019-cu ildə dayandırılıb, lakin müəssisələr NGT-nin əmrlərinə zidd olaraq yenidən fəaliyyətə başlayıb. Onlar nəqliyyat vasitələrini açıq havada sökür və qırıntıları yolun üstündə saxlayırlar, bununla da dörd zolaqlı yolu bir zolağa endirirlər". Mayapuri Sənaye Rifah Assosiasiyasının xəzinədarı Rajiv Chopra əlavə edib ki, kranlardan istifadə uzun sürən tıxaclara səbəb olur.
Ekoloji təhlükələr və tənzimləmənin vacibliyi
Toksikantlarla Əlaqə təşkilatının direktor müavini Satiş Sinha xatırladıb ki, "2010-cu ildə Mayapuri radioaktiv Kobalt-60 olan tibbi cihazın utilizasiyası səbəbindən nüvə radiasiyası qorxusunun mərkəzinə çevrildi. Burada hər cür tullantı idarə olunur".
Sinha bildirib ki, qeyri-formal təkrar emalçılar ibtidai alət və proseslərdən istifadə edirlər və idarə etdikləri materialın tərkibi haqqında məlumatları yoxdur, onların çoxu təhlükəli ola bilər və ətraf mühitə toksiklik buraxa bilər. "Nəqliyyat vasitələrinə xidmət stansiyalarında axıdılan kimyəvi maddələrin təmizlənməsi üçün tullantıların təmizlənməsi qurğuları var. Lakin bu cür qurğular burada mövcud deyil. Əgər Mayapuridə torpaq yoxlanılsa, əmin olun ki, o, yerə hopan təmizlənməmiş kimyəvi maddələrlə çirklənib", - deyə o bildirib. "Nəqliyyat vasitələrinin qeyri-elmi şəkildə sökülməsi təkcə işçilər üçün deyil, həm də ərazidə yaşayan hər kəs üçün təhlükəlidir. Yaradılan tullantıların həcmi o qədər böyükdür ki, Dehlinin hava çirkliliyinə əlavə yük olur".
Elm və Ətraf Mühit Mərkəzinin icraçı direktoru Anumita Roychowdhury vurğulayıb ki, ELV-lərin utilizasiyası ilə məşğul olan kiçik müəssisələr təhlükəsiz sökülmə və çirklənməyə nəzarət üçün CPCB normalarına əməl etməlidirlər. O əlavə edib ki, bu kiçik müəssisələr dolanışıq mənbəyi olduğundan fəaliyyətlərini optimallaşdırmaq və onları formal utilizasiya mərkəzləri ilə inteqrasiya etmək lazımdır.
2018-ci ildə TOI xəbər vermişdi ki, bu müəssisələrin minlərlə növü NGT-nin 2013, 2014 və 2015-ci illərdə verdiyi əmrlərə baxmayaraq fəaliyyət göstərir. Əvvəlki hesabatlarda Mayapuri metal qırıntıları bazarının illik dövriyyəsi 6000 rupi dəyərində qiymətləndirilirdi. TOI-nin hesabatına əsasən, NGT vəziyyətin düzəldilməsi üçün xüsusi işçi qrupu yaratdı. STF ərazini araşdırdı və demək olar ki, bütün müəssisələrin "ictimai sahəni zəbt etdiyini", "ticarətin aparılmasının icmanın sağlamlığına zərərli olduğunu" və "nəqliyyat vasitələrinin saatlarla yollarda ilişib qaldığını və böyük hava çirkliliyinə səbəb olduğunu" müəyyən etdi.
Tədbirlər və cavabdehlik
2019-cu ildə DPCC normaları pozan 765 müəssisəyə xəbərdarlıq göndərib. Qanunsuz müəssisələri möhürləmək üçün göndərilən rəsmi şəxslərlə metal qırıntısı satıcıları toqquşduqdan sonra ən azı 30 nəfər, o cümlədən polis yaralanıb.
Dəfələrlə cəhdlərə baxmayaraq, DPCC və Dehli Bələdiyyə Korporasiyası məsələ ilə bağlı TOI-nin sorğularına cavab verməyiblər.
Oxucu Şərhləri
Hələlik heç bir şərh yazılmayıb. İlk şərhi siz yazın!
Şərh Yaz