Fransa, Almaniya, Böyük Britaniya İrana nüvə sanksiyaları tətbiq etməyə hazırlaşır

Avropa Gücləri İranın Nüvə Proqramına Görə "Snapback" Sanksiyaları Tətbiq Etməyə Hazırlaşır

Fransa, Almaniya və Böyük Britaniya Birləşmiş Millətlər Təşkilatına (BMT) göndərdikləri birgə məktubda İrana qarşı sanksiyaları bərpa etməyə hazır olduqlarını bildiriblər. BMT Baş katibi Antonio Quterreşə və Təhlükəsizlik Şurasına ünvanlanan məktubda üç Avropa ölkəsi Tehranın diplomatik həll yoluna getməsi üçün 2025-ci ilin avqust ayının sonuna qədər vaxtı olduğunu, əks halda İranın nüvə proqramının hərbi məqsədlərə xidmət etməyəcəyini təmin etmək üçün bütün diplomatik vasitələrdən istifadə edəcəklərini vurğulayıblar. E3 qrupu, əgər İran möhlət müddətindən faydalanmasa və ya danışıqlara hazır olmasa, 2015-ci il nüvə sazişində nəzərdə tutulan "snapback" mexanizmini işə salmağa hazır olduqlarını açıqlayıb.

İranın Nüvə Proqramı Ətrafında Gərginlik

İran israrla öz nüvə proqramının yalnız mülki məqsədlərə xidmət etdiyini və nüvə silahı əldə etmək niyyətində olmadığını bəyan edir. Lakin bu xəbərdarlıq, İranın Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (MAEA) ilə əməkdaşlığı dayandırması fonunda gəlib. Tehran bu addımı İsrailin iyun ayında İrana qarşı həyata keçirdiyi 12 günlük hərbi əməliyyatlardan sonra atıb. Həmin müharibə zamanı İsrail İranın yüksək rütbəli hərbi liderlərini, aparıcı alimlərini və nüvə obyektlərini hədəf almışdı. Hadisələr zamanı ABŞ da İranın nüvə obyektlərinə hava zərbələri endirmişdi. E3 qrupu bu addımı "snapback" sanksiyaları adlandıraraq, BMT Təhlükəsizlik Şurasının İrana qarşı müəyyən edilmiş tədbirlərini bərpa etmək üçün 2015-ci il nüvə sazişindəki müddəadan istifadə etməyi nəzərdə tutur.

Nüvə Sazişi Və Pozuntular

Oktyabr ayında müddəti başa çatan razılaşmaya əsasən, hər hansı bir imzalayan tərəf İranın öhdəliklərini pozduğuna inanarsa, sanksiyaları bərpa edə bilər. Bu məktub E3-ün keçən ay İstanbulda İranla apardığı "ciddi, səmimi və ətraflı" müzakirələrdən sonra göndərilib. Fransa, Almaniya və Böyük Britaniya 2015-ci ildə ABŞ, Çin, Rusiya və Avropa İttifaqı ilə birlikdə Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planını (JCPOA) imzalamışdı. Bu anlaşma İrandan uran zənginləşdirməsini məhdudlaşdırmağı tələb edirdi. 2018-ci ildə ABŞ prezidenti Donald Tramp birtərəfli qaydada sazişdən çıxdı və sanksiyaları yenidən tətbiq etdi. Avropa gücləri sazişi qoruyub saxlamağa söz versələr də, indi İranın onun şərtlərini pozduğunu, o cümlədən uran ehtiyatını 2015-ci ildə müəyyən edilmiş həddən 40 dəfədən çox artırdığını iddia edirlər. Lakin MAEA-nın İranın nüvə obyektlərində keçirdiyi yoxlamalar zamanı uranın silah keyfiyyətinə (90 faiz) qədər zənginləşdirilməsinə dair heç bir dəlil aşkar edilməyib. Bu arada, İran MAEA ilə danışıqlar aparmağa razılaşıb və iyun münaqişəsindən sonra Agentliklə əlaqələri kəsdiyi ilk dəfə olaraq BMT nəzarətçisinin səfərinə ev sahibliyi etməyə hazırlaşır.

24 saat